Владимир Сутесов ЧР Элтеперӗпе

Республика кунӗ умӗн ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗҫре палӑрнисене Раҫҫей тата Чӑваш Ен наградисемпе чысланӑ. Вӗсен йышӗнче — Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кайри Шӗнерпуҫ ялӗнче пурӑнакан Владимир Николаевич Сутесов та.

«Дорисс» АУОра кран машинистӗнче ӗҫлекенскере Туслӑх орденӗпе чысланӑ. Владимир Николаевич ҫак ӗҫе 1978 ҫулта вырнаҫнӑ. Икӗ ҫултан вӑл Сӗнтӗрвӑррине куҫнӑ, «Сӗнтӗрвӑрри» ПМКра автокранщик пулнӑ. «Дорисс» АУОна вӑл 2000 ҫулта иккӗмӗш хут лекнӗ. Кӑҫал вӑл руль умне ларнӑранпа 34 ҫул ҫитнӗ.

Юлашки 10 ҫулта Владимир Николаевич хӑйӗн автокранӗпе ҫур Раҫҫейре пулса курнӑ, чылай объектра тӑрӑшнӑ, федераци пӗлтерӗшлӗ чылай автоҫул строительствине пысӑк тӳпе хывнӑ.

Кирек мӗнле пулсан та Владимир Сутесов ӗҫе тӗплӗн тата вӑхӑтра тума тӑрӑшнӑ. 1993 ҫулхи юпа уйӑхӗнче РФ Президенчӗн Хушӑвӗпе килӗшӳллӗн «РФ тава тивӗҫлӗ строителӗ» ята ахальтен паман.

Агриппина Тимофеевна Тимофеева

Ҫӗртмен 15-мӗшӗнче Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ, тыл ӗҫченӗ Агриппина Тимофеева 100 ҫулхи юбилейне уявланӑ.

Агриппина Тимофеевна Элӗк районӗнчи Иштерек ялӗнче ҫуралнӑ. Пурнӑҫӗ йывӑр килнӗ. 7 ҫулта ашшӗ-амӑшӗсӗр тӑрса юлнӑ. Унӑн шкула ҫӳреме те май пулман. Агриппина Тимофеева ӗне кӗтӗвне пӑхнӑ, куншӑн ӑна апат ҫитернӗ. Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче вӑл Етӗрне хули ҫывӑхӗнче окоп чавнӑ. Унтан Ҫӗмӗрле хулинче вӑрман каснӑ. Кун хыҫҫӑн Ҫӗрпӳре ҫул хывнӑ ҫӗрте ӗҫленӗ.

Агриппина йывӑр ҫулсене халӗ те аса илет. Вӗсем халӗ те ӑна тӗлӗкре курӑнаҫҫӗ-мӗн. Хӑй каланӑ тӑрӑх, пурнӑҫӗнче вӑл темӗн те курнӑ, анчах йывӑр ҫулсем унӑн асӗнчен халӗ те тухмаҫҫӗ.

100 ҫулти кинемей ҫулсене кура мар йӑрӑ. Вӑл ӗҫлеме юратать, хускалмасӑр лараймасть.

Агриппина Тимофеевна халӗ 7 мӑнукӗпе, 8 мӑнук ачипе тата вӗсен 1 ачипе киленет. Кинемей хӗрӗпе пурӑнать.

Нина Яковлева артистка

Ӗнер чӑваш сценин шутлӑ ҫутӑ ҫӑлтӑрӗсенчен пӗри Нина Яковлева 74 ҫул тултарнӑ. Вӑл Константин Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче вылять. Хӑй вара 1940 ҫулта Вӑрмар районӗнчи Пысӑк Енккасси ялӗнче ҫуралнӑ. Вунулттӑра чухне ГИТИСӑн Чӑваш студине вӗренме кӗнӗ. Курса СССР халхӑ артисчӗ В.А. Орлов ертсе пынӑ. Сцена ҫине Нина Ильина пуҫласа 1961 ҫулта тухнӑ.

