Чӑваш хастарӗсем Конституцие патшалӑх ӑнлавне тавӑрма ыйтнӑ. «Ирӗклӗх» общество ЧР Патшалӑх Канашӗн председательне кӑрлачӑн 13-мӗшӗнче ыйту ҫырса янӑ.

Хастарсем ҫырура 2012 ҫулта Чӑваш Республикин ӑнлавӗнчен «патшалӑх» сӑмах ҫухалнине аса илтернӗ. Пӗр сӑмахпа, Чӑваш Ен Раҫҫейре республика ҫеҫ. Хастарсен шухӑшӗпе, ку регионти Конституци тытӑмне пӑсать. Ҫавӑнпа «Ирӗклӗх» Конституцие «патшалӑх» сӑмаха тавӑрма ыйтать.

Ҫырура РФ Конституци сучӗн 2000 ҫулти определенине палӑртнӑ. Ун чухне суд «республика (патшалӑх)» субъектсен патшалӑх суверенитетне палӑртнине пӗлтерменнине, Конституципе право статусне ҫеҫ кӑтартнине каланӑ.

Ҫавӑн пекех хастарсем ытти 17 республика Раҫҫейри демократиллӗ патшалӑх пулнине палӑртнӑ. Ҫапла Алтай, Хакас, Калмӑк тата Чӑваш республикисем ҫеҫ палӑртман.

ЧР Пуҫлӑхӗн Михаил Игнатьевӑн стипендине пултаруллӑ, пуҫаруллӑ, маттур ҫамрӑксем тивӗҫеҫҫӗ. Ҫулсерен ӑна Чӑваш Енри 1000 яш-хӗре параҫҫӗ.

Пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче ҫамрӑксем документсем пухса леҫсе панӑ. Кӑҫал ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ЧР Элтеперӗн стипендине камсем тивӗҫнине палӑртнӑ. Ҫак кунсенче Михаил Васильевич хушӑва алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Хушупа килӗшӳллӗн 1000 яш-хӗр ҫулталӑк тӑршшӗпе уйӑхне 1830 тенкӗ илсе тӑрӗҫ. Ҫак тӗллевпе республика хыснинчен 22 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. 2004–2016 ҫулсенче стипендие 13 пине яхӑн ҫын тивӗҫнӗ.

Кӑҫал стипенди илекенсен йышӗнче 70 проценчӗ — вӗренекен ҫамрӑксем. 12,5 проценчӗ — общество пӗрлӗхӗсен хастарӗсем, 18,5 проценчӗ — промышленноҫ, ял хуҫалӑх, вӗренӳ, культура тата ытти тытӑмра тӑрӑшакан специалистсем.

РФ Аслӑ сучӗ Улатӑрти пӗр шкул директорӗ тӗлӗшпе ҫырнӑ ҫӑхава пӑхса тухнӑ. Унччен ӑна шкулта ачасенчен укҫа пухнӑшӑн айӑпланӑ.

2014 ҫулта ачасен ашшӗ-амӑшӗ ЧР Прокуратурине анонимлӑ мелпе ыйту ҫырнӑ. Ҫӑхавра вӗсем шкула юсамашкӑн тата пӳлӗмсене тытса тӑмашкӑн укҫа пухаҫҫӗ тесе палӑртнӑ. Тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн ҫакӑ тӗрӗс пулнине палӑртнӑ та директор айӑплӑ тесе йышӑннӑ.

Директор вара кунпа килӗшмен — РФ Аслӑ судне ҫитнӗ. Унта вара ӗҫӗ пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн директор майлӑ йышӑну тунӑ. Суд палӑртнӑ тӑрӑх, укҫа-тенкӗпе чӑнах та юсав тунӑ, пӳлӗмсене тытса тӑнӑ.

Паян, кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче 17:00 сехетре Наци вулавӑшӗн кинозалӗнче — вӑл 213-меш пӳлӗмре вырнаҫнӑ — «Нарспи» илемлӗ фильм пӗрле ларса пӑхӗҫ. Кинкурава Чӑваш Республикинчи кинематографистсен пӗрлешӗвӗн киноклубӗ йӗркеленӗ.

