Шупашкар хулинче урамсене тата картишсене юртан тасатсах тӑраҫҫӗ. Пӗрремӗш юр чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчех ӳкнӗ. «Дорэкс» акционерсен обществи ҫав вӑхӑтранпа 152 пин кубла метр юр турттарнӑ. Ҫав шутран 142 кубла метрне чӳк тата раштав уйӑхӗсенче илсе тухнӑ. Предприятин диспетчер служби пӗлтӗр ҫав тапхӑрта мӗн чухлӗ турттарнине те танлаштарса пӑхнӑ. Ун чухне 49 пин кубла метр кӑна пуҫтарӑннӑ, 2014-мӗш ҫулта вара — 31 пин.
Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, хулари юра икӗ полигонта пухаҫҫӗ: Калинин районӗнче («Промтрактор» савутӑн тасатмалли сооруженийӗ ҫывӑхӗнче) тата Мускав районӗнче (Б. Хмельницкий урамӗнче). Вӗсенче юра талӑкӗпех йышӑнаҫҫӗ. Сӑмах май, юра управляющи компанисемпе ытти предприяти-организацисем те турттарса каяҫҫӗ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри филиалӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗрхи культурӑсем хӗл аван каҫаҫҫӗ. Юр республикӑра пӗр пек тан выртать. Унӑн хулӑнӑшӗ 15 сантиметртан пуҫласа 45 сантиметра ҫитет, вӑтамран 27 сантиметрпа танлашать. Калча тӗмленнӗ вырӑнта сывлӑш температури — 2 градус сивӗ. Кӑнтӑр енчи районсенче (тӗслӗхрен, Пӑрачкавра) вӑл 5 градуса ҫывӑх. Ҫӗр 23 сантиметртан пуҫласа 26 сантиметр таран шӑннӑ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри филиалӗнчи специалистсем асӑрханӑ тӑрӑх, тутлӑхлӑ япаласене калча ытлашши илмест, ҫавӑнпа кӗрхисене хӗл каҫма лайӑх. Агрономсем палӑртнӑ тӑрӑх, кӗрхи пӗрчӗллӗ культурӑсен 1,5 проценчӗ ҫеҫ пӗтнӗ. Ку вӑл — вӑтамран. Ытти ҫулсенче ҫак цифра 7–8 процент таран пулнӑ.
Чӑваш Енри вӑрмансенче Африка мурӗнчен вилнӗ хир сыснисен виллисене тупнине Чӑваш халӑх сайчӗ те пӗлтернӗччӗ. Заповедникра ӗҫлекенсем ку версипе килӗшмеҫҫӗ иккен. Ун пек ҫырӑва вӗсем «Правда ПФО» интернет-хаҫата ҫитернӗ.
Африка мурне хир сыснисем сараҫҫӗ тенин заповедникри ӑсчахсене кӑмӑлсӑрлантарнӑ. Вӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, хир сыснисем килти сыснасенчен чир ҫаклатаҫҫӗ. Заповедникри специалистсем килти сыснана вӗсен территорине такам пӑрахнӑ тесе каласшӑн. Ҫапла хӑтланни такамсене кирлӗ имӗш: ҫавсем хир сыснисене никам тӗрӗслесе тӑмасӑр тытма ирӗк парасса шанаҫҫӗ. Заповедникре вилнӗ хир сысни тупиччен маларах РФ Президенчӗн Администрацине Атрать (Улатӑр районӗ. — Авт. асӑрхаттарӑвӗ) ялӗнчен ҫыру ҫитнӗ. Унта Напольноери тата Сӑрҫи Майданри (Пӑрачкав районӗ. — Авт. асӑрхаттарӑвӗ) тӗслӗх хыҫҫӑн заповедникри хир сыснисене мӗншӗн персе пӑрахмаҫҫӗ тенӗ-мӗн.
Африка мурне сарма темиҫе ҫул каялла кашкӑрсене вӗлермелли кампани ирттерни те пулӑшнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен. Кашкӑрсем — вӑрман санитарӗсем. Вӗсем вӑйсӑр тата хир сыснисене тӗп тӑваҫҫӗ.
Чӑваш Енри вӑрмансенче Африка мурӗнчен вилнӗ хир сыснисен виллисене тупнине пула ҫак чӗрчунсене сунарҫӑсен те тытма юрамӗ.
Ку чару Улатӑрпа Пӑрачкав районӗсене пырса тивет. Хушӑва Чӑваш Енӗн праивтельстви шайӗнчех хатӗрленӗ. Ӗҫлӗ хута ЧР Министрсен Кабинечӗн Пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Владимир Аврелькин ӗнер алӑ пуснӑ.
