Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Администрацийӗн Ертӳҫи Юрий Васильев чӳк уйӑхӗн 9-мӗшӗнче 50 ҫул тултарнӑ. Чӑваш халӑх сайчӗ ҫак хыпара паян ҫеҫ пӗлчӗ.

«Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хыпарсен служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫур ӗмӗрхине Юрий Васильев Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче уявланӑ. Тата, унта ҫырнӑ тӑрӑх, Михаил Игнатьев Элтепер ӑна уява ытлашши савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ирттерме сӗнмен имӗш. Юлашкинчен каланин чӑнлӑхне ҫирӗплетеймӗпӗр. Вырӑссем калашле, мӗн хакпа илнӗ, ҫав хакпа сутатпӑр.

Юбилея 120-е яхӑн хӑнана чӗннӗ. Ҫав йышра муниципалитетсен ертӳҫисем, правительство пайташӗсем, паллӑ политиксем, усламҫӑсем пулнӑ.

Юрий Васильев ҫар училищинче вӗреннӗ, Тӑвай район администрацине ертсе пынӑ.

Владимир Михайлов

Чӑваш халӑх инструменчӗсене ӑсталакан, Вӑрнарта пурӑнакан Владимир Михайлов пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ 65 ҫулта ҫеҫ пулнӑ.

Хӑйӗн чун киленӗҫне таса кӑмӑлпа парӑннӑ ҫак ҫын 2014 ҫулта «Культура» телеканал «Моя любовь – Россия!» (чӑв. Манӑн юратӑвӑм — Раҫҫей!) кӑларӑмра калаҫнӑччӗ. Передачӑна ертсе пыракан Пьер Кристиан Броше (вӑл — Раҫҫейре тӗпленнӗ Франци ҫынни, хальхи вӑхӑтри ӳнер произведенийӗсене пухаканскер, кӗнекесем кӑлараканскер) «чӑннипех те фантастикӑллӑ сӑнар» тесе паллаштарнӑччӗ.

Чӑваш халӑх инструменчӗсене ӑсталани Владимир Михайлова тупра та кӳмен. Пӗрне сутса тунӑ укҫапа теприне ӑсталанӑ вӑл. Федор Павлов ячӗллӗ музыка училищине вӗренсе пӗтернӗскер ялсенчи культура ҫурчӗсенче илемлӗх ертӳҫинче, шкулсенче музыка урокӗсене вӗрентнӗ.

Чӑваш Енри шалти ӗҫсен органӗсен ветеранӗсен общество организацийӗ пуҫарӑвӗпе милици майорне Олег Коновалова Паттӑрлӑх орденӗпе чысланӑ. Наградӑна унӑн тӑлӑх арӑмне панӑ.

Олег Коновалова 1995 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Чечняна командировкӑна янӑ. Черетлӗ тӗрӗслев хыҫҫӑн тӑватӑ милиционер – Коновалов, Нарута, Гавриш тата Тегаев – хыпарсӑр ҫухалнӑ. Тӑватӑ ҫултан кӑна, бандформировани пуҫлӑхӗнчен пӗрне тытсан, Долинский поселокӗнчи ҫынсем перкелешӳ пулни пирки каласа кӑтартнӑ. Поселок хыҫӗнчи тарӑнах мар вил тӑпри ҫинче тӑватӑ милиционер виллине тупнӑ. Пурин те кӗлетки ҫинче пуля шӑтӑкӗсем пулнӑ.

Олег Коноваловӑн арӑмӗ Надежда Алексеевна халӗ Мускавра пурӑнать. Вӑл наградӑна полицин генерал-майорӗн Роман Плугинӑн аллинчен илнӗ. Ҫавӑн чухнех милици майорне Валерий Сидорова тата милици старшинине Сергей Фомина «Паттӑрлӑхшӑн» медальпе чысланӑ. Вӗсем те паттӑрла вилнӗ.

ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнерҫи, Чӑваш халӑх ӳнерҫи, К.Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ, акробатика енӗпе СССР спорт мастерӗ Виктор Немцев ӗнер пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 82 ҫулта пулнӑ.

