Юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Нина Яковлева 75 ҫул тултарнине халалласа уяв каҫӗ иртнӗ. Юбиляра саламлама ЧР культура министрӗ Константин Яковлев, артисткӑн тӑванӗсемпе тусӗсем, унӑн пултарулӑхне юратакансем килнӗ.

Константин Яковлев Нина Яковлевӑна наци культурин аталанӑвне пысӑк тӳпе хывнӑшан тав сӑмахӗ каланӑ. Уяв каҫӗнче Нина Михайловна ячӗпе нумай ырӑ сӑмах янӑранӑ. Унӑн пултарулӑхне республикӑра кӑна мар, Чӑваш Ен тулашӗнче те юратаҫҫӗ. Мускавра, Хусанта, Ӗпхӳре, Самарта, Чӗмпӗрте, Питӗрте тата ытти тӑрӑхра ӑна тӑвӑллӑн алӑ ҫупса кӗтсе илеҫҫӗ.

Аса илтерер: Нина Яковлева Вӑрмар районӗнчи Пысӑк Енккасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Вӑл наци кӑмӑл-туйӑмне, халӑх психологине лайӑх пӗлет. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫине вӑл 1961 ҫулта тухнӑ.

Чӳк уйӑхӗн 6-мӗшӗнче «Шан мана, тӗнче!» литература ӑмӑртӑвӗн ҫӗнтерӳҫисене чыслатпӑр! Мероприяти Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче 11 сехетре пуҫланӗ.

«Шан мана, тӗнче» литӑмӑртӑвӑн тӗллевӗ — ачасемпе ҫамрӑксене тата чӑваш чӗлхипе литературине, культурине вӗрентекенсене чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗпе кӑсӑклантарасси, литература пултарулӑхне аталантарасси, тӑван тавралӑхра пулса иртекен чи кӑсӑк енсене илемлӗ литература мелӗсемпе уҫса пама хавхалантарасси. Ӑна эпир «Нарспин» пӗрремӗш куҫаруҫине, Тӑван ҫӗршывшӑн пуҫне хунӑ паллӑ поэта Андрей Петтоки (1905–1942) ячӗпе ирттертӗмӗр, Раҫҫейри Литература ҫулталӑкне, Чӑваш Енри Константин Иванов ҫулталӑкне халалларӑмӑр. Конкурсӑн пӗтӗмлетӗвӗпе кунта паллашма пулать.

Гуманитари институчӗ Шупашкар хулинче Мускав проспектӗнчи 29 ҫуртӑн 1-мӗш корпусӗнче вырнаҫнӑ. Унта 3, 4, 7, 12, 21 троллейбуссемпе, 15, 18, 22, 23, 101с, 101э автобуссемпе, 35, 37, 41, 42, 44, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 59, 60, 63 маршруткӑсемпе тата Ҫӗнӗ Шупашкарпа ҫыхӑнтаракан 331, 332, 334 маршруткӑсемпе ҫитме пулать. «Студентсен хули» чарӑнура тухмалла.

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче опера фестивальне ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал вӑл 25-мӗш хут иртӗ. фестивале чӳк уйӑхӗн 20–29-мӗшӗсенче йыхравлаҫҫӗ.

Фестиваль Гаэтано Доницеттин «Любовный напиток» оперипе уҫӑлӗ. Ӑна чӳк уйӑхӗн 20–21-мӗшӗсенче курма май пулӗ.

Чӳкӗн 25-мӗшӗнче Джузеппе Вердин «Бал-маскарад» опери сцена ҫине тухӗ. Унта Мускаври чи лайах солистсем юрлӗҫ. Ричард сӑнарне Пысӑк театрӑн тенорӗ, петӗм тӗнчери конкурссен лауреачӗ Максим Пастер калӑплӗ.

Чӳкӗн 26-мӗшӗнче классика курма май пулӗ. Вӑл — «Четыре короля оперной сцены». Контратенорӗ — Василий Хорошев, тенорӗ — Георг Эннарис, баритонӗ — Владимир Целебровский, басӗ — Олег Бударацкий.

Чӳкӗн 28-мӗшӗнче сцена ҫине Чулхула артисчӗсем тухӗҫ. Вӗсем кӑҫал Моцртӑн «Так поступают все» оперине кӑтартӗҫ.

Чӳкӗн 29-мӗшӗнче гала-концертра ҫӗршыври тата ют ҫӗршыври ҫӗнӗ ҫӑлтӑрсем сцена ҫине тухӗҫ. Палӑртма кӑмӑллӑ: раштавӑн 2-мӗшӗнче театр артисчӗсем Пӑрачкавра пулӗҫ.

