|
Республикӑра
 gov.cap.ru сайтри сӑнсем Патӑрьел районӗнче те «Акатуя — Сабантуя» уявланӑ. Икӗ ҫак уява патӑрьелсем темиҫе ҫул каяллах пӗрлештернӗ. Кӑҫал вӑл «Хӗвеллӗ» уҫланкӑра 63-мӗш хут иртнӗ. Уява яланхилле сумлӑ хӑнасем ҫитнӗ. Паллах, чи маттуррисене чысланӑ. Чи лайӑх хуҫалӑхсене, ӗҫченсене Хисеп хучӗсем панӑ. Сцена ҫине пултарулӑх ушкӑнӗсем тухнӑ. Кунта Эрӗнпур облаҫӗнчен, Красноярск хулинчен килнӗ. Чӗмпӗр облаҫӗнчен тата Тутарстанран та делегацисем ҫитнӗ. Кӑнтӑрла ипподромра эстафета пуҫланнӑ. Лашасем тата вӗсен хуҫисем «Ылтӑн такан» кубока ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. Ҫӗнтерӳҫе 10 пин тенкӗ укҫа, ылтӑн такан тата така парнеленӗ. Йывӑр атлетикӑра, кире пуканӗ йӑтассинче, штанга йӑтассинче те тупӑшнӑ. Ҫавӑн пекех армрестлерсем, ирӗклӗ кӗрешӳҫӗсем, шашистсем, шахматсисем вӑй виҫнӗ. Ярмӑрккӑра алӗҫ ӑстисен куравӗ те ӗҫленӗ. Вӗсен йышӗнче — Патӑрьелти ача-пӑча ӳнер шкулӗн вӗрентекенӗн, РФ тат ЧР ӳнерҫисен союзӗн пайташӗ Мидхат Шакиров тата Светлана Кудрявцева тӗрӗҫӗ. Районти 19 ял тӑрӑхӗ хӑйсен «картишне» кашнинех йыхравланӑ, ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ, купӑс каланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Тӗнчере
 Пуля витермен ҫитти Америкӑри Оклахома штачӗн ӑсчахӗсем пуля витермен ҫитти шухӑшласа кӑларнӑ. Ку хатӗр ҫемҫе те кӑпӑшка иккен, анчах хӳтлӗх енӗпе полицейскисем тата ҫар ҫыннисем усӑ куракан бронежилетсенчен кая мар-мӗн. Пуля витермен ҫиттие торнадо вӑхӑтӗнче е хӗҫ-пӑшалтан пеме тытӑнсан шкулта усӑ курма шухӑшлаҫҫӗ иккен. Вилӗмрен хӑтарма пултаракан ҫиттие виҫӗ тӗрлӗ виҫепе кӑлараҫҫӗ-мӗн. Ӑна ҫурӑм ҫине е кӑкӑр тӗлне ҫирӗплетсе хума пулать. Вӑл — тилӗ тӗслӗ. Ҫиттие шухӑшласа кӑларнисем ӗнентернӗ тӑрӑх хайхи япала мӗнпур йышши хӗҫ-пӑшалтан 90 процент хӳтӗлет имӗш. Торнадӑна пула ҫурт-йӗр ишӗлсе пуҫласан та ачасене вӑл чӗрӗ-сывӑ упраса хӑварӗ. Чаплӑ ҫитти хакӗ пин доллар таран тӑрать. Шкулсемпе общество организацийӗсем ӑна пысӑк партипе туянсан кӑларакансем йӳнӗрехпе сутма хирӗҫ мар-мӗн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 «Хӗрлӗ профессура ҫурчӗ» Шупашкарти Карл Маркс урамӗпе Воробьев композиторсен урамӗ хӗресленнӗ тӗлте вырнаҫнӑ 18 хваттерлӗ пурӑнмалли ҫурт культура эткерлӗхӗн объекчӗ шутланать. Ӑна 1930-мӗш ҫулӗсенче хӑпартса лартнӑ. Асӑннӑ ҫурта конструктивизм тапхӑрӗнче тунӑ. Ҫав архитектура стилӗпе Шупашкарта хӑпартнӑ пурӑнмалли ҫуртсенчен упранса упранса юлни те тӗп хулара вӑл кӑна. Унӑн проектне Чӑвашстройкантурӑн проектпа конструктор бюровӗ 1929–1930-мӗш ҫулсенче хатӗрленӗ иккен. Ҫурта 1930–1932-мӗш ҫуртсенче тунӑ. Малтанласа ӑна 1930 ҫулта уҫнӑ Чӑваш патшалӑх педагогика инстиутчӗн профессорӗсемпе преподавателӗсене пурӑнтармалли общежити евӗр усӑ курнӑ. Шупашкар ҫурт тӑвӑмӑн историне ҫурт «Хӗрлӗ профессура ҫурчӗ» евӗр кӗрсе юлнӑ. Культура эткерлӗхӗн ҫуртне Республика кунӗ тӗлне юсаса пӗтермелле. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Тӗнчере