Аса илтеретпӗр, пилӗк чӗрчуна «Сӑрҫи» заповедникре асӑрханӑ. Хир сыснисен виллисене ҫунтарса янӑ, виҫӗ метр тарӑнӑшне пытарнӑ.
Инфекци радиусне палӑртнӑ хыҫҫӑн пӗрремӗш зонӑна Улатӑр районӗнчи Березовая Поляна тата Сӑрҫи Майданӗ, Пӑрачкав районӗнчи Любимовка, Сыреҫ ялӗсем кӗнӗ. Иккӗмӗш зонӑра — Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Комсомольски, Пӑрачкав, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле районӗсем, Улатӑр тата Ҫӗмӗрле хулисем.
Чӑваш Енри вӑрмансенче Африка мурӗнчен вилнӗ хир сыснисен виллисене тупнӑ. Пилӗк чӗрчуна «Сӑрҫи» заповедникре асӑрханӑ. Вӗсем мӗне пула вилнине ветеринарсем тӳрех чухланӑ-ха. Лаборатори тӗпчевӗ вара иккӗленӗве ҫирӗплетнӗ.
Хир сыснисен виллисене ҫунтарса янӑ, виҫӗ метр тарӑнӑшне пытарнӑ. Халӗ инфекци ӑҫтан тухнине тӗпчеҫҫӗ.
Инфекци радиусне палӑртнӑ: 30 метр. Пӗрремӗш зонӑна Улатӑр районӗнчи Березовая Поляна тата Сӑрҫи Майданӗ ялсем, Пӑрачкав районӗнчи ялсем кӗнӗ.
Иккӗмӗш зонӑра — Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Комсомольски, Пӑрачкав, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле районӗсем, Улатӑр тата Ҫӗмӗрле хулисем лекнӗ.
Шупашкарта депутатӑн ҫӳп-ҫапӗ ҫунать. Кун пирки «Ҫыхӑнура» портал чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче хӑйӗн страницинче хыпарланӑ. Республикӑн Ҫутҫанталӑк министерствинче тӑрӑшакансемпе полицейскисем ҫӳп-ҫапа саккуна пӑсса пухнине палӑртнӑ. «Экосервис» предприяти ячӗпе ун чухне санитарипе эпидемиологи нормисене пӑхӑнман тесе административлӑ материал шӑрҫаланӑ.
Анчах эрне иртсен те лару-тӑру улшӑнман: вырӑн ҫаплипех мӑкӑрланса тӑрать иккен. Ҫак факта каллех «Ҫыхӑнура» портал хыпарлать. Яваплисене черетлӗ хутчен чӗнсе илнӗ хыҫҫӑн Ҫутҫанталӑк министрествин ӗҫченӗсем сывлӑша тата ҫӳп-ҫап мӗн чухлӗ пуҫтарӑнса кайнине виҫсе кайнӑ.
«Экосервис» пуҫлӑхӗ — Алексей Никитин, вӑл — Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ.
Шупашкарти База проездӗнче ҫул-йӗр пӑрланса ларнине пӑхмасӑрах асфальт сарнине Пӗрремӗш каналпа та кӑтартнӑччӗ. Шупашкартисен опычӗпе вӑрнарсем те усӑ кураҫҫӗ темелле.
Чӳк уйӑхӗн 21-мӗшӗнче кӑнтӑрла хыҫҫӑн поселокри Ленин урамӗнчи 140, 142, 144-мӗш ҫуртсем патӗнче тротуар сарма пуҫланӑ. Тепӗр кунне ҫул-йӗрҫӗсем ӗҫе малалла тӑснӑ. Чернышевский урамӗнчи шӑтӑк-путӑка та ҫавӑн пек меслетпе асфальт тултарнӑ.
Строительсен тӑрӑшӑвне курнӑ ҫынсем каланӑ тӑрӑх, асфальт хытса ларман, ура ҫумне ҫыпӑҫать. Ҫул-йӗрҫӗсем: «Пире каланӑ та эпир саратпӑр», — тесе ӑнлантарнӑ. Вырӑнти администрацире видео ӳкерсе илсе Youtube видеохостинга вырнаҫтарма, мӗн те пулин килӗшмесен судлашма сӗннӗ-мӗн.
Шупашкарти хӑш-пӗр ҫынсем ҫӳп-ҫапа контейнера мар, ҫырмана пӑрахаҫҫӗ. Ҫавна май чиновниксем хысна укҫине ҫӳп-ҫапа пуҫтарас тесе тӑкаклама тивет.
