Паян, кӑрлачӑн 11-мӗшӗнче, Василий Димитриев паллӑ чӑваш ӑсчахӗ ҫурални ҫинчен Фейсбукра Л. Пэленич аса илтернӗ.

Истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор 1924 ҫулта Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫӗрпӳел ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл 2013 ҫулхи кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑ.

Василий Димитриева Л. Пэленич «ӗмӗр тӑршшӗпех чӑвашсен пурнӑҫ чӑнлӑхне тупма тӑрӑшса Еврази талккӑшпех палӑрнӑ» тесе хакланӑ.

«Вунӑ ҫултах тӑлӑха юлнӑ ял ачи, шкулта вӗреннӗ чухнех хӑйсем патӗнче завод лартма ӗмӗтленнӗскер, ҫити-ҫитми пурнӑҫа чӑтса ирттерсе, вӑрҫӑ нушине тӳссе, темиҫе хутчен вӑйлах аманса хӑрушӑ вилӗмрен ҫӑлӑнса юлса, ирсӗр тӑшмана ҫапса аркатнӑ хыҫҫӑн, хамӑрӑн авалхи историне ывҫӑн-ывҫӑн пуҫтарса, ӑс-хакӑл ҫӗклемне куллен пуянлатса пырса, юлашки шевли ӳкичченех ҫине тӑрса ӗҫлесе пырса (вӑл пӗр минут та ахаль ларманнине пурте лайӑх пӗлетпӗр – унӑн ҫӗршер томлӑ ал ҫырӑвӗсем ӑслӑх архивӗнче упранаҫҫӗ!), чӑннипех чӑвашсемшӗн пуян историк-эткерҫӗ пулса тӑнӑ. Юлашки ҫулӗсенче «хӑй ҫитӗнтернӗ института» (1980-мӗш ҫулта вӑл мана чӗлхемӗр пайне ӗҫе илнӗччӗ!) тӑтӑшах пырса ҫӳретчӗ. Аса илӗвӗсем, ырӑ канашӗсем, сӑнӗвӗсем – пӗр вӗҫӗмсӗрччӗ.

Малалла...

Сергей Смолев архивӗнчи сӑн

Сергей Смолев – профессионал спортмен мар, ҫапах вӑл нумай ҫухрӑма парӑнтарма пултарать. Сергей ӳркенмест, тренировкӑсем тӑвать.

Вӑл ультрамарафонпа ӑнсӑртран кӑсӑкланма пуҫланӑ. Пӗрремӗш вӑрӑм дистанцие вӑл 2017 ҫулта Паттӑрлӑх Сукмакӗнче парӑнтарнӑ. Ун чухне 70 ҫухрӑма 10 килограмм таякан рюкзакпа чупмалла пулнӑ. Сергей 20 ҫухрӑмне чупайнӑ, ыттисене утнӑ.

Халӗ Сергей туристсен марш-бросокне хутшӑнать, тусем, уй, вӑрман тӑрӑх чупать. «Кунашкал чупусем пур ҫӗрте те иртеҫҫӗ. Уйрӑмах тусем хушшипе чупасси анлӑ сарӑлнӑ. Шел, кун пеккисем Чӑваш Енре ҫук, Ҫурҫӗртен кӑнтӑра республика урлӑ ҫул хывма пулатчӗ вӗт», - каласа кӑтартнӑ Сергей. Унӑн ҫывӑрмасӑр, канмасӑр 160 ҫухрӑма та парӑнтарма тивнӗ.

cap.ru сайтри сӑн

Шупашкарта пурӑнакан Зинаида Клопова ҫак кунсенче 100 ҫул тултарнӑ. Вӑл 1919 ҫулта Муркаш районӗнчи Ҫулав ялӗнче ҫуралнӑ.

Зинаида шкул пӗтерсен ҫыхӑну уйрӑмӗнче телефонисткӑра ӗҫленӗ. 23 ҫулта чухне вӑл пулас мӑшӑрне Гордей Клопова тӗл пулнӑ. Арҫын вӑрҫӑра аманнӑ пулнӑ. Ҫамрӑксем пӗрлешсен Уйкаса пурӑнма куҫнӑ. Унта Зинаида икӗ вырӑнта ӗҫленӗ. Каярахпа вӑл почтӑра тӑрӑшнӑ, унтанах тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ.

