Чӑваш Енри Ҫӗмӗрле хулипе Нават ялне (выр. Наваты) Сӑр юханшывӗ урлӑ понтон кӗперпе ҫыхӑнтарнине эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтерер, икӗ региона тӳрремӗн ҫитме май паракан ҫула ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче уҫнӑччӗ.

Паян кӗпере Ҫӗмӗрлери тата Чулхула облаҫӗнчи, ҫул-йӗр инспекцийӗн инспекторӗсем, автоҫулсене тытса тӑрассишӗн яваплӑ специалистсем хакласа йышӑннӑ. 5 тонна таран таякан машинӑсене чӑтакан кӗпер тӑрӑх ҫывӑх вӑхӑтра автобус хутлама пуҫлӗ. Вӑл Ҫӗмӗрле хулипе Чулхула облаҫӗнчи Нават ялне ҫыхӑнтарӗ.

Ҫурхи, ҫуллахи тата кӗрхи тапхӑрта ӗҫлекен понтон кӗпере 1998 ҫултанпа хута яраҫҫӗ. Икӗ регионта пулин те кӳршӗллӗ пурӑнса пӗр-пӗринпе ҫыхӑну тытакансемшӗн ӑна уҫни чӑннипех те паха.

Чӑваш Енри Ҫӗмӗрле хулипе Нават ялне (выр. Наваты) Сӑр юханшывӗ урлӑ понтон кӗперпе ҫыхӑнтарнӑ. Икӗ региона тӳрремӗн ҫитме май паракан ҫула ӗнер уҫнӑ.

Хӗлле пӑр вӑйлӑ ларсан Сӑр урлӑ пӑр ҫулпа машинӑсем ҫӳремелле туса параҫҫӗ.

Аса илтерер, кӑҫал ӑна кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче хута янӑччӗ. Вӑхӑтлӑх ҫулпа 3 тоннӑран ҫӑмӑлтарах машинӑсен ҫеҫ каҫма юратчӗ. Пӑр ҫулпа иртнӗ чух пӗр сехетре вунӑ ҫухрӑмран ытла хӑваламалла марччӗ. Юханшыв урлӑ ҫула кӑҫал ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче хупрӗҫ. Ҫапла туни пӑр ҫӳхелнипе ҫыхӑннӑччӗ.

Сӑр урлӑ халӗ хывнӑ вӑхӑтлӑх понтон кӗпер урлӑ 5 тоннӑран йывӑр мар машинӑсен иртсе ҫӳреме юрать. Вӗсене талӑкӗпех каҫма ирӗк панӑ.

«Вятка» ҫул урлӑ иртекен Кӑкшӑм юханшывӗ урлӑ хывнӑ кӗпере ҫывӑх вӑхӑтра юсасшӑн. Унта «Чӑвашупрдор», Чӑваш Енӗн Строительство министерствин тата «Волгастройпроект» проект институчӗн специалисчӗсем пулнӑ, кӗпер пахалӑхне хакланӑ.

Вӗсем кӗпере тишкернӗ тӑрӑх, объект япӑхма пуҫланӑ. Автотранспорта каҫса ҫӳреме хӑрушӑ мар-ха, ҫапах та специалистсем хӑш-пӗр мера йышӑнмаллах тесе пӗтӗмлетнӗ. Сӑмахран, иртен-ҫӳрен машинӑсен хӑвӑртлӑхне кӗпер ҫинче чакармалли. Асӑрхаттаракан ҫынна кунӗн-ҫӗрӗн тӑратаймӑн, апла пулсан информаци щичӗсем кирлӗ.

Ӳлӗмрен кӗпере юсама тивӗ. Унччен вара проектпа шырав ӗҫӗсене ирттермелле.

