|
Пӑтӑрмахсем
 Инкеклӗ лару-тӑру министерстви тунӑ сӑн Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Атӑл леш енчи кану базинче пушар алхаснӑ. Юрать-ха, инкекре ҫынсем шар курман, ҫав вӑхӑтра унта канакансем пулман. Пушар Октябрьски поселокӗнчи кану базинче кӑнтӑрла иртни 2 сехетсенче пулнӑ. Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, унта йывӑҫ ҫурт ҫуннӑ. Пушарнӑйсем ҫулӑма кӳршӗ пӳртсене куҫма паман, пушара сӳнтернӗ. Аса илтерер: Ҫӗнӗ ҫул хыҫҫӑн, кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче ирхи 5 сехет иртсен, Вӑрмар районӗнчи Урнар ялӗнче пушар тухнӑ. Унта, шел те, 6 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Ҫав шутра – 3 ача. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Сывлӑх
 nts-tv.com сайтри сӑн Паян валли кӑшӑлвирусран тепӗр 10 ҫын пурнӑҫран вӑхӑтсӑр уйрӑлнӑ. Аса илтерер: 2021 ҫулӑн пӗрремӗш кунхине 10 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ, ӗнер – 11 ҫыннӑн. Кӑҫал 3 кунра 31 ҫын кӑшӑлвирусран вилнӗ. Ку таранччен вара каварлӑ вирусран сахал мар ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ: 559 ҫын чире парӑнтарайман. Паянхи кун тӗлне 16703 ҫын инфекциленнӗ. Вӗсенчен 15052-шӗ сывалнӑ. Юлашки талӑкра 92 ҫын чире парӑнтарнӑ. Чирлекенсем вара нумайрах пулнӑ: 105 ҫын. Аса илтерер: республикӑра кӑшӑлвируспа чирленӗ пӗрремӗш ҫынна 2020 ҫулхи пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче шута илнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Политика
 Кивӗ ҫулӑн юлашки ӗҫ кунӗнче, раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, республикӑн Правительствинче ҫӗнӗ ҫын ӗҫе кӳлӗннӗ. Чӑваш Енӗн финанс министрӗн ҫумӗ пулма Татьяна Щербаткинӑна ҫирӗплетнӗ. Республикӑн Финанс министерствин структуринче ҫӗнӗ ҫынна ҫак самантра кӑтартманччӗ. Унта финанс министрӗн пӗрремӗш ҫумне Ольга Метелевӑна тата тепӗр виҫӗ ҫума: Галина Павловӑна, Павел Иванова, Игорь Смирнова — палӑртнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче министрӑн пӗрремӗш ҫумӗнче чылай ҫул ӗҫленӗ Фарида Муратова ертсе пыракан экспертра тӑрӑшать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Сумлӑ сӑмах
Культура
(«Тарӑн чӑваш. Тарӑн мар чӑваш» кӗнекерен)
«Шухӑш ҫукки кисретет», – терӗ Н.Е. Лукианов. (Эпир унпа телефонпа хальхи чӑваш пурнӑҫӗн пӗтӗмӗшле ӗлки, туртӑмӗ пирки калаҫаттӑмӑр, 2020 ҫул). «Вӑхӑт ҫитӗ, – тенӗ Ҫеҫпӗл («Чӑваш сӑмахӗ», 1920). – Атӑл хӗрри тӑрӑх тӗнче кӗсле сассипе янраса тӑрӗ – ҫакӑ чӑваш юрри пулӗ. Чӑваш чӗлхи кӑвар пулӗ, хӗрнӗ хурҫӑ пулӗ!» Пуш параппан пӑнтӑртатӑвӗ тесе хакланӑ пулӑттӑм эп официллӑ чӑваш культурин юлашки вун ҫуллӑхне. Урӑхла культура та пур паллах чӑвашӑн. Анчах та ӑна эпир пӗлсе пӗтерейместпӗр, мӗншӗн тесен ӑна хуплаҫҫӗ, сас памаҫҫӗ, ҫын ҫине кӑлармаҫҫӗ, ҫул памаҫҫӗ… Юрий Сан самахӗсем аса килеҫҫӗ: «Эп юлташсемпе калаҫса тӑраттӑм. Пирӗн пата хӗрӗнкӗ Толя Смолин таҫтан пырса тӑчӗ те мана калать: «Эх, изгойсем санпа эпир, Юра». – Кай-ха кунтан, эп нимле изгой та мар, – терӗм ӑна». Н.