 Ленин кӳлепи Беларуҫ Республикинчи Краково хулинчи Рональд Рейган (Ҫӗнӗ Гута) Тӗп тӳремӗнче пролетариат ертӳҫине Владимир Ленина халалланӑ фонтан-палӑк уҫнӑ. Пӗчӗк кӑна кӳлепене «Пуласлӑх фонтанӗ» тесе ят панӑ иккен. Вӑл сарӑрах тӗслӗ. Унччен пулман фонтана тӗрлӗрен хаклакансем тупӑннӑ. Хӑшӗсем Ленин «патша ҫуран ҫӳрекен вырӑнти евӗр» тӑнине (пролетариат ертӳҫине скульптура ҫапла кӑларса тӑратнӑ) шӳт вырӑнне хурса лӑпкӑн йышӑннӑ. Анчах Октябрьти революци ертӳҫинчен тӑрӑхлаҫҫӗ тесе чылайӑшӗ тарӑхнӑ иккен. Ун пек палӑк валли хулара вырӑн ҫук текенсем те пулнӑ имӗш. Палӑка ҫӗртмен 9-мӗшӗнче вырнаҫтарнӑ. Рейган лапамӗнче темиҫе кун тӑнӑ хыҫҫӑн скульптурӑна Лазьня-Нова театр картишне куҫарса кайӗҫ. Ҫӗнӗ Гута районне 1951 ҫулта туса пӗтернӗ. Совет влаҫӗ ӑна Краковӑн пролетариат районӗ пулать тесе шухӑшланӑ. 1989 ҫулччен Рональд Рейган лапамӗнче Ленин палӑкӗ пулнӑ. Ҫамрӑксем советсене хирӗҫле темиҫе пин ҫынлӑ демонстрацисем ирттернӗ хыҫҫӑн влаҫра ларакансем палӑка аркатма йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Кӳршӗре
 Самар облаҫӗнчи чӑвашсем те Акатуя паллӑ тӑваҫҫӗ. Ӗнер, ав, Исаклӑ ялӗнче уяв иртнӗ. Чӑвашсен наци уявӗ ҫӗр-ҫӗр ҫынна ялти Ҫӗнтерӳ паркне пухнӑ. Кунта Самар облаҫӗнчи, Чӑваш Республикинчи, Тутарстанри, Пушкӑртстанри пултарулӑх ушкӑнӗсем ҫитнӗ. Паркра ир-ирех кӗвӗ янӑранӑ. Кунта чӑваш пурнӑҫне кӑтартакан картишсем йӗркеленӗ, сӗтел наци апат-ҫимӗҫӗпе йӑтӑннӑ. Районти ял хуҫалӑхӗнчи чи хастар ӗҫченсене Самар облаҫӗн Ял хуҫалӑх министерствин, Чӑваш наци конгресӗн Тав хучӗпе чысланӑ. Исаклӑ районӗн пуҫлӑхӗ Валерий Ятманкин ҫуткӑҫа (факела) чӗртнӗ те чӑваш халӑх уявӗ пуҫланнӑ. Самар облаҫӗнче Акатуя уявласси 17 ҫул каялла ҫӗнӗрен вӑй илнӗ. Халӗ вӑл — пӗтӗм халахӑн юратнӑ уявӗ. Ӑна чӑвашсем нумай пурӑнакан вырӑнсенче черетпе йӗркелеҫҫӗ. Исаклӑ районӗнче ку уява виҫҫӗмӗш хут йӗркеленӗ. Кунта районта пурӑнакан пӗтӗм наци колоритне курма май пулнӑ. Сцена ҫинче вырӑс, мӑкшӑра ирҫе, чӑваш… юррисем янӑранӑ. Уявра 23 пултарулӑх ушкӑнӗ юрланӑ. Вӗсен йышӗнче — «Ҫӑлкуҫ», «Ҫеҫпӗл», «Телей», «Шанчӑк», «Асамат», «Тӗлпулу», «Туслӑх ушкӑнӗ». Самарти Акатуйсенче Вячеслав Христофоров пӗрре мар юрланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ҫутҫанталӑк