Кӑҫалхи кӗркунне ирӗк памасӑр йӗркеленӗ 77 купана тӗп тунӑ. Ҫӳп-ҫапа ытларах чухне ҫырмана ывӑтаҫҫӗ, унтан вара пуҫтарма питӗ йывӑр. Илсе тухайманнине ҫӗрпе танлаштарма тивет. Тӗслӗхрен, пӗр ҫырмана 10 КамАЗ тӑпра килсе тӑкнӑ.
Пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче пӗр ҫӳп-ҫап купи ҫунма тытӑннӑ. Кайран ӑна тӗп тунӑ. Хӑш-пӗр вырӑна контейнер лартнӑ. Ҫӳп-ҫапа илсе тухаҫҫӗ. Анчах ҫынсенчен чылайӑшӗ ҫӳп-ҫапа илсе тухмашкӑн килӗшӳ ҫырма хирӗҫ. Нумай та укҫа кирлӗ мар ӗнтӗ — 50 тенкӗ ҫеҫ.
Теприсем ҫӳп-ҫапа ҫырмана пӑрахса ҫунтараҫҫӗ. Анчах вӗсем ҫутҫанталӑка та, хӑйсене те сиен кӳнине ӑнкармаҫҫӗ. Малашне администраци кам йӗркене пӑснине тупса палӑртмашкӑн видео лартасшӑн.
Шупашкар районӗнчи Ҫӗньялта ҫуралса ӳснӗ Александр Яковлев орнитолог ӗнер хӑйӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ.
Ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче: утравсемпе тинӗссем хӗрринче — кайӑк-кӗшӗк тӗнчине тӗпчекен маттур ҫак ҫынна ҫутӑ тӗнчене килнӗ ятпа Лӑпкӑ океан (Чукотка, Сахалин, Курил утравӗсем) хӗрринче пурӑнакансенчен пуҫласа Атлантика (Германи, Англи, Франци, Израиль...) таранах саламланӑ. Ӑшӑ сӑмахӗсем Раҫҫей, Казахстан, Украина, Беларуҫ урлӑ вӗҫнӗ. Шупашкар район ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗскере юлташӗсем, ӗҫтешӗсем, вӗренекенӗсем, студентсем, фотографсем, ҫулҫӳревӗҫсем, кайӑк-кӗшӗке юратакансем, биологсем, ҫутҫанталӑкӑн уйрӑмах хӳтӗлемелли вырӑнӗсенче ӗҫлекенсем ырӑ суннӑ. Фейсбукри хӑйӗн страницинче пурне те тав тунӑ май Саша Яковлев малашне те хӑйӗн сӑнӳкерчӗкӗсемпе савӑнтарма тата ҫутҫанталӑк ҫинчен каласа кӑтартма шантарать.
Юлашки ҫулсенче Саша тӗрлӗ тӑрӑха кайса унти кайӑк-кӗшӗке тӗпчет. Пурне те хут ҫине куҫарать вӑл, ӳкерсе те илет. Аякри ҫӗрсенчи кайӑк-кӗшӗк тӗнчине ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пек тӗпчессине Александр Яковлев 2013 ҫулта Курил утравӗ ҫинчи пысӑк сӑмсаллӑ ула кураксенчен пуҫланӑччӗ.
Ҫӗркаҫ Шупашкарти аэропортра чарӑнмалли полосаран самолет тухса кайнӑ. Пӑтӑрмахӗ «Победа» авиакомпанин самолечӗпе пулса иртнӗ. Бортри 184 ҫынтан, телее, пӗри те шар курман.
Самолет полосаран тухса кайнинче диспетчерсен е летчиксен айӑпӗ ҫук. Уншӑн ҫанталӑк айӑплӑ теме пулать — ӗнер ҫумӑр ҫунӑ хыҫҫӑн ҫул-йӗр калама ҫук пӑрланса ларчӗ. Ҫапах та паян Чӑваш Енӗн премьер-министрӗ ку пӑтӑрмаха республикӑн транспорт министрӗпе Михаил Резниковпа сӳтсе явнӑ чух аэропорт ӗҫлесе ҫитерейменнине палӑртнӑ. Вӑхӑтра реагентпа сапнӑ пулсан кӑлтӑк сиксе тухмӗччӗ.
«ЮТэйр» компанин кӑштахран Шупашкара ҫитмелли самолетне вара Хусана янӑ — Шупашкара килекен пассажирсене ҫапла вара кӳршӗлле регионта антарнӑ.
Пӑтӑрмаха тӗрӗслеме ятарлӑ комисси йӗркеленӗ.
-2.7 °C