Ӑна критиксем наци характерне, йӑли-йӗркине, пурнӑҫне, шухӑш-кӑмӑлне, ӑнлавне аван пӗлекенскер тесе хаклаҫҫӗ. Нина Яковлева калӑпланӑ сӑнарсем — пӗрпекрех те палласа илмеллескерсем. Илер-ха В. Шекспирӑн «Вуниккӗмӗш каҫӗнчи» Вилоӑна, М. Горькийӑн «Аркатакансемри» Надеждӑна, Ф. Абрамовӑн «Тӑван килӗнчи» Лизӑна. Е тата чӑваш авторӗсен пьесисем тӑрӑх лартнӑ спектакльсенчи сӑнарсене: Екатерина Алексеевнӑна («Хумсем ҫырана ҫапаҫҫӗ», Н. Терентьев), Праскине («Праски инке хӗр парать», А. Чебанов), Сетнер амӑшне («Нарспи», К. Иванов), Амӑшне» («Ҫатан карта ҫинчи хура хӑмла ҫырли», Б. Чиндыков») тата ыттисене.

2010 ҫулта Нина Яковлевана «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа чысланӑ.

Малалла...

Павел Сахаров

РФ Сурдолимп комитечӗн офисӗнче Хӗллехи 18-мӗш Сурдолимп вӑййисен талисманӗн конкурс ҫӗнтерӳҫине палӑртнӑ. Вӑл Ханты-Мансире 2015 ҫулхи пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнчен пуҫласа акан 5-мӗшӗччен пулӗ.

Талисмансен конкурсне Томск, Мускав, Челепи облаҫӗсенчен, Чӑваш Енрен хутшӑннӑ. Палӑртма кӑмӑллӑ: ҫӗнтерӳҫӗ ятне пирӗн ентешӗмӗр тивӗҫнӗ. Павел Сахаров веб-дизайнер Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнать.

Сурдолимп комитечӗн президенчӗ Александр Романцов ҫӗнтерӳҫе 10 пин тенкӗлӗх сертификат панӑ, унӑн ӗҫӗ ҫӳллӗ шайра пулнине палӑртнӑ.

Автор талисманра мамонт ҫурине ӳкернӗ. Вӑл Ханты-Мансири ҫутҫанталӑк илемне кӑтартать. Мамонт ҫурин куҫӗ Хӗвелтухӑҫ Ҫӗпӗрти юханшывсемпе кӳлӗсен тасалӑхне ҫеҫ мар, вырӑс чунӗн уҫӑлӑхне те кӑтартать имӗш.

Вера Кузьминична Кузьмина

Чӑвашсен паллӑ артисткине Вера Кузьминична Кузьминана ЧР Элтеперӗн Хушӑвӗпе килӗшӳллӗн Хисеп орденӗпе чысланӑ.

Вера Кузьминична К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫинче — 66 ҫул. Нумай ҫитӗнӳ тунӑ вӑл, чылай спектакльти сӑнарсене калӑпланӑ. Ҫак ҫулсенче куракан хисепне ҫӗнсе илме пултарнӑ. Вӑл — чӑваш театрӗн хӑйне евӗр символӗ.

Вера Кузьмина — СССР халӑх артистки. Ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче РФ Президенчӗ Владимир Путин ӑна Хисеп орденӗпе чыслассине алӑ пуснӑ.

Вера Кузьминична 66 ҫул хушшинче вырӑс, чӑваш тата ют ҫӗршыв пьесисинче 150 ытла роле калӑпланӑ. 90 ҫул тултарнӑ Вера Кузьминична халӗ те республикӑри мероприятисене, фестивальсене, куравсене, конкурссене, тӗлпулусене хастар хутшӑнать. Театрта сӑнарсене калӑплать, гастрольсене ҫӳрет.