Кӗпер тӑршшӗ 60 метр иккен. Унӑн тӗп пайне 1994 ҫулта тунӑ. Хӑш-пӗр ӗҫе вара 1988 ҫулта пуҫланӑ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи кӗпер

М-7 федераци трасси ҫинче Сӑр юханшывӗ урлӑ хывнӑ кӗпер патне илсе пыракан ҫула хатӗрлӗҫ. Росавтодор тытӑмӗнчи «Волго-Вятскуправтодор» федерацин хысна предприятийӗ эстакадӑна кӑҫал тума пуҫлассине пӗлтернӗ. Сӑр юханшывӗ урлӑ кӗпер тунипе пӗрлех вӑл Мӑн Ҫавал урлӑ кӗпере юсаса ҫӗнетӗ. Ҫак хыпара Росавтодор сайтӗнче пӗлтерни тӑрӑх Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви хыпарланӑ.

Подряд организацинче палӑртнӑ хыҫҫӑн М-7 «Атӑл» автоҫул ҫинчи ӗҫсем 582+300 километрӗ тӗлӗнче пулӗҫ. Кунти ҫӗр час-часах ишӗлнине шута илсе ҫула 33 метр тӑршӗллӗ тимӗр-ботон балкӑсемпе ҫирӗплетӗҫ. Ӗҫе 2020 ҫулта вӗҫлесшӗн.

Ҫавал урлӑ хывнӑ кӗпере (сӑмах Ҫӗрпӳ хули ҫумӗнчи пирки пырать) вара кӑҫал туса пӗтермелле. Кӗпер патне пыракан ҫула хунарсемпе ҫутатӗҫ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Виҫпӳрт Салинче пурӑнакансем валли чарӑну туса парӗҫ.

Чӑваш Ене федераци хыснинчен 450 миллион тенкӗ килӗ. Ку укҫа-тенкӗпе кӗперсене юсӗҫ.

Раҫҫейри 11 региона укҫа-тенкӗ уйӑрса парӗҫ. Пирӗн республика ҫав йыша кӗнӗ. Хушӑва РФ премьер-министрӗ Дмитрий Медведев ҫак кунсенче алӑ пуснӑ.

ЧР транспорт министрӗ Владимир Иванов ку укҫапа хӑш кӗперсене юсанине ӑнлантарса панӑ. 320 миллион тенкипе Шупашкарти Мускав кӗперне юсӗҫ. 130 пин тенки вара Пӑрачкаври кӗпере юсама кайӗ. Аса илтерер: 2016 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче Сӑр урлӑ хывнӑ кӗперӗн бетонӗ йӑтӑнса аннӑ. Ун чухне ӑна йӗркене кӗртнӗ, йывӑр тиевлӗ машинӑсене ҫӳреме чарнӑ, асфальт сарнӑ. Пӗлтӗр вара ку кӗпере юсама 565 миллион тенкӗ кирлӗ тесе пӗлтернӗччӗ.

Паян, кӑрлач уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Улатӑр хулинче кӗпер айӗнче хӗрарӑм виллине тупнӑ. Юбилей тата Комиссариат урамӗсем хӗресленнӗ вырӑнти кӗпер айӗнче 37 ҫулти хӗрарӑм вилли выртнӑ. Хулара пурӑнакан пӗр ҫын каланӑ тӑрӑх, вӑл йыттипе уҫӑлма тухнӑ. Ҫынсем вӑл канаври шывпа чыхӑнса вилнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Хӗрарӑм виллине ирхине тупнӑ. 10 сехет тӗлне унта ятарлӑ служба ӗҫченӗсем ҫитнӗ. Хӗрарӑм виллине кӗпер айӗнчен кӑларнӑ. «Ҫав вырӑнта 12-13 ҫулсенчи хӗрача та пулнӑ. Ахӑртнех, вӑл унӑн хӗрӗ. Вӑл пӗр чарӑнмасӑр макӑратчӗ», — тенӗ ҫав пӑтӑрмаха курнӑ пӗр ҫын.

Ҫав хӗрарӑм — икӗ ача амӑшӗ. Халӗ вӗсене ашшӗн пӑхма тивӗ. Ку ӗҫ-пуҫа следовательсем тишкерӗҫ.

«Шупашкар – Сурское» ҫул ҫинче 68-мӗш ҫухрӑмра вырнаҫнӑ кӗпере тинех хута янӑ. Ӑна 5 уйӑх юсанӑ. «Чӑвашупрдор сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, подрядчик ӗҫе вӑхӑтра вӗҫленӗ.