«Нарспи» илемлӗ фильма Михаил Луков юрӑҫ тата композитор 2013-мӗш ҫулта режиссер пулса ӳкернӗ. Рольсенче: Арина Андреева (Нарспи), Давид Александров (Сетнер), Илья Ананьев (Михетер), Галина Чернова (Михетер карчӑкӗ), Петр Григорьев (Тӑхтаман), Мария Григорьева (Сетнер амӑшӗ) тата ыттисем. Фильмра Чӑваш Республикинчи паллӑ фольклор ушкӑнӗсем те хутшӑннӑ: «Трак ен» халӑх фольклор ушкӑнӗ, Комсомольски районӗнчи Анат Тимӗрчкасси культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Хӗлхем» фольклор ушкӑнӗ, Патӑрьел районӗн Аслӑ Арапуҫ ялӗнчи «Шуҫӑм» халӑх фольклор ушкӑнӗ. Фильма Чӑваш Республикин Комсомольски районӗнчи Анат Тимӗрчкасси ялӗнче ӳкернӗ. Унӑн тӑршшӗ 110 минут.

Аса илтеретпӗр, кӑҫал Раҫҫейре Кино ҫулталӑкӗ пырать.

Анатолийпе Надежда Никитинсем

Анатолийпе Надежда Никитинсем хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарма кулленех вӑхӑт тупаҫҫӗ. Ҫитес вӑхӑтра, кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче вӗсем ҫӗнӗ концерт йӗркелӗҫ. Паллӑ композиторӑн пултарулӑхӗпе паллашма Трактор тӑвакансен культура керменне 18:30 валли ҫитмелле. Паллах, концерт «Янташ» ушкӑнсӑр иртмӗ.

Трактор тӑвакансен культура керменне 5, 8, 12, 15, 20, 23, 26 автобуссемпе; 1, 8, 15, 18 троллейбуссемпе тата маршруткӑсемпе ҫитме пулать. Кермен Эгер бульварӗнчи 36-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ.

Билетсене культура керменӗн кассинче, «Детский мир» лавккара тата билет салатакансенчен туянма май пур.

Пурне те хапӑл туса кӗтеҫҫӗ.

«Лидер» тулли мар яваплӑ общество «Чӑвашавтодор» предприятине туянма килӗшменни 20 миллион тенке кайса ларнӑ.

Алексей Лапшин ертсе пыракан ҫав обществӑран Чӑваш Енӗн Арбитраж сучӗ 2,1 миллион тенкӗ пени шыраса илмелле тунӑ. Суда тавӑҫпа республикӑн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен патшалӑх комитечӗ тухнӑ. А. Лапшин обществи «Чӑвашавтодор» акцине туянмалли обязательствӑна пурнӑҫламан.

Аса илтерер, «Чӑвашавтодора» сутмалли аукционта хайхи «Лидер» ҫӗнтернӗччӗ. Аукцион иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӑхен 21-мӗшӗнче иртнӗччӗ. Ун вӑхӑтӗнче хӑйне евӗр ӑнланманлӑх та сиксе тухнӑччӗ. Аукцион кирлӗ пек иртмен, «Лидера» майлӑ йӗркеленӗ тесе иккӗленекенсем те пулнӑччӗ. «Чӑвашавтодора» сутма черетлӗ хутчен аукцион йӗркелесси пирки эпир пӗлтернӗччӗ.

«Лидер» аукциона хутшӑнма сататкӑ тесе 17,9 миллион тенкӗ хывни те обществӑна каялла таврӑнман.

Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, республикӑра ҫил-тӑман алхасрӗ. Кунашкалли Чӑваш Енре тахҫанах пулман. Юр нумай вӗҫтернӗрен ҫулсене хӳсе лартнӑ, транспорт япӑх ҫӳренӗ. Шупашкарта та пӑкӑ самай пулнӑ, общество транспорчӗ япӑхрах ҫӳренӗ.

Ӗнер республикӑра ҫул-йӗр ҫинче 106 пӑтӑрмах пулнӑ. ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗнерхи аварисенче икӗ ҫын вилнӗ, 12-ӗн суранланнӑ. Ведомство аварисен йышӗ ҫанталӑк япӑх пулнӑран нумайланнине палӑртнӑ.

Ҫил-тӑман вӗҫтернӗ вӑхӑтра ҫул-йӗр патруль службин ӗҫченӗсем алӑ усса ларман. Йывӑрлӑха сирме хушма нарядсем те панӑ.

