Чӑваш чӗлхи
Сантӑр Савкилта. «Контактра» страницӑри «Хавал» пабликран илнӗ сӑнӳкерчӗк Чӑваш чӗлхин «Хавал» клубӗн ҫуллахи уйлӑхне кӑҫал та йӗркелеме палӑртнине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: ӑна 12-мӗш ҫул ӗнтӗ пухаҫҫӗ. Уйлӑх Етӗрне районӗнчи «Сурские зори» кану базинче ӗҫлӗ. Уйлӑхӑн пӗрремӗш лекторӗ пулса Сантӑр Савкилта (Александр Савельев) тухса калаҫӗ. Маттур чӑваш арӗ — уйлӑха йӗркелекенӗсенчен пӗри. Хальхи вӑхӑтра вӑл Раҫҫей наукисен академийӗнче уралпа алтай чӗлхисен пайӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пулса тӑрӑшать, филологи наукисен кандидачӗ. Сантӑр Савкилта чӑвашсен этносӗпе чӗлхе историйӗ ҫинчен каласа кӑтартӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
mdn.ru сӑнӳкерчӗкӗ Ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ҫӗршывӑн тӗп хулинче, Мускавра, иртекен Акатуя Чӑваш Енри артистсем те хутшӑнӗҫ. Уяв Ҫӗнӗ Басманнӑй урамри 4-мӗш ҫуртӑн 1-мӗш строенийӗнче (унта ҫитес тесен «Красные ворота» метрора тухмалла) 11 сехетрен 17 сехетчен пырӗ. Уяв программине Мускавра пурӑнакан артистсем: Валерий Иванов, Елена Соловьева, Григорий Вакку, Ирина Шоркина, Алена Савельева, Валентина Попова, Ирина Музыкантова, Ксения Гришина, Ольга Абрамейцева, Виталий Воронов — илем кӳрӗҫ. Чӑваш Енрен Акатуя Алина Варна, Сергей Лекерев, Тамара Ишмуратова, Валентина Семенова, Олег Залогин пырса ҫитӗҫ. Коллективсенчен Мускаври сцена ҫине ҫӗршывӑн тӗп хулинчи «Атӑл» хор, «Ентеш» тата «Шевле» ансамбльсем, Чӗмпӗртен «Укӑлча» коллектив, Шупашкартан «Хӗлхем» тата «Азамат» ушкӑнсем тухӗҫ. Мускаври чӑвашсен уявне Якут Республикинчен, Пушкӑртстанран тата Удмурт Республикинчен хӑнасем пырса ҫитӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Сывлӑх
Стопкоронавирус.рф сайтри сӑн Чӑваш Енре тӑваттӑмӗш кун ӗнтӗ кӑшӑлвирусран пӗр ҫын та вилмест. Ҫапла пӗлтерет Стопкоронавирус.рф сайт. Ҫӗртме уйӑхӗ пуҫланнӑранпа республикӑра 6 ҫын ҫак каварлӑ чире пула вилнӗ. Ӗнер 45 ҫын чирленине палӑртнӑ, паян - 39. Хальхи вӑхӑтра республикӑра 430 ҫын кӑшӑлвируспа чирлет. Кунашкал пӗчӗк кӑтарту кӑҫал пулман-ха. Пандеми пуҫланнӑранпа 80445 ҫын чирленӗ, вӗсенчен 75372-шӗ сывалнӑ. Нарӑсӑн 4-мӗшӗнче республикӑра ____коллектив иммунитечӗ 53 процентпа танлашнӑ пулсан халӗ - 25 процент. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
Республикӑра ҫӗртме уйӑхӗн 1-10-мӗшӗсенче "Хӳтӗлев" оперативлӑ профилактика мероприятийӗ иртнӗ. Ӑна полицейскисем йӗркеленӗ. Ҫав тапхӑрта пакунлисем 18 ҫул тултарман 3 ача рельсем ҫине тӗрлӗ япаласем хунине тупса палӑртнӑ. Ҫак ачасем Канашри 1-мӗш тата 9-мӗш шкулсенче вӗренеҫҫӗ. Куншӑн хӑйсем ачасем мар, вӗсен ашшӗсемпе амӑшӗсем административлӑ майпа явап тытӗҫ. Йӗрке хуралҫисем асӑрхаттараҫҫӗ: рельссем ҫине тӗрлӗ япаласем хума юрамасть. Ку хӑрушлӑх патне илсе ҫитерет. Ҫак ӗҫшӗн явап тыттараҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Экономика
