Ку — тӗлӗнмелле истори. Севастополе хӳтӗленӗ чухне хыпарсӑр ҫухалнӑ салтаксен ятне ҫырнӑ обелиск ҫинче Комсомольски районӗнче пурӑнакан Павел Сорокинӑн та пур. Ӑна шыраса тупнӑ. Ку — «Советская Чувашия» хаҫат тата Тинӗс-ҫар флочӗн республикӑри ветерансен пӗрлӗхӗн ӗҫӗ.

Ку ӑнсӑртран тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Пӗрлӗх председателӗ Владимир Крюковский каланӑ тӑрӑх, вӗсем калаҫса тӑнӑ. Инҫех мар хӗр иртсе пынӑ, Севастополь пирки калаҫнине илтсен чарӑннӑ. Унӑн тӑванӗ чӗрӗ-сывӑ пулнине, Комсомольски районӗнче пурӑннине пӗлтернӗ.

Ҫапла тӗпчеме тытӑннӑ: мӗнле ветеран вӑл? Ун патне кайнӑ. Павел Сорокин Чӑваш Енӗн астӑвӑм кӗнеки ҫинче хыпарсӑр ҫухалнисен списокӗнче тӑрать-мӗн. Унӑн ячӗ обелиск ҫинче те пур.

Обелиск ҫинче унӑн ятне ылтӑнпа ҫырнӑ, вӑл Севастополе хӳтӗленӗ чухне хыпарсӑр ҫухалнӑ имӗш. Анчах Павел Сорокин тыткӑнра 4 ҫул пулнӑ.

Павел Захарович ҫав вӑхӑта аса илме юратмасть. 19-ти йӗкӗте 1941 ҫулта вӑрҫа илсе кайнӑ. Училищӗре вӗреннӗ хыҫҫӑн Севастополе янӑ. 1942 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче ҫапӑҫу хаяр пулнӑ. Нимӗҫ самолечӗсем вӗҫсе килнӗ. Павел Захарович аллинчен юн юхнине те туйман.

Малалла...

«Чӑваш Ен» телерадиокомпанийӗ юбилей ячӗпе акци ирттерни пирки, кивӗ телевизорсем пухса вӗсенчен палӑк туни ҫинчен тахҫанах пӗлтернӗччӗ.

Пуш уйӑхӗнчен пуҫласа ПТРКна 350 яхӑн ҫын кивӗ, усӑ курман телевизор йӑтса пынӑ. Пукравра, юпа уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, ҫӗнтерӳҫе палӑртнӑ. Вӑл малашне ПТРК кӑларӑмӗсене ҫӗнӗ телевизорпа пӑхӗ.

Акцире телей кам енче пулнӑ-ха? Юрий Васильев телевизор йӑтса пынӑ чухнех ҫӗнтерессе туйнӑ. Телевизор выляттарнӑ кун арӑмӗ те ӑна ӑнасса шантарнӑ. Чӑнах та, лотерейӑра Юрий Васильевӑн ячӗ тухнӑ.

Хӑшӗ-пӗрне пӗчӗкрех парне лекнӗ. Сӑмах май, ПТРК юбилей ячӗпе чылай акци ирттернӗ. Телевизор выляттарни – финиш. Анчах ку малашне парнесем пулмассине пӗлтермест.

Пукрава юпа уйӑ­хӗн 14-мӗшӗн­че уявланине пирӗнтен пурте пӗлет ӗнтӗ. «Кӗрхи пысӑк уявсенчен пӗрин историйӗ 910 ҫул­па ҫыхӑннӑ. Иерусалимри чиркӳре кӗлӗ пынӑ чухне Андрей ятлӑ ҫул ҫӳревҫӗ, килсӗр чухӑнскер тата ун вӗренекенӗ Епифаний тӳпере Турӑ Амӑшне курнӑ. Вӑл Турра чунтан ӗненсе кӗл тӑвакансене шурӑ пысӑк чатӑрпа витнӗ, хӳтте илнӗ. Ҫавӑнтанпа ӗненекенсем Турӑ Амӑшне хӳтлӗхе илме йӑлӑнса кӗлӗ тума тытӑннӑ», — ҫапла ӑнлантарса панӑ Патӑрьел районӗнчи Ыхра Ҫырми ялӗнчи шкул ачисене.

Уява чӑваш хисепленӗ, тулли кӗрекере паллӑ тунӑ. Кукӑль пӗҫернӗ чухне: «Пукрав ӑшши хупатӑп» , — каласа кӑтартнӑ 5-мӗш класс ачисене урокра. С.П. Кулакова вӗрентекен уяв ҫинчен тӗплӗн каласа панӑ, пукрав юррине итлеттернӗ.

