Шупашкарти 59-мӗш вӑтам шкулти акӑлчан чӗлхин педагогӗ хулари ачасене пӗлӳ пама Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче вӗренӗ.

Ольга Ильина Вӗрентекенсен квалификацине ӳстермелли пӗтӗм тӗнчери программӑна (TEA) хутшӑнӗ. Асӑннӑ программӑпа вӗренме тӗнчери 55 ҫӗршыври вӑтам шкулсенчи педагогсене суйласа илнӗ. Пирӗн ҫӗршывран кӑҫал икӗ ҫын ҫес лекейнӗ.

Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи программӑпа 160 педагога вӗрентӗҫ. Вӗсем АПШра ултӑ эрне пулӗҫ. Вӗренӳ программисене йӗркелеме, урока палӑртма хӑнӑхтаракан, вӗрентӳ технологийӗсемпе тата вӗрентӳри ҫӗнӗ меслетсемпе паллаштаракан семинарсене хутшӑнӗҫ. АПШри шкулсенче ӗҫлесе пӑхӗҫ.

Вӗрентекенсен квалификацине ӳстермелли пӗтӗм тӗнчери программӑна (TEA) Пӗтӗм тӗнчери тӗпчевсем тата пӗр-пӗрин опычӗпе паллаштарас енӗпе ӗҫлекен канаш пуҫарнӑ. Ӑна Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи вӗренӳ тата культура программисен пайӗ укҫа-тенкӗпе пулӑшать.

Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, культурӑпа ӳнер тытӑмӗнче вӗренекенсене республика Элтеперӗн ятӗнчен стипенди пама ҫырусем йышӑнаҫҫӗ. Вӗсене ҫурла уйӑхӗн 10--мӗшӗнче 12 сехетрен кая юлмасӑр Чӑваш Енӗн патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче йышӑнаҫҫӗ.

Асӑннӑ сферӑн организацийсенче вӗрекнекенсене 400-шер (Культура министерствин сайтӗнчи хыпарта ҫапла ҫырначчӗ) тенкӗшер 5 стипенди тивӗҫӗ.

Укҫана тивӗҫес текенсен этемлӗхне те (чӑнах-чӑнах («обладающим высокими гражданскими качествами» тенӗ), пултарулӑхне те, вӗренӳре епле ӗлкӗрсе пынине те шута илӗҫ. Тата вӗсен лайӑх вӗренсе пымалла, тӗрлӗ конкурса, олимпиадӑна, турнира, смотра хутшӑнмалла.

Ҫӗмӗрле хулине ертсе пыракансене Чӑваш Ен Элтеперӗнчен Михаил Игнатьевран паян сӑмах лекнӗ. Унта халӑхран укҫа сахал пухаҫҫӗ иккен. Пули-пулмишӗн мар, паллах. Ӗҫ тума.

Тепӗр район-хулара урамсене сарма, парксене ҫӗнетме тата ытти ҫавӑн пек ӗҫе пурнӑҫлама укҫа пухаҫӗ. Пӗр пайне, пӗчӗккине, ҫынсем пуҫтарса параҫҫӗ, ыттине хыснаран уйӑраҫҫӗ. Тепӗр ҫӗрте кун енӗпе ӗҫе питӗ аван йӗркелесе янӑ, хӑш-пӗр ҫӗрте аплах мар. Михаил Игнатьев Элтепер ҫӗмӗрлесене хастартарах пулма хушнӑ.

Унта паян пулнӑ май республика ертӳҫи хулана ертсе пыракан тӳре-шарапа курнӑҫнӑ, муниципалитетӑн ҫур ҫулхи аталанӑвне пӗтӗмлетекен пухӑва хутшӑннӑ, вырӑнти шкулсенчен пӗринче ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне епле хатӗрленнипе паллашнӑ, хулара хута янӑ ҫӗнӗ котельнӑя кӗрсе тухнӑ.

Иртнӗ уйӑхра Иркутск облаҫӗнчи «Байкал-Трек» кану базинче «Этноподиум на Байкале» (чӑв. Байкал ҫинчи этноподиум) пӗтӗм тӗнчери фестиваль иртнӗ. Юбилейлӑ, вуннӑмӗш, мероприятие чӑвашсем те хутшӑннӑ. Асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗ йыхравланипе ҫавӑнта художество промыслисен «Паха тӗрӗ» фирми ҫитнӗ. Унччен вӑл ҫав фестивале хутшӑнса курман.