cheb.media сӑнӳкерчӗкӗсемпе усӑ курса Таисия Ташней хатӗрленӗ коллаж Чӑваш Енри «Пике» продукцийӗн ассортименчӗ пуян: пижама, бриджи, шорты, футболка, платье, халат. Нумаях пулмасть вӗсене чикӗ леш енне те ӑсатма тытӑннӑ. Фабрика хӑйӗн таварне «Almando Melado» маркӑпа туса кӑларать. 2020 ҫултанпа продукцие Казахстанра, Беларуҫра тата Таджикистанра туянаҫҫӗ. Европа рынокне те тухас ӗмӗтлӗ. Предприятин Ҫӗнӗ Шупашкарти производствин гендиректорӗ Аркадий Иванов журналистсене пӗлтернӗ тӑрӑх, виҫӗ цех Ҫӗнӗ Шупашкарта ӗҫлет, тепӗр иккӗшӗ — Шупашкарпа Ҫӗрпӳре. Пӗтӗмпе 70-е яхӑн ҫӗвӗҫ тӑрӑшать. Персоналӑн пӗтӗмӗшле йышӗ вара — 180-а яхӑн ын. Унсӑр пуҫне тепӗр 40 ҫын продукцие Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкарта ваккӑн сутассипе тимлет. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра 49 ҫын эрехпе наркӑмӑшланса вилнӗ. ЧР Мнистрсен Кабинечӗн Председателӗ Дмитрий Краснов ятарласа лару ирттернӗ. Ҫынсем мӗнле майпа наркӑмӑшланнине палӑртмашкӑн кашни тӗслӗхе уйрӑмӑн тишкерӗҫ. Тӳре-шара контрафакт сутассине чарас, эрехпе наркӑмӑшланнӑ тӗслӗхсене сахаллатас тесе тӑрӑшаҫҫӗ. Малашне ҫын контрафакт эрехпе наркӑмӑшланса вилнӗ тӗк муниципалитетсен анализ справкине тӑратмалла пулӗ. Ҫапла тӳре-шара кашни тӗслӗхе тишкерӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Пӑтӑрмахсем
Следстви комитечӗ тунӑ сӑн Пӗрле пурӑннӑ хӗрарӑма вӗлернӗшӗн 50 ҫулти арҫыннӑн ҫирӗп режимлӑ колонире 8 ҫул ирттерме тивӗ. Суд ҫапла йышӑннӑ. Следстви тата суд ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫӗрле Шупашкарта пурӑнакан ҫак арҫын савнине кӗвӗҫнӗ. Вӗсем вӑрҫӑнса кайнӑ та ку ӑна мӑйӗнчен, сулахай аллинчен ҫӗҫӗпе темиҫе хут чикнӗ. Хӗрарӑм йывӑр сурансене, юн нумай юхтарнине пула тепӗртакран вилнӗ. Нумаях пулмасть кӗвӗҫ арҫын тӗлӗшпе суд пулнӑ. Судья приговор вуланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
«Контактра» страницӑри Елизавета Долгова страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк Ҫӗртме уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Чӑваш Енри делеагци Хусанта пулнӑ. Сумлӑ йыш чӑвашран тухнӑ сумлӑ ӑсчахсене: Николай Ашмарина тата Николай Никольские — асра тытнине палӑртса вӗсен вил тӑприсем ҫине ҫитсе килнӗ. Йышра философи наукисен докторӗ Василий Федотов; Чӑваш Енри Ҫыравҫӑсен союзӗн членӗ Тамара Афанасьева; Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ, Шупашкарти 34-мӗш вӑтам шкулта географи вӗрентекен Иван Дубанов; Раҫҫей Федерацийӗн вӗрентӗвӗн хисеплӗ ӗҫченӗ, Шупашкарти ветерансен совечӗн членӗ Нина Димитриева; биологи наукисен докторӗ, Чӑваш Республикин хисеплӗ лесовочӗ Кузьма Захаров; Чӑваш Республикин промышленноҫӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Петр Митрофанов пулнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
