Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне ертсе пыма Валерий Клементьева шаннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, вӑл Сарӑтури консерваторинче вӗреннӗ, Етӗрне районӗн хисеплӗ ҫынни.

Театрти черетлӗ сезона уҫнӑ чух вӑл сцена ҫине епле костюмпа тухнине тиркекенсем тупӑннӑ. «Чӑвашкино» киностудин тата электрон документацин архивӗн сектор пуҫлӑхӗнче ӗҫлекен Вероника Кочешкова Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, театр директорӗ сцена ҫине сцена тумтирӗпе тухнӑ имӗш. «Директор костюмне туянайман. Сцена гардеробӗнчине илме тивнӗ», — пӗлтернӗ Вероника Кочешкова.

«О, Турӑҫӑм», — тӗлӗннӗ тепри, республикӑри паллӑ журналист. «Йӑлтӑрккисене сӳтсе пӑрахнишӗн тав ту-ха», — йӗкӗлтешнӗн хуравланӑ малтанхи комментатор.

Шупашкарти Пичет ҫуртӗнче ӗҫлекен ҫын Пичет ҫуртне ятлать. Хӑйӗн кӑмӑлсӑрланӑвне вӑл унти хуҫасене те систернӗ ӗнтӗ, те ҫук, анчах Фейсбукра ҫырса кӑтартнӑ.

«Пирӗн Пичет ҫурчӗ ҫапах та хӑрушла вырӑн. Тӗслӗхрен, унӑн кивӗ те ванса пӗтнӗ, чӗриклетекен лифчӗсемпе усӑ курмастӑп тесе хама ҫӗр хут та сӑмах панӑ. Сӑмахӑма чылай вӑхӑт тытнӑччӗ», — шӑрҫаланӑ Маргарита Красотина журналист.

«Советская Чувашия» хаҫат ӗҫченӗ лифтри пӑтӑрмаха тӗплӗн ҫырса кӑтартнӑ.

Унта вӑл ҫиҫӗмле хӑвӑртлӑхпа пӗр 10 минут таран пӗрремӗш хутран ҫиччӗмӗшне, унтан аялалла ҫӳренӗ иккен. Хӑйӗн ярӑнас килнипе мар паллах. Лифт кутӑнлашнӑран. Пулӑшу ыйтмалли кнопкӑна пусни те усӑ кӳмен. Кӑштахран лифт аранах чарӑннӑ та хӗрарӑм тухайнӑ.

Шупашкарта пурӑнакан 38 ҫулти хӗрарӑм йытӑсене питӗ юратать ахӑртнех. Хайхискер тӑватӑ ураллӑ туса тӗнче тетелӗ урлӑ туянма шутланӑ. Хӗрарӑм сайтра хӑйне килӗшекен йытта курнӑ та сутуҫипе ҫыхӑннӑ. Лешӗ чӗрчуна Мускавран Шупашкара самолетпах яма шантарнӑ.

Хӗрарӑм ӑна ӗненнӗ, 20 пин тенкӗ куҫарса панӑ. Анчах Мускавран самолетпа нимӗнле йытӑ та вӗҫсе килмен. Хӑйне улталанине ӑнланнӑ хӗрарӑм кун пирки полицие пӗлтернӗ.

Йӗрке хуралҫисем сутуҫӑ ӑҫтан пулнине тупса палӑртнӑ. Вӑл – Иваново облаҫӗнчи 25 ҫулти хӗрарӑм, унччен те судпа айӑпланнӑскер. Ултавҫӑ нихӑҫан та йытӑ ӗрчетмен иккен.

Ку тӗслӗх тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ полицейскисем ҫав хӗрарӑм тума пултарнӑ ытти преступление тӗрӗслеҫҫӗ.

Шупашкарта хӑмла пуҫтаракан комбайн мӗнле ӗҫленине тӗрӗсленӗ. Ӑна Шупашкарти «Техмашхолдинг» предприяти туса кӑларнӑ. Кунашкал комбайн Раҫҫейре – пӗрремӗш. Техника тепӗр уйӑхран хатӗр пулӗ, унтан ӑна «АгроРесурсы» тулли мар яваплӑ обществӑна ярӗҫ.

Ҫӗнӗ комбайн хӑмлана лайӑх пуҫтарать: хунавӗ ҫинче пӗр хӑмла та юлмасть.

