Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть ҫӗре кӗнӗ — Лаврентий Таллеровӑн юлашки романӗ — тухнӑ. Вӑл «Ыр-хаяр» ятлӑ. Унта авторӑн ҫакнашкал ятлӑ романӗ те кӗнӗ.
Романсӑр пуҫне асӑннӑ кӗнекере «Амук тесе чӗнетчӗҫ ӑна», «Лаша каҫанӗ» повеҫсем те пур. Вӗсем 1980-мӗш ҫулсенчех пичетленсе тухнӑ, каярахпа редакциленӗ. Ҫавӑн пекех «Ыр-хаяр» кӗнекене «Ушкӑн-ушкӑн асаилӳ» автобиографи очеркӗсен серийӗ кӗнӗ.
Кӗнеке вӗҫӗнче Юрий Артемьев литература тӗпчевҫин «Самана чӑтлӑхӗнче пытарӑнакан чун» статйине вырнаҫтарнӑ.
Аса илтеретпӗр: чӑваш халӗх ҫыравҫи, прозаик тата публицист Лаврентий Таллеров ҫулталӑк каялла 85 ҫула ҫитсе ҫӗре кӗнӗ.
Шупашкарти 30-мӗш ача пахчине ҫӳрекенсем валли Л.Н. Толстой ячӗллӗ ятарлӑ вулавӑша илсе кайса кӑтартнӑ.
«Хӑйне майлӑ кӗнекесен ҫӗршывӗнчи ҫулҫӳрев» ятпа йӗркеленӗ экскурси вӑхӑтӗнче ачасене куҫ начар куракан ачасем валли кӑларнӑ кӗнекесемпе паллаштарнӑ.
Пӗчӗкскерсене ун пек кӗнекене кӑларма шухӑшласа кӑларнӑ Франци тифлопедагогӗн Луи Брайлӑн кун-ҫулӗпе паллаштарнӑ. 1809 ҫулта ҫуралнӑ ҫын 43 ҫул кӑна пурӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра вӑл куҫсӑррисем валли алӑпа хыпашласа вуламалли шрифт шухӑшласа кӑларма ӗлкӗрнӗ.
Вулавӑшра ӗҫлекенсем ачасене вуламалли тата ҫырмалли хатӗрсене, кӗнекесене кӑтартнӑ. Кунсӑр пуҫне «Калаҫакан кӗнеке» пайпа та пӗчӗккисем кӑсӑклансах паллашнӑ. Унта CD-диск ҫине пухнӑ аудиокӗнекесене, аудиокассетӑсене, флешкарттӑсене кӑтартнӑ.
Сӑнсем (4)
Чӑваш кӗнеке издательстви Чӗмпӗр облаҫӗн Вӗренӳ министерстви, Чӗмпӗрти вӗренӳ тытӑмӗнчи ӗҫченсен квалификацие пысӑклатакан институт, Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑваш наци культурин автономийӗ чӗннипе регионсем хушшинче иртнӗ «Иван Яковлевӑн педагогика еткерӗ хальхи вӗренӳпе культура аспектӗнче» ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцине хутшӑннӑ.
Мероприятие Чӑваш чӗлхи кунне тата чӑваш халӑхӗн Ҫуттакӑларуҫи ҫуралнӑранпа 166 ҫул ҫитнине халалланӑ. Вӑл акан 25-мӗшӗнче Чӗмпӗрте иртнӗ.
Конференцие килнӗ регион тата муниципалитет органӗсен вӗренӳ управленийӗн ӗҫченӗсем, ертӳҫӗсемпе педагогсем, таврапӗлӳҫӗсем, музей тата культура учрежденийӗн ӗҫченӗсем валли Чӑваш кӗнеке издательстви курав йӗркеленӗ. Конференцие ҫитнисем чӑваш чӗлхипе тата литературипе, чӑваш халӑх культурипе хатӗрленӗ вӗренӳпе медодика литературипе кӑсӑкланнине палӑртмалла.
