Ҫӗнӗ Шупашкарта шӑв-шав ҫӗкленнӗ. Пепке кӗтекен, икӗ ача амӑшне (вӗсенчен пӗри сусӑр) хваттертен урама кӑларса ярасшӑн. Людмила Соломонова пурӑнакан хваттере Шупашкарти ҫар чаҫӗ туртса илесшӗн-мӗн.

Руфина ҫул урлӑ каҫнӑ чухне машина айне лекнӗ. Амӑшӗ хӗрне виҫӗ ҫул ӗнтӗ зонд урлӑ ҫитерет. Ача ҫапса хӑварнӑ арҫын ирӗке амнистипе тухнӑ. Халӗ вӑл ҫемьене 500 пин тенке пӗчӗкшерӗн тӳлет.

Людмила сахал тупӑшлӑ ҫемьесен йышне кӗрсе пурӑнмалли кӗтесе тивӗҫнӗ. Суд урлӑ. Администраци уйӑрса панӑ хваттер лайӑх лару-тӑрура пулман. Амӑшӗ юсав ӗҫӗсем тума тытӑннӑ. Халӗ хваттер питӗ илемлӗ.

Кӑҫалхи авӑн уйӑхӗнче ӑна суда чӗннӗ. Хваттер унӑн мар, ҫар чаҫӗн иккен. Ҫемьене хваттертен кайма ыйтнӑ.

2007 ҫулта ҫар ҫыннин ҫемйине кӑларса янӑ. Лешӗ ӑна приватизацилеме тӑнӑ-мӗн. Приставсем ку ӗҫе 7 ҫул тӑснӑ. 2014 ҫулта тинех хваттер пушаннӑ. Анчах ҫар чаҫне ӑна тавӑрса паман. Чиновниксем унта Соломоновсене пурӑнма янӑ. Ку лару-тӑру пирки ҫар ҫыннисем халӗ тин пӗлнӗ, хваттере пушатма ыйтнӑ.

Хула администрацийӗ ҫар чаҫӗ кая юлнине ҫирӗплетет. Хваттер тахҫанах хула хыснине куҫнӑ. Суд ҫапла йышӑннӑ.

Малалла...

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче яланхиллех М.Д.Михайлов ячӗллӗ опера фестивалӗ иртӗ. Кӑҫал вӑл чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пуҫланӗ.

Фестиваль Дж.Вердин «Отелло» премьерипе уҫӑлӗ. Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкар ҫыннисем Ж.Бизен «Кармен» постановкипе киленме пултарӗҫ. Солистсем Михайловск театрӗн артисчӗсем пулӗҫ.

Чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Э.Сапаев ячӗллӗ Мари патшалӑх оперӑпа балет театрӗ «Любовь к трем апельсинам» постановка кӑтартӗ. Икӗ кунран Чулхалари патшалӑх академи оперӑпа балет театрӗ опера-мюзикл лартӗ. Раштавӑн 1-мӗшӗнче Удмурт Республикин артисчӗсем сцена ҫине тухӗҫ.

Фестиваль хупӑннӑ кун сцена ҫине Раҫҫейри тата ют ҫӗршывсенчи паллӑ артистсем тухӗҫ. Вӗсен йышӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн артисчӗсем те пулӗҫ. Дирижер ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Ольга Нестерова пулӗ.

Пӳлӗм пулсан та – хӑвӑн

«Мир квартир» (чӑв. Хваттерсен тӗнчи) портал Раҫҫейри ҫурт-йӗр хакне тишкернӗ. Хальхинче вӑл пӳлӗм сутса илме мӗн хака ларнипе кӑсӑкланнӑ.