Вера Кузьминан награда чылай. Вӑл — ЧАССР тава тивӗҫлӗ артистки, РСФСР тава тивӗҫлӗ артистки, РСФСР халӑх артистки, СССР халӑх артистки, Чӑваш Республикин хисеплӗ ҫынни. Ҫавӑн пекех ӑна «Халӑхсен туслӑхӗ» оденпа, «Мускава хӳтӗленӗшӗн» орденпа, IV степень «Тӑван ҫӗршыв умӗнчи тивӗҫсемшӗн» орденпа чысланӑ.

Малалла...

Ӗлӗк-авал чӑвашсем Ҫимӗке кӗҫнерникун уявланӑ. Ку йӑла хӑш-пӗр ҫӑва-масарсенче те сыхланса юлнӑ. Уйрӑмах, киввисенче. Тӗслӗхрен, Шупашкар районӗн Лапсар ял тӑрӑхне кӗрекен Лапсар, Ҫатракасси, Вӑрманкас тата ытти ялсен Алькеш патӗнчи ҫӑви ҫинче ваттисене паян асӑннӑ. Шупашкар хулин ҫӑвисем ҫинче Ҫимӗке шӑматкунпа вырсарникун паллӑ тӑваҫҫӗ. Христос тӗнӗпе килӗшӳллӗн ӑна халь Ҫимӗкпе мар, Ашшӗ-амӑшӗсен шӑматкунӗ ячӗпе ҫыхӑнтарма тӑрӑшаҫҫӗ.

Чӑваш халӑх сайчӗ сӗннипе, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музей тӑрӑшнипе Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫинче выртакан Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнма чӑваш халӑхӗн хастарӗсем ҫитрӗҫ. Шӑматкунпа вырсарникун кунта халӑх лӑк тулли пулӗ тесе чӑвашсен Ҫимӗкӗ кунӗнче тухма шутларӗҫ.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музей директорӗ Антонина Андреева паллӑ сӑвӑҫӑн амӑшӗн вил тӑприне епле тупни пирки каласа пачӗ. 2006 ҫулта шырама тытӑннӑ иккен. Тупас тесе Антонина архивсенче ларнӑ, тӑванӗсемпе калаҫнӑ. Тӑванӗсем те вил тӑпри вырӑнне тӗрлӗ сӑлтава пула манса кайнӑ иккен.

Малалла...

Анна Ивановна Назарова

Ҫӗртмен 2-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Анна Ивановна Назарова 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Унӑн мӑшӑрӗ Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ. Анна Ивановна — тыл ӗҫченӗ, ӗҫ ветеранӗ.

Юбиляра саламлама ЧР сывлӑх министрӗ Алла Самойова тата Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Сироткин ҫитнӗ. Алла Владимировна Анна Ивановнӑна РФ Президенчӗн саламне панӑ.

Анна Ивановна Назарова Пӑрачкав районӗнчи Мишуково ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл колхозра ӗҫленӗ, вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче вӑрман хатӗрленӗ ҫӗртре тар тӑкнӑ, Улатӑр районӗнчи Алдышево ялӗнче окоп чавнӑ. Анна Ивановна хӑйӗн ӗмӗрӗнче 50 ҫула яхӑн ӗҫленӗ.

Анна Ивановнӑн мӑшӑрӗ Василий Петрович 1943 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Смоленск облаҫӗнче пуҫ хунӑ. Вӑл сержант пулнӑ, Хӗрлӗ Ҫӑлтӑр орденне тивӗҫнӗ. Халӗ 100 ҫулти кинемей Ҫӗнӗ Шупашкарта хӗрӗпе пурӑнать. Унӑн пӗр мӑнук, мӑнукӗн икӗ ачи, вӗсен икӗ ачи пур.

Тӑванӗсем каланӑ тӑрӑх, Анна Ивановнӑна ҫынпа лайӑх хутшӑнни нумай ҫул пурӑнма вӑй хушать.

Малалла...

Зоя Сергеевна Никонорова

Ҫӗртмен 1-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх пукане театрӗн ветеранӗ Зоя Никонорова 80 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ.

