«Парне» фольклор ушкӑнӗ Валентин Урташ сӑввипе ҫырнӑ юрӑсене шӑрантарать

Раштавӑн 2-мӗшӗнче Вӑрмарти историпе таврапӗлӳ музейӗнче «Юрӑпа эп пурнӑҫа юратрӑм...» литература уявӗ иртнӗ. Ӑна паллӑ чӑваш поэчӗ Валентин Урташ ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Мероприятие хутшӑннӑ Вӑрмарти Г.Е. Егоров ячӗллӗ вӑтам шкул ачисем Урташ сӑввисене вуланӑ. Поэтӑн пултарулӑхӗпе тата пурнӑҫӗпе музей ертӳҫи В.Е. Цыфаркин паллаштарнӑ.

Выӑрнтисем пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑй вӑхӑтӗнче Урташ Вӑрмар районӗнче пӗрре кӑна мар пулнӑ, шкул ачисемпе курнӑҫнӑ, пултарулӑх каҫӗсем йӗркеленӗ. Вӑрмарта пурӑннӑ тата ӗҫленӗ Александр Сергеев композитор Урташ сӑввисене юрра хывнӑ. «Парне» фольклор ушкӑнӗ вӗсене шӑрантарнӑ та.

Пултарулӑх каҫне йыхравланисене «Валентин Урташ» документлӑ фильм та кӑтартнӑ. Поэтӑн тӑван кӗтесӗ, Тутарстанри Пӑва районӗнчи Раккасси, сахал мар ҫыравҫӑпа поэта ҫуратса ӳстернӗ, кунтах Мӗтри Юман та, Краснов Асли те, Краснов Кӗҫӗнни те, Николай Симунов та, Константин Петров та, Владимир Чебоксаров та... Литература уявне ҫыравҫӑн ентешӗсем те пырса ҫитнӗ.

Малалла...

Александр Андреев

Шупашкарта пурӑнакан Александр Андреев нумаях пулмасть ҫартан таврӑннӑ. Вӑл хӗсметре тӑнӑ чухне «Двое в степи» фильмра ӳкерӗннине пӗлтернӗ.

Александр каланӑ тӑрӑх, Александр ҫарта Мускав облаҫӗнче пулнӑ. Ҫулла вӗсен чаҫне ӳкерӳ ушкӑнӗ килнӗ те массӑллӑ сценӑсем валли ҫынсем суйланӑ. Александра вырӑс салтакӗн рольне шаннӑ.

Александр Андреева фильмра ӳкерӗнме питӗ килӗшнӗ. Халӗ вӑл 2015 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 9-мӗшне кӗтет. Ара, ҫак кун кинофильма кӑтартма палӑртнӑ-ҫке-ха.

«Мосфильм» официаллӑ сайтра премьера пирки информаци тухнӑ ӗнтӗ. Фильм вӑрҫӑ пирки.

Иван Христофоров юрӑҫ

Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн паянхи Хушӑвӗпе Чӑваш Республикин халӑх артистне, Иван Христофоров юрӑҫа, патшалӑхран уйӑхсерен пособи пама йышӑннӑ. Кун пек пулӑшӑва Чӑваш Республикин Президенчӗн 1994 ҫулхи ҫӗртмен 10-мӗшӗнче йышӑннӑ «Чӑваш Республикинче культурӑна патшалӑх пулӑшӑвӗ кӳресси ҫинчен» Указӗпе килӗшӳллӗн уйӑраҫҫӗ.

Культурӑри паллӑ ҫынсене хыснаран уйӑхсерен парса тӑракан пособие республика умӗнче культурӑра тата ӑслӑлӑхра тава тивӗҫлӗ ӗҫсем тунӑ ҫынсене уйӑраҫҫӗ.

Маларах каланӑ Хушупа хальлӗхе Чӑваш Енри 30 ҫынна ун пек укҫана тӳлесе тӑма йышӑннӑ, халӗ 29-ӑн илеҫҫӗ.

Егоров Пётр Егорович

Ҫапларах пӗлтерет гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ. Чӑвашла энциклопеди пурри пирки пӗлетӗр пулӗ? Темиҫе ҫул каялла унӑн 4-мӗш томӗ пичетленсе тухнӑччӗ. Каярах институтра ҫав энцилопедийӗн электронлӑ вариантне йӗркеленӗ. Енчен те хут ҫинчи информацие ҫӗнетме тата улӑштарма хӗнтерех пулсан — электронлине институтра ҫӗнетсех тӑраҫҫӗ. Тӗрӗс информаци те пухма тӑрӑшаҫҫӗ.

Ҫак кунсенче Егоров Пётр Егоровичран ҫыру килнӗ иккен. Ватӑ генерал-майор — вӑл 102 ҫула кайнӑ — хӑй аллипе ҫырса хуравланӑ. Ҫырӑвӗнче вӑл хӑйӗн пирки ҫирӗплетекен фактсене илсе панӑ, кун-ҫулӗнчи паллӑ саманчӗсене уҫса панӑ. Ҫырупа институт сайтӗнче паллашма пулать.

