Тутарстанри чӑваш наци культурин автономийӗ Хусанта отчетпа суйлав конференцине ирттернӗ. Унта Тутарстан президенчӗн наци политикин департаменчӗн шалти политика енӗпе ӗҫлекен управлени пуҫлӑхӗ Данил Мустафин, Тутарстанри Ассамблея Канашӗн ӗҫ тӑвакан комитечӗн ертӳҫи Константин Яковлев, Тутарстанри Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗн директорӗ Ирек Шарипов, Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ Владимир Тяпкин, чӑваш хаҫачӗсен элчисем тата ыттисем хутшӑннӑ.
Данил Мустафин республикӑри чӑваш обществи чӑваш культурине, чӗлхине упрас тата аталантарас тӗлӗшпе тухӑҫлӑ ӗҫленине каланӑ. Константин Яковлев общество ӗҫне ачасемпе ҫамрӑксене явӑҫтарни пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртнӑ. Владимир Тяпкин Тутарстанри чӑваш обществин хастарӗсене чӑваш чӗлхипе культурине упрас тӗлӗшпе пысӑк ӗҫ тунӑшӑн тав тунӑ, Тав хучӗсем панӑ.
Тутарстанри чӑваш наци культурин автономийӗн председателӗ Дмитрий Самаренкин автономин 2017–2020 ҫулсенчи ӗҫӗ пирки доклад тунӑ. Тухса калаҫнисене итлесен организаци Уставне сӳтсе явнӑ, Канаш, ревизи комиссийӗн пайташӗсене, автономи председательне, унӑн ҫумне суйланӑ.
Чӑваш Енре туянма палӑртса хунӑ карапсене паллӑ ҫынсен ятне парассине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен пӗлтернӗччӗ. Вӗсенчен пӗрин валли ят суйланӑ та. Вӑл Алексей Крылов карап ӑстин ячӗпе хисепленӗ. Ята халӑхпа, сасӑлав ирттерсе суйланӑ. Сасӑлав хутшӑннисенчен 33 проценчӗ Алексей Крылов ятне килӗштернӗ.
Паян тата тепӗр «Валдай» ятне суйламалли сасӑлав иртесси пирки пӗлтернӗ. Вӑл пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗччен пырӗ.
Аса илтерер: шыв ҫийӗн ҫӳрекен «Валдай» карапсем «Шупашкар – Хусан» тата «Шупашкар – Чулхула» маршрутсемпе ҫӳрӗҫ. Кунсӑр пуҫне вӗсем Куславккапа Сӗнтӗрвӑррине хутлӗҫ. Карапсене кӑҫал туянмалла. Виҫӗ «Валдай» илме федераци хыснинчен 330 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Чӑваш Ен шыв ҫийӗн ҫӳрекен «Валдай» карап туянасси пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: республика ертӳҫисем карап туянсан «Шупашкар – Хусан» тата «Шупашкар – Чулхула» маршрутсем уҫас ӗмӗтлӗ. Кунсӑр пуҫне вӗсем Куславккапа Сӗнтӗрвӑррине хутлӗҫ. Карапсене кӑҫал туянмалла. Виҫӗ «Валдай» илме бюджетран 330 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Сӑмах май каласан, карапсене республикӑри ятлӑ-сумлӑ ҫынсен ячӗсене парасшӑн. Ӑна халӑхпа суйлӗҫ. Сасӑлава тӗнче тетелӗнчи «Контактра» ушкӑнра йӗркеленӗ. Карап ятне парассине сумлӑ ҫак ҫынсенчен суйлӗҫ: Андриян Николаев космонавт, Граждан вӑрҫин участникӗ Василий Чапаев, велоспорт енӗпе тава тивӗҫлӗ спорт мастерӗ Валерий Ярды, карап ӑсти Алексей Крылов тата Геннадий Айги поэт.
Сасӑлав нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вӗҫленӗ.
Чӑваш Енре Сӑр тата Хусан хӳтӗлев чиккисене чавнӑ ҫынсен паттарлӑхне халалланӑ ҫулталӑкӑн логотипне, брендбукне суйланӑ. Ку пирки ЧР Культура министерстви пӗлтерет.
Конкурса 40 ӗҫ килнӗ. Малтан комисси чи вӑйлӑ 3 ӗҫе суйланӑ, унтан вӗсене Шупашкарти икӗ шкулта вӗренекенсем хакланӑ. Вӗсен шухӑшне шута илсе ҫӗнтерӳҫе суйланӑ.
Шупашкарта пурӑнакан Игорь Леонтьевич Андреевӑн ӗҫӗ чи лайӑххи пулса тухнӑ. Вӑл – ӳнерҫӗ, мадельер, Раҫҫей ӳнерҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗ. Автора 400 пин тенкӗ парӗҫ. Тата логотипӑн правине пӗтерме тепӗр 100 пин тенкӗ хушӗҫ.
Нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Шупашкарти Чӑваш тӗррин музейӗнче «Авалхи йӑхсен еткерӗ» курав уҫӑлӗ. Ӑна Чӑваш наци музейне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Фондри ӗҫсенчен йӗркеленӗ курав чӑвашсен пуян культурипе паллаштарӗ. Унта сайра тӗл пулакан этнографи экспоначӗсем те пулӗҫ. Вӗсене музей ӗҫченӗсемпе культура ӗҫченӗсем тӗрлӗ ҫулта пухса хатӗрленӗ. Пурнӑҫне музей ӗҫне халалланӑ маттурсемпе те паллаштарӗ курав.