Ҫак кунсенче Литература музейӗ ҫавра юбилейне паллӑ тунӑ. Кӑҫал вӑл 75 ҫул тултарнӑ. Ҫавна май унта музей историне халалласа курав йӗркеленӗ. Музей юбилейне писательсемпе, поэтсемпе, студентсемпе, шкул ачисемпе тата ыттисемпе паллӑ тунӑ.

Литература музейӗ хӑйӗн адресне пӗрре те улӑштарман. Вӑл пирвайхи хут 1940 ҫулта уҫӑлнӑ. Анчах ҫулталӑк ҫеҫ ӗҫленӗ вӑл ун чухне. Экспозици тепӗр хутчен 1957 ҫулта ҫеҫ Корытников купса ҫуртӗнче уҫӑлнӑ. Анчах 1978 ҫулта Шупашкар ГЭСне тунӑ май вӑл шыв айне лекнӗ. 12 ҫултан ҫеҫ, Константин Иванов ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ чухне, вӑл хальхи вырӑнта уҫӑлнӑ.

Музейра чӑваш литературин тулли историйӗпе паллашма пулать. Ута чӑваш ҫыравҫисен сайра тӗл пулакан кӗнекисене курма пулать. Константин Ивановӑн пултарулӑхӗ уйрӑм вырӑн йышӑнать. Унта унӑн алҫырӑвӗсене, ҫыру хатӗрӗсене, хӑй тунӑ ҫыру машинкине курма пулать.

Ҫавӑн пекех музейра литература салонӗ ӗҫлет. Унта кӗнеке хӑтлавӗсем, поэзи каҫӗсем, пултарулӑх тӗлпулӑвӗсем ирттереҫҫӗ.

Раҫҫейри Литература ҫулталӑкне тата Чӑваш Енри Константин Иванов ҫулталӑкне халалласа наци литературин чи паха тӗслӗхӗсене тупса палӑртас тата вулакансен хастарлӑхне ӳстерес, нумайрах вулама хистес тӗллевпе Наци вулавӑшӗ республика шайӗнче «Чӑваш литературин ылтӑн ҫӳпҫи: вуламалли 100 кӗнеке» проект пурнӑҫа кӗртнӗччӗ.

Кӗнекесен списокне сӳтсе явма Наци вулавӑшӗ хӑйӗн сайтӗнче сасӑлав вырнаҫтарнипе усӑ курса 2 пине яхӑн вулакан хӑйне кӑмӑла каякан хайлавсемшӗн сасӑланӑ.

Сасӑлав пӗтӗмлетӗвӗсене пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн экспертсен ушкӑнӗ кӗнекесен татӑклӑ списокне ҫирӗплетрӗ.

Ҫак хайлавсемпе Елчӗк районӗнчи тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем районти больницӑри терапи уйрӑмӗнчи «Милосердие» реабилитаци шкулӗн пайташӗсене паллаштарнӑ. Вулакансем чӑваш литературин ылтӑн ҫӳпҫинчи хайлавсен пуххисем тӑван халӑх ӑс-хакӑлне, чун пуянлӑхне уҫса панине палӑртнӑ.

Сӑнсем (9)

«Шӑпӑрт Чӑваш Ен» мисс» ятпа юпан 29-мӗшӗнче Шупашкарта черетлӗ конкурс иртмелле. Мисс тени хитрине палӑртмаллине пӗлтерет. Конкурса хӑлха начар илтнипе аптӑракан хӗрсем хутшӑнӗҫ. Ӑмӑртӑва 15–17 ҫулсенчи ултӑ пикене суйласа илнӗ.

«Салют» культура керменӗ ирттерекен илемлӗх конкурсӗ пилӗк тапхӑртан тӑрӗ. Пӗрремӗшӗнче, «Паллашар» ятлинче, пикесем пирки каласа кӑтартӗҫ, вӗсем мӗнпе кӑсӑкланни пирки пӗлтерӗҫ. Иккӗмӗшӗн вӑхӑтӗнче шӗлепкене кӗрхи артибутсемпе — ҫулҫӑпа, пилеш ҫырлипе тата ыттипе — капӑрлаттарӗҫ. Тӗрлӗ темӑпа сӗнсе ҫав лару-тӑруран тухмалли конкурс та пӑхса хӑварнӑ. «Ташӑ миксӗ» ташласа тӗлӗнтерме май парӗ. «Эпӗ пуринчен пултарулли» ятлинче пикесен хӑйсен маттурлӑхне кирек епле жанрпа та кӑтартма юрӗ.

Конкурс юпан 29-мӗшӗнче, Шупашкарти «Салют» культура ҫуртӗнче, иртӗ. Ӑмӑрту 14 сехетре пуҫланать. Унта кирек кама кӗрсе курма чармӗҫ.

Нумаях пулмасть ЧР Наци вулавӑшӗнче журналист, ӑсчах пирки ӳкернӗ фильм премьери пулнӑ. Ӑна Александр Зимин пирки ӳкернӗ.