Ку ӗҫе Хусанта регистрациленӗ «ЛИРМ» тулли мар яваплӑ общество пурнӑҫланӑ. Вӑл кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче 32 миллион та 671 пин тенкӗлӗх килӗшӳ алӑ пуснӑ.

Подрядчик юханшыв хӗрринчи тӗреве юсанӑ, армокаркас, гидроизоляци тунӑ, карта тытнӑ, кӗпер патне пымалли ҫула хута янӑ. Халӗ ҫӗнӗ кӗпер 42 метр тӑршшӗ, 7 метр сарлакӑш.

Ку кӗпер Вӑрнар районне кӗрет. Район ҫыннисемшӗн тата ҫак ҫулпа ҫӳрекенсемшӗн ку пысӑк савӑнӑҫ пулнӑ.

Чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнчен Сӑр урлӑ Чулхула облаҫне каҫмалли каҫҫа хупаҫҫӗ. Хальлӗхе кӳршӗ региона тӳрремӗн каяймӑн. Юханшыв пӑрпа витӗнсен ҫеҫ хӗллехи каҫӑ пулӗ.

Чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнче 9 сехетрен пуҫласа кӗпер ӗҫлеме пӑрахӗ. Ӑна илме пуҫланӑ ӗнтӗ. Хӗл лариччен Ҫӗмӗрлерен Чулхула облаҫне ҫулпа ҫеҫ ҫӳреме май пулӗ.

Ку вӑхӑтлӑх каҫӑ ҫеҫ пулнӑ. Ӑна кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче уҫӑлнӑ. Хӗл ларас умӗн ӑна кашни ҫулах илеҫҫӗ. Ун вырӑнне пӑр ларсан ҫуран ҫӳрекенсем тата 5 тонна таран таякан машинӑсем валли каҫӑ уҫаҫҫӗ.

Хальхи вӑхӑтра сӳтекен Мускав кӗперӗн юлашки-тӗлешкисемпе ҫырмасене хуплӗҫ тата хулари уйрӑм хуҫалӑх секторӗнчи ҫулсене юсӗҫ. Ун валли тимӗр-бетонран тунӑ конструкцисене катма-вӗтетме тивӗ.

Паянхи кун тӗлне Мускав кӗперне сӳтес ӗҫ вӑхӑтпа тан пырать. Кивӗ конструкцисене тӗппипе авӑн уйӑхӗнче салатса пӗтерме палӑртнӑ. Малалла кӗпер хывакансен ҫӗнӗ юпасем хӑпартма тивӗ. Пӗтӗмӗшле Мускав кӗперне 2018 ҫулта туса пӗтерме палӑртса хунӑ. Пурӗ ун валли 1,5 млрд тенкӗ тӑкаклӗҫ.

Кӗпере сӳтес ӗҫре хальхи вӑхӑтра икӗ смена тӑрмашать. Хӑш-пӗр пайсем 60 тонна таран тайнӑран кивӗ конструкцисене антарма 250 тонна йӑтма пултаракан кранпа усӑ кураҫҫӗ.

Водительсемшӗн Ҫӗрпӳ кӗперӗ ҫӑпан пекех пулса тӑчӗ-тӗр. Ара, унта «пӑкӑра» ларса ывӑнтарчӗ пуль вӗсене. Уйрӑмах — канмалли кунсенче. Ӑна хӑҫан туса пӗтерӗҫ? Ҫак кунсенче ӗҫе вӗҫлемелли ҫӗнӗ куна палӑртнӑ.

«Прикамье» автоҫул управленийӗ патшалӑх туянӑвӗнче контракта 120 миллион та 591 пин те 200 тенкӗпе лартнӑ. Аукциона авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Контрактпа килӗшӳллӗн, унта пыракан ҫулсене хӑтлӑлатӗҫ, асфальт сарӗҫ, коммуникацисем тӑвӗҫ.

Кӗпере хальхинче чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗ валли туса пӗтерме палӑртнӑ. Аса илтерер: ӑна 2013 ҫултах тума тытӑннӑ, 2014 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче хута ямалла пулнӑ.