Виктор Леонтьевич 1936 ҫулхи кӑрлачӑн 16-мӗшӗнче Комсомольски районӗнчи Вутлан ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Шупашкарти ӳнер училищинче, И.Яковлев ячӗллӗ пединститутра вӗреннӗ, ачасен 1-мӗш ӳнер шкулӗнче завучра ӗҫленӗ, Шупашкарти ӳнер училищинче студентсене вӗрентнӗ. Виктор Немцев – пейзаж, портрет, натюрморт ӑсти.

Виктор Леонтьевичпа ыран, чӳкӗн 11-мӗшӗнче, Шупашкарти Граждан урамӗнчи 19-мӗш ҫуртра сывпуллашӗҫ.

Чӑваш сценин ҫутӑ ҫӑлтӑрӗ, 20-мӗш ӗмӗрпе 21-мӗшӗн пуҫламӑшӗнче тивӗҫлипех ырӑ йӗр хӑваракан Вера Кузьмина чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче 95 ҫул тултарӗ. Сцена ҫине вӑл пуҫласа пуснӑранпа пӗлтӗр 70 ҫул ҫитнӗ. Ҫак икӗ паллӑ кун ячӗпе Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче СССР халӑх артисткин юбилей каҫӗ иртӗ.

Театр ӳнерне тарӑннӑн ӑнланакансем Вера Кузьмина амӑшӗн сӑнарне уйрӑмах ӑста калӑпланине палӑртма кӑмӑллаҫҫӗ. Чӑн та, хӑватлӑ, йывӑр пулсан та ҫирӗп кӑмӑллӑ амӑшӗсене сӑнарланӑ вӑл. Ҫакна пӗлсех Борис Чиндыков драматург хӑй вӑхӑтӗнче «Хура Чӗкеҫ» моноспектакль ҫырнӑ. Хайлава вӑл Вера Кузьмина валли ятарласа шӑрҫаланӑ.

Сумлӑ артистӑн юбилей каҫӗ чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче 18 сехетре пуҫланӗ. Ун вӑхӑтӗнче саламсем янӑрӗҫ, Вера Кузьмина вылянӑ спектакльти сыпӑксене кӑтартӗҫ.

Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче «Женская судьбина в ролях Нины Григорьевой» (Нина Григорьева ролӗсенчи хӗрарӑм шӑпи) курав уҫӑлӗ. Ӑна К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артистки, РСФСР халӑх артистки, К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ, «Чӑваш Республики умӗнче тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден кавалерӗ, Нина Григорьева ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.

Курава Чӑваш наци музейӗн тата академи драма театрӗн фондӗнчи коллекцийӗнчен йӗркеленӗ.

Нина Григорьева – Ҫеҫпӗл Мишшин премине пуҫласа тивӗҫнӗ пӗрремӗш хӗрарӑм. Ӑна Чингиз Айтматовӑн «Манӑн хӗрлӗ тутӑрлӑ тополӗм» спектакльти Асель тата Иван Куприяновӑн «В двух шагах от экватора» Хи Ен сӑнарӗсемшӗн 1967 ҫулта панӑ.

Театрта Нина Григорьева 50 ытла тӗп сӑнара вылянӑ. Вӑл хӗрарӑмӑн пусмӑрлӑ шӑпине сӑнарлакан рольсене самай калӑпланӑ.

Тыл ӗҫченӗ, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑнса сусӑра юлнӑ арҫыннӑн тӑлӑх арӑмӗ Анастасия Терентьева чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче 101 ҫул тултарнӑ.

Унӑн пурнӑҫӗ ҫӑмӑл килмен. Вӑл Етӗрне районӗнчи Йерхкасси ялӗнче нумай ачаллӑ ҫемьере ҫуралнӑ. Анастасия – тӑххӑрмӗш ача. Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче вӑл колхозра ӗҫленӗ. Тӑрӑшса вӑй хунӑшӑн ӑна «1941-1945 ҫулсенчи Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче хастар ӗҫленӗшӗн» медальпе чысланӑ. Вӑл – Ӗҫ вӗтеренӗ те.

Анастасия Терентьевӑна 101-мӗш ҫуралнӑ кунӗпе тӳре-шара та саламланӑ, парнесемпе, чечек ҫыххисемпе савӑнтарнӑ. Халӗ кинемей Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнать.

