Япони тӗп хулинчи «Мичитани» издательствӑра «Ева Лисинӑн ҫырнисен пуххи: Чӑваш литературин ахахӗсем» кӗнеке пичетленсе тухрӗ. Унта пултаруллӑ чӑваш ҫыравҫин ултӑ калавӗ, пӗр эссе тата пиччӗшне халалланӑ «Хӳхлев» сӑвӑ ярӑмӗ кӗнӗ. 234 страницӑллӑ кӗнеке хуплашкине Луиза Юманкка (вӑл – Ева Лисина аппӑшӗ) ӳкерчӗкӗсемпе ӳнерленӗ. Хайлавсене чӑвашран тата вырӑсларан тӳрех яппунла куҫараканӗ – Гото Масанори. Вӑл – гуманитари ӑслӑхӗсен докторӗ (Ph.D., Human Science), Хоккайдо университетӗнчи Славян-Еврази тӗпчевӗсен центрӗн доценчӗ, социаллӑ антропологи (культура антропологийӗ) ӑстаҫи.
«Мичитани» издательствӑна 1990 ҫулта никӗсленӗ. Вӑл Японири тата ют ҫӗршыври авторсен философи хайлавӗсемпе илемлӗ литературине пичетлет, Раҫҫей авторӗсенчен уйрӑмах Чехова кӑмӑллать. Ҫавӑн пекех унта Гоголе, Пастернака, Андрей Платонова, Велимир Хлебникова тата Чарльз Диккенса, Райнер Мария Рилькӗне, ыттисене куҫарса кӑларнӑ.
Ева Лисина та Хӗвел тухакан ҫӗршывшӑн ҫӗнӗ автор мар ӗнтӗ. 2019 ҫулта ҫыравҫӑн «Ҫӗньял ачисем» повеҫӗ «Гундзося» издательствӑра ҫапӑнса тухнӑччӗ.
Паян пӗтӗм тӗнче тӑнӑҫлӑх кунне паллӑ тӑвать. Уяв кунӗ кашни ҫул авӑнӑн 21-мӗш кунне килет.
Уява ПНО (вырӑсла ООН) никӗсленӗ. Чи малтанах, 1981 ҫулта 36/67 номерлӗ резолюцине йышӑннӑ хыҫҫӑн, ӑна авӑн уйӑхӗн виҫҫӗмӗш ытларикунне уявлама йышӑннӑ пулнӑ. 20 ҫул иртнӗ хыҫҫӑн вара 2001 ҫулта, 55/282 резолюцие пӗр саслӑн йышӑнса, уява авӑнӑн 21-мӗш кунӗпе ҫыхӑнтарнӑ. ПНО шухӑшӗпе ҫак кун мӗнпур вӑрҫӑра кану илмелле, никама та хур кӑтартмалла мар.
Кашни ҫул ПНО уява тӗрлӗ темӑпа ирттерет. Кӑҫалхи тема: «Расизма пӗтересси. Тӑнӑҫлӑ пурнӑҫ йӗркелесси». ПНО тӗп секретарӗ Антониу Гутерриш ҫапла каланӑ: «Расизм институтсене, социаллӑ тытӑмӗсене тата кашни ҫыннӑн кулленхи пурнӑҫне халь те ура хурса пырать. Вӑл тарӑна кайнӑ танмарлӑхӑн сӑлтавӗ пулса юлать. Вӑл халӗ те ҫынсене хӑйсен тӗп прависене пурнӑҫа кӗртме чӑрмантарать. Вӑл обществӑри йӗркене аркатать, демократие хавшатать, правительствӑсен легитимлӑхне чакарать, унсӑр пуҫне… расизмпа гендерла танмарлӑх хушшинче пӗревӗрлӗх пурри пирки иккӗленмелли ҫук».