Шупашкара илсен, Чӑваш Енӗн тӗп хулинче пӳлӗмсен хакӗ кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнчен тытӑнса юпа уйӑхӗччен чакса пынӑ. Пӳлӗмӗн вӑтам хакӗ 679 пин те 559 тенкӗпе танлашнӑ. Пӳлӗмсем уйрӑмах йӳнелнӗ хула — Смоленск. Унта хак тӑхӑр уйӑхра 13,7 процент чакса 743 пине ҫитнӗ. Новосибирскра 12,2 процент йӳнелнӗ, Хабаровскра — 8,9%, Кисанта (Рязаньте) – 8,7%. Ҫапах та хаксем хӑпарнӑ хуласем те пур. Кунта — Воронеж (+7,8%), Сочи (+7,3%), Сургут (+6,9%), Чуллӑ Ҫыр (+6,8%) тата Ӗпхӳ (+6,4%).

Мускаври пӳлӗме вӑтамран 3,1 миллионпа туянма пулать. Унта хак пӗр процента яхӑн кӑна чакнӑ. Сочинче те пӳлем хакӗ Мускаври пекех — 3 миллион тенкӗ. Питӗрти коммуналлӑ пӳлӗмшӗн вӑтамран 1,6 миллион тенкӗ ыйтаҫҫӗ.

Олег Цыпленков

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ пӗтӗм тӗнчери премие Ольга Тургайпа Олег Цыпленков тивӗҫнӗ.

Ольга Тургая чӑваш прозине тата журналистикине аталантарма пысӑк тӳпе хывнӑшӑн, «Лауреаты Международной премии имени Михаила Сеспеля» (чӑв. Михаил Ҫеҫпӗл ячӗллӗ пӗтӗм тӗнчери преми лауреачӗсем) кӑларӑма хатӗрлесе пичетленӗшӗн тата чӑваш театр ӳнерне аталантарма пулӑшнӑшӑн преми тивӗҫнӗ.

Олег Цыпленкова республикӑри ҫамрӑксене патриот воспитанине парассипе чылай ҫул ӗҫленӗшӗн, тӑван халӑхӑмӑр аваллӑхра пурӑннӑ вырӑнсене илсе кайса ҫӳренӗшӗн, чӑваш кинематографне аталантарнӑшӑн суйласа илнӗ.

Ҫеспӗл Мишши премине 1966 ҫулта ҫирӗплетнӗ. 50 ҫул каялла йышӑннӑ премин пӗрремӗш лауреачӗсем — Леонид Агаков ҫыравҫӑ, Юрий Збанацкий украина ҫыравҫи (вӑл «Ҫеҫпӗл» роман ҫырнӑ), Чӑваш академи драма театрӗн артистки Нина Григорьева. Премие вӗсем 1967 ҫулта тивӗҫнӗ. 1996 ҫултанпа Ҫеҫпӗл Мишши премине Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ыркӑмӑллӑх фончӗ валеҫет.

Ирина Калентьева

Рио-де-Жанейрора иртнӗ Олимп ваййине хутшӑннӑ чӑваш спортсменкине Ирина Калентьевӑна тата унӑн тренерне республика хыснинчен укҫа уйӑрса хавхалантарма йышӑннӑ. Хушӑва паян Чӑваш Ен Правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ.

Аса илтеретпӗр, Патӑрьел районӗнчи Нӑрваш Шӑхаль ялӗнче ҫуралса ӳснӗ спортсменка финиша 17-мӗш ҫитнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Ирина Калентьева юлашки вӑхӑтра Мӑкшӑ Республикин чысне хӳтӗлесе пурӑнчӗ. Асӑннӑ республикӑри Олимп резервӗн шкулӗнче вӗренекен велочупуҫӑсемпе тӗл пулнӑ чух Ирина Калентьева тӑван тӑрӑхне кӳренсе калаҫнӑ. Тӗнче кубокне пилӗк хутчен ҫӗнсе илнӗ, тӗнче чемпионатӗнче икӗ хутчен мала тухнӑ, 2008 ҫулхи Олимп ваййинче бронза медале тивӗҫнӗ спортсмен Чӑваш Еншӗн 20 ҫул ытла ӑмӑртӑва хутшӑннине аса илнӗ май: «Официаллӑ ҫынсенчен мана пӗр ҫын та Риори Олимпиада умӗн ӑнӑҫу сунмарӗ», — тенӗччӗ.

