«АиФ» сӑнӳкерчӗкӗ

Улатӑрта сусӑрсен пултарулӑхӗн регионсен хушшинчи фестиваль иртӗ. Икӗ куна тӑсӑлӗ вӑл.

Фестивале Тутар Республикинчи, Чӗмпӗр тата Чулхула облаҫӗсенчи ҫынсем хутшӑнӗҫ. Авӑн уйӑхӗн 18–19-мӗшӗсенче иртекен фестивале «Пурнӑҫшӑн» ят панӑ.

Фестивале 800 ытла ҫын хутшӑнмалла. Пирӗн республикӑрисем те унта хутшӑнӗҫ. Авӑнӑн 18-мӗшӗнче Улатӑрти чукун ҫул транспорчӗн техникумӗнче гала-концерт иртет. Ҫав кунах Улатӑрти ӳнер музейӗнче Светлана Карповӑн куравӗ уҫӑлӗ.

Авӑнӑн 19-мӗшӗнче тӗп вулавӑшра кӗнеке пуххин «Пурнӑҫшӑн» хӑтлав пулӗ. Унта литература номинацийӗсенчи ӗҫсем кӗнӗ. Фестивале кашниех килсе курма пултарӗ.

Чӑваш Ен полицейскийӗсем 30 хӗрарӑма вӗлернӗ ҫынна шыраса тупма пулӑшу ыйтаҫҫӗ. Хӑрушӑ преступнике шырани пирки ЧР Следстви комитечӗ пӗлтерет.

Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак арҫын Удмурт, Тутар, Чӑваш республикисенче тата ытти регионта 2011–2012 ҫулсенче хӗрарӑмсене вӗлернӗ. Икӗ тӗслӗхӗ Шупашкарта пулнӑ.

Преступник 75–90 ҫулсенчи ватӑсем патне ТСЖ е социаллӑ служба ӗҫченӗ евӗр пырса кӗнӗ те хӗрарӑмсене пӑвнӑ. Следстви шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫак преступленисене пӗр ҫын тунӑ.

Ҫав арҫын 20–35 ҫулсенче, 170–175 сантиметр ҫӳллӗш. Ҫӳҫӗ ҫутӑрах, куҫӗ те ҫутӑ. Хура тӗслӗ куртка тӑхӑнма пултарнӑ, шӑлаварӗ хура, калпакӗ те ҫавӑн тӗслех.

Ун пирки пӗлекенсене 8 (8352) 66-24-31 е 66-24-88, 24-14-25 е 8 (831) 419-82-08 телефон номерӗсемпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.

Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперне суйланнӑ Михаил Игнатьевпа Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов тӗлпулнӑ чух каланӑ.

Николай Угаслов ӗнентернӗ тӑрӑх, регионсен наципе культура пӗрлешӗвӗсем юлашки ҫулсенче Чӑваш Енпе тачӑ ҫыхӑну ӗҫленине уйрӑммӑн палӑртаҫҫӗ. Вӗсене аталанса пыма, ҫыхӑнӑва ҫирӗплетме сахал мар ӗҫ пурнӑҫланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен хайхисем.

Юлашки ҫулсенче ЧНК пайташӗсем тӗрлӗ региона тухса ҫӳреҫҫӗ, унти чӑвашсемпе ҫыхӑну тытаҫҫӗ. Авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Чӑваш наци культурин Симферопольте пӗрлешӗвӗ уҫӑлӗ, ҫитес вӑхӑтра та Белгородра наци культурин автономийӗ йӗркеленмелле.

Ҫӗршыври регионсенче те ҫавӑн йышши пӗрлешӳсем йӗркеленнӗ. Юлашки пилӗк ҫул хушшинче вӗсен шучӗ 81-рен 93 ҫитнӗ-мӗн.

Патшан та ҫуран ҫӳрекенӗн те ҫак вырӑнсӑр май ҫуках. Ҫынсене питех те кирлӗ ҫак ырлӑха халӗ пур ҫӗрте те тӳлевлӗ туса пӗтерчӗҫ. Пысӑк суту-илӳ ҫурчӗсемпе пульницӑсенче кӑна туалета укҫа тӳлесе кӗмелле мар.