Раҫҫей Федерацийӗнче вара паян Владимир Путин Президент мобилизаци пирки хушӑва алӑ пуснӑ.
| АВН | 20 |
Бетхалере (Кӑнтӑр Африка Республикинчи Мпумаланга провинцин хули) 40-ри Томас Нгкобо, вӑрланӑшӑн ҫичӗ ҫул шыравра тӑраканскер, полицие ӗҫе вырнаҫма пынӑ, ӑна унтах арестленӗ. МИХсем арҫынна «Кӑнтӑр Африкӑн чи тӑмсай преступникӗ» тесе палӑртнӑ, ҫырать Oddity Central.
2015 ҫулта Томас курьерта ӗҫленӗ, ӗҫ вырӑнӗнче вӑл 1200 долларлӑх япала вӑрланӑ. Менеджерсем ҫакӑн пирки тӳрех полицие пӗлтернӗ, йӗрке хуралҫисем арҫын пирки даннӑйсене базӑна кӗртнӗ.
Томас суд саккинчен ҫичӗ ҫул пытанса пурӑннӑ, анчах пӗррехинче ун пуҫӗнче вырӑнти ШӖМе ӗҫе вырнаҫас шухӑш ҫуралнӑ. Африканец хӑйне полици ретне илме заявлени ҫырнӑ, анчах хуравне кӗтсе илеймен, вара пуҫлӑхсен йышӑнӑвне пӗлес тесе вӑл хӑй участока кайнӑ. Унта ҫитсен ӑна тытса чарнӑ.
Тайваньӗн тухӑҫ енче вырсарникун хӑватлӑ ҫӗр чӗтренӗвӗ пулса иртнӗ, Японин наци метеорологи управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх магнитуда 7,2 ҫитнӗ.
Ҫӗр айӗнче пулса иртнӗ ҫапӑну эпицентрӗ Юйцзин районӗнче вырнаҫнӑ пулнӑ, гипоцентр вара пысӑках мар тарӑнӑшра пулнӑ — 10 ҫухрӑмра кӑна.
Миякодзима, Исигаки тата Йонагуни утравсенче ҫӗр айӗнчи чӗтренӗве пула цунами тухас хӑрушлӑх пурри ҫинчен пӗлтернӗ.
Ҫӗр чӗтренӗвӗ хыҫҫӑн юлнӑ ишӗлчӗксен пӗрремӗш сӑнӳкерчӗкӗсене Китайӑн тӗп телекуравӗ вырнаҫтарнӑ.
Париж мэрийӗ Эйфель башнине ҫутатмалли сехете кӗскетмелли план хатӗрленӗ. Кун пирки Le Journal du Dimanche тата Franceinfo пӗлтереҫҫӗ. Халӗ башня ҫинчи юлашки ҫутта 01:00 (02:00 мск) хыҫҫӑн сӳнтереҫҫӗ. Мэри планӗпе вара 23:45 (00:45 мск) вӑхӑт ҫитсенех ҫутатнине сӳнтерӗҫ. Ку вӑхӑтра башньӑран чи кая юлнӑ хӑнасем таврӑнаҫҫӗ.
Эйфель башнин эксплуатаци обществин (Socit d’exploitation de la tour Eiffel) пуҫлӑхӗ Жан-Франсуа Мартен пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак утӑм ытларах енӗпе «ячӗшӗн» ҫеҫ пулать. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ҫӗрлехи вӑхӑтра башньӑна ҫутатма усӑ куракан энерги ҫулталӑкри пӗтӗмӗшле тӑкакран 4% ҫеҫ йышӑнать.
Утӑ уйӑхӗнче Франци президенчӗ Эмманюэль Макрон Раҫҫей газпа тивӗҫтерессине чакарнине пула, тата Electricite de France франци компанийӗ ҫӗршыври АЭС реакторӗсен ҫуррине юсав тата тӗрӗслев тӗллевӗпе чарма шутланине пула энергие яваплӑ усӑ курас плана хатӗрлеме шутлани пирки пӗлтернӗ. Макрон господин сӗннипе килӗшӳллӗн, чи малтанах хуласенчи объектсене «усӑсӑр ҫутатнине» чакармалла.
