Сулав ҫывхарнӑ май политиксен хушшинче ӑнланманлӑхсем сиксе тухнине эпир ҫырнӑччӗ-ха. Пӗр парти пайташӗсем те пӗр-пӗринпе тем пайлама тытӑннӑ самантра тем тӑвакан та пур. Коммунистсем пирки каласан, Валентин Шурчановпа пӗр чӗлхе тупайманнисем унӑн карикатурисене сарма тытӑннине те эпир пӗлтернӗччӗ.
Валентин Шурчанова парти пайташӗсенчен хӑшӗсем хӑйӗн ывӑлне ҫул уҫса пырать тесе ӳпкелени те пулнӑччӗ. Чӑвашри коммунистсен ертӳҫи Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, пӗр ҫемьерисем пулни организаци тӑнӑҫ аталаннине тата пӗр шухӑшлине пӗлтерет тесе ӑнлантарнӑ. Ун пек тӗслӗхсем «миллионшар» тенӗ май Англине, Германие тата Раҫҫее тӗслӗх вырӑнне илсе кӑтартнӑ. Партирен тухнӑ Дмитрий Евсеева та хӑй вӑхӑтӗнче аппӑшӗ (вырӑсла каласан, тётя) илсе пынӑ-мӗн.
«Праймериз, праймериз» теҫҫӗ. Ют чӗлхерен йышӑннӑ сӑмахсемпе калаҫма хӑнӑхнӑ та халӗ ку сӑмахӑн пӗлтерӗшне, тунмастӑп, хам та малтан пӗлменччӗ. Ватӑ ҫынсем унӑн пӗлтерӗшне пушшех те ӑнкармаҫҫӗ ахӑртнех.
«Мӗн вӑл?» — ҫапла каланине пӗрре мар илтрӗм ялта. Ансатрах каласан — «тӗп суйлав умӗнхи суйлав». Ҫапла каласан кинемисемпе мучисем ӑнланаҫҫӗ-ха. Анчах вӑл мӗн тума кирлине ӑнлантарма тивет. «Укҫа пустуй тӑкаклани», «Ӗҫлекенсен шалӑвне чакараҫҫӗ, кунта ав мӗн чухлӗ укҫа пустуй каять» — ҫапла каланине хам хӑлхапах илтрӗм. Ну, суйлаври комисси пайташӗсене укҫа тӳлеҫҫӗ, «Единая Россия» парти тӗрлӗ буклет кӑларнӑ (хаклӑ йышши хутран, журнал хучӗ пекех). Кунта та укҫасӑр пулман ӗнтӗ. Ҫапах ку халӑха кирлине ӗнентереҫҫӗ вӗсем. Халӑх шухӑшӗ тӳре-шарашӑн питӗ пӗлтерӗшлӗ-ҫке-ха.
Алла тыттарнӑ виҫӗ хут ҫинчи кандидатсене ялти ватӑсем пӗлсех каяҫҫӗ-ши? Тепӗр ҫамрӑк та пӗлес ҫук вӗсене. Ӑна-кӑна чухламасӑр ҫекӗлсем лартса ячӗҫ-тӗр. Хӑш-пӗр ялта ҫынсене суйлав участокне ятарласа машинӑпа турттарчӗҫ. Ку — меллӗ паллах, лар та ҫийӗнчех вырӑна ҫит.
Паян «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти ячӗпе суйлава тухакансен хушшинче сасӑлав иртет. Аса илтеретпӗр, кӑҫалхи кӗркунне РФ Патшалӑх Думине тата Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне депутатсен суйлавӗ иртмеллине эпир хыпарланӑччӗ.
Тӳре-шарасемпе политиксем те сасӑлава хутшӑнаҫҫӗ. Михаил Игнатьев Элтепер Шупашкарти Ухсай Яккӑвӗ ячӗллӗ Культура керменӗнче вырнаҫнӑ участокра сасӑланӑ. РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Алена Аршинова, вӑл вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен комитет ертӳҫин ҫумӗ шутланать, Шупашкарти И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУра вырнаҫнӑ участока кайнӑ. Ҫамрӑк ҫав депутат шухӑшланӑ тӑрӑх, суйлав умӗнхи тапхӑр кандидатсемшӗн ҫӑмӑл марри конкуренци пысӑккипе ҫыхӑннӑ.
Халӑх та паянхи сасӑлава йышлӑ пынӑ-мӗн. Чӑн та, хысна тытӑмӗнче тӑрӑшакан паллаканӑмсем те унта кайнине пӗлтерчӗҫ.
Ҫак кунсенче Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн регионти организацийӗ отчетпа суйлав конференцийӗ ирттернӗ. Хальхинче те Чӑваш Енри рескомӑн пӗрремӗш секретарӗ пулма Валентин Шурчанова шаннӑ.
Сӑнавҫӑсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗнтерме ӑна ҫӑмӑлах пулман. «Малтанласа кандидатсене тӗплӗн «тасатма» тивнӗ, кун валли оппозиционерсене сирнӗ», — тесе ҫырать, сӑмахран, Александр Белов журналист.
Суйлав ҫывхарнӑ май политиксен хушшинче ӑнланманлӑхсем сиксе тухнине, пӗр парти пайташӗсем те пӗр-пӗринпе хӑш чух тем пайлама тытӑннине эпир коммунистсен тӗслӗхӗпе маларах пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтеретпӗр, пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пуху ирттернӗ чух коммунистсем йӗрке хуралҫисене чӗннӗччӗ.
Кӑҫалхи кӗркунне РФ Патшалӑх Думине тата Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне депутатсен суйлавӗ иртмелле. Унччен вара Раҫҫейри чи пысӑк партисенчен пӗри, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей», парти ячӗпе суйлава тухакансен хушшинче сасӑлав ирттерет. Ӑна ют чӗлхерен йышӑннӑ сӑмахпа каласан, праймериз тени пулать. Праймериза хутшӑнакансем те хастаррине палӑртмалла. Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн вице-спикерӗн Николай Маловӑн, акӑ, хӑйӗнпе пӗр пек хушаматлӑ виҫӗ кандидатпа кӗрешме тивӗ. Етӗрнери 9-мӗш суйлав округӗнче праймериза тата тепӗр виҫӗ Малов хутшӑнма шут тытнӑ иккен. Вӗсен хушшинче ӗҫсӗр ҫын та, усламҫӑ та, ҫар оркестрӗн дирижерӗ те пур.
Маларах эпир «Наблюдатель» (чӑв. Сӑнавҫӑ) общество юхӑмӗ Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчисем тата шкулсенче политика сӗмӗллӗ реклама пуррине асӑрханине, ҫавӑн пирки Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратурӑна пӗлтернине хыпарланӑччӗ.
Ҫитес суйлавра ҫӗнтерес тесе тапаҫланакансенчен хӑшӗсен ҫывӑрсан та ыйхӑ килмест пулӗ. Вӗсем ҫине тӑрсах унта та кунта ҫитеҫҫӗ, ӑна та кӑна уҫаҫҫӗ, саламламаллине саламлаҫҫӗ, пуҫ таймалла ҫӗрте пуҫ таяҫҫӗ, йӑл кулмалла чух йӑл кулаҫҫӗ. Кандидатсем ватӑсемпе тата ачасемпе ӑшшӑн калаҫнине фотографӗсем те наччасрах сӑн ӳкерсе илеҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн, политикӑра та реклама кирлӗ.
«Наблюдатель» (чӑв. Сӑнавҫӑ) общество юхӑмӗ хӑйсене ытла та хастаррӑн, ҫине тӑрсах кӑтартакансене ырламасть. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарти ача пахчисем тата шкулсем тӑрӑх ҫаврӑнса тухнӑ та политика сӗмӗллӗ реклама пур тесе пӗтӗмлетнӗ. Шкулсенче те, ача пахчисенче те политика реклами сӗмӗллӗ агитматериал ҫакӑнса тӑрать-мӗн. Юхӑм ертӳҫи Алексей Глухов пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пирки Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратурӑна пӗлтернӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра хастарсем Шупашкарти шкулсемпе ача пахчисене те пӑхса ҫаврӑнасшӑн.
Коммунистсен партийӗнчен тухнӑ Дмитрий Евсеев хӑйне валли урӑх вырӑн куҫ хывнӑ.
Аса илтеретпӗр, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗнчен нарӑс уйӑхӗнче тухнине эпир пӗлтернӗччӗ. Маларах Дмитрий Евсеев чӑваш парламентӗнче коммунистсен фракцине ертсе пыратчӗ. Кунсӑр пуҫне РФКП Шупашкар хула комитечӗн пӗрремӗш секретарӗччӗ. Халӗ вӑл Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗнчен Шупашкар хулинчи Депутатсен пухӑвне куҫас шухӑшли паллӑ.
Депутат пуканӗ вакантлӑ пулса тӑни Алексей Лапин депутата судпа айӑпласа 5 ҫуллӑха ирӗкрен хӑтарма йышӑннипе ҫыхӑннӑ. Ӑна улталанӑшӑн суд тенкелӗ ҫине лартнӑ.
Дмитрий Евсеев муниципалитетӑн суйлав комиссине те лекесшӗн.
