Шупашкарта Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртне уҫассине Мускавра та ырланӑ. Аса илтеретпӗр, ӑна Халӑх пӗрлӗхӗн кунӗнче уҫӗҫ. Кун пирки республикӑмӑр Элтеперӗ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура асӑнса хӑварнӑччӗ.
Ӗнер Наци ӗҫӗпе тимлекен федераци агентствин акт залӗнче Раҫҫейӗн Халӑхсен ассамблейин канашӗпе унӑн ҫамрӑксен координаци канашӗн пӗрлехи анлӑ ларӑвӗ иртнӗ. Чӑваш Енрен Мускаври мероприятире Чӑваш Енри халӑхсен ассамблейин ертӳҫи Лев Кураков, Мускаври чӑвашсен ентешлӗх ертӳҫи Анатолий Григорьев тата ЧПУ профессорӗ Владимир Васильев хутшӑннӑ.
Ларура РФ Президенчӗ ҫумӗнчи наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен канаш президиумӗн пайташӗ, Этнологипе антропологи институчӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Владимир Зорин пирӗн республикӑра тӗрлӗ халӑх ҫыннишӗн туса ирттерекен ырӑ ӗҫсене палӑртнӑ май Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртне уҫассине те ырӑпа асӑнса хӑварнӑ.
Ыран, кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерстви И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗпе пӗрле «Врачпа уҫӑлса ҫӳрени» акци ирттерет. Хальхинче ӑна Раҫҫейӗн студенчӗсен кунне халалланине пӗлтереҫҫӗ.
Ҫавна май акци иртнӗ май «Будь спортивным! Стань здоровым!» (Спортпа туслӑ пул! Сывлӑхлӑ пул!) студентсен флешмобӗ йӗркелеме шухӑшласа хунӑ. Сывлӑха усӑ кӳрекен утта ЧПУн медицина факультечӗн деканӗ Валентина Диомидова тата республикӑн Сывлӑх сыхлав министерствин право тата кадрсен пайӗн пуҫлӑхӗ Ольга Петрова ертсе пымалла. Флешмоба медицина факультечӗн студенчӗсене, интернӗсене, ординаторӗсене тата врачсене йыхравланӑ.
Ирхи тӑхӑр сехетре Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ умӗнче пуҫланакан мероприятие кӑмӑл пур кирек пур ҫынна та чӗнеҫҫӗ.
Нарӑс уйӑхӗнче Раҫҫейре йӑлана кӗнӗ «Йӗлтӗр йӗрӗ» иртет. Кӑҫалхипе вӑл 35-мӗш хут йӗркеленӗ.
Анлӑ спорт мероприятине ирттерме Чӑваш Ен те хатӗрленет. Кӑҫал вӑл нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче иртӗ. Шупашкарта кӑҫал та, пӗлтӗрхи пекех, вӑл аэропорт ҫывӑхӗнче пулӗ.
Яланхи пекех ӑмӑрту VIP-чупуран пуҫланӗ. Тӳре-шара йӗлтӗрпе 2017 метр ярӑнӗ. Унтан пӗтӗмӗшле старт пуҫланӗ. Унта 3 ҫухрӑм чупӗҫ. Кун хыҫҫӑн 5 тата 10 ҫухрӑмлӑ дистанцисене парӑнтарӗҫ.
«Йӗлтӗр йӗрӗ» 12 сехетре пуҫланӗ.
Шупашкарта ӑшӑ трасси ҫинче авари пулнӑ. Юсав ӗҫӗсем темиҫе сехет пыраҫҫӗ ӗнтӗ.
Паян Мичман урамӗпе Кривов урамӗ хӗресленекен вырӑнта ӑшӑ трасси ҫинче авари пулнӑ. Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫакна пула 9,5 пин ҫын ӑшӑсӑр тӑрса юлнӑ. Хваттерсене пӑрӑхсем сивӗ. Ҫулпа вара машинӑсем иртсе ҫӳреймен.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков аварие пӗтерес тӗллевпе ӗҫлӗ комисси йӗркеленӗ. 17 сехетре вырӑна Шупашкар мэрӗ Ирина Клементьева тата Алексей Ладыков ҫитнӗ.