Хӑмла производстви иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче пуҫланса кайнӑ. ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов каланӑ тӑрӑх, пирӗн производительсен хӑмлана сутас енӗпе опыт сахал пулнӑ, ҫавӑнпа ӗҫ калӑпӑшне пӗчӗклетме тивнӗ.

Шупашкарти шкулсенчи апатланмӑшсенче пӗрешкл меню тӑвасшӑн. Кунашкал шухӑша апатлану комбиначӗсен ертӳҫисем канашлура пӗлтернӗ. Ӑна Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Захаров ертсе пынӑ.

Ҫак тӗллевпе ку эрнере управлени специалисчӗсем хулари шкулсене ҫитеҫҫӗ, апатлану комбиначӗсен ӗҫне тӗрӗслеҫҫӗ. Акӑ, тӗслӗхрен, «Спектр» тулли мар яваплӑ общество тивӗҫтерекен менюра плов, солянка, чӑх какайӗнчен пӗҫернӗ гуляш пур.

Ҫавӑн пекех кунсерен апат-ҫимӗҫе тӗрӗслекен комисси ӗҫне вӑйлатасси пирки калаҫнӑ. Дмитрий Захаров поварсен квалификацине ӳстерме, кулинари конкурсӗсем, ӑсталӑх класӗсем ирттерме сӗннӗ.

Илпек ураменчи 7-мӗш ҫурт. 2gis.ru сайтри сӑн

Шупашкарти пӗр ҫурт путвалӗнче ҫын виллине тупнӑ. Тӗлӗнмелле те, ӑна унччен никам та асӑрхаман. Виле вара путвалта пӗр ҫул кӑна выртман.

Ку паян, авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, пулнӑ. Вилене Илпек урамӗнчи 7-мӗш ҫурт путвалӗнче тупнӑ. Нумай хваттерлӗ ҫуртра юсав тӑвакан электрик ӑна ӑнсӑртран асӑрханӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, виле унта 2-3 ҫул выртнӑ ахӑртнех.

Ку ҫурта "Жилкомсервис-1" управляющи компанийӗ пӑхса тӑрать. Нивушлӗ 2-3 ҫул хушшинче путвала никам та кӗрсе пӑхман? Виле шӑрши сарӑлнине те никам та туйман-ши?

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.

Аса илтерер, нумаях пулмасть Чӑваш халӑх сайчӗ тепӗр тискер пӑтӑрмах пирки пӗлтернӗччӗ: упӑшки унран уйрӑлма шухӑшланӑ арӑмне вӗлернӗ, ӳтне чӑматана хурса ҫӗр айне чавса чикнӗ.

Ыран, авӑн уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Тутарстанри Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушкинче «Чӳклеме» уяв иртӗ.

Теччӗ район администрацийӗн пресс-служби пӗлтерни тӑрӑх ку хыпара «Тэтэш таннары» (чӑв. Теччӗ шуҫӑмӗсем) тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырнӑ.

Кӑнна Кушкинчи уяв 10 сехет те 30 минутра пуҫланмалла. Савӑнӑҫлӑ мероприятин программипе паллаштарнӑ май унта чӑваш эстрадин артисчӗсем концертпа ҫитессине, Чӑваш Енри тата Тутарстанри Теччӗ районӗнчи пултарулӑх ӑстисем пулассине пӗлтернӗ. Халӑх промыслисен, ремеслисен, декоративлӑ прикладной ӳнер куравӗсем ӗҫлӗҫ. Сувенир продукцине туянма май туса парӗҫ. Тӗрлӗ ӑсталӑх сехечӗ ирттерме шантараҫҫӗ. Наци апат-ҫимӗҫне сутӗҫ. Ачасем валли ҫеҫ мар, аслисем валли те аттракционсем ӗҫлӗҫ, спорт вӑййисем иртӗҫ.

Пӗрремӗш ҫавра. Чӑваш пӗтнипе пӗтменни пирки калаҫнӑ чух Ҫеҫпеле асра тытар, Ҫеҫпӗл умӗнче намӑсланар.

Паянхи чӑваш наци ӑнӗнчи (сознанийӗнчи), чӑваш наци тӗнчетуйӑмӗнчи тӗпри кӑмӑла палӑртма/ӑнланса илме пӑхсан ирӗксӗрех Ҫеҫпӗл сӑввисем аса килеҫҫӗ. (Ун сӑввисем каҫ тӗттӗмне самантлаха сирекен ҫиҫӗм пек: халӑх чунӗнчи шухӑша кӗменни, сӗмленни уҫӑмланать, наци шӑпин ҫырӑвне вулас кӑмӑл пирте – Ҫеҫпӗле ӑша илнисенче – амаланать.). 1921 ҫулхи ҫуркунне ҫырнӑ сӑввине поэтӑмӑр «Йӑвӑр шухӑшсем» тесе ят панӑ. Сӑвӑ ӑҫта ҫырӑнни те пӗлтерӗшлӗ – Шупашкарта, чӑвашсен тӗп хулинче.