 gov.cap.ru сайтри сӑн Юлашки эрнере Чӑваш Енре тискер чӗрчунсем урапа айне лекнӗ тӗслӗх нумайланнӑ. Шупашкар ҫывӑхӗнче ав хир сыснине ҫапса кайнӑ. Улатӑр районӗнче пӑши кустӑрма айне лекнӗ. Муркаш районӗнче вара тӳрех икӗ пӑши урапа айне лексе вилнӗ. Пӗтӗмпе ҫӗртмен 10-мӗшӗ тӗлне ҫул ҫинчи пӑтӑрмаха пула тискер ҫичӗ чӗрчун кустӑрма айӗнче вилнӗ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, кӑҫал виҫӗ тӗслӗх нумайрах. Мӗнпе ҫыхӑннӑ-ха ҫакӑ? Вӑрманти чӗрчунсем, ҫамрӑккисем, куҫаҫҫӗ. Тата шӑрӑх ҫанталӑк та витӗм кӳнӗ ахӑртнех. Чӗрчунсем хурт-кӑпшанкӑран ҫӑлӑнса уҫӑ вырӑна тухаҫҫӗ. Ведомство водительсене асӑкрханулларах пулма ыйтать. Ҫул ҫинче паллӑсене асӑрхамаллах. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Элӗксем хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ Ӗнер Элӗк районӗ те Акатуя пухӑннӑ. Унта ЧР Министрсен Кабинечӗн председателӗн ҫумӗ, ЧР сывлӑх министрӗ Алла Самойлова, ЧР ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ Николай Якимов, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Владимир Мидуков тата ытти сумлӑ хӑна ҫитнӗ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Куликов ака-сухана пӗтӗмлетнӗ. Кӑҫал элӗксем ӑна ӑнӑҫлӑ, вӑхӑтра вӗҫленӗ. Ҫавӑн пекех вӑл ентешӗсене Раҫҫей кунӗпе те саламланӑ. Алла Самойлова элӗксене ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ятӗнчен саламланӑ. «Новый путь» ЯХПК председательне Иван Николаева, «Раҫҫей ял хуҫалӑх центрӗн» Элӗк районӗнчи филиалӗн агрономне Надежда Прохоровӑна ЧР Ял хуҫалӑх министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ. «Новый путь» ЯХПК инженерне Алексей Михайлова, склад заведующийне Евгений Максимов, «Раҫҫей ял хуҫалӑх центрӗн» Элӗк районӗнчи филиалӗн ертсе пыракан агрономне Надежда Афанасьевӑна, «Журавлев» фермер хуҫалӑхӗн тӗп инженерне Михаил Петрова, «Авангард» ЯХПК трактористне Геннадий Трофимова, «Новый путь» ЯХПКн ӗне сӑвакан операторне Зинаида Багоровӑна, Ульянов ячӗллӗ ЯХПКн ӗне сӑвакан операторне Людмила Сергеевӑна та ЧР Ял хуҫалӑх министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Куславккасем — Акатуйра Ӗнер Куславкка районӗн халӑхӗ Атӑл хӗррине пухӑннӑ. Ахальтен мар. Вӗсем ака-суха вӗҫленнине палӑртнӑ. Ҫанталӑк ҫумӑрлӑ, сивӗ тӑни темех мар — куславккасем Акатуя савӑнӑҫлӑн уявланӑ. Пултарулӑх ушкӑнӗсем лапамра чӑваш халӑх юррисене шӑрантарнӑ. Хӑнасем ял тӑрӑхӗсем йӗркеленӗ «картишсене» кӑсӑкланса сананӑ, алӗҫ ӑстисен пултарулӑхӗпе паллашнӑ. «Картиш» хуҫисем хӑнасене чӑваш сӑрипе, кукӑльпе, ытти ҫимӗҫпе хӑналанӑ. Ҫак кун Куславккара икӗ теплоход чарӑннӑ, унти ҫынсем район уявне курса киленнӗ. Уяв пуҫламӑшӗнче А.