Чӑваш Енрен ют ҫӗршывсене каяакансен шучӗ йышланнӑ. Кӑҫалхи кӑрлач-ҫу уйӑхӗсенче пирӗн тӑрӑхран 2 пин те 885 ҫын ют ҫӗршыва кайнӑ, кунта 1 пин те 172 ҫын килнӗ.
Сӑмах май каласан, ытларахӑшӗ (пурӗ 2 пин те 105 ҫын) СНГ ҫӗршывӗсене тухса кайнӑ. Никама пӑхӑнман патшалӑхсен пӗрлӗхенчен пирӗн тӑрӑха 656 ҫын куҫса килнӗ.
Ҫывӑхри ют ҫӗршывсене кӑҫалхи пилӗк уйӑхра 780 куҫса кайнӑ, вӗсенчен Чӑваш Ене килсе 516 ҫын тӗпленнӗ.
Борнео утравра (Малайзи) ботаниксем ҫӗнӗ йышши ҫӑткӑн кӑкшӑмлӑ ӳсентӑрана тупнӑ — Nepenthes pudica. Science Daily ҫырнӑ тӑрӑх унӑн хӑйне евӗрлӗхӗ — апата ҫӗр айӗнче тапӑ хатӗрлесе шыранинче. Ҫӗр айӗнчи кӑкшӑмсем вӑрӑмӑшӗпе 11 сантиметра ҫитеҫҫӗ. Вӗсен ӑшне кӑткӑсем, сӑвӑссем тата нӑрӑсем лекеҫҫӗ.
Ытти ҫӑткӑн ӳсентӑрансем кӑпшанкӑсене ҫӗр ҫийӗнчи кӑкшӑмсенче тытаҫҫӗ. Вӗсен шалти пайӗ шӑвӑнчӑклӑ, ҫавна май унта ӳкнӗ кӑпшанкӑ тухаймасть, путать те апат сӗткенӗнче ирӗлет.
Nepenthes pudica вара хӑйӗн кӑкшӑмӗсене ҫӗр айӗнче пытарать. Ахӑртнех, нӳрӗк пӗрешкелтерех тӑнӑран апата унта тупма ҫӑмӑлрах — N. pudica нӳрӗк сахал ту тӑррисенче, тинӗс шайӗнчен 1100–1300 метр ҫӳллӗшре ӳсет.
Нумай вӑхӑт хушши чирлесе пурӑннӑ хыҫҫӑн Пӗрлешнӗ Араб Эмирачӗсен 73 ҫулхи президенчӗ Халифа бен Зейд Аль Нахайян вилнӗ, кун пирки официаллӑ Эмиратсен агентстви пӗлтернӗ.
«Президент ӗҫӗсен министерстви ПАЭ халӑхне, арабпа ислам нацине тата пӗтӗм тӗнчене ПАЭ Аслӑ Президенчӗ шейх Халифа Бен Зейд Аль Нахаян вилнишӗн хурланнине пӗлтерет», — тенӗ пӗлтерӳре.
Вӑл Эмирата никӗсленӗ Зейд Аль Нахайянӑн аслӑ ывӑлӗ пулнӑ.
Юлашки ҫулсенче ПАЭ президенчӗ ҫӗршыва ерсе пырас ӗҫсене хутшӑнман та темелле, ҫак пӗтӗм ӗҫе Абу-Даби эмирачӗн тӗп хулин принцне Мухаммед бен Зейда туса пыма шаннӑ пулнӑ.
Халифа бен Зейд Аль Нахайян президентӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑран Пӗрлешнӗ Араб Эмирачӗсен ертӳлӗхӗ ҫӗршывра виҫӗ кунлӑх траур пулнине пӗлтернӗ. Ҫак вӑхӑт хушшинче мӗнпур патшалӑх учрежденийӗсемпе уйрӑм ҫынсен компанийӗсем ӗҫлемӗҫ.
Нидерландра экологи ӑсчахӗсем фермерсене хӑлхаллӑ сӑтӑрҫӑсен нушине ӑнланса вӗсене валли альтернативлӑ апат вырнаҫтарма сӗннӗ. Кун пирки «Агро XXI» ял хуҫалӑх порталӗ хыпарлать.