Суд ларӑвне кӗтекен Никита

Шупашкартан Владивостока велосипедпа ҫула тухнӑ Никита Васильев пирки илтнех ӗнтӗ эсир. Ҫак кунсенче вара унпа пӑтӑрмах сиксе тухнӑ — Никитӑна Казахстанран Узбекистана каҫнӑ чухне тытса чарнӑ. Чӑваш каччине Казахстанра вӑхӑт ирттернӗ май 10 кун хушшинче регистрациленме вӑхӑт тупманнишӗн айӑпланӑ.

Паян вара суд пулнӑ — каччӑна 31815 тенке (вӑл пирӗн тенкӗ ҫине куҫарсан 6700 тенкӗ патнелле пулать) штраф тӳлемелле тунӑ.

Никита Васильев ҫула пысӑк укҫапа тухман, ҫавна май унӑн штраф тӳлемелӗх ҫук. Ӗнер чикӗре тытса чарнӑ чухне ӑна пулӑшакансем те пулнӑ — Шымкентрисем хӑна ҫуртне вырнаҫтарнӑ.

Аса илтеретпӗр, Шупашкартан тухнӑранпа Никита 3 пин ҫухрӑм ытла парӑнтарма ӗлкӗрнӗ. Кашни ял-хулара вӑл кӗтнӗ хӑна. Казахсен килӗсенче те сахал мар пулса курчӗ. Ҫула май Байконура та экскурсине кайса килчӗ. Хӗле чӑваш каччи Вӑтам Азире ирттересшӗн. Ҫакӑн ҫинчен вӑл пӗтӗмпех халӑх тетелӗсенчи хӑйӗн страницисенче каласа парать.

Аслӑ Британире этем органӗсене чӗрчунсенче ӳстересшӗн. Кун пирки ҫӗршывӑн правительстви йышӑну тумалла.

Британи ӑсчахӗсен шухӑшласа кӑларнӑ технологие ҫӗршыв шайӗнче ырласан ҫӗнӗ меслетпе усӑ курма май килӗ. Ку хыпара The Telegraph ятлӑ кунсерен тухса тӑракан Британи хаҫачӗ хыпарланӑ.

Чӗрчунсем енӗпе ӗҫлекен ӑслӑлӑх комитечӗ ҫак эрне вӗҫӗнче пуҫтарӑнмалла. Парламентарисен тӗллевӗ ҫӗршыв ертӳҫисене ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем сӗнекен ҫӗнӗлӗхе пурнӑҫа кӗртмеллине ӗнентерсе парасси. Этем органӗсене туса илме мӗнле чӗрчунсене усӑ курас шухӑшлине те пӗлтерӗҫ. Хӑш органсене ӳстересси пирки каласан, чӗре, пӗвер, пӳре тесе каланине палӑртмалла.

Ҫӗнӗ йышши технологие пурнӑҫа кӗртсен Великобритани донор органӗпе ыйтӑва татса пама пултарнӑ ҫӗршыв пулса тӑрӗ.

ЧР Наци вулавӑшӗнче кӑрлач уйӑхӗн тӑршшӗпех кино кӑтартӗҫ. Унта тӳлевсӗрех кӗртӗҫ — ачасене те, аслисене те.

Паян 17 сехетре «Вчера на хуторе близ Диканьки» (чӑв. Диканька патӗнчи хутӑрти каҫсем) фильм кӑтартнӑ. Ыран, кӑрлач уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, 14 сехетре «Счастливая звезда» (чӑв. Телейлӗ ҫӑлтӑр) тата «Рождественская девочка» (чӑв. Раштав хӗр пӗрчи) фильмсене кӑтартӗҫ.

Кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче вара 17 сехетре «Морозко» юмах кӑтартӗҫ. Кӑрлачӑн 16, 23 тата 30-мӗшӗсенче вулавӑш хӑнисене «Щелкунчик и «Крысиный Король» (чӑв. Йӗкехӳре-патша), «Зима в Простоквашино» (чӑв. Простоквашинӑри хӗл) тата «Карнавальная ночь» илемлӗ фильмпа савӑнтарӗҫ.

ЧР Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑри вулавӑшсенче «Книга+Кино» акци иртессине пӗлтереҫҫӗ. Ӑна Раҫҫейри Кино ҫулталӑкне халаллӗҫ.