Паян Чӑваш халӑх ҫыравҫи Василий Алентей ҫуралнӑранпа 97 ҫул ҫитнӗ. Вӑл Вӑрмар районӗнчи Кӗтеснерте ҫуралнӑ.

Василий Алентей — проза ӑсти, поэт, публицист тата критик. Шкулта та ӗҫленӗ, район хаҫат редакторӗнче те, Чӑваш кӗнеке издательствинче те, «Тӑван Атӑл» журнал редакторӗнче те.

Ҫыравҫӑн тӑван тӑрӑхӗнче «Ҫӗр ӗҫченне мухтанӑ ентеш» мероприяти ирттернӗ. Унта ачасене ҫыравҫӑ биографийӗпе паллаштарнӑ, унӑн паллӑ произведенийӗсем ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Алентей хайлавӗсем кӗтеснерсен кӑна мар, пӗтӗм чӑваш халӑх мухтавӗ пулнине палӑртса хӑварнӑ.

Ентешӗн ҫуралнӑ кунне халалланӑ мероприяти тӗлне вулавӑш ӗҫченӗсем «Манӑҫми Алентей» курав та йӗркеленӗ, ачасем унпа та чунтан кӑсӑкланса паллашнӑ.

Юпан 14-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев РФ Патшалӑх Канашӗн депутачӗпе Анатолий Аксаковпа тӗл пулнӑ.

«Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партин пайташне Михаил Игнатьев Чӑваш Ен ырлӑхӗшӗн тухӑҫлӑ ӗҫлеме ырӑ суннӑ.

РФ Патшалӑх Канашӗн депутачӗпе регион ертӳҫи тӗрлӗ ыйтӑва сӳтсе явнӑ тесе ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби ҫырнӑ. Ҫав шутра «Тракторные заводы» (чӑв. Трактор савучӗсем) концернӑн шӑпине те сӳтсе явнӑ. Анатолий Аксаков йывӑрлӑха кӗрсе ӳкнӗ предприятие РФ Правительствипе, банксемпе, инвесторсемпе пӗрле пулӑшассине асӑнса хӑварнӑ.

Раҫҫейӗн Патшалӑх Думин малтанхи пухӑвӗнче экономика комитетне ертсе пынӑ Анатолий Аксакова хальхинче финанс рынокӗпе ӗҫлекеннине шаннине, сӑмах май каласан, маларах эпир пӗлтернӗччӗ.

APTӐRA-fest таврӑнать! Ҫапларах пӗлтернӗ Фейсбукри хӑйӗн страницинче Мария Савельева ятлӑ пике. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, ку мероприяти чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти ӳнер театрӗнче 18 сехетре пуҫланӗ.

«Чӑвашла «аптӑра» тата тутарла «аптырау» пӗр пӗлтерӗшлех», — малалла ӑнлантарнӑ маларах асӑннӑ ҫав хыпарта. Унта тутарсемпе чӑвашсене унчченхиллех курман пек кӑтартма шантараҫҫӗ. Наци республикисен ӳнерӗ авангардлӑ пулнине ӗнентерсе пама тӗллев лартнӑ мероприяти йӑлана кӗнине тата ахальхи форматлӑ маррине, модӑпа килӗшсе тӑраканнипе музейрине кӑтартса памалла.

APTӐRA-fest фестивале пыракансене живопись те, авангардла поэзи те, наци чӗлхиллӗ хальхи юрӑсем те, дизайн-маркет та, фуд-корт та, наци сӗмӗллӗ хулари тумтир те тӗлӗнтерӗ.

Пӗлтӗрхи ун пек фестивальте чӑвашсемпе удмуртсемпе паллаштарнӑ. Ӑна удмурт хӗрӗ Дарали Лели (чӑн ячӗ Алена Петрова) чӗлхеҫӗ, писатель, поэт, сценарист, кинорежиссер, журналист, блогер, модель агентствин пуҫлӑхӗ йӗркелени паллӑ.

Раҫҫейре 2018 ҫулта футбол енӗпе тӗнче чемпионачӗ иртет. Ку пулӑма кӗтсе илмешкӗн Шупашкар та хатӗрленет.

Чемпионат пуҫланиччен Шупашкарти «Спартак» стадиона юсаса ҫӗнетӗҫ. FIFA ыйтнипе, футбол уйне пысӑклатӗҫ. Малтанах ҫиелти тӑпрана илӗҫ, унтан дренаж хурӗҫ. Газон курӑкне ҫитес ҫуркунне акӗҫ.