«Контактра» страницӑри Елизавета Долгова страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗксем Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшенче чӑваш кӗнеки кунӗ иртнӗ. «Чӑваш кӗнекине чыслакан уява пӗлтӗр ҫӗртме уйӑхӗнче пуҫласа ирттертӗмӗр», — пӗлтернӗ Чӑваш чӗлхипе литератури учителӗсен регионсем хушшинчи общество ассоциацийӗн председателӗ Геронтий Никифоров. Чӑваш кӗнеки кунне 1769 ҫулта чӑваш чӗлхин пӗрремӗш грамматики пичетленсе тухнине халалланӑ. «Хусан епархийӗн пуҫлӑхӗ В.Пуцек-Григорович хушнипе чӑваш чӗлхин пирвайхи грамматикине – «Сочинения, принадлежащие к грамматике чувашского языка» ҫырса хатӗрлекенӗ – Ермей Иванович Рожанский (1741–1801) – чӑвашсен кивӗ ҫырулӑхне йӗркелекенӗ, вӗрентӳҫӗ. Вӑл Чӑваш Енӗн Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче ҫуралса ӳснӗ. Чулхулара тӗн семинарийӗнче вӗреннӗ, Кӑрмӑшра тата Етӗрнере ӗҫленӗ. Чӑвашла словарьсем, тӗрленчӗксем, ҫырусем пичетлесе кӑларнӑ. Ҫамрӑксене ҫыру ӗҫне явӑҫтарнӑ. Ермей Рожанский тӑрӑшнипе Чулхула тавра чӑваш ҫырулӑхне аталантаракан ушкӑн йӗркеленӗ», — каласа кӑтартнӑ Геронтий Никифоров. Чӑваш кӗнеки кунне халалланӑ тӗл пулура Чӑваш наци вулавӑшӗн ӗҫченӗ Галина Соловьева, Чӑваш чӗлхипе литератури учителӗсен регионсем хушшинчи общество ассоциацийӗн председателӗ Геронтий Никифоров, Чӑваш кӗнеке издательствин ача-пӑча литературин тӗп редакторӗ Ольга Федорова тата Чӑваш патшалӑх гуманитари наукисен институчӗн филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ирина Кириллова тухса калаҫнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Чӑваш чӗлхи
«Контактри» «Ӑнӑҫу чӗлхи» пабликран илнӗ сӑнӳкерчӗксем Мускавра чӑваш чӗлхи ҫинчен каласа кӑтартассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха. «Хӗрлӗ лапам» кӗнеке фестивальне Александр Блинов (Алпарух) хутшӑннӑ. Аса илтерер: пысӑк калапӑшлӑ литература уявӗ ҫӗртме уйӑхӗн 3-6-мӗшӗсенче иртнӗ. Кӑҫалхипе саккӑрмӗш хут йӗркеленӗ мероприятие писательсем, поэтсем, кӗнеке кӑларакансем, библиотекарьсем, актёрсем, музыкантсем тата вулама юратакансем ҫӗршывӑн 60 регионӗнчен пырса ҫитнӗ. Фестиваль вӑхӑтӗнче Наци литературисен фестивалӗ иртнӗ. Унта Шупашкарти «Язык успеха» (чӑв. Ӑнӑҫу чӗлхи) шкулӑн ӗҫ тӑвакан директорӗ Александр Блинов (Алпарух) чӑваш чӗлхи ҫинчен кӑсӑклӑн каласа кӑтартнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (17.01.2025 21:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 745 - 747 мм, -1 - -3 градус сивӗ пулӗ, ҫил 0-2 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр енчен вӗрӗ.
| Петров Антон Петрович, Совет Союзӗн Паттӑрӗ ҫуралнӑ. | ||
| Краснов Николай Семенович, чӑваш архитекторӗ ҫуралнӑ. | ||
| Романов Вилорик Федорович, чӑваш историкӗ, композиторӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ ҫуралнӑ. | ||
| Энтип Ваççи, чӑваш ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Афанасьев Валерий Семёнович, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тренерӗ ҫуралнӑ. | ||
| Юрьев Элли Михайлович, чӑваш халӑх художникӗ вӑхӑтсӑр ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
| Чумакова Тамара Ивановна, паллӑ чӑваш юрӑҫи вилнӗ. | ||
Пулӑм хуш... |