Арӑмӗпе тата ҫулталӑкри хӗрӗпе тӗнче курса ҫӳрекен чӑваш велоҫулҫӳревҫи Никита Тӗнче хальхинче, аса илтерер, Финлянди енне ҫул тытрӗ. Ҫемье Финляндинчен тухса Швецие ҫитнӗ.

Никита Тӗнче Инстаграмра ҫырнӑ тӑрӑх, Швецинче ватӑ юман патӗнче чарӑннӑ май ӑна чӑваш юманӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Финляндинех таврӑнар-ха. Унта мӗнпур кӑтартӑва икӗ чӗлхепе: финла тата шведла — ҫыраҫҫӗ иккен. Турку — Швецин унчченхи тӗп хули. Ӑна шведсем йӗркеленӗ. Швед чӗлхи Финляндинче — фин чӗлхипе пӗр тан чӗлхе. «Кӑтартса ҫырнисене ҫавӑнпа та икӗ чӗлхепе ҫыраҫҫӗ. Пирӗн вара Чӑваш Енре чӑвашла ҫыраймаҫҫӗ» — тесе ҫырнӑ Никита хӑйӗн сайтӗнче.

«Раҫҫее юратмасть тесе шухӑшлама кирлӗ мар. Раҫсейӗпех ҫӳренӗ эпӗ. Унӑн вӗҫсӗр-хӗрсӗр уҫлӑхне, ҫыннисене питӗ юрататӑп. Анчах ҫынсене телейлӗ тата йӑлтах тӗрӗс пултарас килет. Тӑван ҫӗршыв вӑл — пӗр япала, патшалӑх вӑл тепӗр пулнине нихӑҫан та ан манӑр», — уҫӑмлатнӑ Никита Тӗнче.

Шупашкарти «Радужный» микрорайонти пӗр урама Чӑваш халӑх писателӗн Василий Алентейӗн ятне панӑ. Ҫакӑн пирки хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков 1811-мӗш номерлӗ йышӑну тунӑ. Шупашкар хула окургӗнчи урамсемпе лапамсен реестрӗнче ку урам 528-мӗш номерпе тӑрӗ.

«Радужный» микрорайонти урамсенчен ипӗрне хула администрацийӗн архитектура тата хула строительствин управленийӗ ҫумӗнчи ятсене паракан комисси йышӑннине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтерер: Халӑх туслӑхӗн орденне тивӗҫнӗ Василий Алентей ҫуралнӑранпа кӑҫал 100 ҫул ҫитет. Шӑпах ҫавӑнпа пӗр урама ун ятне парас тенӗ. Унччен ҫыравҫӑ ячӗпе Гладков урамӗн пӗр пайне хисеплеме палӑртнӑччӗ. «Уҫӑ хула» порталта ҫавна май сасӑлав та иртнӗ.

Чӑваш Енри суд приставӗсем Ҫӗмӗрлере пурӑнакан тӑлӑха хваттер илме пулӑшнӑ. Ҫамрӑкскерне пурӑнмалли кӗтес кирлине палӑртса суд тахҫанах йышӑннӑ-ха. Ӗҫ производстви суд приставӗсем патне 2017 ҫултах ҫитсе выртнӑ.

Анчах Ҫӗмӗрлери тӳре-шара суд йышӑнӑвне пурнӑҫлама хыпкаланман. Каярах вӑхӑта хӑварма ыйтса унтисем икӗ хутчен суда ҫитнӗ. Вырӑнти тӳре-шарана суд кашнинчех шелленӗ. Анчах ҫавӑнпа та ҫырлахман тӳре-шара. Виҫҫӗмӗш хут та тавӑҫ ҫырнӑ. Вара тӳресем вӑхӑта текех тӑсма килӗшмен.

Тӑлӑх ҫамрӑк нумаях пулмасть хваттерлӗ пулнӑ. Суд йышӑнӑвне пурнӑҫа кӗртес тесе суд приставӗсем Ҫӗмӗрле район администрацийӗнчи яваплӑ тӳре-шарана административлӑ майпа темиҫе хутчен явап тыттарнӑ. Суд йышӑнӑвне пурнӑҫламаншӑн пуҫиле ӗҫ пуҫарасси пирки те асӑрхаттарма тивнӗ.

Шупашкар районӗнчи пуҫлӑха вӑхӑтра хуравламаншӑн явап тыттарнӑ.

Халӑха социаллӑ пулӑшу паракан пайра (учреждени «Социаллӑ пулӑшу паракан центр» хысна учрежденийӗн шутланать) тӑрӑшакан ҫынна прокуратура ҫине тӑнипе штрафланӑ.

