«Салют» культура керменӗнчи ретро-программӑра

Паян Шупашкарти «Салют» культура ҫуртӗнче кинеми-мучисем валли ташӑ ретро-программи йӗркеленӗ. Вӑл — унти «Ветеран» клуба ҫӳрекен ватӑсем валли.

Вӑхӑта хавас йышпа ирттерме тата ташлама культура ҫуртне 100 ытла ҫын пуҫтарӑннӑ. Капӑрланса та хитреленсе пынисем пӗр-пӗринпе кӑмӑлтан паллашнӑ.

Ретро-программӑна ҫӳрекенсене вальс, танго, ча-ча-ча, фокстрот тата ыттине ташлаттарма хӑнӑхтараҫҫӗ.

Кинеми-мучисене ташша пухиччен культура ҫуртӗнчи диско-зала юсаса ҫӗнетнӗ. Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Андрей Алимов ертсе пыракан ташӑ ушкӑнне ҫӳрекен ҫулланнӑ ҫынсем те май килнӗ таран пулӑшнӑ.

Ҫӗнӗ ташӑ сезонӗ уҫӑлнӑ ятпа хастар ватӑсене «Салют» культура керменӗн артисчӗсем Галина Чечнева, Инна Григорьева, Галина Аникина, «55 плюс» ансамбль саламланӑ.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ҫӗнӗ сезона ҫӗнӗ спектакльпе уҫать. Чаршава 84-мӗш хутчен уҫма «РэПКА» юрӑллӑ-кӗвӗллӗ юмаха суйласа илнӗ.

Ҫапла, спектаклӗ пурте мӗн пӗчӗкрен пӗлекен ҫарӑк пиркиех. Анчах Ҫамрӑксен театрӗ ӑна урӑхла лартма шантарать. Ӗҫе Егор Шашин композиторпа, Борис Лагода либретто авторӗпе, Наталья Шамбулина режиссерпа пӗрле пурнӑҫланӑ. Наталья Шамбулинӑна режиссер тесе йӑнӑш ҫырнӑ теме кирлӗ мар. Ҫапла, хальхинче ҫак актер хӑйне режиссер пек кӑтартӗ.

Детектива ҫавӑрнӑ юмахра Чӑваш Республикин халӑх артистки Полина Чамжаева, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗсем Николай Дмитриев, Татьяна Зайцева-Илина выляҫҫӗ. Тата, паллах, театрӑн ытти артисчӗ те сцена ҫине тухӗ.

Спектакле 10 тата 13 сехетсенче пӗчӗк залра кӑтартӗҫ.

Нумаях пулмасть, ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, Чулхула облаҫӗнчи Пильна районӗ 87-мӗш ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ. Ку тӑрӑхпа вара Хӗрлӗ Чутай районӗ туслӑ.

Хӗрлӗчутайсем вӗсене саламламашкӑн кайнӑ. Пильна тӑрӑхне ЧР тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Александр Самсонов, концертсен ертӳҫи Регина Чишкина артистка ҫитнӗ.

Пирӗн артистсем концерта хутшӑннӑ. Вӗсен юррисене Чулхула халӑхӗ тӑвӑллӑн алӑ ҫупса кӗтсе илнӗ.

Александр Самсонов каланӑ тӑрӑх, уявра Пӗрремӗш каналпа пыракан «Пока все дома» кӑларӑм ертӳҫи Тимур Кизяков та пулнӑ. Унпа пурте сӑн ӳкерӗнме талпӑннӑ.

Ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче каҫхине республикӑра «Кино каҫӗ» акци иртнӗ. Ӑна пӗтӗмпе 116 лапамра йӗркеленӗ.

«Кино каҫӗ» Пӑрачкав районӗнче те иртмелле пулнӑ. Анчах Африка мурне пула унта мероприятисем, уявсем йӗркелеме чарнӑ.

Ҫав каҫ район-хулари кинотеатрсенче, культура керменӗсемпе ҫурчӗсенче, вулавӑшсенче, музейсенче тӗрлӗ фильм кӑтартнӑ.

Унччен маларах республикӑра 116 лапамра кино кӑтартасси пирки хыпарланӑ, анчах 116-шӗнче ҫес акци иртнӗ.

Акцие 17 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Ҫав каҫ ҫынсем «Легенда №17», «Батальон», «Смешарики: Легенда о золотом драконе» фильмсем курнӑ. Кунсӑр пуҫне эксклюзив та пулнӑ: ҫынсем «Дети против волшебников» фильм пӑхнӑ.