Манюкова ҫамрӑк юрӑҫ Ҫӗр гимнне шӑрантарнӑ. Унтан сцена ҫине район ертӳлӗхӗ тата хӑнасем тухнӑ. Акатуя районтан ҫеҫ мар, ытти тӑрӑхран та хӑнасем ҫитнӗ. Акатуя Куславкка район администрацийӗн пуҫлӑхӗ В.Колумб уҫнӑ. Сцена ҫинче ял хуҫалӑхӗнче пысӑк ҫитӗнӳсем тунисене чысланӑ. «Атӑл» физкультура комплексӗн преподавательне В.Конюкова «ЧР вӑй-хал культурипе спортӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята панӑ. Чи лайӑх механизаторсене, ял хуҫалӑх предприятийӗсен ертӳҫисене, ҫӗр ӗҫченӗсене ЧР Ял хуҫалӑх министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 ЧР влаҫ органӗсен порталӗнчи сӑн Паллӑ ентешӗмӗрӗн Андриян Николаев комонавтӑн хӗрӗ Елена Терешкова Чӑваш Енре пулнӑ. Вӑл Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти Космонавтика музейне ҫитнӗ, ашшӗн вил тӑпри ҫине чечексем хунӑ. Елена Терешкова Космонавтика музейӗнче пӗччен пулман — унта космонавтсене хатӗрлекен центр пуҫлӑхӗн пулӑшуҫипе Виктор Покидӑпа ҫитнӗ. Вӗсем Андриян Григорьевичӑн тӑван килӗнче те пулнӑ. Виктор Покида музейпе паллашнӑ, Космонавтсен аллейинче йывӑҫ лартнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл музей комплексне ҫӗнетес ыйтӑва ҫӳтсе явас ӗҫе хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Раҫҫейре
 Хӗрӗхе ҫитмен хӗрарӑмсене пирус сутнишӗн штрафласси ҫинчен калакан саккун проектне пӑхса тухассине ҫӗршывӑн Патшалӑх Думин Сывлӑх сыхлавӗ енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫин ҫумӗ Николай Герасименко тӗплӗн шухӑшласа тунӑ япала мар тесе шухӑшланине пӗлтернӗ. Ун пек йышӑнма Коммунистсен партийӗн депутачӗ Иван Никитчук сӗннӗ. Вӑл ҫул ҫитменнисен умӗнче хӗрарӑма пирус сутакансене те явап тыттарасшӑн иккен. Маларах асӑннӑ Герасименко депутат шучӗпе (вӑл — «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин пайташӗ) хӗрӗхе ҫитмен хӗрарӑмсене пирус сутнишӗн явап тыттарас йышши ыйтусене шӳт вырӑнне кӑна йышӑнма пулать. Хӑй вӑхӑтӗнче Владимир Жириновский либерал демократ вӑтӑра ҫитмен хӗрарӑмсене чикӗ леш енне яма чармалла тенӗ, халӗ ав коммунист хӗрӗхе ҫитменнисене пирус сутма чарасшӑн. «Ку вӑл этем ирӗклӗхне хӗсни пулать», — шухӑшлать иккен Герасименко. Коммунист депутат вара 40-е ҫитменнисене пирус сутма чарни 14 ҫула ҫитмен ачасен амӑшӗсене сиенлӗ ҫав йӑларан сирме пулӑшать имӗш. Хӗрарӑм тата унӑн ачисем миҫери пирки сутуҫӑ иккӗленсен унӑн паспортне тата ҫавна ҫирӗплетекен урӑх документа ыйтмалла-мӗн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+24.3 °C