Фестивале Раҫҫейри, Казахстанри, Кӑркӑстанри тата Монголинчи 150 ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем — паллӑ та ятлӑ-сумлӑ дизайнерсем, ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем, ӳнерҫӗсем. «Этноподиумӑн» эксперт канашӗн ертӳҫи пулма мода историкне, Мускаври Лидия Соколова-Сербскаяна ҫирӗплетнӗ.

«Паха тӗрӗ» фирмӑн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Маргарита Павлова «Времен связующая нить» (чӑв. Вӑхӑта ҫыхӑнтаракан ҫип) конференцире чӑваш тӗррине упраса хӑварас енпе ӗҫлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

«Этностиль в современном костюме» (чӑв. Хальхи тумтирти этностиль) номинацире «Паха тӗрӗ» фирма I степеньлӗ лауреат ятне тивӗҫнӗ.

Шупашкар районӗнче Уйкасра пурӑнакансем ял уявне клубра паллӑ тунӑ. Кӑҫал вара уява урӑх ҫӗрте – сцена ҫинче – йӗркеленӗ. Ӑна вӗсем хӑйсен вӑйӗпе хӑпартнӑ. Ку ӗҫе ял ҫыннисем пурте хутшӑннӑ. Ялта 100 ытла ҫын кӑна пурӑнать.

Клуб тӑррине улӑштарсан стройматериал каштах юлнӑ. Уйкассем унпа сцена тума шухӑшланӑ. Хӑш-пӗр материала хӑйсем туяннӑ. Ҫамрӑксем ӗҫленӗ, ваттисем канашпа пулӑшнӑ. Пӗрле тӑрӑшсан ӗҫ те кал-кал каять. Кӗҫех сцена та хатӗр пулнӑ. Кун пек ял уявне ирттерме та лайӑхрах.

Хальхинче сцена умне, клубрипе танлаштарсан, ҫынсем нумайрах пухӑнайнӑ. Сценӑшӑн уйрӑмах ялти «Мерчен» ансамбль тата ача-пӑча савӑнать. Ара, унта халӗ юрлама-ташлама, выляма пулать-ҫке-ха.

Утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче каҫхи 10 сехетре Вӑрнар районӗнчи Кивьял Нурӑс ялӗ ҫывӑхӗнче трактор ҫаврӑнса ӳкнӗ. Шел те, водитель вилнӗ.

Тракторист хӑйӗн участокӗнче утӑ тавӑрнӑ. Вӑл ҫыран хӗррине пырсан руле итлеттереймен. Транспорт ҫырмана анса кайнӑ. Водитель вӑйлах суранланнӑ, сывлама пӑрахнӑ.

Трактора регистрациленӗ, кӑҫал техосмотр кӑларнӑ пулнӑ, арҫыннӑн права та пулнӑ. Чӑваш Енри патшалӑх технадзорӗ тимлӗ тата асӑрхануллӑ пулма ыйтать. Уйрӑмах транспортпа каҫхине ӗҫленӗ вӑхӑтра кун пирки манмалла мар.

Аяран уҫӑ сывлӑшра лайӑх ҫывӑрать

Чӑваш велоҫулҫӳревҫин Никита Тӗнчен Ая (тулли ячӗ: Аяран) ятлӑ хӗр ҫурални пирки хыпарланӑччӗ. Никитӑпа мӑшӑрӗ Анастасия пӗчӗкскерпе похода кайса килнӗ. Палӑртмалла: Аяран 1 уйӑхра кӑна-ха.

Вӗсем утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнче похода кайнӑ, Атӑл леш енче — Йӑлӑмра — каннӑ. Велосипедпа ҫула тухайман, ача-пӑча велоприцепӗ пулман-мӗн. Ҫавна май унта вӗсем трамвайчикпа ҫитнӗ.

Мӑшӑр тата Ая Уйӑх хупланнине сӑнанӑ. Никита хӗрӗ Аяран уҫӑ сывлӑшра лайӑх ҫывӑрни пирки каласа панӑ. Каялла Шупашкара вӗсем утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче таврӑннӑ.