Нидерландри пӗтӗм лаптӑкра 2022 сунар тапхӑрӗнче кроликсене тытмӗҫ. Кунсӑр пуҫне, Гронинген, Лимбург тата Утрехт провинцийӗсенче мулкач тытма чарнӑ. Ҫакнашкал йышӑнӑва Ҫутҫанталӑкпа азот министрӗ Кристианна ван дер Валь тунӑ, ун шучӗпе асӑннӑ чӗрчунсен йышӗ хӑрушлӑхра тӑрать.
Сунарҫӑсен ассоциацийӗсем азот министрӗпе килӗшесшӗнех мар – Сунарҫӑсен патшалӑх пӗрлӗхӗ Ваарденбург бюропа пӗрле ирттернӗ тӗпчев тӑрӑх Нидерландри мулкачсен шучӗ малтанхинчен икӗ хута яхӑн пысӑкрах пулса тухнӑ.
Тӗпчев ҫакна та кӑтартса панӑ: мулкачсем — питӗ ӑслӑ чӗрчунсем, вӗсем хӑйсен пурнӑҫ йӗркине Нидерландри пек ҫынсем йышлӑн пурӑнакан вырӑнпа адаптациленӗ, апатланма вӗсем, тӗпрен илсен, ҫӗрле, ҫынсем кансӗрлемен чухне, тухаҫҫӗ.
Фермерсен уйӗсем — мулкачсемшӗн юратнӑ тӑранмалли вырӑн, тӗслӗхрен, вӗсем вӑрмантан тӳрех сахӑр кӑшман уйне тухаҫҫӗ те ҫулҫисене пӗр ҫӳллӗш таран ҫиеҫҫӗ, хӑш чухне ӳсентӑранӑн ӳсмелли вырӑнне те кӑшласа кӑлараҫҫӗ, ҫавна пула ӳсентӑран типсе ларать.
Паллӑ Сахара пушхир урлӑ Мавритани чукун ҫулӗ иртет. Вӑл ӗнтӗ 60 ҫула яхӑн ӗҫлет, тата та нумай ҫул хушши усӑ кӳрӗ. Анчах та ун тӑрӑх пассажирсене турттармаҫҫӗ. Мӗн тума ӑна хывнӑ-ха — кун пирки эпир сире каласа парӑпӑр.
Паллах ӗнтӗ, ку чукун ҫул тӑрӑх ҫӳрекен пуйӑссем пассажирсене турттараканскерсем мар. Ҫак ҫула Зуэрат хулинчи шахтӑсенчен тимӗр тӑпрана тинӗс хӗрринчи Нуадибу порта турттарма тунӑ. 3 ҫухрӑм тӑршшӗ пуйӑссем хӑйӑр тӑрӑх хӗртсе пӑхакан хӗвел айӗнче вӗҫтерсе ҫӳреҫҫӗ. Кунта ӗҫлекенсемшӗн ҫакӑ самай экстремаллӑ ҫулҫӳрев шутланать.
Пуйӑспа тимӗр тӑпра турттарнӑ ҫӗрте ӗҫлекенсем ҫеҫ мар, ахаль сутӑҫӑсем те ярӑнма пултараҫҫӗ — вӗсен ҫитмелли ҫӗре ҫитмелле, килти выльӑх-чӗрлӗхе, апат-ҫимӗҫе кирлӗ вырӑна илсе ҫитермелле. Ҫавӑн пекех ку пуйӑссем ҫинче хӑйсен вӑйне, нервисене тӗрӗслеме юратакан ахаль туристсем те ярӑнаҫҫӗ.
Талӑк хушшинче Нуадибуран 4–5 состав ҫула тухать, вӗсенчен пӗри ҫумне пассажирсем ларма пултаракан вакуна ҫаклатаҫҫӗ. Ҫакӑ та кӑсӑклӑ — пуйӑссен расписанийӗ ҫук.
+9.3 °C