Экспозицире, паллах, Чӑваш кӗнеке издательстви Иван Яковлевӑн пилӗк чӗлхепе кӑларнӑ «Чӑваш халӑхне панӑ Халал» пысӑк вырӑн йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех «Повествование о чувашах» (Е.
Чӑваш чӗлхи кунӗ тата Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ кунӗ тӗлне Чӑваш кӗнеке издательстви «Чӑваш халӑхне панӑ халала» тепӗр хут кӑларнӑ. Пӗлтӗр кӑларни питӗ хӑвӑрт саланса пӗтнӗ иккен. Хальхинче вӑл пилӗк чӗлхепе — чӑвашла, вырӑсла, нимӗҫле, хрантсусла, акӑлчанла — пичетленнӗ.
Асӑнса хӑварар: Иван Яковлев Халала 1918 ҫултах ҫырма шухӑшланӑ, ӑна вӑл 1921 ҫулта Чӗмпӗрте ывӑлӗсемпе Алексейпе тата Николайпа хатӗрленӗ. Халал 1955 ҫулчен Иван Яковлевич архивӗнче упраннӑ. Архив 1922 ҫултанпа истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗн, А.И.Яковлев профессорӑн хваттерӗнче пулнӑ. Иван Яковлевӑн мӑнукӗ Ольга Алексеевна Яковлева 1955 ҫулта архивӑн тӗп пайне В.И.Ленин ячӗллӗ СССР Патшалӑх вулавӑшне панӑ. Ҫапла май Халал чӑваш халӑхӗ патне ҫитнӗ.
Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑт шкулӗн 11-мӗш класӗнче вӗренекенсем Н.К. Тинюкова вӗрентекенпе пӗрле Анатолий Емельяновӑн «Хура кӑрӑҫ» кӗнекине тишкернӗ.
Хайлаври тӗп сӑнарӑн, Крисла Ҫеменӗн, ӗҫченлӗхӗ ачасене килӗшет-мӗн. Анчах ҫемье ӑшшине упрас, ача-пӑчана тӗрӗс-тӗкел пӑхса ӳстерес тӗллев мар унӑн. Укҫа-тенкӗ пухасшӑн ҫунать. «Укҫа-тенкӗ чирӗ ернӗ Ҫемен ҫынлӑха ҫухатать, кил ӑшши пирки шухӑшламасть», — тесе вӗренекенсем Крисла Ҫеменне сивленӗ.
Ачасем Крисла Ҫеменне хура кӑрӑҫпа танлаштарнӑ. Хура кӑрӑҫ — вӑрманта ӳсекен ҫирӗп те хытӑ кӑмпа. Анчах ҫак кӑмпан та ҫитменлӗхӗ пур: вӗтӗ хурт ерет те ҫак кӑмпа пӗтет. Крисла Ҫеменӗ те хура кӑрӑҫ пекех ҫирӗп те тӗреклӗ. Аварие лексен те сывӑ юлать, Лариван платник хытах хӗнесен те вилмест. Чунӗ те, сывлӑхӗ те хура кӑрӑҫ пек ҫирӗп. анчах Крисла Ҫеменне укҫашӑн ҫунни тата ӗмӗтсӗрлӗх тӗп тӑваҫҫӗ — ҫемйи арканать. Укҫа чирӗ шала каять. Укҫа вырӑнне укҫа пулӗ-ха, анчах ҫын вырӑнне ҫын пулмасть. Вилнӗ арӑмне тӑратса лартаймасть Ҫемен.
Ыран паллӑ прозаик, публицист, тӑлмач, чӑваш халӑх ҫыравҫи Хветӗр Уяр (Федор Ермилович Уяр) ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитет. Вӑл 1914 ҫулхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Самар облаҫӗнчи Схури-Матак ялӗнче ҫуралнӑ.
