Константин Кольцов поэт

Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, 14 сехетре, Шупашкарти Литература музейӗ Константин Кольцов поэт ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине асӑнса литературӑпа музыка каҫӗ ирттерет. Унта поэтӑн тӑванӗсене, шкул ачисене, ҫыравҫӑсене, Константин Михайловичӑн пултарулӑхне хаклакансене йыхравланӑ.

Константин Кольцов 1916 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Канаш районӗнчи Анат Сурӑм ялӗнче ҫуралнӑ. Колхоз ҫамрӑкӗсен шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн каччӑ тӑван районӗнчи хаҫатра ӗҫлеме пуҫланӑ. Унтах унӑн пӗрремӗш сӑввисемпе очерксем кун ҫути курнӑ. 1940-1941-мӗш ҫулсенче «Ҫамрӑк коммунист» хаҫатра тӑрӑшнӑ. Вӑрҫӑ пуҫлансан ҫар училищине лекнӗ, батальон штабӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ. 1943 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ҫамрӑк лейтенант йывӑр суранланнӑ та вилнӗ. Ӑна Карелинче пытарнӑ.

Паян ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче туризмпа ҫыхӑннӑ ыйтусене те сӳтсе явнӑ. Кӑҫал ҫулла республикӑра ҫул ҫинче ҫӗнӗ кӑтартмӑшсем вырнаҫтарасшӑн.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш Ен виҫӗ космонавтпа мухтанма пултарнине палӑртнӑ. Кун пирки кашни утӑмрах каламаллине пӗлтернӗ вӑл: информаци стенчӗсем ҫинче, туризм кӑтартмӑшӗсенче… Хӑш-пӗр ҫӗрте вӗсене йӗркене кӗртмелле, тепӗр ҫӗртре ҫӗнетмелле. Кӑна Республика кунӗччен туса пӗтерме сӗннӗ вӑл.

ЧР Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев Улатӑр хули ыттисемшӗн тӗслӗх пулнине каланӑ. Унта Раҫҫейри тӗрлӗ кӗтесӗнчен паломниксем килеҫҫӗ. Хӑнасене Хӗрарӑмсен мӑнастирне ҫитме йывӑр мар — кӑтартмӑшсем пур. Ҫӗрле информаци стенчӗсем ҫуталса тӑраҫҫӗ.

Пӑрачкав районӗнчи Напольное ялӗнче Ҫӗнтерӳ кунне савӑнӑҫлӑн кӗтсе илмен-тӗр. Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче унта ҫын ҫӑлра путса вилнӗ.

Ҫӗмье Арлашкин урамӗнче ҫав ҫӑлран инҫех мар пурӑннӑ. Арҫын мӑшӑрӗпе кун кунланӑ. Юлашки вӑхӑтра вӑл эрех-сӑрапа айкашни паллӑ.

Ҫав кун арҫын ҫурҫӗр иртни 2 сехетре урама пирус туртма тухнӑ. Анчах каялла кӗмен. Арӑмӗ ӑна ирхине ҫӑлра тупнӑ. Ун чухне вӑл сывламан ӗнтӗ.

Арҫынна пусмӑрласа вӗлернӗ йӗр пулман. Ҫӑлӑн диаметрӗ — 1,5 метра яхӑн. Арҫын виллине 10 метр тарӑнӑшӗнче тупнӑ. Халӗ ку ӗҫ-пуҫа следовательсем уҫӑмлатаҫҫӗ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарта 500 ҫын ҫӗнӗ хваттере пурӑнма куҫаймаҫҫӗ. Сӑлтавӗ — ҫӗнӗ ҫурта халӗ те хута ярайманни.

Кун пирки ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ирттернӗ канашлура та калаҫнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти «Юханшыв бульварӗ» микрорайонта виҫӗ ҫӗнӗ ҫурта темиҫе ҫул ӗнтӗ тӑваҫҫӗ.

Ҫуртсене 2014 ҫултах хута яма шантарнӑ. Анчах пӗрремӗш ҫурчӗ те 90 процент чухлӗ ҫеҫ хатӗр. Иккӗмӗшне 10-мӗш хут таран хӑпартнӑ. Виҫҫӗмӗшне тума тытӑннӑ кӑна-ха.

Строительство организацийӗ «ҫывӑрнӑ» вӑхӑтра 500 яхӑн ҫын кунӗн-ҫӗрӗн ку ыйту пирки шухӑшлать, ҫӗнӗ хваттер уҫҫине кӗтет. Пӗтӗмпе 504 килӗшӳ тунӑ-мӗн, ҫынсем 508 миллион тенкӗ укҫа хывнӑ. Подрядчик укҫа пухсан та мӗншӗн хӑйӗн тивӗҫнӗ пурнӑҫламанни — пысӑк ыйту.