Шупашкартан тухрӑм, тӳрех утрӑм,

Атӑл тӑвайккийӗ ҫине ухрӑм.

Акӑ куҫӑм умӗнче чӑваш ҫӗрӗ…

Тӑван ҫӗршыв тавра чунӑм вӗҫрӗ.

Атӑл шавланине итлерӗм:

Чуна лӑплантарса пули, терӗм.

Анчах канӑҫсӑр чунӑм лӑпланмарӗ,

Пуҫран йӑвӑр шухӑш каймарӗ.

Тӑван ҫӗршыв, сана ӗненеттӗм,

Пулас мухтавлӑхна сисеттӗм…

Халиччен шанчӑкпа чӗре ҫунчӗ…

Паян теме сиссе ӗмӗт сӳнчӗ.

Шанчӑксӑр чунӑма сивӗ ҫапрӗ,

Сивӗннӗ чӗрере вӑйӑм чакрӗ.

Малалла...

Наци чӗлхиллӗ халӑх сечӗсем официаллӑ массӑллӑ информаци хатӗрӗсенчен пахарах. Наци интернечӗ ҫамрӑксене уйрӑмах витӗм кӳрет. Ҫакна Хусанти Шигабутдин Марджани ячӗллӗ институт ӗҫченӗсем «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи тутарсен виртуаллӑ виҫӗ пӗрлӗхне тишкернӗ хыҫҫӑн пӗтӗмлетнӗ.

Институтӑн этносоциологи пайӗн ертӳҫи Гульнара Габдрахманова «Азатлык» радиона тӗпчев кӑтартӑвӗпе паллаштарнӑ. Экспертсем сӑнанӑ тӑрӑх, наци интернечӗ (унта патшалӑхӑн влаҫ органӗсен сайчӗсем, социаллӑ медиа кӗрет) пур халӑхӑн та аталанать. Тутарсенне ҫапах та ку енӗпе ҫитекен ҫук.

Тутарстанри вырӑсла ресурссенче политикӑпа ҫыхӑннӑ ыйтусене ытларах сӳтсе яваҫҫӗ пулсан, тутарлисем ҫемье, культура, тӗн, ӑс-хакӑл темисене хускатаҫҫӗ-мӗн.

Шупашкарта пурӑнакан, Пушкӑртстанра ҫуралнӑ Леонид Андреев-Лесник Николай Ванерккен икӗ кӗнекине цифрӑлаттарса типографире пичетлеттернӗ.

Леонид Андреев хӑй вӑхӑтӗнче колхозра, счетоводра, истори учителӗнче, судьяра ӗҫленӗ. Псевдонима Вӑрман хуҫалӑхӗн министерствинче юридици службин пайӗн пуҫлӑхӗ пулса ӗҫленине кура илнӗ.

Хастар ватӑ темиҫе ҫул ӗнтӗ чӑваш чӗлхин орфографи правилисене тишкерет.

Халӗ унӑн аллинче — Ванерккен 1926 ҫулта пичетленнӗ «Чӑваш чӗлхийӗн орфокрафи словарӗ» тата 1929 ҫулта кун ҫути курнӑ «Чӑвашла ҫырасси (правӗлӑсемпе орфокрафи словарӗ)» кӗнекисем. Цифрӑлаттарма 500 тенкӗ тӳленӗ, икӗ кӗнекене пӗр ҫӗре пухса кӑларма — 750 тенкӗ. Саппас пултӑр тесе икӗ экземплярпа пичетлеттернӗ.

«Хальхи вӑхӑтри орфографи правилисене сӳтсе явнӑ чух Тимухха Хӗветӗрӗн, каярах Ванеркке ятне пуҫласа илтрӗм. Унтан вӗсен ӗҫӗсемпе кӑсӑкланма пуҫларӑм», — каласа кӑтартрӗ ҫак йӗркесен авторне Леонид Андреев-Лесник.

Хальхи вӑхӑтри тӗпчевҫӗсенчен вӑл Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫченне Геннадий Дегтярёва хисепленине палӑртать.