Чӑваш Енӗн телекуравӗпе кӑтартакан «Ирхи тӗпел» кӑларӑмра паян паллӑ филолог Атнер Хусанкай пулнӑ.

Телекӑларӑма ертсе пыракан Марина Карягина журналист передачӑна Чӑваш ҫӗрӗн сумлӑ та пултаруллӑ ҫыннисене йыхравланипе палӑрса тӑрать.

Паянхи хӑна пирки Марина Карягина Фейсбукра ҫапла ҫырнӑ: «Паян манӑн уҫӑ эфирти хӑнам — Вӗрентекенӗм тата Тусӑм. Унӑн тӑван халӑхӑмӑрӑн шӑпинчи вырӑнӗ пирки ҫырма пирӗн, паянхисен, хальлӗхе сӑмахӑмӑр та ҫитес ҫук. Шӑпах историн ҫак тапхӑрӗнче пире Атнер Хусанкайпа юнашар пурӑнма пӳрни — Ҫӳлти Хӑват чӑваша пӑрахманнине пӗлтерекен тӗслӗх.

Эпир — тӗнчешӗн пӗлтерӗшлӗ халӑх ачисем. Ӗҫчен халӑх пултарусӑр пулма пултараймасть, пултарулли вара хӑйӗн пуласлӑхри вырӑнне ҫӗнсе илетех».

Алсу архивӗнчи сӑн

Шупашкарта пурӑнакан Жанна хусканупа тӗрев енчен сусӑр. Кашни утӑм уншӑн – чӗр нуша. Хӗрача кавир ҫинче гимнастика этючӗ туса ыркӑмӑллӑх концерчӗсене хутшӑнать, вӑл конкурссен лауреачӗ те пулса тӑнӑ. Жанна ҫак этюда Раҫҫей эстрада ҫӑлтӑрӗ Алсу юрлакан «Право на мечту» юрӑпа тӑвать. Ҫакӑ ӑна хавхалантарать те. Хӗрача Алсу чӗрӗлле юрланӑ чухне ҫакна тума ӗмӗтленнӗ.

Жаннӑн ӗмӗчӗ пурнӑҫланнӑ. «Пирӗштие – парне» ыркӑмӑллӑх фончӗ Алсупа ҫыхӑннӑ. Юрӑҫ хӗрачан ӗмӗчӗ пирки пӗлсен ӑна хӑйӗн патне хӑнана чӗннӗ. Шӑп ҫавӑн чухне Жаннӑн ӗмӗчӗ пурнӑҫа кӗнӗ.

Юлашкинчен юрӑҫ мечӗк ҫине ҫапла ҫырнӑ: «Ӗмӗтӳсем пурнӑҫланччӑр». Жаннӑна юрӑ ӑшӑтать, хавхалантарать. Юрӑҫпа тӗл пулни ӑна малалла талпӑнма вӑй парасса шанать Алсу.

Чӳк уйӑхӗн 1-мӗшӗнче чӑваш халӑх артистки Валентина Музыкантован пултарулӑх каҫӗ иртӗ. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче ҫав кун «Чи кирли, чи юратни» мелодрама кӑтартӗҫ. Валентина Музыкантова пултарулӑхне куракансем унти сӑнар тӑрӑх хаклӗҫ.

«Театртан каяс килмест. Мӗнле уйрӑлмалла унпа - пӗлместӗп. Сывлӑх пулсан малалла та ӗҫлесчӗ», — тенӗ сцена ӑсти 5 ҫул каялла «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫачӗн корреспонденчӗпе калаҫнӑ чух.

Театрта ӗҫленӗ вӑхӑтрах диктора вырнаҫнӑ. Пуҫлӑхсем артист ӗҫне пӑрахма сӗнсен те театртан уйрӑлман. Телекуравра, радиора нумай кӑларӑм хатӗрленӗ.

Хӗрарӑм телейне вӑл ҫемье ӑшшинче, куҫ тулли ачасенче, мӑнуксенче, юратнӑ ӗҫре курать. Унӑн чун киленӗҫӗ — кушак. Урамрисене те вӑл хӗрхеннипе ҫитерет.