Фильм «Просторы творчества» (чӑв. Пултарулӑх анлӑшӗ) ятлӑ. Александр Зимин — видеоблогер та, юрӑ ҫыракан та. Документлӑ фильма Александр Зимин 75 ҫул тултарнине халалланӑ. Ӑна курмашкӑн Атнер Хусанкай ҫыравҫӑ, ЧР ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ тата ыттисем килнӗ. Ӑна сӳтсе явмашкӑн Кинематографистсен пӗрлешӗвӗн, ЧР композиторӗсен ассоциацийӗн пайташӗсем те хутшӑннӑ.

Фильма ҫамрӑксем те курнӑ. Унта Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗн ачисем те ҫитнӗ. Вӗсем премьерӑна курмашкӑн шкул автобусӗпех килнӗ.

Фильм режиссерӗ Владимир Карсаков ӳкерӳри йывӑрлӑхсем пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑл фильма пысӑк экран ҫине кӑларас умӗнхи ӗҫсемпе те паллаштарнӑ.

Ҫӗpпӳ районне кӗрекен Ункӑ шывӗ хӗрринче вырнаҫнӑ Патӑрьел тӑрӑхӗн историне «Земля Богатыревская» кӗнекене кӗртнӗ. 653 страницӑллӑ кӗнекене Евгений Ерагин таврапӗлӳҫӗ кӑларнӑ. Укҫине вӑл тӑрӑхри уҫӑ кӑмӑллӑ ҫынсем парса пулӑшнӑ.

Вӑл тӑрӑх пирки каланӑ май ЧНК пресс-служби Никита Ефимов чӗлхеҫӗ-ӑсчах, Гурий Комиссаров (Вандер) таврапӗлӳҫӗ, Федор Павлов пӗрремӗш чӑваш композиторӗне тата драматургне асӑннӑ.

Юпа уйӑхӗн 17-мӗшӗнче кӗнекене пахалама Ҫӗpпӳ районне сумлӑ делегаци пухӑннӑ. Вӑл йышра Виталий Станьял ӑсчах, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Валерий Андреев, район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Казаков пулнӑ.

Район администрацийӗн ертӳҫи Александр Казаков ҫӗнӗ кӗнекене кӑларнӑ ятпа авторне, спонсорсене тав тунӑ.

Юпан 15-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри хулинче таврапӗлӳҫӗ, чылай кӗнеке авторӗ Петр Николаевич Андреев (Сера Пети) 80 ҫул тултарнӑ ятпа пултарулӑх каҫӗ иртнӗ.

Культура ҫурчӗн залне поэт пултарулӑхне килӗштерекенсем, унӑн юлташӗсем, тӑванӗсем, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи культура ӗҫченӗсем, хула ҫыннисем пухӑннӑ. Тӗлпулура поэтӑн кун-ҫулӗпе паллашнӑ. Вулавӑш ӗҫченӗсем мультимедиллӗ хӑтлав хатӗрленӗ.

Тӗлпулӑва тӳре-шара хутшӑннӑ, халӑх умне тухса калаҫнӑ. Вулавӑш ӗҫченӗ Е.Борисова авторӑн сӑввине вуланӑ. Ача-пӑча ӳнер шкулӗн вӗрентекенӗ Е.Андреева Сера Петин юратнӑ юррине шӑрантарнӑ. Петр Николаевич та хӑйӗн сӑввисене вуланӑ.

Палӑртса хӑварар: Петр Андреев ЧНКн Хисеп хутне, Альберт Канаш ячӗллӗ премине тивӗҫнӗ.

Мероприяти вӗҫленсен Петр Николаевич хӑнасене кӗнекесем, парнесем панӑ.

Сӑнсем (17)

К.Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче чӑваш халӑх ҫыравҫине Николай Терентьева халалланӑ литература каҫӗ иртнӗ. Вӑл ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ.

Мероприятие Галина Еливанова уҫнӑ. Вӑл Николай Терентьевичӑн кӗске биографийӗпе паллаштарнӑ. Сергей Павлов Николай Терентьев чӑваш драматургине йӗркелесе яраканӗ пулнине палӑртнӑ. Вера Кузьмина пӗрле ӗҫленине аса илсе каласа панӑ.

Полина Константинова юрӑҫ Николай Терентьевпа тӑванлӑ пулнине палӑртнӑ, вӑл чӑваш юррисене юратнине каланӑ.

Терентьевӑн ывӑлӗ Алексей видеосюжетсем кӑтартнӑ. Артистсем унӑн пьеси тӑрӑх лартнӑ «Ыйӑх ҫухатнисем» спектакль сыпӑкӗсене кӑтартнӑ.

Мероприяти Николай Терентьева халалланӑ экспозиципе паллашнипе вӗҫленнӗ.