Мускавра пурӑнакан Н.Н. Пономарев полиграфист виҫ-тӑват ҫул каялла Интернетра пӗлтерӳ вырнаҫтарнӑ: «Хамӑн йӑх тымарӗсене шыратӑп, Шупашкарти Иевлев тата Ефремов купцасем пирки пӗлекенсене ҫырса яма ыйтатӑп». Чӑваш наци музейӗн пай пуҫлӑхӗ А.Н. Зарубин, Ехрем хуҫасен пурнӑҫӗ пирки ҫӗнӗ выставка хатӗрленӗ май, ҫак пӗлтерӗве курсан ун «хуҫипе» калаҫнӑ. Николай Николаевич хӑй купцасен таврашӗ пулнине акӑ епле ӑнлантарнӑ: Николай Александровичпа Екатерина Прокопьевна Иевлевсен хӗрӗ Александра Талиев ботаника качча тухнӑ, вӗсен хӗрӗ Александра ман кукамай пулать». Унӑн сӑнӳкерчӗкне шырать иккен Мускав ҫынни. Вӑл Хусанта тата Шупашкарта пурӑнакан Ехрем хуҫасен тӑхӑмӗсене паллать, анчах вӗсем те, Шупашкар купцисен пурнӑҫне тӗпченӗ В.В. Орлова Ю.В. Гусаров историксем те ӑна нимпе те пулӑшайман.

Пулать ҫав ун пекки: архивсемпе музей фончӗсене айӑн-ҫийӗн пӑтрататӑн — усси ҫук, анчах кирлӗ хыпар хӑй сана шыраса ҫӳрет иккен.

...2001 ҫулта «Ехрем хуҫа» ресторан уҫнӑ май «Советская Чувашия» хаҫатра темиҫе статья пичетлеме тивнӗччӗ.

Малалла...

Пӗлтӗр Шупашкар хула администраци аллине куҫнӑ «Ҫеҫпӗл» ҫуртне ЧР Культура министерствине парасшӑн.

2014 ҫулта кинотеатр хупӑнсан ҫурт валли ҫӗнӗ хуҫа шыранӑ, анчах тупайман. Ҫавна май унта ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑхӗн аталанӑвӗн академине уҫма йышӑннӑ. Унта ача-пӑча журналистика шкулӗ, сӑн ӳкерме вӗрентекен уйрӑм, хореографи тата хор уйрӑмӗсем вырнаҫмалла пулнӑ. Анчах палӑртнине вӗҫне ҫитиех пурнӑҫлайман.

ЧР Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурта ведомство харпӑрлӑхне куҫарас ыйтӑва татса паман-ха. Анчах «Ҫеҫпӗлӗн» ҫӗнӗ хуҫа пуласси паллӑ. Ведомство шухӑшӗпе, ҫуртпа тӗллевлӗн усӑ курмалла, ҫавӑнпа пӗр зала Ҫамрӑксен театрне, ку таранччен хӑйсен ҫурчӗ пулманскере, памалла. Ҫав вӑхӑтрах икӗ залра та кино кӑтартӗҫ.

Анчах «КВН-щиксемпе» «Артефакт» Ҫамрӑксен театрӗпе юнашар ӗҫлесшӗн мар. Ведомство вӗсем валли хулара урӑх ҫӗрте те вырӑн пуррине палӑртнӑ, анчах хальлӗхе офис сӗнмен-ха.

Ҫӗмӗрлере ҫарпа патриотизм клубӗсен тата параппанҫӗсен дефилине тата «Марш ансамблӗсен парачӗ» плац-концерт ирттермелле.

Ҫитес уйӑхӑн 10-мӗшне палӑртса хунӑ мероприятие хулан 100 ҫулхине халалланӑ. Мероприяти тӗллевне патриотизм воспитанине сарассипе ӑнлантараҫҫӗ.

«Паян строй хатӗрленӗвӗ, параппанҫӑсен колоннӑпа утса иртесси, ҫар ӳнерӗсен элеменчӗсем вӑйлӑ аталанаҫҫӗ. Ҫавӑнпа та фестиваль-конкурс Чӑваш Республикинче патриотизмла ӳстерессин тӑсӑмӗ шутланать», — ӑнлантарнӑ Ҫӗмӗрле хула администрацийӗн сайтӗнче.

Хулари ача-пӑча пултарулӑх центрӗ фестивале республикӑри ҫамрӑк армеецсен уйрӑмӗсене, ҫарпа патриотизм клубӗсене, параппанҫӑсене хутшӑнма чӗнсе калать. Ыйтса пӗлмелли тупӑнсан Юлия Жданович ятлӑ ҫын патне 8(905)46-81-51 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.

