Финанс министрӗ Светлана Енилина

Чӑваш Енӗн Элтеперӗн паянхи хушӑвӗпе килӗшӳллӗн республикӑн финанс министрӗн тивӗҫне пурнӑҫланӑ Светлана Енилинӑна регионти финанс ведомствин пуҫлӑхне ҫирӗплетнӗ. Кунсӑр пуҫне вӑл Министрсен Кабинечӗн ертӳҫин ҫумӗ евӗр те тӑрӑшӗ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Енилинӑна министра лартмалли хутсене ҫӗршывӑн Правительстви тата Финанс министерстви пӑхса тухса ырланине пӗлтернӗ.

Аса илтеретпӗр, финанс министрӗн тивӗҫӗсене Енилина кӑҫалхи анрӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗнчен пурнӑҫлама тытӑнчӗ. Ҫав кунтанах ӑна вице-премьер пулма шаннӑччӗ. Республикӑн тӗп финансистне ҫирӗплетиччен вӑл Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерствине ертсе пычӗ. Унччен маларах ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗнче вӑй хучӗ.

Тамара Петрова иммунолог-аллерголог (сылтӑмри)

Республикӑн Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министерствин тӗп иммунологӗ-аллергологӗ Тамара Петрова ҫак кунсенче 70 ҫул тултарнӑ. Ҫичӗ теҫетке ҫул тултарнӑ ятпа ӑна Алла Самойлова министр саламланӑ.

Тамара Ивановна Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ӗсмелте (Октябрьскинче) тухтӑр ҫемйинче ҫуралнӑ. 1978 ҫулта врачсен квалификацине ӳстерекен Хусанти институтӗнче клиника аллергологийӗн кафедринче ассистентра ӗҫлеме тытӑннӑ. Тепӗр ултӑ ҫултан ӑна И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн педиатри кафедрин ассистентне суйланӑ, кӗҫех доцент та пулса тӑнӑ. Тамара Петрова ҫине тӑнипех асӑннӑ аслӑ шкулта клиника иммунологийӗпе аллергологийӗн кафедрине йӗркеленӗ. Ҫак ҫулсенче вӑл 120 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ, сывлӑх сыхлавне рационализаторла 2 сӗнӳ панӑ.

Ҫемен Элкер ҫуралнӑранпа кӑҫал 120 ҫул ҫитрӗ. Вӑл 1894 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кун ҫути курнӑ. Йӗпреҫ районӗн ҫыннисем тата Ҫемен Элкер ячӗллӗ преми лауреачӗсем Шупашкарта унӑн вил тӑпри ҫине чечексем хунӑ.

Унӑн пултарулӑхне хисеплекенсем общество деятелӗн, СССР Ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗн, Чӑваш АССР халӑх писателӗн пурнӑҫне, унӑн хайлавӗсене аса илнӗ. Хӑшӗ-пӗри унпа куҫа-куҫӑн та курнӑҫнӑ.

Ҫемен Элкер хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ, пуҫламӑш шкул ҫеҫ пӗтернӗ. 1915 ҫулта ӑна ҫара илнӗ, Тӗнчен пӗрремӗш вӑрҫине хутшӑннӑ. Йывӑр аманнӑскер Автро-Венгрире тыткӑна лекнӗ. 1916 ҫулта пулас поэт Раҫҫее таврӑннӑ, Петроградри тата Хусанти госпитальсенче чылай сипленнӗ. Ҫав вӑхӑтрах учительсем хатӗрлекен курссене пӗтернӗ. Тӑван ялӗнчи шкулта ҫулталӑк ытла ӗҫленӗ.

Унӑн пӗрремӗш сӑвви 1921 ҫулта пичетланнӗ. Тепӗр ҫулхине вӑл «Канаш» хаҫат редакцине куҫнӑ, унтан «Сунтала». Ҫемен Элкер чӑваш литературине хроникӑллӑ романпа, истори романӗпе, драма поэмипе пуянлатнӑ.

«Элкер» псевдонима вӑл ҫырма тытӑничченех илнӗ, каярахпа вӑл официаллӑ хушамат пулса тӑнӑ.

Малалла...

Лаврентий Таллеровӑн юлашки романӗ — ҫак кӗнекере

Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть ҫӗре кӗнӗ — Лаврентий Таллеровӑн юлашки романӗ — тухнӑ. Вӑл «Ыр-хаяр» ятлӑ. Унта авторӑн ҫакнашкал ятлӑ романӗ те кӗнӗ.

Романсӑр пуҫне асӑннӑ кӗнекере «Амук тесе чӗнетчӗҫ ӑна», «Лаша каҫанӗ» повеҫсем те пур. Вӗсем 1980-мӗш ҫулсенчех пичетленсе тухнӑ, каярахпа редакциленӗ. Ҫавӑн пекех «Ыр-хаяр» кӗнекене «Ушкӑн-ушкӑн асаилӳ» автобиографи очеркӗсен серийӗ кӗнӗ.

