gasi.culture21.ru сайтри сӑн

«Чӑвашкино» киностуди директорӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Мӗнпе айӑпа кӗнӗ-ха ҫак пуҫлӑх?

Следстви версийӗ тӑрӑх, 2018 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче «Чӑвашкино» директорӗ «Наследие» фильм ӳкермешкӗн «СибирьСтройПроект» тулли мар яваплӑ обществӑпа 1,1 миллион тенкӗлӗх килӗшӳ алӑ пуснӑ. Иккӗмӗш вырӑна Ибрагимов Рустем Решитович харпӑр усламҫӑ йышӑннӑ. Следовательсем шутланӑ тӑрӑх, «Чӑвашкино» директорӗ Андрей Абдюшов аукцион ҫӗнтерӳҫине аукционра выляса янӑ усламҫӑпа субподряд килӗшӗве тумашкӑн ӳкӗте кӗртме тӑрӑшнӑ. Унсӑрӑн килӗшӗве пӑрахӑҫлассипе, сценарие ҫирӗплетмессипе хӑратнӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗпе килӗшӗве чӑнах та пӑрахӑҫланӑ, ку тивӗҫе суту ирттемесӗр усламҫа панӑ.

Станислав Юхтар

Станислав Юхтар художник 60 ҫул тултарнине, шел те, каярах юлса пӗлтӗмӗр. Ку пулӑм ҫинчен «Тӑван Атӑл» журналта Арсений Тарасов журналист тата драматург ҫырса пӗлтернӗ.

«Хӑй утса ҫӳрекен ҫӗр чӑмӑрӗ ӑна хӗвел тавра 60 хут ҫавӑрттарса вӗҫӗ-хӗррисӗр галактикӑна кӑтартать. Станислав Николаевичӑн хӑйӗн галактики пур, вӑл — чӑваш тӗнчи. 60 ҫул ҫав тӗнчен сывлӑшӗпе сывлать, ҫав тӗнчен юрри-кӗввине итлесе киленет, Митта Ваҫлейӗ: «Эпӗ чӑвашла калаҫнӑ чухне чунпа канатӑп», — тенӗ пек тӑван чӑвашсемпе тӑван чӗлхепе 60 ҫул калаҫса чунпа канать», — ӑшшӑн паллаштарнӑ пултаруллӑ ҫыравҫӑ.

«Пирӗнешкел ытти ҫын пекех темелле. Анчах вӑл сывлакан сывлӑш та, вӑл илтекен юрӑ-ҫемӗ те, калаҫӑвӗ те пирӗннинчен, хальхинчен, урӑхларах пулнӑн туйӑнать, мӗншӗн тесен Юхтарӑн чӑваш тӗнчи — сӗм-сӗм ӗмӗрсем каяллахи чӑваш йӑхӗсен тӗнчи», — малалла тӑснӑ сӑмахне Арсений Тарасов.

Станислав Юхтар Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрӑмҫут ялӗнче 1960 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче ҫуралнӑ, унтах тӗпленсе пурӑнать. Вӑл – график, живописҫӑ, Раҫҫей художникӗсен союзӗн пайташӗ. Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнчи художествӑпа графика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ.

Малалла...

Паян Шупашкарта Даниил Элмен пурӑннӑ ҫурт ҫине астӑвӑм хӑми вырнаҫтарнӑ. Хӑмана уҫма тӗрлӗ шайри-тӳре шара, культура ҫыннисем, ҫыравҫӑсем тата ытти хастар хутшӑннӑ.

Даниил Элмен 1885 ҫулхи декабрӗн 16-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Исментер ялӗнче хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. Хусанта национальноҫсен ӗҫӗсен Халӑх комиссариачӗн чӑвашсен уйрӑмӗн пуҫлӑхӗнче тата «Канаш» хаҫат редакторӗнче ӗҫленӗ. Юлташӗсемпе пӗрле вӑл Чӑваш ӗҫ коммунине тӑвассишӗн тӑрӑшнӑ. Каярах Чӑваш автономи облаҫӗн ревкомӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ.