Никита ку кӗркунне Настьӑпа тата Аяранпа Европӑна ҫула тухасшӑн. Маршрут хатӗрлесси тата ача-пӑча велоприцепӗ илесси ҫеҫ юлать. «Малашне – кам пӗлет? Тен, Африкӑна е урӑх континента кайӑпӑр. Эпир пӗр чарӑнмасӑр кайма хатӗр», — ҫырнӑ Никита.

Ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче РФ ШӖМӗн Шупашкарти экономика хӑрушсӑрлӑхӗн тата коррупципе кӗрешекен пай ӗҫченӗсем тӗрӗслев ирттернӗ.

«Ҫӗртме уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче вӗсем вӑйӑ салонӗ саккуна пӑсса ӗҫленине ӗнентермешкӗн оперативлӑ мероприятисем ирттернӗ.

Йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ чухне салонра оператор пулнӑ. Вӑл 25 вӑйӑ автоматне пӑхса тӑнӑ, темиҫе вӑйӑҫа выляттарнӑ», — ҫапла пӗлтернӗ полицире.

Вӑйӑ салонӗ Шупашкарти Эгер бульварӗнчи пӗр ҫурт путвалӗнче вырнаҫнӑ. Унӑн алӑкӗсем шанчӑклӑ клиентсемшӗн кӑна уҫӑ пулнӑ.

Йӗрке хуралҫисем палӑртнӑ тӑрӑх, пӳлӗме Шупашкарта пурӑнакан 31 ҫулти арҫын хулари фирмӑран тара илнӗ. Арҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Ун тӗлӗшпе халь пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Ӗнер ЧР Ял хуҫалӑх министерствинче «Юрма» агрохолдингра чӑх-чӗп каяшне тирпейлес ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Шупашкарти ырӑ мар шӑрша ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та туйнӑ ахӑртнех — ку ыйтупа канашлу ирттернӗ.

Хапрӑк ертӳҫи Владимир Ермолаев каяшран удобрени тумалли проектпа паллаштарнӑ. Сӑмах май, унччен вӑл унашкал савута ҫулталӑк вӗҫне туса пӗтерессине пӗлтернӗччӗ.

Россельхознадзорӑн ертӳҫин тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Николай Романов ӗҫе хӑвӑртлатма ыйтнӑ. Шупашкар тата Шупашкар районӗн ҫыннисем лайӑх мар шӑршӑран йӑлӑхнӑ-мӗн, ҫӑхавсем килсех тӑраҫҫӗ.

Канашлура каяша утилизацилемелли паянхи мелтен хӑтӑлмаллине пӗлтернӗ. Палӑртмалла: халӗ ЧР Арбитраж судӗнче агрохолдинг тӗлӗшпе килнӗ тӑватӑ тавӑҫа пӑхса тухаҫҫӗ.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Республикӑри клиника больницинче 250 ҫынна пиҫсе кайнинчен сипленӗ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртипе танлаштарсан пиҫсе шар куракансен шучӗ сахалрах. Ҫапах та пӗр инкек те ҫыншӑн ҫӑмӑллӑн иртмест.

Нумаях пулмасть Йӗпреҫ районӗнчи кил хуҫи шӑратмалли лампӑпа ӗҫленӗ чухне питне пӗҫертсе янӑ. Тухтӑрсем ҫак тӗслӗхре ҫын хӑрушсӑрлӑх йӗркине пӑхӑнманнине палӑртасшӑн. Тимсӗрлӗхе пула инкеке лекекенсем, шурӑ халатлисем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, татах пур.

Вӗри шывпа пиҫсе кайнисем ытларах. Акӑ пӗри мунча кӗнӗ чух пиҫсе кайнӑ. Сивӗ шыв тесе вӗрине ярса илнӗ те хӑй тӑрӑх янӑ. Пӗҫертнӗ вырӑна сиплеме сахалтан та 2 эрне кирлӗ-мӗн.

Пиҫсе каякансен хушшинче ытларахӑшӗ ачасем — ҫулталӑкран пуҫласа 3 ҫулчченхисем.