Маларах асӑннӑ хушура Олимпиадӑна хутшӑннӑ Ирина Калентьевана 50 пин тенкӗ, унӑн тренерне Алексей Семенова 25 пин тенкӗ уйӑрма йышӑннӑ.

Малалла...

Элтепер студенткӑна чыслать. 2011 ҫулхи ӳкерчӗк

Чӑваш Республикинчи вунӑ студент кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗнче уйӑхсерен вуншар пин тенкӗ укҫа илсе тӑрӗ. Михаил Игнатьев Элтепер грантне професси пӗлӗвӗ паракан вӗренӳ заведенийӗсенче пӗлӗве туптакан пултаруллӑ ҫамрӑксене пама 2015 ҫулхи ҫулла йышӑннӑччӗ.

2016-2017-мӗш вӗренӳ ҫулӗсенче «кӗмӗле» Шупашкарти Н.В. Никольский ячӗллӗ колледжри виҫҫӗмӗш курс студенчӗсем Михаил Колбасов, Александр Романов, унти тӑваттӑмӗш курс студенчӗ Валерий Малыгин, Шупашкарти строительствӑпа хула хуҫалӑхӗн техникумӗн тӑваттӑмӗш курс студентки Анна Симакова тата унти виҫҫӗмӗш курс студентки Елена Яковлева, Улатӑрти технологи колледжӗн виҫҫӗмӗш курс студентки Ольга Сумкина, Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗн тӑваттӑмӗш курс студенткисем Ольга Теплова тата Мария Ягина, Шупашкарти электромеханика колледжӗн — Компентенцисен регионсем хушшинчи центрӗн тӑваттӑмӗш курс студенчӗ Роман Федоров, Етӗрнери агротехника техникумӗн тӑваттӑмӗш курс студенчӗ Денис Шайахметов тивӗҫнӗ.

Чӑваш Республикин вӗренӳ министерствинче паян Чӑваш чӗлхин пӗрлехи комиссийӗн ларӑвӗ иртрӗ. Унта 4-5 ыйту сӳтсе яврӗҫ. Чи малтанах тӳрлетнӗ орфографи правилисене халӑх патне ҫитересси пирки калаҫрӗҫ. Калаҫу каллех пӗрле е уйрӑм ҫырасси ҫине куҫма пуҫланӑран ыйтӑва хӑвӑртрах пӗтӗмлетме шутларӗҫ. Юрий Виноградова вара орфографи словарьне хӑвӑртрах хатӗрлесе ҫитерме сӗнчӗҫ. Ӑсчах хальхи вӑхӑтра П тата Р саспаллисемпе ӗҫлени пирки пӗлтерчӗ. Чылайӑшӗ ҫӗнетнӗ правилӑсемпе паллашасшӑн пулин те вӗсене тепӗр 2-3 уйӑх кӗтме ыйтрӗҫ. Хальхи вӑхӑтра правилӑсене юридици шайӗнче ҫирӗплетес ӗҫ пыни пирки Юрий Николаевич Исаев каларӗ.

Малалла шкулсенче усӑ куракан вӗренӳ кӗнекисемпе методика кӑтартӑвӗсем тавра калаҫу иртрӗ. Доклад калаканӗ Ираида Степанова пулчӗ. 2017 ҫулта вӗренӳ кӗнекисен ҫӗнӗ федераллӑ йышне хатӗрленӗрен вӗренӳ министрӗ чӑваш чӗлхи учебникӗсем те унта пулсан аван пулнине палӑртрӗ, вӑл списока ҫирӗплетиччен ӗлкӗрме сӗнчӗ. Ку ӗҫе тума вара ҫывӑх вӑхӑтра «ҫул-йӗр карттине» тума сӗнчӗ. Ҫавӑн пекех Чӑваш кӗнеке издательствине вӗренӳ кӗнекисене ытларах тиражпа кӑларма сӗнчӗҫ.

Малалла...

