«Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ унта хӗл каҫакан кайӑксене тата пурӑнакан чӗрчунсене шута илет. Ҫулсерен йӗркелекен ҫак ӗҫе вӑл иртнӗ уйӑхрах пурнӑҫлама тытӑннӑ. Чӗрчунсемпе кайӑксен хӗллехи маршрутне унта нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗчченех сӑнӗҫ.
Шута илнин тӗллевне йыша палӑртассипе сӑлтавлаҫҫӗ. Пӳрне ҫине хурса шутламаҫҫӗ. Вӑрман хуралӗн патшалӑх инспекторӗсем навигаторсемпе усӑ кураҫҫӗ. Кайӑксемпе чӗрчунсене шутлама Наци паркӗн тӑван тавралӑха сыхлас енӗпе ӗҫлекен тата ӑслӑлӑх пайӗн ӗҫченӗсем те хутшӑнаҫҫӗ. Пӗтӗмпе 42 маршрута шута илнӗ, вӗсен тӑршшӗ — 400 километр.
ЧР Ҫутҫанталӑк министерствинче — улшӑну. Ведомствӑра министрӑн ҫумне Владимир Курчина отставкӑна янӑ. Кун хушӑва кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ.
Документра должноҫран хӑтарнӑ сӑлтава палӑртман. Аса илтерер: Владимир Курчин асӑнна должноҫра 2013 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнчен ӗҫленӗ.
Министр ҫумӗн пуканне йышӑнсан вӑл патшалӑх экологи, вӑрман, вӑрманти пушар тӗрӗслевӗсен пайне ертсе пынӑ.
Шупашкарти А. Николаев космонавт ячӗллӗ ача-пӑча паркӗнчи «Ковчег» зоокӗтес пӑлан аҫипе амине илсе килнӗ.
Дмитрий Моисеев хаҫатҫӑ пӗлтернӗ тӑрӑх, зоокӗтес ертӳҫинчен Георгий Богославскирен ывӑлӗ Хӗл Мучи мӗнле транспортпа ҫӳрени пирки ыйтнӑ-мӗн. Вӑл ачасене Ҫӗнӗ ҫулхи тӗп сӑнар пӑланпа ҫӳренине кӑтартма тӗв тунӑ имӗш.
Икӗ ҫулти чӗрчунсем ҫут тӗнчене Уралта килнӗ, кӑштахран вӗсене Тутарстанри харпӑр хуҫалӑх тытса тӑракан туяннӑ. Халӗ вара вӗсем — Шупашкарта.
Зоокӗтесре ытти чӗрчун та пур: тилӗ, енот, кроликсем, качакасем... Пурӗ — 30 ытла чӗрчун. Пӑлансем зоокӗтесре — чи пысӑккисем. Тата — чи хаклисем. Вӗсене Хӗрлӗ кӗнекене кӗртнӗ.
Шупашкарта пурӑнакан пӗр хӗрарӑм хӑйӗн хваттерӗнче ҫунатне хуҫнӑ ҫӑхана усрать-мӗн. Ӑна вӑл попугайсем тытмалли читлӗхе вырнаҫтарнӑ.
Елена Петрова «Про Город» корреспонденчӗсене кайӑк унӑн килне мӗнле лекнине каласа кӑтартнӑ.
Хӗрарӑмӑн хӗрӗ урамра уҫӑлса ҫӳренӗ чухне юр ҫинче кайӑка асӑрханӑ-мӗн. Тӳрех ӑнланнӑ: ҫӑханпа темӗн пулнӑ.
Хӗр ун патне ҫывӑхарах пынӑ. Лешӗ ҫунат ҫапса вӗҫсе хӑпарма хӑтланнӑ, анчах усӑсӑр. Хӗр ӑна хӗрхеннӗ те киле чупса кайнӑ, курупка йӑтса тухнӑ. Хайхискер вӑйсӑр кайӑка тытса килне йӑтса килнӗ.