Компани вара строительствӑна ҫитес вӑхӑтра ҫӗнӗрен пуҫӑнасси пирки калать. Стройкӑна вӗсем виҫӗ ҫулта туса пӗтерме шантараҫҫӗ. Ҫапла, шантарнине виҫӗ ҫул кӗтеҫҫӗ. Ытларах мар пулсан…

Канашра пӗр арҫынна тытса чарнӑ. Ку ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче 16 сехетре пулнӑ. Арҫын укҫа кивҫен паракан офиса ҫаратма хӑтланнӑ.

Анчах вӑрӑ хура ӗҫне вӗҫне ҫитереймен. Ӑна пӗр сӑлтав тытса чарнӑ. Офисра ӗҫлекен хӗрарӑм ача кӗтнине пӗлтерсен арҫын хӑмсарма чарӑннӑ.

Офисра вӑй хуракан хӗрарӑм каланӑ тӑрӑх, арҫын организацие кӗрсен кислотапа сапассипе хӑратнӑ, мӗнпур укҫана кӑларса пама ыйтнӑ. Арҫын ҫав вӑхӑтра аллинче кӗленче тытнӑ. Каярахпа унта нимӗнле шӗвек те пулманни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ.

Хӗрарӑм вӑрӑ-хураха курсан хӑраса ӳкнӗ. Вӑл хӑй ача кӗтнине пӗлтернӗ. Тӗлӗнмелле, ку йӗксӗкӗн кӑмӑлне ҫемҫетнӗ, вӑл тухса утнӑ Арҫынна тытса чарнӑ. Вӑл унччен те судпа айӑпланни паллӑ. Вӑл ытти преступление тунипе туманнине тӗрӗслеҫҫӗ халӗ.

Республика кунне хатӗрленме тытӑннӑ ӗнтӗ. Кӑҫал та, ытти ҫулти пекех, фейерверк фестивалӗ иртет. Вӑл икӗ куна тӑсӑлӗ.

Пӗтӗм тӗнчери IX фейерверк фестивальне ҫӗртме уйӑхӗн 23–24-мӗшӗсенче ирттереҫҫӗ. Салютсене кӳлмекре каҫхи 11 сехетре ярӗҫ. Кӑҫал унта 5 команда хутшӑнма заявка панӑ: Мускаври, Шупашкарти, Сергиев Посадри, Минскри (Беларуҫ), Казахстанри предприятисем.

Пӗрремӗш кунхине командӑсем «Ҫӑлтӑр ҫулӗ» шоу кӑтартӗҫ. Жюри пайташӗсем вӗсене темиҫе номинаципе хаклӗҫ. Фестивальте 350 метр ҫӳллӗш таран фейерверк яма палӑртнӑ. Ҫӗртмен 24-мӗшӗнче ҫӗнтерӳҫӗсене чыслӗҫ.

В.Викторов шӑл тухтӑрӗпе А. Мурыгин салтака ӑсатаҫҫӗ

Паян Шупашкарта ашшӗсем каччӑсене салтака янӑ. Мероприятие хутшӑнаканӗсем Шупашкарти депутатсен пухӑвӗн депутачӗ, Чӑваш Республикинчи ашшӗсен канашӗн ертӳҫи, Хулари стоматологи поликлиникин тӗп врачӗ В. Викторов тата Шупашкарти Ленин районӗнчи Общество канашӗн пайташӗ, Шупашкарти Ашшӗсен канашӗн ертӳҫи А. Мурыгин. Салтак пӑтти ҫиме хатӗрленнӗ яшсене аслисем ырӑ суннӑ, Раҫҫей хӗсметӗнче пулни чыс тесе палӑртса хӑварнӑ.

Ку вӑл — ҫурхи призыв вӑхӑтӗнчи пӗрремӗш ӑсату. Вӗсемсӗр пуҫне ҫар комиссариатӗнче ӗҫлекенсем те хутшӑннӑ. Республикӑн тӗп хулинчен ҫурхи призыв вӑхӑтӗнче 400-е яхӑн каччӑна салтака илмелле. Паян вара 16 каччӑна ӑсатнӑ. Тепӗр ушкӑна ҫара ҫу уйӑхӗн 16-18-мӗшӗсенче илсе кайӗҫ.

Праски кинеми мӑнукне авлантарать

Праски кинеми мӑнукне юлашки хут авлантарать. Сӑмахӑмӑр — К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн «Праски кинеми мӑнкуне авлантарать» спектаклӗ пирки пырать.