Егоров Пётр Егорович 1913 ҫулхи утӑн 12-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Тутаркасси ялӗнче ҫуралнӑ. 1933 ҫулта Балашовори авиаци шкулне вӗренсе пӗтернӗ. 1937–1941 ҫулсенче Амур облаҫӗнчи Свободный, Тында, ҫавӑн пекех Ҫӗнҫӗпӗрпе (выр. Новосибирск) Хабаровск хулисенчи аэропорчӗсенче вӗҫевҫӗ пулнӑ.

Малалла...

Ҫӗнӗ Шупашкарти Александр Волков ТНТ телеканапа эфира тухакан «Ташӑ» кӑларӑма хутшӑнать. 28 ҫулти ташӑҫӑ унта 3 миллион тенкӗшӗн тата Раҫҫейри чи лайӑх ташӑҫӑ ята ҫӗнсе илессишӗн тупӑшать.

Иртнӗ эрнере Александр пӗччен ташланӑ. Хальхинче унӑн хӗрпе юрату ташши ташламалла пулнӑ. Унпа пӗрле Кейӳри Пена ташланӑ.

Шел те, Александр Волковпа ташланӑ Пенӑн шоу вӗҫӗнче кайма тивнӗ. Анчах Александр Волков проекта малалла та хутшӑнма пултарать. Эппин, уншӑн кунсерен сасӑламалла ҫеҫ.

Проектпа килӗшӳллӗн, кашни эрнере кашни командӑран чи сахал балл пухнӑ виҫшер ҫын каять. Иккӗшне Сергей Светлаков ҫӑлса хӑварать. Ыттисен шӑписене юлашкинчен Егор Дружинин тата Мигель татса параҫҫӗ.

Юн кун, чӳкӗн 19-мӗшӗнче, Элӗк районӗнчи Тури Выла ялӗнче РСФСР тата ЧАССР тава тивӗҫлӗ врачӗн Ионикия Борисова ячӗпе асӑну хӑми уҫрӗҫ. Ҫав кун вӑл ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнипе пӗр килчӗ.

Ионикия Владимировна Хусанти медицина институтӗнче вӗреннӗ. Вӗреннӗ теме ҫӑмӑл та, анчах ҫав вӑхӑтра вӑл мӗн чухлӗ нушаланман-ши?! Юрлӑ пурнӑҫпа асапланаканскер (унӑн ашшӗ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче вилнӗӖ вӗсен пӳрчӗ ҫунса кайнӑ) вӗренме пӑрахас тесе те шухӑшламан мар.

Элӗкри район пульницинче вӑл 27 ҫул тӗп врачра ӗҫленӗ. Тухтӑр ҫуртне тума та вӑлах тӳпе хывнӑ темелле. Унӑн наградисене каласа та пӗтереймӗн.

Ионикия Борисован асӑну хӑмине унӑн иккӗмӗш сыпӑкри шӑллӗн ҫурчӗ ҫине вырнаҫтарчӗҫ. Унта Ионикия Владимировна ҫуралнӑ иккен.

Савӑнӑҫлӑ мероприятие Ураскилт ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Эдуард Козлов уҫрӗ. Асӑну хӑмине уҫма района Пӗрлехи информаци кунӗ ирттерме пырса ҫитнӗ Чӑваш Патшалӑх Канашӗн депутатне Николай Ванеркина тата районти хисеплӗ тухтӑр пулнӑ ҫыннӑн иккӗмӗш сыпӑкри шӑллӗне Борис Борисова шанчӗҫ.

Малалла...

Юрий Айташ ҫыравҫӑ

Тӑван халӑхӑмӑрӑн паллӑ ҫыравҫисем пӗрин хыҫҫӑн тепри леш тӗнчене кайса пыраҫҫӗ. Чӳкӗн 9-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши преми лауреачӗ, К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Юрий Григорьевич Айташ (Григорьев) ҫыравҫӑ тата куҫаруҫӑ вилнӗ.

Юрий Айташ 1938 ҫулхи ҫӗртмен 22-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Ҫавалкассинче ҫуралнӑ. Хусанти патшалӑх университетӗнче аслӑ пӗлӳ илнӗ. Телекуравпа радиовещанин Чӑваш комитечӗн литература кӑларӑмӗсен редакторӗнче, Чӑваш кӗнеке издательствинче, «Тӑван Атӑл» журналӑн редактор ҫумӗнче, «Хатӗр пул» журналта ӗҫленӗ.

Унӑн пӗрремӗш сӑввисем Хусанти «Ленин ялавӗ» хаҫатра 1960 ҫулта пичетленнӗ. Повеҫсен «Йӗплӗ роза» пӗрремӗш кӗнеки 1969 ҫулта кун ҫути курнӑ.

Пӗтӗмпе Юрий Айташ — вунна яхӑн кӗнеке авторӗ. Вӑл Пушкина, Лермонтова, Есенина тата ытти хӑш-пӗр ҫыравҫа чӑвашла «калаҫтарнӑ». Айташӑн пултарулӑхӗ тӗрлӗ енлӗ пулнине критика тата ӑслӑлӑхпа тӗпчев хайлавӗсем ҫырни те ҫирӗплетет.