М. Кирилловӑн та Юрий Санӑн пекех оптимизм. «Веҫех йӗркеллӗ, эп ӗҫлетӗп, кӗнекесем кӑларатӑп», – тет Надежда Мефодьевна интервьюсенче. Кӗнеке презентацийӗнче вара артистсем, театр ӗҫченӗсем ҫукчӗ, ҫукпа пӗрехчӗ… «Хӗвелӗн кӑварлӑ хӗлхемӗ / Ҫӗре чечекленӗ чухне / Кам курнӑ ҫанталӑк илемӗ / Пӑрпа пӑрланса шӑннине? |
|
Сывлӑх
 radio316.org сайтри сӑн Ӗнер – 10 ҫын, паян 11 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Кӑшӑлвирус статистики кӑҫал ҫавнашкал. Ҫулталӑк пуҫланнӑ кӑна – 21 ҫын кӑшӑлвирусран вилнӗ. Пандеми пуҫланнӑранпа 549 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Паянхи кун тӗлне 16598 ҫын кӑшӑлвируспа чирленӗ. Вӗсенчен 14960-шӗ сывалнӑ. Юлашки талӑкра 110 ҫын чирленӗ. Сывалакансем сахалрах пулнӑ – 93 ҫын. Статистика пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхи вӑхӑтра республикӑра кӑшӑлвиурс диагноз ҫирӗпленнӗ 1089 ҫынна тухтӑрсем сӑнаса тӑраҫҫӗ. Вӗсем килте амбулатори мелӗпе е стационарта сипленеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Раҫҫейре
 o-krohe.ru сайри сӑн Кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнче республикӑра чи пӗрремӗш ҫуралнӑ ачасем – арҫын ачасем. Пӗри ирхи 4 сехет те 2 минутра, тепри 7 сехет те 55 минутра ҫут тӗнчене килнӗ. Иккӗшӗ те – ҫемьери пӗрремӗш ачасем. Вӗсем Хулари 1-мӗш клиника пульницин пепкелӗх центрӗнче ҫуралнӑ. 2020 ҫулта юлашкинчен ҫуралнӑ ача та ҫак пепкелӗх центрӗнче ҫут тӗнчене килнӗ. Вӑл та арҫын ача. Пепке раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче 20 сехетре ҫуралнӑ. Тухтӑрсем каланӑ тӑрӑх, амӑшӗсем те, ачисем те хӑйсене лайӑхах туяҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Следстви комитечӗн сайтӗнчи сӑн Вӑрмар районӗнчи Урнар ялӗнче кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче ирхи 5 сехет иртсен пушар тухни пирки, унта аслӑ ӳсӗмри ҫын тата 3 ача ҫунса кайни ҫинчен ҫырнӑччӗ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Следстви комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар йывӑҫ ҫуртра ҫулӑмпа асӑрханмасӑр усӑ курнӑран тухнӑ. Инкек тухиччен пӳртре 51 ҫулти арҫын, унпа пӗрле пурӑннӑ хӗрарӑм, хӗрарӑмӑн икӗ хӗрӗ тата мӑнукӗсем пулнӑ. Арҫын ҫеҫ чӗрӗ юлнӑ. Пушарта вилнӗ ачасем 10-ра, 7-ре тата 4 ҫулта пулнӑ. Следстви комитечӗ «Икӗ тата ытларах ҫынна асӑрханмасӑр вилӗм кӳнӗшӗн» статьяпа килӗшӳллӗн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Суд экспертизисем ирттерӗҫ, ҫулӑм мӗнрен тухнине тӗпчӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 nbchr.ru тата hypar.ru сайтсенчи сӑнӳкерчӗксенчен Таисия Ташней хатӗрленӗ коллаж Чӑваш Наци вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеки» центрӗнче