Ӑшӑ пӑрӑхӗсене ҫур ҫӗрччен йӗркене кӗртме шантарнӑ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «Манӑн ҫӑлтӑр тӳпере» ятпа курав уҫнӑ. Ӑна Чӑваш Республикин халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ. Куравра поэтӑн докуменчӗсемпе, сӑн ӳкерчӗкӗсемпе, япалисемпе, ал ҫырӑвӗсемпе тата автор хайлавӗсемпе паллашма пулать.
Уява республикӑн культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов тата ыттисем хутшӑннӑ. Поэтӑн ывӑлӗ Атнер Хусанкай, вӑл филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, ашшӗн пурнӑҫӗнчи кӑсӑклӑ самантсене аса илнӗ. Унӑн кашни кӗнеки хӑйӗншӗн пурнӑҫ энциклопедийӗ евӗр пулнине палӑртнӑ. Курава уҫнӑ ҫӗре СССР халӑх артистки Вера Кузьмина та пынӑ. Вӑл мӑшӑрӗн «Тилли юррисем» хайлавӗнчи сыпӑка вуланӑ.
Роза Степанова юрӑҫ Вера Кузьминан юратнӑ юррине (Литература музейӗн сайтӗнчи хыпарта, шел те, мӗнлине каламан) шӑрантарса панӑ.
«Ҫамрӑксен хаҫачӗн» корреспонденчӗ Вера Эверкки хӑйне парикмахер профессинче тӗрӗслет. Кӑрлач уйӑхӗн 24-мӗшӗнче вӑл Виталий Станьял ӑсчаха ҫӳҫ касса янӑ, сухалне хитрелетнӗ.
Парикмахерта ӗҫлесен ҫӗршывра йывӑр лару-тӑру пулсан та тупӑш тума пулать. Вӑл кирек хӑҫан та ҫӑкӑр ҫимелӗх укҫа ӗҫлесе илме май парать. Ҫапла шухӑшлать Вера Эверкки. Вӑл халӗ тусӗсене, пӗлӗшӗсен ҫӳҫне илем кӗртме кӑмӑллать.
Вера хальлӗхе практика тухать, ҫавӑнпа ӑна модельсем (ҫӳҫ касма тата сӑрлама вӗренмешкӗн кирлӗ ҫынсем) питӗ кирлӗ. Парикмахера вӗренекен журналист Виталий Станьял ӑсчаха ҫӳҫне касса яма сӗннӗ. Виталий Петрович хирӗҫлемен, хаваспах парикмахерские кайнӑ. Прическа ӑна килӗшнӗ. Виталий Станьял чӑваш журналисчӗсем калемпа кӑна мар, кирек мӗнле инструментпа та, ҫав шутра – хачӑ, тура, ӗҫлеме пӗлнинче нихӑҫан та иккӗленменнине палӑртнӑ.
Малтанах 20 ҫулти хӗре Шупашкар хула администрацийӗ ҫурт-йӗр илмешкӗн документсене хатӗрлемелли пирки пӗлтернӗ. Анчах кайран тӑрук ку ӗҫе каярах хӑвармаллине каланӑ.
Анна Федорова, тӑлӑхскер, черетре 2013 ҫултанпа тӑрать. Хваттере кӗҫех куҫасси пирки ӑна кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче пӗлтернӗ. Тепӗр эрнеренех халех ҫӗнӗ хваттер пулмассине пӗлтернӗ. Темӗнле постановленипе килӗшӳллӗн пурӑнмалли кӗтесӗн пӗр пайӗ администрацие куҫнине кӗскен ӑнлантарнӑ та телефона сӳнтернӗ.
Тепӗр тӑлӑхсем тавӑҫ ҫырса суда выляса илнӗ-мӗн. Ҫавӑнпа вӗсене хваттер памах тивнӗ. Пӗлтӗр ҫеҫ черете тӑнисем кӗтеслӗ пулса юлнӑ. Анна Федоровӑн вара хальлӗхе асламӑшӗпе тата унӑн икӗ мӑнукӗпе пурӑнма тивӗ. Хӗр хваттере кӑҫалах тивӗҫессе шантарнӑ-ха та…
Кӑҫал Чӑваш Енре тӑватӑ ача пахчи уҫӑлӗ. Шупашкарти Ҫӗнӗ хула, Радужнӑй, Алькеш микрорайонӗсенче ҫӗнӗ ача пахчисен алӑкӗсем уҫӑлӗҫ.