Кӗнеке вӗҫӗнче Юрий Артемьев литература тӗпчевҫин «Самана чӑтлӑхӗнче пытарӑнакан чун» статйине вырнаҫтарнӑ.

Аса илтеретпӗр: чӑваш халӗх ҫыравҫи, прозаик тата публицист Лаврентий Таллеров ҫулталӑк каялла 85 ҫула ҫитсе ҫӗре кӗнӗ.

Анатолий Кузьмин

Паян, ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, ЧР пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗн министрӗн пуканне Анатолий Кузьмин йышӑннӑ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев кун пирки алӑ пуснӑ.

Анатолий Кузьмин ведомсто ертӳҫин лариччен кунашкал тивӗҫе нихӑҫан пурнӑҫламан. Унӑн биографине тишкерес тӗк — вӑл 1991–1994 ҫулсенче Вӑрнар районӗнчи халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центр заведующийӗ пулнӑ. 1994–1997 ҫулсенче Анатолий Кузьмин ҫак центртах директорта вӑй хунӑ. 1997–2011 ҫулсенче Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ пулнӑ. 2012 ҫулхи кӑрлачӑн 19-мӗшӗнчен пуҫласа хальччен ЧР Патшалӑх Канашӗн ертӳлӗх секретариачӗн ертӳҫи пулнӑ.

Анатолий Кузьмин 1956 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 20-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Кӑҫал вӑл 58 ҫул тултарӗ.

Анатолий Печников

Паян сцена ҫине такам та тухать. Хӑшӗсем сӑввине те хӑйсемех ҫыраҫҫӗ, ҫеммине те хываҫҫӗ, юррине те шӑрантараҫҫӗ. Калӑн — тӗлӗнсе каймалла пултарулӑх! Анчах ҫав «шедеврсенчен» хӑшӗсене итлеме тӑрсан хырӑм тытса ахӑлтататасси кӑна юлать. «Эп сана юрататӑп, эс мана юратмастӑн» йышши сӑмахсемлӗ, ансат кӗвӗллӗ юрӑсене радио-телекуравпа та янӑратаҫҫӗ-ха. Анчах, телее, чуна тивекен тарӑн шухӑшлӑ, ҫепӗҫ кӗвӗллӗ юрӑсем те пур-ха. Вӗсенчен хӑшӗсем халӑхра анлӑ сарӑлнӑ пулин те хӑш чух ҫавсен авторӗсем кам иккенне те пӗлместпӗр.

Акӑ, аса илер-ха Виталий Гордеев хӑй вӑхӑтӗнче шӑрантарнӑ «Ӗмӗр пулӑпӑр пӗрле» юрра. Е тата Иван Христофоров репертуарӗнчи «Икӗ ҫӑлтӑра». Ҫак тата ытти юрӑн авторӗ — Шупашкар районӗнчи Иккассинчи шкулта 30 ҫула яхӑн музыка учителӗнче ӗҫленӗ Анатолий Печников. Анатолий Александрович патӗнче вӗреннӗ ачасем те, тен, хӑйсене епле пултаруллӑ ҫын вӗрентнине пурте пӗлмен-тӗр.

Хӑй вӑл Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Туктамӑш__ ялӗнче шӑп та лӑп 60 ҫул каялла ҫуралнӑ. Шупашкарти И.Я. Яковлев ячӗллӗ пединститутӑн (ун чух ҫав аслӑ шкула хальхи пек университет темен) музыкӑпа педагогика факультетӗнче пӗлӳ илнӗ.

Малалла...

Николай Трофимова юбилейпе саламланӑ чухне

Вӑрнар районӗнчи Уйкас Кипек ялӗнче пурӑнакан 90 ҫулти ветеран… халӗ те велосипедпа ярӑнать. Николай Трофимович Трофимов ҫавра юбилейне нумаях пулмасть уявланӑ. Паллӑ ҫак кунпа ӑна Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев, Ветерансен канашӗн председателӗ Василий Львов, Уйкас Кипек ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Александр Петров киле пырса саламланӑ.

Николай Трофимович фронта ҫамрӑклах тухса кайнӑ. Тӑван ҫӗршыв умӗнче паттарлӑх кӑтартнӑшӑн ӑна орденсемпе, медальсемпе чысланӑ. Хӗрлӗ Ҫӑлтӑр орденӗ Николай Трофимова 55 ҫултан ҫеҫ тупнӑ.

Ветеран вӑрҫӑ хыҫҫӑн Енӗш тата Вӑрман Кипек шкулӗсенче ачасене вӗрентнӗ.

Николай Трофимовича 90-ра тееймӗн: хӑйӗн ҫулӗнчен ҫамрӑкрах курӑнать. Велосипедпа ярӑнма юратнисӗр пуҫне вӑл калчасем ӳстерет. Ветерана кинӗ Мария Михайловна пӑхса пурӑнать.