Зинаида Клопова халӗ виҫӗ ачипе, сакӑр мӑнукӗпе, мӑнукӗсен 10 ачипе тата кӗҫӗн мӑнукӗсен пӗр ачипе савӑнса пурӑнать.

Нумаях пулмасть Шупашкарти типографисенчен пӗринче Виталий Станьял ӑсчахпа паллаштаракан кӗнеке пичетленнӗ.

«Учёный, педагог, поэт и общественный деятель Виталий Станьял» кӑларӑм авторӗ — медицина ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор, халӑх академикӗ Николай Григорьев.

Виталий Станьял — хальхи чӑваш тӗнчинчи тӗлӗнмелле ят. Пултаруллӑ та ӑслӑ-тӑнлӑ ӑсчах литература критикӗ те, публицист та, педагог та, поэт та, хастар общественник та. Вӑл Чӑваш наци конгресне йӗркелеме хутшӑннӑ. Сӑмаха ялан тӳррӗн тата куҫран витӗмлӗ калама хӑнӑхнӑскере тӗрлӗрен йышӑнакансем пуррине тавҫӑрма йывӑр мар. Ҫапах та ӑна хисеплеҫҫӗ, сума сӑваҫҫӗ. Унӑн йышлӑ вӗренекенӗсем ӑна тав тӑваҫҫӗ.

Кӗнекене Виталий Петрович ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалланӑ. Виталий Станьял 1940 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗнче ҫуралнӑ. 80 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗн, ҫав шутра 6 монографипе вӗрентӳ кӗнекисен, авторӗ.

Ӑсчаха халалланӑ кӗнекене Виталий Станьял архивӗнчи тата С. Игнатьев, В. Исаев, Н. Фомиряков, А. Абрамов профессионал фотографсен сӑнӳкерчӗкӗсемпе пуянлатнӑ. Кӗнеке редакторӗ — философи ӑслӑхӗсен кандидачӗ Эрбина Никитина.

Малалла...

Анатолий Аксаков Фейбсукра вырнаҫтарнӑ сӑнӳкерчӗк

Паян, раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Олег Николаев ҫур ӗмӗрхи юбилейне уявлать.

Вӑл Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Чурпай районӗнче ҫуралнӑ. Малтан Шупашкарти строительство техникумӗнче, унтан И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче экономиста вӗреннӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче Германире стажировкӑра пулнӑ. Пӗр ӗҫрен те пӑрӑнман вӑл: водитель те пулнӑ. хӑрушсӑрлӑх службин специалисчӗ те, техник-строитель те, тӗп бухгалтер та. Директор ҫумӗ, Пӗчӗк бизнесӑн лизинг компанийӗн пуҫлӑхӗ, Чӑваш Ен Экономика министерствинче предпринимательствӑна аталантаракан департамент ертӳҫи, министр ҫумӗ пулса, каярах банк тытӑмӗнче тӑрӑшнӑ.

Хӗрлӗ Чутай чӑвашне РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков Фейсбукра саламланӑ.

cap.ru сайтри сӑн

Патӑрьел районӗнчи Татмӑш ялӗнче пурӑнакан Лидия Царева ӗнер 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Сумлӑ уявпа саламлама ӑна тӑванӗсем, тӳре-шара килнӗ, РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн саламлӑ ҫырӑвне илсе ҫитернӗ.

Лидия Царева Комсомольски районӗнчи Нӗркеҫ ялӗнче нумай ачаллӑ ҫемьере ҫуралнӑ. Пулас мӑшӑрӗпе Йӑванпа вӑл лармара паллашнӑ. Ҫамрӑксем пӗрлешнӗ, туй хыҫҫӑн икӗ кунран упӑшкине финн вӑрҫине илсе кайнӑ. Вӑрҫӑра вӑл 1943 ҫулччен пулнӑ, амансан киле таврӑннӑ.

Литюкпа Йӑван 5 ачана пурнӑҫ парнелесе воспитани панӑ. Мӑшӑр 57 ҫул пӗрле пурӑннӑ, ҫемье пуҫӗ 1996 ҫулта пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Халӗ кинемейӗн 8 мӑнук, вӗсен 13 ачи пур. Лида аппа ывӑлӗн Петьӑн ҫемйипе пурӑнать.

Чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче ҫӗнӗ чӑваш поэзине никӗсленӗ Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалласа сумлӑ уяв ирттернӗ.

Унта тӳре-шара, культура ӗҫченӗсем, ҫыравҫӑсемпе поэтсем, депутатсем, поэт пултарулӑхне сума сӑвакансем пухӑннӑ. Сцена ҫине тухса чылайӑшӗ поэт-трибунал пирки ӑшӑ сӑмах каланӑ. Театр фойинче Ҫеҫпӗле халалласа хатӗрленӗ курав ӗҫленӗ.

Ҫеҫпӗл Мишшин премине тивӗҫнӗ лауреатсем те астӑвӑм каҫӗнче пулнӑ. Ҫеҫпӗл Мишши фончӗн ертӳҫи Валери Туркай премие Дагестан халӑх поэтне, авар сӑвӑҫне, Дагестанри Писательсен союзӗн ертӳҫине Магомед Ахмедова тата СССР летчик-космонавчӗн А.Г. Николаевӑн мемориал комплексӗн ертӳҫине Александр Тукмакова панӑ.

Екатеринӑн архивӗнчи сӑн

Шупашкарта кун кунлакан Екатерина мӑшӑрӗпе 70 ҫул ҫума-ҫумӑн кун кунланӑ. Хӗрарӑм халӗ 105 ҫул тултарнӑ. Юбилейне вӑл тӑванӗсемпе паллӑ тунӑ, тӳре-шара та саламлама килнӗ.

Екатерина 1914 ҫулта ҫуралнӑ. 5 ҫулта чухне вӑл амӑшӗсӗр тӑрса юлнӑ, ҫывӑх ҫынни тифпа чирлесе вилнӗ. 20 тултарсан ашшӗпе ӗмӗрлӗхех сывпуллашнӑ, вӑл вӑрманта сарӑмсӑр вилнӗ.

Екатеринӑн мӑшӑрӗ Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче Волохов фронтӗнче ҫапӑҫнӑ. Упӑшки 2013 ҫулта пурнӑҫран уйрӑлнӑ, кун хыҫҫӑн Екатерина Шупашкара пурӑнма куҫнӑ.

cap.ru сайтри сӑн

Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан Лидия Стекольщикова 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Унӑн ҫуралнӑ кунӗ чӳкӗн 10-мӗшӗнче пулнӑ.

Лидия Стекольщикова пурнӑҫӗнче историри чылай пулӑма курнӑ. Вӑл – Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗн тӑлӑх арӑмӗ. Юбиляр Хӗрлӗ Чутай шкулӗнче 30 ҫул ытла вӑй хунӑ, ачасене физика предметне вӗрентнӗ.

Вӑрҫӑ пуҫланнӑ чухне хӗр институтра вӗреннӗ, ун чухнех хапрӑкра ӗҫленӗ. Вӑрҫӑ ҫулӗсенче окоп чавма кайнӑ. Кайран санитаркӑна вӗреннӗ, 1941 ҫулхи раштав уйӑхӗнчен пуҫласа аманнӑ салтаксене пулӑшнӑ, кашни уйӑхра юн панӑ.

president.tatarstan.ru сайтри сӑн

Патӑрьел районӗнчи Кзыл-Чышма ялӗнче 1955 ҫулта ҫуралнӑ Гузелия Мухарямовна Сафина Forbes хатӗрленӗ «Раҫҫейри чи пуян 25 хӗрарӑм – 2019» танлаштарӑма лекнӗ. Гузелия Сафина унта – 16-мӗш вырӑнта.

Вӑл – Тутарстанри «ТАИФ» нефть компанийӗн тӗп директорӗн ҫумӗ. Журнал унӑн пурлӑхне палӑртнӑ: 270 миллион доллар.

Гузелия Сафина малтан Тутарстанри тӗрлӗ предприятире бухгалтерта ӗҫленӗ. 1991 ҫулта «Хусан» пӗрлешӗвӗн тӗп бухгалтерӗн пуканне йышӑннӑ. Ун никӗсӗ ҫинче ТАИФ ушкӑн йӗркеленнӗ. Хальхи должноҫра Гузелия Сафина 1995 ҫултанпа ӗҫлет.