Вылямалли ҫӗнӗ уй, хывӑнса тӑхӑнмалли пӳлӗм, конференц-зал пулӗ. Стадиона тӗпрен ҫӗнетӗҫ. Унта пӗр команда тренировкӑсем ирттерӗ. Ку пӗтӗмпе 134 миллион тенке кайса ларӗ. 2016 ҫул валли 44 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Ку — федераци хыснинчи укҫа. Муниципалитет хыснинчен 11 миллион тенкӗ панӑ.

Ӗҫӗ пурнӑҫлаканӗ паллӑ ӗнтӗ. Вӑл — Трест-11. Ҫавӑн пекех проектпа килӗшӳллӗн тӗрлӗ мероприяти ирттерме пӳлӗмсем тӑвӗҫ. Медицина тата массаж тумалли пӳлӗмсем те пулӗҫ. «Спартака» ҫитес ҫулхи утӑ уйӑхӗччен туса пӗтерме палӑртнӑ.

Ҫак кунсенче, юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫӗнӗ хушӑва алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Ӑна ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗнче пичетлесе кӑларнӑ.

Хушупа килӗшӳллӗн, Пӗтӗм Раҫҫейри танлаштарӑмсене кӗнӗ е вӗрентӳ ӗҫӗнче пысӑк кӑтартусемпе палӑрнӑ шкулсене 1 миллион тенкӗ преми парса хавхалантарӗҫ.

Преми пама тытӑнассине директорсемпе вӗрентекенсем ыйтнипе алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. ЧР вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев ҫапла палӑртнӑ: укҫан хавхалантарни шкулсене ташлаштарӑмсене кӗме хӗтӗртӗ.

Аса илтерер: республикӑри темиҫе шкул нумаях пулмасть ТОП-500 тата Топ-200 танлаштарӑмсене кӗнӗ.

Чӑваш Енре ҫынсене шӑнман пӑр ҫине лартса хӑвармалли ҫӗнӗ мел шухӑшласа кӑларнӑ. Юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗнче лавккара сутуҫӑра ӗҫлекен 20 ҫулти хӗр полицие ҫитнӗ.

Хайхискер ултавҫӑсен аллине лекнӗ. Ҫак кунсенче ун патне арҫын шӑнкӑравланӑ, укҫа куҫармалли терминал хуҫи-мӗн вӑл. Арҫын сутуҫа аппарата программӑлама ыйтнӑ.

Ун валли арҫын 1000 тенкӗлӗххине — 2, 500 тенкӗлӗххине — 2, 100 тата 50 тенкӗлӗххине икшер хатӗрлеме ыйтнӑ. Сутуҫӑ ӑна шанса кассӑран укҫа илнӗ. Арҫын укҫана тавӑрма шантарнӑ. Хӗр «кӗмӗле» лешӗ каланӑ номер ҫине куҫарса панӑ.

Унтан арҫын каллех тепӗр «операци» тума ыйтнӑ. Ҫапла пике ултавҫа 10 пин тенкӗ ытла куҫарса панӑ. Арҫын кайран шӑнкӑравлама шантарнӑ. Анчах паллӑ ӗнтӗ — вӑл ҫухалнӑ. Телефонне сӳнтерсе хунӑ. Халӗ йӗрке хуралҫисем ҫав арҫын кам пулнине уҫӑмлатаҫҫӗ.

Сергей Арсентьев тунӑ сӑн

Ҫынсем вӑрманта тилӗ виллисене тупни пирки «Про Город» хаҫата пӗлтернӗ. Вилесем хутаҫра выртнӑ.

Ҫынсене ку сисчӗвлентернӗ. Хутаҫа аэропорт ҫывӑхӗнче тупнӑ. Вырӑнти ҫынсем каланӑ тӑрӑх, хӑшӗ-пӗри чӗрчунсене вӗлерет те ҫул хӗрринче ывӑтса хӑварать. Кунашкал тискерлӗх пӗрре кӑна мар пулнӑ-мӗн.

Сергей Арсентьев каланӑ тӑрӑх, такам аэропорт ҫывӑхӗнче тилӗсене вӗлерет те вилесене ҫул хӗррине пӑрахса хӑварать. Икӗ тилӗ хутаҫра выртнӑ, тепри айккинче йӑваланнӑ. Хутаҫ халӗ те унтах выртать, ҫавӑнтах ҫынсем иртсе ҫӳреҫҫӗ.

Ахӑртнех, ку чылайӑшне пӑшӑрхантармасть. Халӗ ку ыйтӑва специалистсем уҫӑмлатаҫҫӗ.