Хветӗр Уяр Самарти чӑваш шкулӗнче, Хабаровскри педагогика техникумӗнче, Благовещенскри тата Чаваш Республикинчи педагогика институчӗсенче вӗреннӗ. Унтан вӑл Инҫет Хӗвелтухӑҫӗнчи пуҫламӑш шкулта ачасене вӗрентнӗ. Каярахпа Чӑваш Республикинчи Красноармейски, Ҫӗрпӳ районӗсенчи шкулсенче вӑй хунӑ, Чӑваш радиокомитетӗнче литература ӗҫченӗ пулнӑ. Хветер Уяр ЧАССР Кӗнеке палатинче, «Капкӑн» журнал редакцинче те ӗҫленӗ.
Вӑл Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пулнӑ, ӑна Тӑван ҫӗршыв вӑрҫин I степень орденӗпе, III степень Мухтав орденӗпе, медальсемпе чысланӑ. Федор Ермилович чӑваш литературине пӗчӗк жанрпа кӗнӗ (калавсем, очерксем, фельетонсем…). Пӗрремӗш хайлавӗ 1930 ҫулта пичетленнӗ.
Пӗлтерӗшлӗ кӗнекисенчен пӗри — «Таната» историллӗ романӗ. Ӑна Чӑваш Ен литературовечӗсем кӑна мар, Мускаврисем те, ют ҫӗршыврисем те пысӑк хак панӑ.
Хветӗр Уяр вырӑссен илемлӗ литературине чӑвашла куҫарнӑ.
Етӗрне районӗнчи Анат Мучар вулавӑшӗнче «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» республика конкурсӗпе килӗшӳллӗн «Вулакансен жирийӗ» курав-диалог ӗҫленӗ. Унта 2012 ҫулта чи вуланакан кӗнкесем кӗнӗ: В.Кузьминӑн «Вӗҫев»; Геогргий Красновӑн «Ҫӑлтӑр ҫинчен аннӑ чӑвашсем»; Сергей Павловӑн «Тӗтре»; Нелли Петровскаян «Тухатмӑш»; Геннадий Кабаковӑн «Пурнӑҫ хакӗ»; Хветӗр Уярӑн «Близ Акрамова»; Александр Артемьевӑн «Салампи».
Кашни кӗнеке вулакан паллине тивӗҫнӗ. Вулакансен кӑмӑлне Н.Петровскаян «Тухатмӑш» тата В.Кузьминӑн «Вӗҫев» кӗнекисем килӗшнӗ. Курава 18 ҫын хутшӑннӑ.
Анат Мучар вулавӑшӗнче ачасемпе «Тусна кӗнеке сӗн» литература вӑййи иртнӗ. Ӑна ача-пӑча литературине пропагандӑлас тӗлӗшпе йӗркеленӗ. Мероприятире 2012 ҫулта тухнӑ кӗнекесене — Александр Лукашинӑн «Ту качакин юрри» тата Елен Нарпин «Салтак тӳмипе талпиҫен» хайлавӗсене — вуласа тишкернӗ. Ачасем хайлавсем тӑрӑх ӳкернӗ, викторина ыйтӑвӗсене хуравланӑ.
Элӗк районӗнче «Чаваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» республика конкурсӗпе килӗшӳллӗн наци кӗнекин «Вула, Элӗк ен!» фестивалӗ иртнӗ. Унпа килӗшӳллӗн районта «Чи лайӑх буктрейлер», «Вулав лидерӗ — 2013» конкурссем пулнӑ.
Элӗкри тӗп вулавӑшра методика материалӗсен «Тӑван сӑмах сасси…» пухмач хатӗрленӗ: ҫыравҫӑсен пултарулӑхӗ пирки слайдсем, буклетсем тата ыттине тунӑ.