Мускавра вара метрора тӳлевсӗр туалет уҫнӑ. Ун пекки ҫӗршывӑн тӗп хулинче халиччен пулман-мӗн. Калугӑпа Рига линийӗпе ҫула тухнисем «Мир проспекчӗ» чарӑнура ансан тӳлевсӗр туалета кӗрсе тухайӗҫ. Анчах унта кӗрес тесен «Тройка» карта (вӑл виҫӗ тӗрлӗ транспортпа ҫӳреме май парать) кирлӗ. Кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче вӑл картта Мускав ҫыннисенчен виҫҫӗмӗш пайӗн пулнӑ. Анчах туалетра 15 минутран ытла пулма юрамасть. Асӑннӑ вӑхӑтран ытларах тытӑнса тӑрсан (е ларсан темеллеччӗ-ши?) сасӑ янӑраса кайӗ.

Яваплисем туалета миҫе хутчен кӗрсе тухма май пуррине те шутласа кӑларнӑ. Хальлӗхе — 150 хутчен. Эпир ӑнланнӑ тӑрӑх, ку вӑл кунне ҫавӑн чухлӗ ҫын тенине пӗлтерет курӑнать. Енчен ҫак ырлӑхпа усӑ куракансем йышлӑ пулсан туалета ытти станцире те вырнаҫтарма тытӑнӗҫ.

Авӑнӑн 17-мӗшӗ Вӑрнарти «Березка» (чӑв. Хурӑн) ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансемшӗн чылайлӑха асра ҫырӑнса юлӗ. Ҫак кун ачасем «Салам, вӑрман!» юмахсен уҫланкине кайса курнӑ.

Пӗчӗкскерсене ача-пӑча литературин пайӗн заведующийӗ А.Кириллова кӗтсе илнӗ. Вӑл вӗсене хӑйне евӗр ҫулҫӳреве чӗннӗ. Вӑл ачасене пирӗн пуянлӑх — вӑрман — пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑрмана ҫулсерен пулӑшу кирлине палӑртнӑ.

Юмахсен уҫланкинче ачасене юмахри сӑнарсем кӗтнӗ. Вӗсен рольне вулавӑш ӗҫченӗсем калӑпланӑ. Вӗсем вӑрманта пурӑнакан чӗрчунсем пирки, вӑл ҫынсене мӗнле усӑ кӳни ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Ачасемпе пӗрле вӑйӑсем те вылянӑ вӗсем.

Ачасемшӗн вӑрман пирки каласа кӑтартни интереслӗ пулнӑ. Кун пек экскурсисем вӗсене ҫутҫанталӑка упрама вӗрентеҫҫӗ.

Сӑнсем (5)

Сцена ҫинче — Кинешма артисчӗсем

Кӑҫал Шупашкар ҫыннисемпе Шупашкар хӑнисене Вырӑс драма театрӗ тӗрлӗ хуларан килекен сцена ӑстисен пултарулӑхӗпе паллаштарма шантарать. Юпа–раштав уйӑхӗсенче республикӑн тӗп хулине Ярославль облаҫӗнчи Рыбинск хулинчи драма театрӗ, Пушкӑртстанри Стерлӗри вырӑс драма театрӗ, Иваново облаҫӗнчи Кинешма хулинчи А.Н. Островский ячӗллӗ драма театрӗ, Мускав облаҫӗнчи Ногинскри драма театрӗ килмелле.

Рыбинскри артистсем Шупашкарта юпан 8–10-мӗшӗсенче пулӗҫ. Ку театр Раҫҫейри чи аслисенчен пӗри шутланать. Театр труппи каҫхине виҫӗ спектакль тата ачасем валли юмах лартӗ.

Юпан 22–23-мӗшӗсенче Стерлӗри театр йыхравлать.

Чӳк уйӑхӗн 11–13-мӗшӗсенче Кинешма хулинчи артистсем пулӗҫ. Театра 1897 ҫулта йӗркеленӗ. Вӑл хулара 19-мӗш ӗмӗрӗн 60–80-мӗш ҫулӗсенче Александр Островский вырӑс драматургӗ пурӑннӑ.

Раштавӑн 11–13-мӗшӗсенче Ногинскри драма артисчӗсен спектаклӗсемпе киленме май килӗ.