Асӑну хӑми ҫине икӗ чӗлхепе ҫырса хунӑ. Мӗн тӗлӗнмелли — тепӗр чухне пӗр чӗлхепе кӑна ҫавӑрттарса хураҫҫӗ. Чӑвашла ҫапларах ҫырнӑ: «Ҫак ҫуртра 1920-1924 ҫулсенче патшалӑхпа партин паллӑ ӗҫченӗ, Чӑваш автономи облаҫне йӗркелекенсенчен пӗри, Облӗҫтӑвкомӑн малтанхи председателӗ Д.С. Элмен (Семенов) (1885-1932) ӗҫлесе пурӑннӑ».

Даниил Элмен пурӑннӑ ҫурт Шупашкарти Воробьев композиторсен урамӗнчи 10-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ. Халӗ унта Чӑваш наци конгресӗ вырнаҫнӑ.

Нина Яковлева. drama21.ru сӑнӳкерчӗкӗ

К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисткине Нина Яковлевӑна Чӑваш Республики Хисеп грамотипе чыслама йышӑннӑ. Хушӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев эрнекунах, чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ. Ӗҫлӗ хута республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнчи «Саккунсем» пайра пичетленӗ.

Аса илтерер: халӑх юратнӑ артистка кӑҫалхи ҫулла 80 ҫул тултарнӑ. Юбилей каҫне театрта раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче ирттерӗҫ. Уяв 18 сехетре пуҫланӗ. Нина Яковлева – Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ артистки, Чӑваш АССР халӑх артистки.

Михаил Вансяцкий страницинчи сӑнӳкерчӗксенчен хатӗрленӗ коллаж

Чӑваш Енӗн хальхи вӑхӑтри мухтавлӑ спортсменӗсенчен пӗри, Татьяна Акимова биатлонистка, Раҫҫей кубокӗн пӗрремӗш тапхӑрӗнчи пасьютра ҫӗнтернӗ.

Хальхи вӑхӑтра Тӗмен хулинче хӗрарӑмсен биатлонӗн Раҫҫей кубокӗ иртет. Унта Татьяна Акимова та ӑмӑртать.

Аса илтерер: вӑл пысӑк спортран вӑхӑтлӑха кайнӑччӗ, мӗншӗн тесен ентешӗмӗр ача ҫуратрӗ. Сӑмах май каласан, пъедестал ҫине паян вӑл хӗрӗпе тухса сӑн ӳкерӗннӗ. Татьянӑн сылтӑм аллинче – пӗчӗк хӗр пӗрчӗкӗ, сулахаййинче – чечек ҫыххи.

Татьяна Акимова Раҫҫейӗн хӗрарӑмсен пӗрлештернӗ командинче мар-ха. Вӑл унта татах лекессе тем пекех шанас килет.

Сӑмах май каласан, ентешӗмӗр Тӗмен облаҫӗшӗн ӑмӑртать. Ҫавӑншӑн Дмитрий Губерниев спорт комментаторӗ Чӑваш Ен Элтеперне «Матч» телеканалӑн тӳрӗ эфирӗнче ӳпкелесе каланӑ. Ун пек спортсменсене пулӑшмаллах тенӗ вӑл.

Георгий Тал-Мӑрса Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Пасарлӑ Упи ялӗнче чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Ялти шкулта, Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче (1909–1915), Хусанти Ҫурҫӗр Хӗвел тухӑҫ халӑхӗсен этнографипе археологи институтӗнче (1917–1920) вӗреннӗ. 1918 ҫулта чӑваш театрне пуҫарса яраканӗсенчен пӗри пулнӑ, актер тата режиссер пулса вӑй хунӑ, спектакльсем лартма вырӑсларан чӑвашла 40 ытла пьеса куҫарнӑ, хӑй те драмӑсем ҫырнӑ. Ҫыравҫӑна IV степеньлӗ Георгий хӗресӗпе чысланӑ.

Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Тал-Мӑрсан ал ҫырӑвӗсем, докуменчӗсем, сӑнӳкерчӗкӗсем, ытти япали упранать.

Чӳк уйӑхӗн 25-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗнер Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисткин Надежда Воюцкаян юбилейне уявланӑ.

60 ҫулхи артиста Чӑваш Ен культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗн ҫумӗ Татьяна Казакова саламланӑ.

«Чӑваш драма театрне юратнӑшӑн сире тав тӑватӑп. Ҫак ҫулсенче эсир тӗрлӗ енлӗ хӗрарӑм сӑнарӗсене хӑвӑр витӗр кӑларнӑ. Ҫав сӑнарсем пирӗн куракансен чӗрисенче юласса шаннӑ. Телекурава та сирӗн юбилее ҫакӑн пек йышпа килнӗшӗн тав тӑвасшӑн. Сирӗн юбилей каҫӗ театр ӳнерӗн ылтӑн фондне кӗрсе юлӗ. Сире сывлӑх тата халиччен выляман роле сунатӑп», – тенӗ министр ҫумӗ. Юбиляра вӑл республикӑн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствин «Культурӑри ҫитӗнӳсемшӗн» кӑкӑр ҫине ҫакмалли паллӑпа чысланӑ.

Нумаях пулмасть Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн артистки Надежда Демидова 50 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Кун пирки Чӑваш Енри Театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвӗ Фейсбукра паян пӗлтернӗ.

Надежда Демидова 1970 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Ф.П. Павлов ячӗллӗ Шупашкарти музыка училищинчи вокал уйрӑмӗнче вӗреннӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вокал ӑсталӑхне алла илнӗ.

Чӑваш патшалӑх хор капеллинче, Чӑваш патшалӑх филармонийӗнчи «Ҫеҫпӗл» ансамбль солисткинче ӗҫленӗ. 2000 ҫултанпа Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче хор солистки пулса тӑрӑшать.

Паян, чӳк уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Елизавета Шайдукова (Кутускина) артистка 85 ҫул тултарнӑ.

Елизавета Шайдукова 1935 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Якунекасси ялӗнче ҫуралнӑ. Штанашри вӑтам шкултан вӗренсе тухсан Питӗр хулине тухса кайнӑ, икӗ ҫултан тӑван тӑрӑха таврӑннӑ. Ӑна Республикӑн куҫса ҫӳрекен театрӗн труппине ӗҫе илнӗ. Професси ӑсталӑхне хӑйӗн пекех ҫамрӑк актерсемпе – Вера Голубевӑпа, Илья Шайдуковпа – туптанӑ.

Хитре сӑнлӑ, уҫӑ сасӑллӑ, хитре юрлакан хӗре Ҫамрӑксен театрне ӗҫе илнӗ. Унта вӑл 1959-1997 ҫулсенче ӗҫленӗ.

Елизавета Шайдукова – Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ.

Иосиф Дмитриев

Кӑҫалхи раштав уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Иосиф Дмитриев-Трера асӑнса «Улах каҫӗ» ирттерме палӑртнӑ. Театрта пӗлтернӗ тӑрӑх, паллӑ режиссерӑн юратнӑ юррисене, вӑл лартнӑ спектакльсене аса илӗҫ.

Иосиф Дмитриев пӗрремӗш Улаха шӑпах пилӗк ҫул каялла, 2015-мӗш ҫулхи чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче «Первый современный национальный перфоманс «Ӳнер улахӗ» – «Вечерний Трер» ятпа Иосиф Александрович хӑй йӗркеленӗ.

Улаха театрпа хальхи эстрада ӳнерҫисене, сӑрӑ-ӳкерӳ-дизайн ӑстисене, сӑвӑҫсемпе журналистсене, ал ӑстисене чӗнеҫҫӗ. Мероприяти 18 сехетре пуҫланӗ.

Аса илтерер: пултаруллӑ режиссер пурнӑҫран йывӑр чире пула шӑп та лӑп икӗ ҫул каялла уйрӑлчӗ.