Музей коллекцийӗ пирки каласан, вӑл тӗрлӗ экспедици вӑхӑтӗнче пуянланнӑ. 1926-1928 ҫулсенче Питӗрти (ун чухне Ленинградри) Историпе пурлӑх культурин патшалӑх академийӗн экспедицийӗ иртнӗ, 1949-1952 ҫулсенче — СССР Наукӑсан академийӗн Хусанти филиалӗн профессорӗ Н.И. Воробьев ертсе пынипе йӗркеленӗ экспедицийӗ.
Шупашкарти 52-мӗш ача пахчинчи воспитательсем «Сар хӳтӗлев чикки» темӑпа ачасем валли вылямалли лапам хатӗрленӗ. Ӑна «Юр лабиринчӗсем» ят панӑ.
Унта ачасем лабиринт урлӑ сикме, мечӗксем пеме, чупма, выляма пултараҫҫӗ. Ҫапла майпа воспитательсем ачасене историпе те паллаштарма пултараҫҫӗ.
Палӑртмалла: Чӑваш Енре 2021 ҫула Сӑр тата Хусан хӳтӗлев чиккисене чавнӑ паттӑрсене халалланӑ.
Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Светлана Краснова паян юбилейне паллӑ тӑвать.
Светлана Николаевна — культурӑпа ӳнер институтӗнче актер ӑсталӑхӗпе режиссура кафедрин доценчӗ. Вӑл 1985 ҫулта Куйбышеври культура институтӗнчен вӗренсе тухнӑ. Ҫамрӑкскере направленипе Шупашкарти Агрегат савучӗн клубне ӗҫлеме янӑ. Светлана Краснова «Танц-клуб Модерн» хореографи коллективӗ йӗркеленӗ. Кайран вӑл ушкӑн халӑх коллективӗ ята тивӗҫнӗ. Тӗрлӗ ҫулта коллектив Мускава, Хусана, Магнитогорска, Нурлата тата ытти хулана конкурссемпе концертсене ҫӳренӗ.
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнчи хӑш-пӗр спектакль валли ташӑ лартнӑ.
2012 ҫултанпа Светлана Краснова хореографсене вӗрентет.
Чӑваш Ен вице-премьерӗ — экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Дмитрий Краснов Монголи посолӗпе тӗл пулнӑ. Енсем малашне те килӗштерсе ӗҫлес ыйтусене сӳтсе явнӑ.
«Республика Европӑпа Азие ҫыхӑнтаракан ҫул ҫинче вырнаҫнӑ. вырнаҫнӑ. Кунтан машинӑсем хӑвӑрт ҫуремелли «Мускав – Хусан» магистраль иртӗ, вӑл «Ҫӗнӗ Пурҫӑн ҫулӗн» пӗр пйаӗ пулнӑ май Чӑваш Ене ҫывӑх тата инҫет чикӗ леш енчи ҫӗршывсемпе хастаррӑн килӗштерсе ӗҫлеме май парӗ», — тенӗ Дмитрий Краснов.
Монголи электротехника оборудованийӗ, машина тата механизмсем, апат-ҫимӗҫ, пир-авӑр, стройматериалсем туянма пултарать. Асӑннӑ ҫӗршыв предприятийӗсен хӑйсен усламне пирӗн патра аталантарма май пур.
Шупашкартан Мускава 6-7 сехетре ҫитейӗн. «Мускав – Чулхула – Хусан» М-12 ҫула хута ярсан ҫапла пулӗ. Проекта ӗнер Ҫӗмӗрле районӗнче сӳтсе явнӑ чухне Чӑваш Ен транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхн министрӗ Владимир Осипов йӗркелӳ ӗҫӗнче хӑш-пӗр ыйту пуррине палӑртнӑ. Тӗслӗхрен, хӑйӑра ӑҫтан турттарасси паллӑ мар.
Машинӑсем хӑвӑрт ҫӳремели ҫул «Европа – Хӗвеланӑҫ Китай» пӗтӗм тӗнчери транспорт маршручӗн пӗр пайӗ пулӗ. Пирӗн республикӑра ку ҫул 94 километр тӑршшӗ пулӗ, Вӑрнар, Ҫӗмӗрле, Йӗпреҫ, Комсомольски, Канаш, Тӑвай районӗсемпе иртӗ.
Ҫулла машинӑсене ҫав ҫул ҫинче пӗр сехетре 130 километр таран хӑвалама май килӗ, хӗлле — 110 километр.
Строительство ӗҫне кӑҫал пуҫӑнмалла, 2021 ҫулхи ҫулла валли туса пӗтермелле.
Паян СССР Писательсен союзӗн пайташӗ Михаил Сениэль (Егоров) ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитрӗ.
Михаил Сениэль 1940 ҫулхи раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Тутар Республикинчи Аксу районӗнчи Ҫаврӑшпуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Чистай хулинчи медицина училищинчен вӗренсе тухсан икӗ ҫул фельдшерта ӗҫленӗ. Кайран Хусан университечӗн историпе филологи факультетне вӗренме кӗнӗ, унтан тата Мускаври Литература институчӗ ҫумӗнчи Аслӑ курссенче ӑсталӑхне ӳстернӗ.
1967–1979 ҫулсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче ӗҫленӗ, кайран литература ӗҫӗпе пурӑннӑ. Унӑн сӑвӑ, калав, повесть пуххисем 20 яхӑн тухнӑ. Вӑл 2014 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче вилнӗ.
+12.5 °C