Шурӑмпуҫ Климӗ (Зарянин Климентий Иванович) - чӑваш ҫыравҫӑ, спортсмен, тренер, вӗрентекенҫӗ.
Ака уйӑхӗн 20-мӗш кунӗнче 2021 ҫулта Шурӑмпуҫ Климӗ - 80 ҫул тултарать !!!
Шурӑмпуҫ Климӗ ака уйӑхӗн 20-мӗш кунӗнче 1941 ҫул ҫуралнӑ, учительсен килӗнче, Пушкартстанра (БАССР) Смородиновка ялӗнче, Уйаспуҫ (Уязыбашево) сельсоветра, Мияки районта.
Ашшӗ, филолог пулнӑ пирки, чӑвашла сӑвӑсем ҫыркаланӑ пирки, вӑл ашӗпе танлашман. 1969 ҫул ашӗ вилсессӗн, 1970- мӗш ҫулта, Стерлитамак хулинчӗ ӗҫленӗ вӑхӑтра, сӑвӑсем ҫырма шухӑшланӑ. Хӑй каланӑ тӑрӑх, ку сӑну анчах пулнӑ. Ҫав сӑвӑсен, хӑшӗ пӗри, сыхланса юлнӑ пирки, сӑвӑлама хавхаланнӑ пирки, 2014-мӗш ҫулта сӑвӑсен пуххине вырӑсла кӗнеке пичетлесе кӑларма шутланӑ. Тӗрлӗрен темапа йышлӑ сӑвӑсем ҫырнӑ. 2017-мӗш ҫулта Шурӑмпуҫ Климӗ чӑвашла сӑвӑсен кӗнекине пичетрен кӑларнӑ.
1960-мӗш ҫул автор Пелепейре шофера вӗренсе тухнӑ. Ҫав ҫулах унта ҫар тумӗ тӑхӑннӑ, ҫар службине пуҫланӑ. Пелепей педучилищинче физкультурӑ вӗрентекенӗ пулса ӗҫлени те Шурӑмпуҫ Климӗн асӑнче.
Питӗр хулинчи Национальноҫсен ҫуртӗнче Чӑваш эстрада юррин «Кӗмӗл сасӑ» пӗтӗм Раҫҫейри ХХII конкурсӗн регионсем хушшинчи тапхӑрӗ иртнӗ. «Невари кӗмӗл сасӑ — 2021» фестиваль-конкурса Питӗр тӑрӑхӗнчи «Юрату» тата «Парне» чӑваш ансамблӗсем те хутшӑннӑ.
Пултарулӑх ӑмӑртӑвне Чӑваш Енри Дарья Моранькова та пырса ҫитнӗ. Конкурсра вӑл 1 степеньлӗ лауреат ятне тивӗҫнӗ. «Кӗмӗл сасӑ — 2021» пӗтӗм Раҫҫейри конкурсра пике Ленинград облаҫӗн чысне хӳтӗлӗ.
Дарья 2008 ҫулта Куславккара ҫуралнӑ. Унти ӳнер шкулӗнчи эстрада тата хор уйрӑмӗсенче вӗренет. Хӗрачан педагогӗ — Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Диляра Стулова. Музыка шкулне ачана аслисем 3 ҫултах илсе ҫӳреме тытӑннӑ. Солист евӗр хӗрача сцена ҫине 4 ҫулта тухнӑ. Дарья Моранькова тӗрлӗ конкурса хастар хутшӑнать.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай, кӑҫалхи ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче 60 ҫул тултараканскер, хӑйӗн черетлӗ юбилейне сумлӑ та пархатарлӑ ӗҫӗ-хӗлӗпе кӗтсе илет — ырми-канми сӑвӑ хыҫҫӑн сӑвӑ ҫырать, тӗрлӗ халӑхсен паллӑ поэчӗсен хайлавӗсене чӑвашла куҫарать, вулакана ҫине-ҫинех ҫӗнӗ паха кӗнеке парнелет.
Нумаях пулмасть Шупашкарта вырӑссен ку чухнехи паллӑ поэчӗн Юрий Щербаковӑн (Аҫтӑрхан хули) В.Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисен «Казаксен юрри» тата Валери Туркайӑн Раҫҫейри паллӑ сӑвӑҫсем тӗрлӗ ҫулсенче вырӑсла куҫарнӑ сӑввисен «Навсегда я выбрал этот путь» пуххи вулакан патне ҫитрӗҫ. Кӗҫех поэзие юратакансем Тутарстан халӑх поэчӗн, Раҫҫей Патшалӑх премийӗн лауреачӗн Ренат Харисӑн В.Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисен «Кӗрхи чечексем» пуххипе паллашма пултарӗҫ.