Ҫуртсене ҫур ҫул иртиччен туса пӗтерме палӑртнӑ. Анчах ача пахчисен ячӗсем хальлӗхе ҫук. Вӗсен ятне сӗнме ҫынсенчен ыйтаҫҫӗ.
Юлашки ҫулсенче ача пахчисен ячӗсене ҫынсем хӑйсем суйлаҫҫӗ. Хальхинче те Шупашкар хула администрацийӗ ыйтӑм ирттерме шухӑшланӑ. Вӑл иртнӗ эрне вӗҫӗнче пуҫланнӑ, нарӑс уйӑхӗн варриччен пырӗ. Кӑрлачӑн 24-мӗшӗ тӗлне ҫынсем 42 ят сӗннӗ.
Ыранпа виҫмине, тепӗр майлӑ каласан, кӑрлачӑн 26—27-мӗшӗсенче, Шупашкарта Промышленноҫа аталантарас енӗпе ӗҫлекен координаци канашӗ тӗрлӗ мероприяти ирттермелле. Унта РФ промышленноҫ тата суту-илӳ министрӗ Денис Мантуров килмелле.
Ку тата ҫак мероприятипе ҫыхӑннӑ ытти хыпара Чӑваш Енӗн вице-премьерӗ Владимир Аврелькин республика Правительствин ҫак эрнери ларӑвӗнче пӗлтернӗ.
Шупашкарта иртекен анлӑ мероприятире апат-ҫимӗҫ машиностроенине аталантарас ыйтӑва сӳтсе явмалла. Денис Мантуров Шупашкарти хӑш-пӗр производство предприятине ҫитсе курмалла. Ларӑва ҫӗршывӑн 61 субъектӗнчен тӳре-шара килсе ҫитесси паллӑ. Вӗсем хушшинче пысӑк производство предприятийӗсен ертӳҫисем те, министрсем те пулмалла.
2011 ҫулта Чӑваш кӗнеке издательствинче Дмитрий Григорьевӑн «Кровь или 72 часа» мистикӑлла романӗ пичетленсе тухрӗ. Кӗнеке авторӗ – врач-генетик. Ун чухне вӑл Америкӑри Джонс Хопкинс институтӗнче (Балтимор хули) ӗҫлесе пурӑнатчӗ, ҫулсерен пӗр-икӗ хутчен Шупашкара килсе кайма май тупатчӗ. Пӗррехинче ҫыравҫӑ-медик кӗнеке корректурине вулама килчӗ, пысӑк калаҫу пуҫлас тӗллевпе хӑйпе илсе килнӗ пысӑках мар чӑматанне уҫса кӑтартрӗ. Унта туллиех темле пробиркӑсем лартса тухнӑччӗ, вӗсене… юн ярса тултарнӑ иккен. Чӑваш юнӗ! Ҫакна Дмитрий Николаевич палӑртсах каларӗ. Пробиркӑсене Шупашкарти юн илекен станцире хатӗрленӗ, вӗсене океан леш енне илсе ҫитерсе генетиксене параҫҫӗ, лешсен вара хӑш ген мӗн енӗпе этеме витӗм кӳнине тупса палӑртмалла.
«Чувашская полицитемия» текен чир пур иккен, унпа ытларах чӑваш ҫыннисем аптраҫҫӗ иккен, ҫавӑнпа ҫапла ят панӑ иккен ку чире. Генетикӑна тӗпчекенсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак чир 62 пин ҫул каяллах пулнӑ, анчах ӑна 1960 ҫулта кӑна шыраса тупнӑ. 1977 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетӗнче Лидия Полякова вырӑс храрӑмӗ ҫӗр ытла пациентӑн юнне тӗрӗслесе пӑхнӑ, хӑшӗсен хӗрлӗ пайӑркасем ытла та нумай пулни палӑрнӑ.
+18.3 °C