Зоя Сергеевна Элӗк районӗнчи Мӑн Карачура ялӗнче ҫуралнӑ. 1954 ҫулта ӑна Пукане театрӗн труппине илнӗ. Вӑл ЧР тава тивӗҫлӗ артисткин Елизавета Орловӑн ушкӑнӗнче ӗҫленӗ. Вӑл уншӑн вӗрентекен вырӑнӗнче. Зоя Сергеевнӑн пултарулӑхӗ ҫамрӑк чухнех вӑйлӑ пулнӑ, ҫавӑнпах вӑл тӗп сӑнарсене вылянӑ. Чи пӗрремӗш ролӗ — «Песня Сарпике» спектакльти Сарпике. Унтан «Иван — крестьянский сын» спектакльти Дуньӑпа Феона, «Аленушкин концерт» спектакльти Аленушка…

1967 ҫулта Зоя Никонорова хӑйӗн пурнӑҫне телекуравпа ҫыхӑнтарнӑ. Унта та вӑл ачасемпе ӗҫленӗ. Вӑл режиссер, режиссер пулӑшуҫи пулнӑ, ача-пӑча спектаклӗсем лартнӑ. Хӑй те хӑш чухне вылянӑ.

Телекуравра ӗҫленӗ май Зоя Сергеевна Чӑваш радиовӗпе ҫыхӑну тытнӑ. Вӑл «Шӑнкӑрав» кӑларӑма 18 ҫул ертсе пынӑ. «Асанне юмахӗ» кӑларӑма та ачасене юратса хатӗрленӗ.

Иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче Зоя Никонорва тивӗҫлӗ канура пулсан та Пукане театрне таврӑннӑ. Кунта хальхинче педагогра ӗҫленӗ.

Малалла...

Саша Сапожникован кӗнеки

Чӑваш кӗнеке издетельствинче Пӗтӗм тӗнчери ачасене хӳтӗлемелли кун умӗн ҫамрӑк автор кӗнеке кӑларнӑ. Вӑл — Шупашкарта пурӑнакан Александра Сапожникова. Саша 7 ҫулта, кӑҫал Шупашкарти 43-мӗш шкулта пӗрремӗш класс пӗтернӗ.

Александра кӑларнӑ кӗнеке «Канихветпа Печени приключенийӗсем» ятлӑ. Саша шкулта тӗрлӗ кружока ҫӳрет, хӑйне тӗрлӗ енлӗн аталантарать. Вӗрентекенсем унӑн пултарулӑхӗнчен тӗлӗнеҫҫӗ.

Пӗррехинче Саша Канихветпа Печени ҫинчен юмах шухӑшласа кӑларнӑ. Кружок ертӳҫисем хӗрача ашшӗ-амӑшне кӗнеке кӑларма сӗннӗ.

«Канихветпа Печени приключенийӗсем» юмаха пӗрремӗш асламӑшӗпе аслашшӗ вуланӑ. Паллах, кӗнеке вӗсене килӗшнӗ. Кӗнекери ӳкерчӗксем те ватӑсен кӑмӑлна кайнӑ. Вӗсене Бритвина ӳкернӗ.

Шкула ҫӳремен тата шкулта вӗренекенсем валли хатӗрленӗ кӗнеке 1000 экземплярпа тухнӑ.

Сергей Фетисов

Ҫак кунсенче Шупашкарта пӗтӗм тӗнчери кинофестиваль иртет. Кӑҫалхи фестиваль ҫу уйӑхӗн 24-мӗшччен пырассине эпир плтернӗччӗ.

Фестиваль вӑхӑтӗнче тӗрлӗ кинокуравсем, документлӑ фильмсем, мастер-классем, республикӑра пурӑнакансемпе кино ӑстисем пултарулӑх тӗл пулӑвӗсем йӗркелеҫҫӗ. Ҫакӑн пек тӗлпулу виҫӗмкун Хӗрлӗ Чутай шкулӗнче иртнӗ. Унта Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗ Сергей Фетисов пырса ҫитнӗ. Тӗлпулу ирттернӗ май «Иуда» илемлӗ фильм кӑтартнӑ. Унта Фетисов Пилат рольне вылять.