Ӑшӑ ҫанталӑка пула «Сӑрҫи» заповедникре сӑвӑрсем пӗр уйӑх маларах хӗллехи ыйхӑран вӑраннӑ. Унчченхи сӑнавсем кӑтартнӑ тӑрӑх, вӗсем пуш уйӑхӗн вӗҫӗнче ҫу пуҫламӑшӗнче ҫеҫ вӑранаҫҫӗ.

Кӑҫал ҫанталӑк ӑшӑ тӑнӑран, ҫуркунне час килнӗрен сӑвӑрсем маларах вӑраннӑ. Патӑрьел участокӗнче пушӑн 7-мӗшӗнче сӑвӑр йӑви уҫӑ пулнине курнӑ. Анчах чӗрчунсене курма май килмен. Пушӑн 11-мӗшӗнче вӗсем каллех тухнӑ, хӗвел пӑхнӑран вӗсене сӑн ӳкерме те май пулнӑ.

Ҫанталӑк сивӗтсен сӑвӑрсем йӑвинче пурӑнӗҫ. Чи кирли — апат пулни. Халӗ вӗсем пӗлтӗрхи курӑкпа тӑранса пурӑнаҫҫӗ.

Канаш районӗнче икӗ браконьер Хӗрлӗ кӗнекене кӗртнӗ чӗрчуна персе вӗлернӗ. Сӑмах — хир качаки пирки.

Нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче вӗсене тытса чарнӑ. Анчах браконьерсем тарнӑ. Вӗсем кам пулнине оперативлӑ шырав вӑхӑтӗнче палӑртма май килнӗ. Ку ӗҫ тӗлӗшпе ШӖМӗн районти уйрӑмӗ тӗрӗслев ирттерме тытӑннӑ.

Хир качакине персе вӗлернине 140 пин тенкӗпе танлаштарнӑ. 2015 ҫулхи хӗлле шутланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре 59 хир качаки пулнине палӑртнӑ.

Нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗнче, юлашки кунӗнче, сунарҫӑсен сезонӗ вӗҫленет. Ҫак вӑхӑтра сунарҫӑсем тискер чӗрчунсене пенӗ.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра кашкӑрсене тытмалли сезон пуҫланнӑ. Ку таранччен районсенче 17 «тукмак хӳрене» тытнӑ.

ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Вӑрнар районӗнче — 8, Ҫӗмӗрле районӗнче — 5, Элӗк, Улатӑр, Тӑвай тата Патӑрьел районӗсенче 1-ер кашкӑр персе вӗлернӗ. Нарӑс уйӑхӗн 29-мӗшӗнчен пуҫласа Чӑваш Енре ҫӑмламас чӗрчунсене тытма чарӗҫ.

Ҫӗршывӑн регионӗсене те, вӗсене ертсе пыракансене те тем тӗрлӗ рейтингра та танлаштараҫҫӗ. Пысӑк шайри тӳре-шарана массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче асӑннине тишкернинче чӑваш парламенчӗн спикерӗ Юрий Попова сахал аса илни пирки нумаях пулмасть эпир пӗлтернӗччӗ.

«Симӗс патруль» Пӗтӗм Раҫҫейри обществӑлла организаци те хӑйӗн кулленхи танлаштарӑмне пичетлесе кӑларнӑ. Чӑваш Республики унта саккӑрмӗш вырӑна тухнӑ. Ҫапла вара ҫӗршывӑн экологи рейтингӗнче чи лайӑх 10 регион шутне кӗнӗ. Танлаштарӑма симӗссисем 2007-мӗш ҫултанпа хатӗрлеме тытӑннӑ. Проекта пурнӑҫа кӗртме патшалӑх пулӑшӑвӗпе усӑ кураҫҫӗ, Пӗтӗм Раҫҫейри «Лига здоровья нации» (чӑв. Наци сывлӑхӗ лиги) общество организацийӗн конкурс пӗтӗмлетӗвне шута илсе пурнӑҫлаҫҫӗ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Ҫуркунне ҫывхарнӑ май ейӳ пирки калаҫма тытӑннӑ. Чӑваш Енре ятарлӑ комисси ларӑвӗ иртнӗ.

Ларӑва ЧР ҫутҫанталӑк министрӗ Сергей Павлов ертсе пынӑ. Специалистсем пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑри 56 яла ейӳ илме пултарать. Ларура унран хӳтӗленмелли майсем пирки калаҫнӑ.

ЧР МЧСӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ейӳ 16 районти 56 ялта сарӑлма пултарать. Унта — 903 ҫурт, 2270 ҫын пурӑнать. Ҫавна май унран сыхланмалли мероприятисен планне хатӗрленӗ.

Ҫак уйӑхӑн 23-мӗшӗнчен тытӑнса нарӑсӑн 23-мӗшӗччен республикӑра «Снегоход» (чӑв. Юрҫӳрен) уйӑхлӑх пырать.

Унӑн тӗллевӗ — юр ҫийӗн ҫӳрекен ҫав техникӑн техника тӑрӑмне тӗрӗслесси, регистраци йӗркине пӑхӑннипе пӑхӑнманнине палӑртасси, хӑрушсӑрлӑх правилисене тытса тӑрасси. «А» ушкӑна кӗрекен автотранспорта тата мотохатӗре уйӑхлӑх вӑхӑтӗнче йӑлтах тӗрӗслесшӗн.