Тӳре-шара ыйтӑва хуравлама васкаманни пирки районта пурӑнакан пӗр ҫын евитленӗ. Прокуратура тӗрӗсленӗ те «Раҫҫей Федерацийӗнчи халӑх ыйтӑвӗсене пӑхса тухасси ҫинчен» саккуна пӑснине палӑртнӑ.

Халӑха социаллӑ пулӑшу паракан пай пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ӗҫе суд пӑхса тухса пуҫлӑха 5 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Тӳре-шара миравай суд йышӑнӑвӗпе килӗшмесӗр Шупашкар район судне тавӑҫ ҫырнӑ. Анчах унти суд та миравай тӳрен йышӑнӑвне улӑштарма килӗшмен.

«Хавал» уйлӑхра тунӑ сӑн

Ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 8-мӗшӗччен «Хавал» пуҫару ушкӑнӗн тата ют чӗлхесен «Язык для успеха» (чӑв. «Ӑнӑҫу чӗлхи») шкулӗн уйлӑхӗ «Сурские зори» (чӑв. «Сӑр шуҫӑмӗ») кану базинче иртрӗ. Уйлӑхӑн тӗп тӗллевӗ — чӑвашлӑхшӑн ҫунакан ҫынсене пӗрле пухасси, вӗсене тӑван халӑх культурипе, кун-ҫулӗпе паллаштарасси.

Уйлӑхра чӑваш чӗлхине виҫӗ шайра вӗрентеҫҫӗ: шкул ҫулне ҫитмен ачасем, шкул ҫулне ҫитнисем тата аслӑ ӳсӗмрисем. Кашни ушкӑнӑн хӑйӗн уйрӑм программа.

Уйлӑхра чӑваш чӗлхи вӗренӗвӗсемсӗр пуҫне тавракурӑма аталантарма тӗрлӗ-тӗрлӗ лекци иртрӗ. Сӑмахран, Айрат Тухватуллин, Хусан университечӗн доценчӗ, Тутар Республикин ӑслӑлӑх академийӗн истори институчӗн аслӑ ӗҫченӗ «Хусан ханлӑхӗн кун-ҫулӗ» ятлӑ темӑпа калаҫрӗ, Алпарух Пӗлӗм (Александр Блинов) чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗ «Кала-ха 4» вӗренӳ пособийӗпе, Мария Савельева, журналист, литература критикӗ, Дина Гавриловӑн пултарулӑхӗнчи хӗрарӑм прозипе паллаштарчӗҫ. Ют ҫӗршыв хӑни Жан-Марк Леклер (ЙоМо) юрӑҫӑ, эсперантист, окситан чӗлхин хастарҫи окситан чӗлхи ҫинчен, Никита Кузнецов, хинди институчӗн дипломанчӗ акӑлчан тата китай чӗлхисен вӗрентекенӗ, тӗлӗнмелле хинди тата адыгея чӗлхисем, вӗсен лару-тӑрӑвӗ ҫинчен тӗплӗн те кӑсӑклӑ каласа пачӗҫ.

Малалла...

Никита Тӗнче ҫемйипе Швецие ҫитнӗ. Аса илтерер: вӑл мӑшӑрӗпе Настьӑпа тата хӗрӗпе Аяпа велосипедпа ҫула тухнӑ.

Ҫемье кашни ҫӗршывра йӳнӗ е тӳлевсӗр пурӑнмалли кӗтес тупма тӑрӑшать. Стокгольмра вӗсене ӑннӑ – 72 ҫулти Кристиан Чӑваш Енри ҫынсене мӑнукӗсем вырӑннех йышӑннӑ. Арҫын тискер чӗрчунсене ҫӑлас енӗпе ӗҫлет. Кун пирки Никита Тӗнче хӑйӗн сайтӗнче ҫырса кӑтартнӑ.

Вӗсем акӑлчанла калаҫнӑ. Кристиан пӗчӗк Айӑна шведла калаҫма вӗрентнӗ. Настя вӗсем патӗнчен каяс умӗн борщ пӗҫерсе кӑтартнӑ. Кун пирки Кристианӑн мӑшӑрӗ тахҫанах ӗмӗтленнӗ-мӗн.

Тӗнчесем малалла ҫул тытнӑ. Вӗсем шыв хӗрринче чарӑнма тӑрӑшаҫҫӗ, мӗншӗн тесен Европӑра шӑрӑх тӑрать.

Утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Аслӑ Таяпа ялӗнчи пӗвере арҫын путса вилнӗ. Ҫӑлавҫӑсем патне кун пирки 12 сехет 5 минутра хыпар ҫитнӗ. Вырӑна Шупашкарти водолазсем ҫитнӗ.