Тин кӑна Шупашкарта паллӑ сӑвӑҫӑн юлашки вӑхӑтра ҫырнӑ сӑввисемпе Гавриил Державинӑн, Михаил Лермонтовӑн, Анна Ахматован, Иван Бунинӑн, Николай Гумилевӑн, Марина Цветаеван, Борис Пастернакӑн тата Евгений Евтушенкон В.Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисен «Ҫунать-ха вучахӑм, ҫунать!...» ятлӑ пуххи кун ҫути курнӑ. Ку ретре вырӑссен аслӑ поэчӗн Гавриил Державинӑн В.
Муркаш районӗнчи культура ҫуртӗнче эстрада юррине юрлакансен «Юратсан юрлас килет» районти фестиваль-конкурсӗ иртнӗ. Пултарулӑх ӑмӑртӑвне 2015 ҫултанпа йӗркелеҫҫӗ. Кӑҫалтан ӑна Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Юрий Жуков композитор ячӗпе ирттерме йышӑннӑ.
Конкурса коллективсемпе солистсем хутшӑннӑ. Вӗсем хушшинче вырӑнти профессионалсем те, ачасем те пулнӑ. Кашниех конкурса тӗплӗн тата тӑрӑшса хатӗрленни палӑрнӑ.
Сцена ҫине тухнисен пултарулӑхне хаклакан сумлӑ тӳресен йышӗнче Юрий Жуков та пулнӑ.
Чӑваш пуканисене тӑвакан тата тепӗр ҫын пур. Вӑл — Ҫӗрпӳ районӗнчи Йӗкӗрварта пурӑнакан Сергей Васильев.
Асӑннӑ ҫын тӑван халӑхӑмӑран кун-ҫулне сӑнлакан пуканесем ӑсталать. Сӑмахран, вӑл окоп чавнӑ ҫынсене халалласа экспозици хатӗрленӗ. Вӗсемпе Ҫӗрпӳри культура ҫуртӗнче йӗркеленӗ куравра паллашма май туса панӑ.
Маларах эпир Чӑваш тӗррин музейӗнче «Терентий Дверенинӑн чӑваш тӗнчи» курав уҫӑлнине хыпарланӑччӗ. Аса илтерер: Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ҫичӗпӳрт ялӗнче 1919 ҫулхи пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ҫуралнӑ ҫав маттур пуканесем ӑсталама 80 ҫул урлӑ каҫсан пуҫланӑ. Унӑн килӗнчи музейра 100 ытла пукане упранать. 2020 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Раҫҫей халӑх артисчӗ, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Надежда Алферова юбилейне паллӑ тӑвать. Вӑл 1951 ҫулта Шупашкарта ҫуалнӑ.
Юбилее атистка ыран Чӑваш патшалӑх пукане театрӗн пысӑк залӗнче уявлӗ. Мероприяти 18 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Надежда Алферова театра 40 ҫул ытла панӑ. Ӑсталӑха вӑл Театр ӳнерӗн Питӗрти патшалӑх академийӗнче хӑнӑхнӑ. Унтан 1986 ҫулта вӗренсе тухнӑ. «Пукане театрӗн актерӗ» специальноҫа алла илнӗскер ҫак ӗҫре чунне парса тӑрӑшать. Надежда Алферовӑна пирӗн республикӑра кӑна мар, Раҫҫейре те пысӑк ӑста тесе сума сӑваҫҫӗ.
Халӗ артистка ҫӳллӗ пуканесен «Надежда» театрӗн режиссерӗ пулса тӑрӑшать. Вӑл – инсценировка ӑсти те. Хӑйӗн пуян опычӗпе усӑ курса ҫамрӑксене те ӗҫе хӑнӑхтарать.
Тӗнче тетелӗнчи «ТикТок» халӑх ушкӑнӗнчи паллӑ ташӑҫӑ Азамат Айталиев чӑваш юррипе ташланӑ. Видеона вӑл «ТикТокра» вырнаҫтарнӑ.
Каччӑ Мускаври Хӗрлӗ тӳремре ташланӑ. Ун валли вӑл «Чӑт-чӑт, тӑван, чӑт, тӑван, Эпир тухса кайиччен. Юр юрласа савничччен те тӑранмалӑх ташличчен», — сӑмахсемлӗ юрра суйласа илнӗ.
Азамат Айталиев хореограф Инстаграмра хӑйӗнпе кӗскен ҫапла паллаштарнӑ: «Пурнӑҫа юрататӑп. Сцена ҫинче тӑма тата ӳнерпе пурӑнма. «Ачалӑх ҫӗршывӗ» пулӑшу тата аталану центрӗн тӗп директорӗ. Хореограф». Асӑннӑ центра, сӑмах май, 2015 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче Аҫтӑрхан хулинче регистрациленӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкар хулин Ю.А. Гагарин ячӗллӗ вулавӑшӗнче Светлана Асаматӑн «Хӗрарӑм чӗри» кӗнекинчи куҫару сӑввисем тӑрӑх «Асамат вулавӗсем – 2021» пултарулӑх ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Ӑна Ҫӗнӗ Шупашкар хулин вӗренӳ центрӗпе чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен методпӗрлешӗвӗ тата вулавӑш йӗркеленӗ.