«Вулав лидерӗ — 2013» конкурсра ӳсӗме кура чи нумай вулакансене тупса палӑртнӑ. 7–14 ҫулсенчи ушкӑнра Шӗмшеш шкулӗнчи Карина Семенова (385 кӗнеке вуланӑ), Элӗкри И.Я.Яковлев ячӗллӗ шкулта вӗренекен Елена Тайгильтова (404 кӗнеке) ҫӗнтернӗ. 15–22 ҫулсенчи ушкӑнра Ураскилтри Ксения Григорьева 352 кӗнеке вуласа ҫӗнтернӗ. 22 ҫултан аслӑраххисен йышӗнче тивӗҫлӗ канури Вячеслав Михайлов (310 кӗнеке), Людмила Сергеева (285 кӗнеке), Валентина Михайлова (317 кӗнеке) ҫӗнтернӗ. Ҫӗнтерӳҫесем «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» республика конкурсӗнче «Вулав лидерӗ» номинацире хутшӑнӗҫ.
«Чи лайӑх буктрейлер» конкурсра кӗҫӗннисем хушшинче Анатолий Смолинӑн «Озорная азбука» кӗнеки тӑрӑх хатӗрленӗ буктрейлер ҫӗнтернӗ (Питӗшри вулавӑш).
Республикӑри чылай район-хула «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» конкурса хутшӑнчӗ. Хӑш-пӗр тӑрӑхра пӗтӗмлетӳсем тунӑ ӗнтӗ. Трак енре те конкурса пӗтӗмлетнӗ.
Красноармейски районӗнчи вулавӑшсенче кӑҫалхи кӑрлач-пуш уйӑхӗсенче «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» конкурс иртнӗ. Унта пӗтӗмпе 15 вулавӑш хутшӑннӑ. Конкурспа килӗшӳллӗн ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем, конференцисем, кӗнеке хӑтлавӗсем, конкурссем, поэзи сехечӗсем, викторинӑсем, куравсем иртнӗ.
Вулавӑшсенче формулярсене тишкернӗ, ыйтӑм ирттернӗ. Пӗтӗмпе 400 респондент хутшӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене тӗрлӗ номинацире палӑртнӑ.
«Чӑваш кӗнеки» номинацире Улькка Эльменӗн «Упраймарӑм сана…» кӗнеки ҫӗнтернӗ. «Чи лайӑх прозӑра» Хӗветӗр Уярӑн «Близ Акрамова» хайлавӗ мала тухнӑ. «Асамлӑ йӗрке» номинацире Николай Ишентейӗн «Планетӑпа чӗре» тата Любовь Петровӑн «И грусть, и радость, и мечты…» кӗнекисем ҫӗнтернӗ. «Ача-пӑча тӗнчи» номинацире Юрий Сементерӗн «Килӗр, килӗр, кайӑксем» тата Людмила Васильевӑн «Зайкина семья» кӗнекисем палӑрнӑ.
Саха (Якути) Республикин «Бичик» кӗнеке издательстви нумаях пулмасть «Раҫҫей халӑхӗсен юратнӑ юмахӗсем» кӑларнӑ. Унта пирӗн ҫӗршыври тӑхӑр халӑхӑн халӑх сӑмахлӑхӗ кӗнӗ. Унта пирӗн халӑхӑмӑрӑн юмахӗсенчен пӗри, тилӗ ҫинчен калаканни кӗнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствин ертсе пыракан редакторӗ Надежда Осипова пӗлтернӗ тӑрӑх, юмах кӗнекине кӑларакансене вӗсем темиҫе юмах ярса панӑ. Якутсене чӑваш эрешӗсене тӑхӑнса ташлакан тилӗ уйрӑмах кӑмӑла кайнӑ.
Пушкӑрт, удмурт, чӑваш, эвенк, вырӑс, дагестан, калмӑк, тутар юмахӗсен пуххине ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ. Ӑна тӑваткал форматпа кӑларнӑ. Кӗнекене Чӑваш кӗнеке издательствин лавккисенче те сутаҫҫӗ.
+13.3 °C