Юрий Айташпа паян Шупашкарти Пичет ҫуртӗнче сыв пуллашрӗҫ.

Малалла...

Михаил Платонов

Чӳкӗн 6-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Сӑнарпуҫ ялӗнче пурӑнакан Михаил Платонович Платонов (Солдатов) 100 ҫулхи юбилейне уявланӑ. Ӑна саламлама тӳре-шара килнӗ.

100 ҫулти Михаил Платнович хӑнасене тарават кӗтсе илнӗ. Ҫак ҫула ҫитсен те вӑл хаҫат куҫлӑхсӑр вулать. «Вилӗм унран хӑраса вӑрҫӑрах тарнӑ», — шӳтлет ветеран. Ашшӗ вӑрҫа тухса кайнӑ чухне амӑшне ҫапла каланӑ: «Ывӑл ҫуралать пулсан Михаил ят пар. Хӗр пулсан хӑвах шутла». Ашшӗ ывӑлне курайман. Михаил Платонович сивве те, выҫлӑха та чӑтнӑ.

1938 ҫулта вӑл Хӗрлӗ ҫара кайнӑ. Пуйӑс вакунне ҫынсемпе пӗрле лашасене тиенӗ те Инҫет Хӗвелтухӑҫне янӑ. Вӑл артиллери полкне лекнӗ, унтан разведка уйрӑмӗн командирӗ пулнӑ.

1939 ҫулта вӑл Совет Союзӗпе Япони вӑрҫине хутшӑннӑ. 1940 ҫулта киле таврӑннӑ. Анчах 1941 ҫулта вӑл каллех фронта тухса кайнӑ. Вӑл «Катюша» водителӗ пулнӑ. Михаил Платонович Берлин таран ҫитнӗ. Рейхстаг ҫине вӑл хӑйӗн хушаматне ҫырнӑ — Солдатов. Ку «Эпӗ чӑваш каччи, Берлин таран ҫитнӗ» тенине пӗлтерет.

Михаил Платонович вӑрҫӑ пӗтсен тӳрех таврӑнайман — Германире ҫамрӑксене хӗҫ-пӑшала вӗрентнӗ.

Сӑнсем (15)

Елизавета Ермолина хӑнасемпе

Шупашкарта пурӑнакан Елизавета Ермолина чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче 101 ҫул тултарнӑ. Вӑл — тыл ӗҫченӗ, ӗҫ ветеранӗ.

101-мӗш ҫуралнӑ кунпа саламлама кинемее тӑванӗсемпе юлташӗсем кӑна мар, депутатсем, вырӑнти хӑйтытӑмлӑх ӗҫченӗсем те килнӗ. Калинин район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Яков Михайлов Елизавета Ермолинӑна чечек ҫыххи парнелесе ҫирӗп сывлӑх суннӑ.

ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗн Олег Дельманӑн пулӑшуҫи Рада Сидорова та кинемее хаклӑ йышши парнепе хавхалантарнӑ.

Елизавета Ермолинӑн мӑнукӗн ачи Светлана каланӑ тӑрӑх, кинемей кашни кун каҫхи 5 сехетре ҫывӑрма выртать. Ирхине вара шуҫӑмпа пӗрле тӑрать.

101 ҫул тултарнӑскер ҫулла чӑх чӗпписене пӑхать. Вӑл пӗтӗм ачи ун патне пуҫтарӑннине питӗ килӗштерет.

Николай Яковлев график-сатирик

Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, 90 ҫула кайса СССР журналистсен союзӗн пайташӗ, Чӑваш Республикинчи художниксен союзӗн пайташӗ, Чӑваш АССР культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Ен Халӑх академийӗн чӑн членӗ, график-сатирик, писатель-публицист, Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ варҫин участникӗ, Муркаш районӗн хисеплӗ гражданинӗ, районти «Ҫӗнтерӳ ялавӗ» хаҫатӑн штатра тӑман корреспонденчӗ Николай Лукич Яковлев вилнӗ.

Н.Л. Яковлев 1925 ҫулхи январӗн 31-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Актай ялӗнче колхозник ҫемйинче ҫуралнӑ. Шкултан вӗренсе тухсан хӑйӗн ӗҫ биографине Панкли ял Совечӗн секретарӗнчен пуҫланӑ.

Николай Лукич шкулта вӗреннӗ чухнех ӳкерме юратнӑ. Ҫавӑнпах ӗнтӗ хӑйӗн ӗмӗтне пурнӑҫа кӗртес шутпа 1950 ҫулта Шупашкарти художество училищине вӗренме кӗнӗ.

Н.Л. Яковлев пӗрмаях тӗрӗслӗхшӗн ҫуннӑ теҫҫӗ ӑна пӗлекенсем. 1956 ҫултан тытӑнса 1967 ҫулхи январь уйӑхӗччен республикӑра тухса тӑракан «Капкӑн» журналӑн ӳнер пайӗн заведующийӗнче, кайран журналӑн штатра тӑман художникӗнче тӑрӑшнӑ чухне те пурнӑҫри ҫитменлӗхе хӑйӗн ӳкерчӗкӗсенче питленӗ.

Малалла...