кӑҫалхи икӗ юбиляра халалланӑ куравсем ӗҫлеҫҫӗ. Вӗсене чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер ҫуралнӑранпа 80 ҫул, Раиса Сарпи сӑвӑҫ ҫуралнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалланӑ. Сӑмах май каласан, вӗсем иккӗшӗ те паян, кӑрлач уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, ҫуралнӑ. «Чунра хӗмленнӗ йӗркесем...» курава Сементер юбилейне халалланӑ, «Сарпи – хӗвел пики» — Сарпине. Юрий Сементер — сӑвӑҫ ҫеҫ мар, куҫаруҫӑ та. Вӑл Ҫеҫпӗл Мишши, Нестер Янкас, Фатих Карим ячӗллӗ премисене тивӗҫнӗ. Унӑн сӑввисене композиторсем юрра хывнӑ. Раиса Сарпи Тӗрӗк халӑхӗсен поэзийӗн Нежип Фазыл ячӗллӗ премине тивӗҫнӗ. Унӑн та пултарулӑхӗ тӗрлӗ енлӗ. Вӑл — поэт, прозаик, драматург, тӑлмачӑ. Унӑн сӑввисенчен 200 ытла юрӑ кӗвӗленӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑваш чӗлхи
 Канмалли кунсем пыраҫҫӗ пулин те Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ раштав уйӑхӗнче мӗнле ӗҫлени пирки каласа памасӑр май ҫук. Иртнӗ ҫула пӗтӗмлетме те вӑхӑт. 2020-мӗш ҫулталӑка эпир 239 пин те 155 мӑшӑрпа пуҫланӑччӗ. 2019 ҫулта ака уйӑхӗнче ҫеҫ ӗҫе пуҫӑнтӑмӑр пулин те ҫулталӑк хушшинче ун чухне 200 пин хатӗрлеме май тупнӑччӗ. Паллах, малтан ӗҫе йӗркелесси, чи ӑнӑҫлӑ ҫула шырасси пулчӗ — ҫавна май виҫӗмҫул пухнӑ икҫӗр пин пирӗншӗн вӑл сахал мар. 2020 ҫулта вара пурӗ 410 пин ытла пухма пултартӑмӑр. Иртнӗ ҫулталӑка эпир 652 пин те 732 мӑшӑрпа вӗҫлетпӗр. Чӳк уйӑхӗнчен ку 31 пин те 681 мӑшӑр ытларах. Пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче тунӑ 45 пинех мар ӗнтӗ, анчах 31 пин те самаях (пирӗн текстсем те сахалланса пыраҫҫӗ, йывӑррисен йышӗ те ӳссе пырать...). Кӑҫалхи плансене илес пулсан эпир тем тесен те миллион мӑшӑр таран ҫитерес шухӑшлӑ. Ун чухлӗ пухсан чӑваш чӗлхине пӗр чӑрмавсӑр Google е ытти куҫаруҫӑсене кӗртме май тупӑнӗ. Ку тӗллеве пурнӑҫлама вара пер енчен нумаях та юлман (350 пинрен те сахал), тепӗр енчен пурнӑҫлама та ҫӑмӑл пулмӗ — малалла пирӗн йывӑртарах текстсемпе ӗҫлеме тӳр килӗ. Енчен те халь, калӑпӑр, эпир чӑвашла текста ҫеҫ сканерлатпӑр пулсан, малашне чӑвашлине те вырӑслине электронлӑ варианта куҫарма тивӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ҫутҫанталӑк
 Хӗрлӗ Чутай районӗнче чирлӗ хир сысни тупӑннӑ. Кун пирки Республикӑн патшалӑх ветеринари служби паян пӗлтернӗ. Хир сыснине «Балхаш» сунар ҫӗрӗ ҫинче асӑрханӑ. Асӑннӑ ҫӗр лаптӑкӗ «Резон» хупӑ акционер обществин шутланать. Анализ тума Улатимӗрти ветеринари лабораторине ярса панӑ. Унти специалистсем тискер чӗрчун Африка мурӗпе чирлине палӑртнӑ. Чӑваш Енӗн патшалӑх ветеринари службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, чире сарӑлма парас мар тесе специалистсем халӗ тӗрлӗ ӗҫ туса ирттереҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+2.3 °C