Халӗ хура ҫӑхан вӗсен килӗнче пурӑнать. Хӗр ӑна тӳрех ҫӑкӑр панӑ. Выҫӑскер ӑна хапӑлласах ҫинӗ.
ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви пуҫарнӑ «Селфи — ҫӳп-ҫапа хирӗҫ» республика акцийӗ «Экопозитив — 2014» пӗтӗм Раҫҫейри премин ҫӗнтерӳҫи пулса тӑнӑ.
Ҫак премие регионсем хушшинчи «Эка» экологи общество организацийӗ йӗркеленӗ. Ӑна обществӑна экологи ыйтӑвӗсемпе кӑсӑклантарас тӗллевпе пуҫарнӑ.
Ҫулсерен иртекен преми ҫӗнтерӳҫисене раштавӑн 11-мӗшӗнче Мускавра чысланӑ. Унта тӳре-шарана, бизнес-организацисене, экологи сообществисене, МИХсене чӗннӗ. ЧР Ҫутҫанталӑк министерствин элчисем те пулнӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене ҫутҫанталӑк чулӗнчен хатӗрленӗ статуэткӑсемпе, дипломсемпе чысланӑ. Уявпа килӗшӳллӗн эко-ярмӑрккӑ йӗркеленӗ, эко-парнесем хатӗрлес енпе ӑсталӑх класӗсем иртнӗ, экокухньӑна тутаннӑ, эколотерея пулнӑ.
Сӑнсем (34)
Шупашкар районӗнчи Илпешри ҫӳп-ҫап вырӑнӗ ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗр ҫинче вырнаҫнӑ иккен. Ӑна 1979 ҫулта уҫнӑ. Хӑй тӗллӗн никам та турттарма тытӑнман-ха. Йӑлари хытӑ каяша ҫавӑнта турттарма Шупашкар районӗнчи хӑй тытӑмлӑх органӗсем 35 ҫул каяллах ирӗк панӑ. Анчах ҫав ҫӗр ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ пулни халь ҫиеле тухнӑ. Кун пирки республика прокуратурин пресс-служби пӗлтерет.
Малтан унта вырӑнти колхоз каяш турттарнӑ, каярах — ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх предприятийӗсем. Юлашки ҫулсенче каяша унта «Чувашское» акционерсен хупӑ обществи район администрацийӗпе тунӑ килӗшӳ тӑрӑх турттарса пурӑннӑ.
Ҫӗре урӑх тӗллевпе усӑ курма тытӑннӑ хыҫҫӑн унӑн категорине тепӗр категорие куҫармалла-ҫке. Илпешри ҫӳп-ҫап вырӑнне ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ категорирен никам та куҫарманнине кура вӑл паян кун та кӗтӳ кӗтмелли вырӑн шутланать.
Шупашкар район администрацийӗ ҫак енӗпе хӑй вӑхӑтӗнче тивӗҫлӗ мера йышӑнман тесе Шупашкар район прокуратури район администрацийӗн хальхи пуҫлӑхӗн ячӗпе представлени шӑрҫаланӑ. Унта айӑплисене явап тыттарма сӗнни те пур иккен.
Ҫак кунсенче «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче икӗ объекта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Вӗсем — «У медведя во бору» экологи сукмакӗ тата «Снежная» гриль беседка.
Уява наци паркӗн директорӗ Ю.Татарских уҫнӑ. Наци паркӗнче унччен те виҫӗ экологи сукмакӗ пулнӑ: «Тайны чувашского леса», «Приоткрывая двери старины», «Эко — невидаль».
«У медведя во бору» ҫӗнӗ сукмак уҫӑлнӑ май наци паркӗпе ҫывӑхрах паллашма пулать. Вӑл туризмӑн пӗр пайӗ, парка килнӗ ҫынсен тавракурӑмне тата анлӑлатӗ.
Сукмак ҫинче кӑтарту паллисем, информаци стенчӗсем, тискер чӗрчунсен макечӗсем пур.