Анатолий Чебанов пьесипе СССР халӑх артисчӗ, маларах асӑннӑ театрӑн тӗп режиссерӗ Валерий Яковлев лартнӑскер сцена ҫинче вӑрӑм ӗмӗрлӗ пулчӗ. 20 ҫул каяллах пуҫласа лартнӑ спектакльти шӳтсем вӑл вӑхӑтри саманана ҫывӑх пирки паян ансатраххӑн туйӑнсан та латсӑр мар. Ҫавӑнпа та куракансем ӑна паян кун та кӑмӑлтан йышӑнаҫҫӗ. «Праски кинеми мӑнукне авлантарать» — сцена ҫинче 16 ҫул пынӑ «Праски кинеми хӗр парать» спектаклӗн малаллахи пайӗ.

Театр ку спектакле юлашки хут ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче кӑтартӗ. Спектакльти тӗп сӑнара пултаруллӑран та пултаруллӑ, халӑх чӑннипех юратакан артист, чӑваш сценин чӑн-чӑн ҫӑлтӑрӗсенчен пӗри Нина Яковлева вылять. Куракансем унӑн шпагатне уйрӑмах кӗтеҫҫӗ. «Пулӗ», — шантарать театрӑн литературӑпа драматурги пайӗн ертӳҫи Галина Сидорова.

Шелттӗм тӑрӑхӗнче "Астӑвӑм" тухнӑ

Ҫӗнтерӳ кунӗнче Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Шелттем ял клубӗнче Шелттем ял тӑрӑхӗн «Астӑвӑм» кӗнекин хӑтлавӗ иртнӗ. 1941-1945-мӗш ҫулсенче пынӑ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине Шелттем тӑрӑхӗнчен 539 ҫын хутшӑннӑ тесе хыпарлать вӑл тӑрӑхри Т.В. Иванова.

Ентешсен ячӗсене, вӗсен паттӑрлӑхне асра хӑварас тӗллевпе Н.Г. Николаев пуҫарнипе «Астӑвӑм» кӗнеке шӑпах Аслӑ ҫӗнтерӳ уявӗ умӗн кун ҫути курнӑ. Вӑрҫӑра пуҫ хунӑ, ҫӗнтерӳшӗн кӗрешнӗ паттӑр ентешсен сӑнӳкерчӗкӗсене пуҫтарса асӑну стенчӗ тӑвас ӗҫре Шелттем шкулӗнче учительте чылай ҫул тӑрӑшнӑ Маркел Ерицов тӳпи пысӑк-мӗн. «Вӑл пуҫарнӑ ӗҫе малалла тӑсса ҫакӑн пек хаклӑ кӗнеке халӑх патне ҫитрӗ», — ырлать ӑна маларах асӑннӑ Т.В. Иванова.

Кӗнеке пӗлтерӗшӗ ҫинчен Шелттем ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.Г. Николаев, Н.Н. Воронцова, М.П. Ендеров ӗҫ ветеранӗсем, ыттисем ыррине самай каланӑ.

Вӑрҫӑ, тыл, ӗҫ ветеранӗсене «Астӑвӑм» кӗнеке парнеленӗ.

Кӗнеке 500 экземплярпа пичетленнӗ, сӑнӳкерчӗксемпе, статьясемпе пуян, 316 страницӑран тӑрать.

Чӑваш Енри массӑллӑ информаци хатӗрӗсем влаҫа хурлама тытӑнса тӑраҫҫӗ. Кун пек пӗтӗмлетӳ патне «Медиастандарт» фонд тӗпчевӗ тӑрӑх ҫитсе тухма пулать. Тепӗр тесен, патшалӑхӑн шутланакан хаҫатсене вуласан, республика хысни шучӗпе тытса тӑракан телекуравпа радио тӑрӑх та пирӗн журналистсем влаҫа хурламанни сисӗнет-ха.

Регионсенчи медиасене асӑннӑ фонд эксперчӗсем тӑватӑ пая уйӑрнӑ: критика пачах ҫуккисем, критика сахаллисем, кӑштах критиклекеннисем, самай критиклекеннисем. Чӑваш Ен иккӗмӗш ушкӑна кӗнӗ. Апла пулсан пирӗн тӑрӑхра критика сайра-хутра тӗл пулать.

Влаҫсене критиклеме шикленмен (е ҫапла тума унта чармаҫҫӗ темелле-ши?..) журналистсем Карелинче тата Иваново облаҫӗнче ӗҫлеҫҫӗ. 15 субъектра: Кабардин-Балкар Республики, Амур, Калуга, Курган, Магадан тата Мурманск облаҫӗсенче, Ингушетинче, Калмӑк Республикинче, Мари Элте, Мӑкшӑ Республикинче, Сахалин, Тамбов, Тула, Челепи облаҫӗсенче тата Чукотка автономи округӗнче критика йӗрри-палли те ҫук-мӗн. Атӑлҫи федераци округне илсен, чи критиклекеннисем — Сарӑту облаҫӗнче.