Ҫамрӑксен театрӗ фестивале хутшӑнма хатӗр

Шупашкарта ҫамрӑксен наци театрӗсен фестивалӗ пуҫласа иртет. Вӑл авӑн уйӑхӗн 19—23-мӗшӗсенче пулмалла.

«Сказочная палитра» (чӑв. Юмах палитри) театр форумне Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ республикӑн Культура министерстви пулӑшнипе йӗркелет. Фестивале Хусанти, Йошкар-Олари, Чӗмпӗрти, Шупашкарти ҫамрӑксен театрӗсем тата Саранскри наци драма театрӗ хутшӑнмалла. Театр форумӗ вӑхӑтӗнче спектакльсене наци чӗлхисемпе: чӑвашла, тутарла, ҫармӑсла — кӑтартӗҫ. Вӗсене вырӑсла синхрон мелӗпе куҫарӗҫ.

Фестивальти спектакльсене Мускавран, Ӗпхӳрен ятарласа чӗнсе илнӗ критиксемпе: ӳнер пӗлӗвӗн кандиадачӗ Ирина Мягковӑпа тата Пушкӑртстан Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗпе Дина Давлетшинапа — сӳтсе явӗҫ. Форума хутшӑннӑ спектакльсене тата артистсене тӗрлӗ номинаципе чыслассине те палӑртса хунӑ.

Айхи Юмарта парнеленӗ чӳлмек

ЧР Наци вулавӑшӗн Г.Айхи залӗ тӗлӗнмелле хаклӑ парнене тивӗҫнӗ. Геннадий Юмарт Айхин ҫуралнӑ кунӗнче вулавӑша тӑм чӳлмек парнеленӗ. Ӑна, Дагестанран илсе килнӗскере, хӑй вӑхӑтӗнче Айхи Юмарта панӑ. Чӳлмек ҫине поэт хӑйӗн аллипе экспромт сӑвӑ, эпиграфика ҫырнӑ.

Ку парне 45 ҫул каяллахи. Халӗ вӑл вулавӑшра вырӑн тупнӑ. Чӳлмек ҫине ҫапла ҫырнӑ:

Эп – пурнӑҫ япали. Эп – вилӗмӗн тупри.

Ман хӗрлӗ тӑмӑмра – аслаҫӑрсен тӑпри!

Чӑвашӑн ҫӗрӗнче юласчӗ, аркансан,

Сас-чӳсӗр салам пек! Эп – хамӑр Пӑлхартан.

Пӑлхар ялӗ, Тутартстан

1972, авӑн.

Чӳлмек 16,5 сантиметр тӑршшӗ. Ӑна йӑла-йӗркепе килӗшӳллӗн илемлетнӗ. Пӗррехинче вӑл ӳксен кӑштах катӑлнӑ. Анчах пайне тупса ҫыпӑҫтарнӑ. Чӳлмеке вулавӑша Геннадий Юмартӑн хӗрӗ Ирина Трофимова илсе килнӗ.

Вулавӑш тата Геннадий Юмарт Айхин ниҫта та пичетленмен хайлавӗсене уйрӑммӑн кӑларасшӑн. Ҫавӑнпа чӳлмек евӗр парнесем пур тӑк вӗсене вулавӑшра хаваспах йышӑнаҫҫӗ.

Юрӑпа ташӑ ансамблӗн труппин пухӑвӗ

Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗ черетлӗ сезона юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче уҫӗ. Паян вара труппа пухӑнса черетлӗ сезонти плансене сӳтсе явнӑ. Юрӑпа ташӑ ӑстисемпе Чӑваш Енӗн культура, наци ӗҫӗсен, тата архив ӗҫӗсен министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов тӗл пулнӑ.

Министр ҫумӗ коллектива 92-мӗш сезонти ӗҫшӗн тав тунӑ май юрӑпа ташӑ ансамбльне халӑхра хисепленине тата паллине палӑртса хӑварнӑ.

Плансем пирки калаҫнӑ май ушкӑнӑн художество ертӳҫи Юрий Васильев ҫӗнетнӗ программӑсем, премьерӑсем, пултарулӑх каҫӗсем пулассине пӗлтернӗ.

Сӑмах май, ушкӑн ытти чухне те ҫулсерен 6—7 концерт программи йӗркеленӗ. Мероприятисен шучӗ 100-тен, куракансен шучӗ 40 пинрен иртет. Миҫе ҫӗршыва ҫак ҫулсенче ҫитнине каласа та пӗтереймӗн: списокра Африкӑри, Европӑри, Азири ҫӗршывсем тата Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе Мексика та пур.