Чӑваш Енре пӑрлӑ ҫумӑр ҫунӑранпа, республикӑра инкеклӗ лару-тӑрӑва пӑрахӑҫланӑранпа вӑхӑт самай иртрӗ ӗнтӗ. Анчах ҫав вӑхӑта аса илтерекенни пур-ха. Республикӑри ҫулсен хӗррипе хуҫӑлса аннӑ йывӑҫсем йӑваннине иртен-ҫӳрен куратех.
Ку кӑна мар. Шупашкарта та ӳкнӗ йывӑҫсене пуҫтарса ӗлкӗреймен иккен. Шупашкар хула администрацийӗн чиновникӗсем планеркӑра хулари районсен пуҫлӑхӗсен, коммунальщиксен ӗҫӗпе кӑмӑлсӑррине палӑртнӑ. Картишсенче хуҫӑлнӑ йывӑҫсене ахаль ҫынсем кӑна мар, влаҫрисем те кураҫҫӗ вӗт.
Пӑрлӑ ҫумӑр хыҫҫӑн юлнӑ йывӑҫсене пуҫтарманнине кура планеркӑра Алексей Ладыковпа Леонид Черкесов районсен тата управляющи компанисен пуҫлӑхӗсем умне тӗллев лартнӑ: йӑлтах пуҫтармалла!
Аса илтерер: юпа уйӑхӗнче ҫунӑ пӑрлӑ ҫумӑра пула республикӑри 515 ял шар курнӑ, унта 100 пин ҫын пурӑнать. Юпан 19-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ республикӑра инкеклӗ лару-тӑру режимӗ пулнине йышӑннӑ.
Йӗпреҫ районӗнче Хум юханшыври пулӑ мӗншӗн вилнине уҫӑмлатаҫҫӗ. Кун пирки ЧР ГКЧС сайтӗнче пӗлтереҫҫӗ.
Юханшывра пулӑ вилни пирки чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 15 сехетре пӗлтернӗ. Хальлӗхе пӑтӑрмах калӑпӑшӗ пирки сӑмах ҫук. Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, халӗ юханшыври пулӑ мӗншӗн вилнине тата ку мӗн чухлӗ тӑкак кӳнине уҫӑмлатаҫҫӗ.
МЧС управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Хум шывне, ун ҫывӑхӗнчи тӑпрана тата вилнӗ пулла тӗрӗслемешкӗн илнӗ. Вӗсене лабораторире тӗпченӗ хыҫҫӑн сӑлтавӗсене палӑртӗҫ.
Асаилтеретпӗр, нумай пулмасть Йӑршу шывӗнчи пулӑсем вилнине пула «Юрма» агрохолдинга укҫа-тенкӗ енӗпе тӑкаклаттарнӑччӗ.
Чӑваш наци музейӗнче ҫӑткӑн кайӑксен куравӗ уҫӑлнӑ, унта фонд пуххинчи экспонатсене вырнаҫтарнӑ.
Курав виҫӗ пайран тӑрать. Пӗрремӗшӗнче курма килнисем ҫак кайӑксем хӑйсен апатне епле шыранине пӗлме пултараҫҫӗ. Иккӗмеш пая «Хӗрлӗ кӗнекене» кӗртнӗ кайӑк тӗсӗсене вырнаҫтарнӑ. Виҫҫӗмӗш пайра вара Алексей Левашкин тунӑ сӑнсемпе паллашма май пур — ҫак маттур ҫын ҫӑткӑн кайӑксем валли йӑва туса хатӗрлет. Куравра вӗсен хӑш-пӗр тӗсӗсене курма пулать.
Куравра хальхи технологисене те манман — экспонатсемпе тӗплӗнрех QR-кодсемпе те паллашма пулать. Ҫӑткӑн кайӑксен куравӗ хӑй чӳк уйӑхӗн вӗҫӗччен ӗҫлемелле.
+15.3 °C