Лидия Воропаевӑна ҫак медальпе чысланӑ

Шупашкарти 1-мӗш клиника пульницин тӗп тухтӑрӗ Лидия Воропаева Чулхулара иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫейри «Хӗрарӑм-лидер. XXI ӗмӗр» конкурсра ҫӗнтернӗ. Унта ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчи хӗрарӑм-ертӳҫӗсем хутшӑннӑ. Вӗсем тӗрлӗ ӗҫлекенсем пулнӑ.

Хӗрарӑмсене вӗсем ерсте пыракан предприяти-организацисен ӗҫ производительноҫӗпе рентабельлӗхне, техника тӑрӑмне, колелктиври социаллӑ политикӑна кура хакланӑ.

«Хӗрарӑм-усламҫӑсем хӑйсен ҫемйине кӑна мар, патшалӑх тытӑмлӑхне, бизнеса, социаллӑ сферӑна тата ытти облаҫе туртса пыраҫҫӗ», — тенӗ Чулхула облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗн ҫумӗ Евгений Люлин.

Лидия Воропаевана дипломпа тата ятран ҫырнӑ медальпе палӑртнӑ.

Никита Васильев ҫулҫӳревре

Шупашкар каччи Никита Васильев велосипедпа ҫулҫӳреве тухнӑ. Ҫулӗ кӗске мар. Каччӑ Шупашкартан Капкас (Кавказ) тӑвӗсем патне ҫитесшӗн. Никита республика тулашне ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче тухнӑ. Халӗ вӑл Чулхула облаҫӗнче. Ыран вӑл Саранскра чарӑнса хула тӑрӑх ҫӳреме шухӑшлать.

Никита Васильев хӑйӗн аккуанчӗн страницинче ҫапла ҫырнӑ: «Пӗрремӗш кунхи шухӑшсене ҫыратӑп. Ҫул ҫинче тӑватӑ сехет пултӑм, 60 ҫухрӑм ҫеҫ кайрӑм-ха. Ку, 1,5 уйӑх велосипед ҫине ларманнине шута илсен, лайӑх кӑтарту. Талӑкра 100 километртан ытла кайма палӑртман. Манӑн ниҫта та васкас ҫук-ҫке. Чӑваш Енре кунне 150 ҫухрӑм та кайнӑ. Хальлӗхе хирӗҫ вӗрекен сивӗ ҫилпе киленетӗп».

Никита канмашкӑн уйра е вӑрман хӗрринче чарӑнать. Хӑш чухне унӑн кӑвайт чӗртмешкӗн те вӑй юлмасть-мӗн. Ҫавӑнпа ҫулҫӳревҫӗн сивӗ консерва ҫиме тивет.

Ӗнер Никита Васильев Воротынец — Сергач — Лукояны ҫула парӑнтарма май килни, Саранск ҫулӗ ҫине тухни пири ҫырнӑ. Пӗр талӑкра вӑл 78 ҫухрӑм кайнӑ.

«Пӗтӗм вӑйран ӗҫлерӗм. Саранск ҫулне питӗ курас килчӗ. Кӑмӑл тулли, анчах ывӑнтӑм. Кӑвайт чӗртме вутӑ-шанкӑ аран пуҫтартӑм. Анчах юлашкинчен алӑ султӑм та палаткӑна кӗрсе выртрӑм», — ҫырнӑ вӑл хӑйӗн страницинче.

Малалла...

Сывпуллашу саманчӗ / Николай Плотников тунӑ сӑн

Паян К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче паллӑ чӑваш драматургӗпе Николай Терентьевич Терентьевпа сывпуллашрӗҫ.

11 сехет тӗлне халӑх чылайӑн пухӑнчӗ. Сывпуллашу мероприятине ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов ертсе пычӗ. Сӑмах калакансен йышӗнче Валерий Туркай сӑвӑҫ, ЧНК Президенчӗ Николай Угаслов, Канаш районӗн ентешлӗхӗн ертӳҫи Анатолий Кипеч, Чӑваш халӑх артистки Вера Кузьмина, профессилле ҫыракан ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Сергей Павлов тата ыттисем пулчӗҫ. Тухса калаҫнӑ чухне вӗсем Николай Терентьевичӑн пурнӑҫне аса илчӗҫ, чӑваш халӑхӗшӗн сахал мар вӑй хунӑшӑн ырӑпа асӑнчӗҫ. Паллӑ драматурга тӑван ялӗнче пытарӗҫ.

Терентьев Николай Терентьевич 1925 ҫулхи акан 17-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Кӑшнаруй ялӗнче ҫуралнӑ. А.В. Луначарский ячӗллӗ ГИТИСра чӑваш студинче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш паташлӑх педагогика институтӗнче, А.М. Горький ячӗллӗ Литература институтӗнче литература курсӗнче вӗреннӗ.

Малалла...