Чӑваш Енре пурӑнакан 50 ҫулти арҫын суд сакки ҫине ларӗ. Вӑл финанс пирамиди йӗркеленӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак арҫын 2014 ҫулта «Удобно-сбережения» тулли мар яваплӑ общество йӗркеленӗ. Килӗшӳсем туса ҫынсенчен укҫа упрама илнӗ. Хӑй саккунлӑ майпа ӗҫленине кӑтартмашкӑн вӑл процентсем кӑштах тӳленӗ.

Анчах чее ӗҫ нумайлӑха тӑсӑлман. Унӑн хура ӗҫне тупса палӑртнӑ. Арҫын финанс пирамиди йӗркелесе хӑйӗн кӗсйине 159 миллион тенкӗ чикнӗ. Вӑл 546 ҫынна улталанӑ. Вӑлтана Мӑкшӑ, Чӑваш, Коми республикисенче, Ханты-Манси автономи округӗнче, Киров, Чулхула облаҫӗсенче пурӑнакансем лекнӗ.

Халӗ ку ӗҫе следовательсем суда ярса панӑ.

Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче паян Пӗтӗм чӑвашсен 2-мӗш «Асам» кинофестивалӗн пресс-конференцийӗ иртрӗ. Унта юпа уйӑхӗн 24–29-мӗшӗсенче иртекен культура мероприятийӗ пирки тӗплӗнрех каласа пачӗҫ.

Кӑҫалхи кинофестивале пурӗ 22 ӗҫ хутшӑнӗ — илемлӗ 9 фильм, 5 документалли тата 8 анимациллӗ фильм. Илемлӗ фильмсене илес пулсан куракансем «Там, где нет тебя» (режиссёрӗ Ю. Спиридонов), «Принять удар» (Е. Рябцева), «Вера и сомнение» (Е. Рябцева), «Сурӑм хӗрӗ» (В. Карсоков), «Чакӑр куҫӑм шӑпана» (А. Степанов-Пӑртта), «Никита» (М. Никитин), «В лесу» (М. Ефремов), «Асамат кӗперӗ» (Р. Андреев), «Ветки» (В. Синяев) фильмсемпе паллашма пултарӗҫ. Документаллисен шутӗнче Ю. Спиридоновӑн «Я люблю тебя, Шумерля» тата «Генерал Тихонов», А. Ефремовӑн «Вут-хӗмре иртнӗ ҫамрӑклӑх», Ю. Сергеевӑн «История великого народа», С. Сахаровӑн «Шигали» пулӗҫ. Анимациллӗ фильмсене иккӗн тӑратнӑ — 3 фильма Улатӑрти ача-пӑча ӳнер шкулӗ хатӗрленӗ, ыттисене — В. Галошев. Улатӑртисем чӑваш халапӗсем ҫинче никӗсленнӗ «Почему сосна и ель вечно зеленые», «Как река началась», «Как ловили Луну» фильсем кӑтартӗҫ. Вӗсем пурте — вырӑсла.

Малалла...

Хӗле хирӗҫ гриппа чирлекенсен йышӗ ӳссе пырать. Хальлӗхе тухтӑрсем чан ҫапмаҫҫӗ пулин те сисчӗвленмелли сӑлтав пур. Республикӑра 7 пин ытла ҫын чирленӗ. Ытти ҫулпа танлаштарсан, кӑтарту пысӑкрах.

Иртнӗ эрнери кӑтартупа танлаштарсан вара хисеп чакнӑ — 5,4 процент сахалрах. Ытларах Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем чирлеҫҫӗ. 17 ҫул тултарман ачасем сахал мар: чирлисен 72,5 проценчӗ.

Лабораторире 9 ҫынна тӗрӗсленӗ. Вӗсенчен 3-шӗн — парагрипп вирусӗ, пӗрин — аденовирус.

Чирлес мар тесен тухтӑрсен сӗнӗвӗсене шута илмелле. Сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнмалла, урамра уҫӑлса ҫӳремелле. Ҫын кӗпӗрленекен вырӑнтан пӑрӑнма тӑрӑшмалла. Хамӑра хамӑр упрамаллах…