Шупашкар хулинчи ТЭЦ-2 патӗнчи транспорт чарӑнӑвӗн вырӑнӗ ҫуккишӗн асӑннӑ предприятире ӗҫлекенсем чунтан пӑшӑрханаҫҫӗ-мӗн. Кун пирки Ирина Романова ятлӑ ҫын тӗнче тетелӗсенчен пӗринче ҫырса хунӑ.
ТЭЦ-2 тӗлӗнчи чарӑну павильонне сӳтнӗ хыҫҫӑн ҫӗнӗрен вырнаҫтарманнишӗн Шупашкарти энергетиксен кӑмӑлсӑрланӑвӗн вӑйне амперметрпа виҫсе пӗтереймӗн тенӗ ҫав ҫын.
Чарӑнӑва ҫулталӑк каялла сӳтнӗ иккен те паян кун та туса лартман. «Светофор, ҫул урлӑ каҫмалли вырӑн, юр ҫине хунӑ асфальт пирки эпӗ шарламастӑп та», — тарӑхса ҫырать хайхи.
«Паян — ҫапла, хӗвел пӑхать. Ҫак кунсенче кӑна ҫумӑр самай ҫурӗ. Хӗл сасартӑк ҫӑва ҫаврӑннине кӗтмен ҫынсем сунчӑксӑрах тӑратчӗҫ. Вӗсене ҫумӑр витӗр йӗпетрӗ», — ӑнлантарать чарӑну мӗншӗн кирлине Ирина Романова.
Шупашкар пуҫлӑхӗсем патне ку ыйтупа сахал мар ҫырнине ӗнентерет, анчах чарӑнӑва хальлӗхе кӗтсе илеймен иккен-ха.
«Нумай та ыйтмастпӑр вӗт», — тет вӑл унтан. «Ҫав вӑхӑтрах савута агитаци материалне хутаҫӗ-хутаҫӗпе йӑтаҫҫӗ. Сӑнӗсем пӗрин тепринчен чипер. Ман обой илсе те тӑкакланмалла мар — ӗҫ пӳлӗмне ҫыпӑҫтарса тухма ҫитет», — чунтан тарӑхса шӑрҫаланӑ хула ҫынни.
Тепӗр виҫӗ кунтан, ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Шупашкарта Владимир Милов экономистпа курнӑҫу йӗркелеме палӑртнӑ.
Владимир Милов — «Парнас» парти никӗсӗ ҫинче йӗркеленнӗ демократи коалицин ертӳҫисенчен пӗри. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл Раҫҫей Федерацийӗн энергетика министрӗн ҫумӗ тата Энергетика политикин институчӗн директорӗ пулса ӗҫленӗ.
«Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприяти «Ибис Центр Шупашкар» хӑна ҫурчӗн «Атӑл» конференц-залӗнче 18 сехетре пуҫланмалла. Тӗлпулура Раҫҫей Федерацийӗнчи политика тата экономика хальхи лару-тӑрӑвне, «Парнасӑн» ҫитес суйлавпа ҫыхӑннӑ планӗсене сӳтсе явӗҫ. Унта Чӑваш Енри ҫивӗч ыйтусене те хускатасшӑн. Тӗлпулӑва тӳлевсӗр кӗртессине, пурне те хапӑл пулассине пӗлтереҫҫӗ.
Владимир Милов малтанласа пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче килмелле пулнӑ, анчах ун чух экономистӑн килме май килменрен курнӑҫӑва куҫарнӑ.
Суйлав ҫывхарнӑ май политиксен хушшинче ӑнланманлӑхсем сиксе тухаҫҫӗ. Пӗр парти пайташӗсем те пӗр-пӗринпе тем пайлама тытӑнаҫҫӗ хӑш чух.
Пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пуху ирттернӗ чух коммунистсем йӗрке хуралҫисене чӗннине эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтеретпӗр, отчетпа суйлав конференцин кунне коммунистсем малтанах палӑртса хунӑ-мӗн. Анчах патне ҫитеспе парти рескомӗн пӗрремӗш секретарӗ Валентин Шурчанов ӑна урӑх вӑхӑта куҫарма ыйтнӑ пулать. Делегатсем Шурчановӑн тата Зюгановӑн йышӑну пӳлӗмӗнче пухӑннӑ. Анчах хулари комитетӑн пӗрремӗш секретарӗ Адольф Федоров хайхисене саланма ыйтнӑ. Лешсем ҫакна ӑша хывманнине кура Адольф Федоров полици чӗннӗ.
Ӗнер вара Валентин Шурчановпа пӗр чӗлхе тупайман коммунистсем унӑн карикатурисене сарма тытӑннӑ. Тӑрӑхласа ӳкернисем партин аслӑ ертӳҫисем патне ҫитессе, унта вара тивӗҫлӗ пӗтӗмлетӳ тӑвасса шанаҫҫӗ-мӗн.
+20.3 °C