Малтанах ҫынсем 66 ҫулти арҫын ӑҫтарах путнине калайман. Пӗри арҫынна юлашки хутчен хӑш вырӑнта курнине асӑрхаса ӗлкӗрнӗ. Водолазсем унӑн виллине 10 минутран тупнӑ.

Хайхискерсем ҫак вырӑнта Ҫарпа тинӗс флочӗн кунне паллӑ тума хатӗрленнӗ-мӗн. 66-рискер пӗвене кӗрсе ишсе кайнӑ та тек курӑнман. Халӗ кун тӗлӗшпе тӗрӗслев иртет.

Астӑвӑр: юраман вырӑнта шыва кӗме юрамасть, ҫыранран айккине ишсе каймалла мар.

Красноярск крайӗнче пушарсем алхасаҫҫӗ. Унта ял-хула ҫывӑхӗнче 17 пушар тухнӑ. Региона пулӑшу кирлӗ, ҫавна май Красноярск крайне Чӑваш Енрен 85 ҫынна янӑ.

Красноярск крайӗнче паянхи кун тӗлне пушар 960 гектар ҫӗре ярса илнӗ. ҫулӑма сӳнетерес ӗҫре 609 ҫын тӑрӑшать. Кунсӑр пуҫне Инкеклӗ лару-тӑру министерствинче ӗҫлекен 400 ҫын, 21 техника пушар сӳнтерет.

«Ӗнер Шупашкартан 85 ҫынна янӑ», - ҫапла пӗлтернӗ Патшалӑх Думин депутачӗ Игорь Швыткин Красноярск крайӗнчи Инкеклӗ лару-тӑру министерствин пуҫлӑхӗпе Игорь Лисинпа тӗл пулнӑ хыҫҫӑн. Ҫакна вӑл Фейсбукри хӑйӗн страницинче ҫырнӑ

Чӑваш Ен Сывлӑх сыхлав министерствинче ӗнентернӗ тӑрӑх, диспансеризацие каҫсерен тата шӑматкунсерен те тухма пулать.

Паян ЧР Правительствин планеркинче (ӑна Иван Моторин премьер-министр ирттернӗ) диспансеризаци кӑларассине кӑҫалхи пӗрремӗш ҫур ҫулта епле йӗркеленине сӳтсе явнӑ. Ку ыйтупа сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов сӑмах илнӗ.

Кӑҫалхи кӑрлач-ҫӗртме уйӑхӗсенче пирӗн республикӑра 114 пин ҫынна диспансеризаци кӑларнӑ. Хушма тӗрӗслевсем витӗр тухма сӗннисем ҫав шутра — 40 процент.

Вӑйпиттисемех (тӗрӗсленнисенечн 57%) вӑраха кайнӑ чирсемпе чирлине палӑртнӑ. Усал шыҫӑпа аптӑракансене 199 ҫынна шута илнӗ. Вӑл шутран 69-шӗ — вӑйпиттисем. Усал шыҫҫа 1-2 стадире палӑртасси диспансеризацие пула 66 процент нумайланнӑ.

«Ача-пӑча ту хӑвна савӑнма, умна саппун ҫак куҫҫульна шӑлма». Ҫапла йӗркесем пур пӗр юрӑра. Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн Алексей Ладыков ывӑлӗ Олег пӗрре ҫеҫ мар пӑтӑрмаха ҫакланчӗ. Иртнӗ эрнере вӑл «Ауди» машинӑпа Муркаш районӗпе пынӑ чух УАЗа пырса ҫапӑннӑ. Водительпе пассажир аманнӑ. Каччӑна вӑхӑтлӑха хупнине Чӑваш халӑхӗ сайчӗ маларах пӗлтерчӗ-ха.

Паян хула администрацийӗнче иртнӗ планеркӑра журналистсенчен пӗри Алексей Ладыкова ҫул-йӗр ҫинчи инкеке хаклама ыйтнӑ. Тӳрех палӑртар: Алексей Ладыков, ытти хӑш-пӗр пуҫлӑхпа танлаштарсан, яланах тӳррӗн хуравлать. Хальхинче те ҫаплах пулнӑ. «Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗнче эпӗ — вӑхӑтлӑх, анчах хам ывӑлшӑн яланах ашшӗ пулса юлӑп», — тенӗ вӑл. Хӑш чух хӑйне Тарас Бульба пек тытас килнине те пытарман. «Телейсӗр кашни ҫемье хӑйне май телейсӗр», — тенӗ вӑл унтан. Ҫул-йӗр ҫинчи инкекре кирек кам та: хӑй, хӑйӗн кӗҫӗн ачисем, амӑшӗ — шар курма пултарнине, инкекшӗн яваплине тӳрре кӑлараймассине палӑртнӑ.