Юрҫӳренсене (снегоходсене) вӗсен двигателӗ 4 кВтран е 5,4 лаша вӑйӗнчен пысӑкрах пулсан регистрацилемелле. Ун рулӗ умне АI, АII, АШ, АIV категориллӗ тракторист-машинист прави пур ҫынсен кӑна ларма юрать. Мӗнле категори кирли снегоходӑн хӑватӗнчен, вӑл миҫе пассажира турттарнинчен килет. Ӑна тытса пыракансен те, ытти машина рулӗ умӗнчи пекех, хӑрушсӑрлӑх правилисене пӑхӑнмалла.

Вӑрнар районӗнчи Вӑрманкас тата Пӑртас ял тӑрӑхӗсенче пурӑнакансем кашкӑрсене пула аптӑраса ҫитнӗ.

Кӗперлӗ Кӳлхӗрринче, сӑмахран, ҫак тискер чӗрчун мӗн чухлӗ шар кӑтартнине шутласа халтан кайни пирки ӗнентереҫҫӗ район администрацийӗнче.

Ҫынсен сурӑхӗ те ҫухалать иккен, хурӗ те, килти йытта та кашкӑрӗ тиркемест. Нурӑсри ҫутҫанталӑк заказникӗнче вара хир сыснисем шар кураҫҫӗ.

«Рассвет» тулли мар яваплӑ обществӑн сунарҫи Леонид Михайлов кашкӑр паразитлӑ тата вируслӑ чир-чӗр сарать тесе хӑратни таранах илсе кӑтартнӑ район адмиснитарцийӗн сайтӗнче кашкӑрсене тытма пуҫланине пӗлтерекен хыпарта.

Ҫапла, иртнӗ канмалли кун Вӑрманкасра тӑватӑ кашкӑра персе пӑрахнӑ. Пӗри ама ҫакланнӑ, ыттисем — аҫасем. Вӑрнарсем шутланӑ тӑрӑх, районта тата тепӗр виҫӗ кашкӑр юлма пултарнӑ.

Чӑваш Енре йывӑҫсене саккунсӑр майпа каснӑ тӗслӗх тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ку хыснана 13 миллиона яхӑн тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ.

Прокуратура тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн ҫакӑ палӑрнӑ: «Чувашская топливная компания» АУО ирӗк илмесӗрех Шупашкарти тата Октябрьски поселокӗнчи 8 пине яхӑн хурӑнпа хыра каснӑ. Ку республикӑна 13 326 578 тенкӗ те 69 пуслӑх тӑкак кӳнӗ.

Компани тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Кунсӑр пуҫне йӗркене пӑснӑскере административлӑ явап тыттарма йышӑннӑ. Ҫавна май компание 125 пин тенкӗ штраф тӳлеттерӗҫ.

Кӑрлач уйӑхӗнче ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнче асар-писер ҫил-тӑман алхасрӗ. Ӑна пула ҫул ҫинче урапасем пӑкӑсене лексе нушаланчӗҫ, транспорт вӑхӑтра ҫула тухайманни те пулчӗ.

Раҫҫейӗн ӗҫ тата ӗҫлев службин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Иван Шкловец ҫанталӑк условине е транспорт ҫӳременнине пула ӗҫе кая юлса ҫитекенсене айӑпламалла марри пуҫлӑхсене пирки чӗнсе каланӑ.

«Ӗҫри тивӗҫе пурнӑҫлайманни ҫынран хӑйӗнчен килмест, ҫавӑнпа та ӑна РФ Ӗҫ кодексӗн 192-мӗш статйипе пӑхнӑ пек айӑплани тӗрӗс мар», — ӑнлантарнӑ Роструд пуҫлӑхӗн ҫумӗ.

Иван Шкловец ҫынсене штрафлакан пуҫлӑхсем саккуна пӑсни пирки те аса илтернӗ. Ҫын дисциплинӑна ытах пӑссан ӑна асӑрхаттарма, выговор пама е ӗҫрен хӑтарма юрать-ха. Анчах штрафласси пирки РФ Ӗҫ кодексӗнче ҫур сӑмах та каламан.

Ҫӗршывра тата республикӑра кашни ҫулах мӗнле те пулин тематикӑна халалласси йӑлана кӗчӗ. Пӗлтӗр, ав, ҫӗршывра Литература ҫулталӑкӗ терӗҫ, Чӑваш Енре Константин Иванов ҫулталӑкӗ иртрӗ. Кӑҫал вара Чӑваш Енре Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗ тесе пӗлтерчӗҫ, Раҫҫейре Кино ҫулталӑкӗ тесе йышӑнчӗҫ.

Кӑҫалхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин килес ҫулхи ҫулталӑк мӗнле пулассине те палӑртнӑ. Хушура вӑл 2017-мӗш ҫул Экологи ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ.

Йӗркелӳ комитечӗн ертӳҫине те палӑртнӑ. Ҫӗршывра иртекен Экологи ҫулталӑкӗшӗн явапли — РФ Президент Администрацийӗн ертӳҫи Сергей Иванов. Ун вара йӗркелӳ комитечӗн йышне ҫирӗплетмелле. РФ правительствин Экологи ҫулталӑкне халалласа ирттермелли ӗҫсене ҫирӗплетмелле.