Шупашкарта пациент операци хыҫҫӑн вилсе кайнӑ. Халӗ ку ӗҫ тӗлӗшпе операцие ирттернӗ тухтӑра айӑпласшӑн.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ку кӑҫал утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пулнӑ. Медицина ӗҫченӗ уҫӑ трахеостомипе операци ирттернӗ. Анчах 48 ҫулти пациент операци хыҫҫӑн ҫур сехетрен чӗре япӑх ӗҫленипе тата пуҫ мими шыҫӑннипе вилнӗ.

Судпа медицина экспертизи палӑртнӑ тӑрӑх, пациент трахейӑна тӗрӗс мар интубаци тунӑшӑн пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Халӗ ку ӗҫ тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ, пуҫиле ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ.

«Хыпар» хаҫат редакторӗ Валери Туркай Чӑваш Енӗн информаци политикин министрне Александр Иванова халалласа сӑвӑ ҫырнӑ. Анчах вӑл йӗркесем – мухтав юрри мар.

Сӑмахӗ мӗн ҫинчен пынине пӗлес тесен сӑвӑри темиҫе йӗркене илсе кӑтартар:

«Иванов министӑр мӗн кӑна курман-тӑр!..

Вӑл карьера тунӑ хура тар тӑкса.

Кирлӗ чух — пуҫ тайнӑ, кирлӗ чух — йӑл кулнӑ,

Кирлӗ чух — вӑл сутнӑ ӑшшӑн йӑл кулса».

Е тата ҫакӑн пек куплет пур унта:

«Иванов министӑр хӑй те пит тунмасть-тӑр —

Сахал мар вӑл хуҫнӑ ҫыннӑн кунҫулне.

Шеллеме пӗлмен вӑл, каҫарма пӗлмен вӑл.

Халь те аркатать вӑл ҫын ӑраскалне».

Республика хыснинчен укҫа илсе тӑракан хаҫат редакторне калем илсе ҫакӑн пек содержаниллӗ сӑвӑ ҫырма, ӑна Информаци политикин министерствинче тӗп редакторсемпе иртекен канашлура тыттарма мӗн хистенине министрпа редактор хӑйсем кӑна пӗлеҫҫӗ-тӗр.

«Тӑван Ен» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музее кӑҫал ҫулла 106 ҫын килсе курнӑ. Вӗсен йышӗнче 7 ют ҫӗршыв ҫыннисем те пур.

Туристсенчен чылайӑшӗ Турцирен килнӗ. Ҫавӑн пекех Венгрирен, Литваран, Францирен, Беларуҫран, Украинран килекенсем пулнӑ. Музейре тӗрлӗ зал ӗҫлет. Бичуринӑн ӗҫӗсене вулав залӗ пек йӗркелени уйрӑмах илӗртет. Унтах Китайра чей ӗҫес йӑлана курма пулать. Пекин оперинчен ари итлеме те май пур.

Шупашкар районне килекен туристсем культура объекчӗсене кайса курма пултараҫҫӗ. Ку маршрут авӑн уйӑхӗччен ӗҫлет. Вӑл 3-5 сехетлӗхе тӑсӑлать.

Ҫак маршрутпа ҫулла виҫӗ ушкӑн ҫӳренӗ. Вӗсен ушкӑнӗнче «Вӗршӗнсем» пилот ушкӑнӗ те пулнӑ. Пӗтӗмпе ку маршрутпа 99 ҫын паллашнӑ.

Чӑваш Енре кӑҫал ял хуҫалӑхӗ епле аталаннине пӗтӗмлетнӗ. Пӗтӗмӗшле илсен, республикӑра туса кӑларнӑ продукци ӳснӗ.

Ку кӑтартусем — Чӑвашстат кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхне пӗтӗмлетнисем. Кӑтартупа килӗшӳллӗн ял хуҫалӑхӗнче туса кӑларнӑ продукци 22,4 миллиард тенкӗпе танлашнӑ.

Кӑҫал республикӑра чӑх тата выльӑх-чӗрлӗх какайне 66,7 тонна туса илнӗ. Ку, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 12,6 процент нумайрах.

Кӑҫал Чӑваш Енре 305,7 тонна сӗт суса илнӗ. Ку пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсемпе танлаштарсан 0,7 процент нумайрах. Вӑтамран пӗр ӗнерен 3429 литр сӗт суса илнӗ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, ку 4,4 процент нумайрах.