Сӑвва илемлӗ калакансен ӑмӑртӑвӗн тӗп тӗллевӗ Канаш районӗнче ҫуралнӑ паллӑ ҫыравҫӑн, юрӑҫӑн Светлана Асаматӑн пултарулӑхӗпе туллин паллашса ӑна халӑхра анлӑрах сарасси, Европӑпа Вӑтаҫӗр Ази, Атӑлҫипе Кавказ, Балтикӑпа Ҫӗпӗр тӑрӑхӗнчи 39 халӑхӑн пултаруллӑ 83 хӗрарӑмӑн чӑвашла куҫарнӑ сӑввисене илемлӗ каласси, тӑван чӗлхене хисеплеме, юратма вӗрентесси пулнӑ.
Пултарулӑх конкурсне хутшӑнакансене Светлана Асамат, Константин Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗн артисчӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн доценчӗ Иван Иванов, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ
Геронтий Никифоров тата Ҫӗнӗ Шупашкар радиовӗн тӗп редакторӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Елена Лаврентьева саламланӑ.
Чӑваш литературинче ХХ ӗмӗр вӗҫӗпе ХХI ӗмӗр пуҫламӑшӗнче палӑрнӑ Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ҫеҫпӗл Мишши, Иван
Яковлев, Эмине, Фатых Карим ячӗллӗ премисен лауреачӗн, сӑвӑҫӑн, прозаикӑн, юрӑҫӑн Светлана Асаматӑн кун-ҫулӗпе тата пултарулӑхӗпе презентаци мелӗпе паллаштарнӑ.
Чӑваш тӗррин музейӗнче «Терентий Дверенинӑн чӑваш тӗнчи» курав уҫӑлнӑ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ҫичӗпӳрт ялӗнче 1919 ҫулхи пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ҫуралнӑ ҫав маттур пуканесем ӑсталама 80 ҫул урлӑ каҫсан пуҫланӑ. Унӑн килӗнчи музейра 100 ытла пукане упранать.
Терентий Парамоновичӑн чӑвашла тумлантарнӑ пуканисем чӗрӗ сӑнлӑ тейӗн. Кашнинче темӗнле асамлӑх пытарӑннӑ. Кашни халь-халь тем калассӑн туйӑнать. Шухӑшлӑ та ӗҫлӗ ҫав пуканесем, тарӑн шухӑшлӑ та мал ӗмӗтлӗ. Вӗсем кӗрӗк арки йӑваласа ларма пачах та хӑнӑхман. Икӗ алла пӗр ӗҫ тенӗн ялан тем тумалла вӗсен. Хирте тар тӑкман чух ал ӗҫӗпе те пулин аппаланаҫҫӗ.
Сӑмах май, 2009 ҫулта Терентий Дверенин ҫинчен «Чувашский мир Терентия Дверенина» альбом пичетленнӗ. Ӑна курав уҫнӑ чух хӑтланӑ. Кӗнекене епле хатӗрлени ҫинчен Чӑваш кӗнеке издательствин тӗп редакторӗ Валерий Алексеев тата Геннадий Иванов-Орков искусствовед каласа кӑтартнӑ. Марина Карягина тележурналист «О чём молчат куклы деда Тероша?» фильма хатӗрленипе паллаштарнӑ.
Терентий Дверенин 2020 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Ҫак кунсенче Чӑваш Енри икӗ артист хисеплӗ ята тивӗҫнӗ.
Музыка ӳнерне пысӑк тӳпе хывнӑшӑн тата нумай ҫул тӑрӑшса ӗҫленӗшӗн Чӑваш академи симфони капеллин оркестр артистне Екатерина Маркитановӑна «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ» хисеплӗ ят пама йышӑннӑ. Екатерина Петровна «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта ҫуралнӑ, Новосибирскри Глинка ячӗллӗ патшалӑх консерваторийӗнчен 2010 ҫулта вӗренсе тухнӑ.
«Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ» ята Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗ Леонид Яргейкин та тивӗҫнӗ. Унӑн театр ӳнерӗнчи тӑрӑшӑвне тата вӑл нумай ҫул тухӑҫлӑ ӗҫленине шута илнӗ. Леонид Алексеевич Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗнче 1982 ҫулта ҫуралнӑ. 2005 ҫулта Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнчен вӗренсе тухнӑ.
+2.3 °C