Иртнӗ вырсарникун, утӑн 3-мӗшӗнче, «Сӑр шурӑмпуҫӗ» кану базинче «Хавал» уйлӑх (лагерь) ӗҫлеме пуҫларӗ. Чӑваш халӑх сайчӗ те унта ҫитсе курчӗ, уйлӑха йӗркелекен Александр Блиновпа калаҫу йӗркелерӗ.

— Кӑҫал «Хавал» уйлӑх ҫиччӗмӗш хут пухӑнчӗ, ҫапла-и?

— Ҫапла.

— Ытти ҫулхисемпе танлаштарсан мӗнле ҫӗнӗлӗхсем тата уйрӑмлӑхсем пур?

— Пӗтӗмӗшле илсен ҫавах ӗнтӗ. Анчах ман шутпа лекцисем пахалӑх енчен илсен лайӑхрах. Кӑҫал чӑн та кунта хӑйне евӗрлӗ университет пулса иртет. Ҫавӑнпа эпир кӑҫал футболкӑсем те турӑмӑр — вӗсем ҫине «Хавал — чӑвашлӑх университечӗ» ҫыртӑмӑр. Чӑнах та эпир нумай вӗренетпӗр, кунта интереслӗ хӑнасем пыраҫҫӗ. Сӑмах май, енчен те пирӗн хӑна чӑвашла пӗлет пулсан унӑн лекцийӗ чӑвашла иртет. Ыттисем валли эпир ӑна вырӑсла куҫарса паратпӑр. Пурте кунта вырӑсла ӑнлансан та лекцие чӑвашла ирттерни пирӗншӗн пӗлтерӗшлӗ — эпир хӑнасене те чӑвашла интереслӗ темӑсемпе калаҫма хӑнӑхтаратпӑр (хӑйсен специальноҫӗсемпе калаҫма), ҫав вӑхӑтрах эпир хамӑра та ҫӗнӗ терминологине хӑнӑхтаратпӑр.

Малалла...

Кӑҫал «Тӑван Атӑл» литература журналӗ тухма пуҫланӑранпа 85 ҫул ҫитет. Ҫавна май Йӗпреҫри тӗп вулавӑшра «Тӑван Атӑл» журнал страницисем тӑрӑх» курав ӗҫлет.

Асӑннӑ вулавӑшра «Тӑван Атӑла» ҫынсем юратсах вулаҫҫӗ. Ӑна илес тесе черет те кӗтеҫҫӗ-мӗн. Чылайӑшӗ пӗр номерне те сиктермест, йӑлтах вулать. Курав утӑ уйӑхӗн 1-31-мӗшӗсенче ӗҫлӗ.

«Тӑван Атӑл» журнал, чӑваш писателӗсен кӑларӑмӗ, 1931 ҫултанпа тухса тӑрать. Халӗ ӑна «Хыпар» Издательство ҫурчӗ кӑларать. 1940-1944 ҫулсенче журнал «Илемлӗ литература» ятпа тухса тӑнӑ. 1965 ҫулччен литература альманахӗ пек тухнӑ. Журнала тӗрлӗ ҫулта Илья Тукташ, Аркадий Ӗҫхӗл, Ҫемен Элкер, Ухсай Яккӑвӗ, Александр Кӑлкан, Василий Алагер, Уйӑп Мишши, Василий Алентей, Владимир Абашев, Леонид Агаков, Пётр Львов, Александр Галкин, Георгий Краснов, Лаврентий Таллеров, Фёдор Агивер ертсе пынӑ. Халӗ унӑн редакторӗ — Василий Кервен (тӗп редактор — Михаил Арланов).

Ҫӗрпӳ районӗнче «Уй кунӗ» техника куравӗ вӗҫленнӗ. Ҫулсерен иртекен канашлура ҫӗршывра кӑларнӑ ҫӗнӗ ял хуҫалӑх техникипе паллашма май пулнӑ.

Курава 6 регионти 29 пысӑк поставщик килнӗ. Ку вӗсене ҫӗнӗ техникӑна аграрие кӑтартма май парать. «Ростсельмаш» компанин композицийӗ ыттисенчен уйрӑлса тӑнӑ. Чӑваш Енри официаллӑ дилер компанийӗ курава 10 техника ытла илсе килнӗ.

Тыр-пул пуҫтармалли тата тракторсем импорта улӑштараҫҫӗ. Техника паркӗ ҫулсерен ҫӗнелет. Хӑш-пӗр техника куравра тӳрех хуҫине тупнӑ.

Акӑ «Воддорстройӑн» «Ростсельмашӑн» 6 комбайнӗ пур. Тыр-пул таса тухать, нӳррине те ҫапать.

ЧР Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев аграрисене Европа санкцисем йышӑннипе усӑ курса юлма сӗннӗ. Санкцисем ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 17-мӗшӗччен пулӗҫ. Унччен аграрисен вырӑнти продукцие Раҫҫейӗпе кӑна мар, ытти ҫӗршыва та ӑсатма тӑрӑшмалла. Ку вӗсене ытларах аталанма май туса парать.

Шупашкарта полицейскисен хушшинче КВНӑн ҫуллахи кубокӗ виҫҫӗмӗш хут иртнӗ. Конкурса 6 регионти ШӖМ ӗҫченӗсемпе курсанчӗсем килнӗ. Пакунлисем темӗн пирки те шӳтленӗ: спорт, экономика, политика.

Полицейскисем шӳтлӗ лару-тӑрӑва час-часах лекеҫҫӗ. Анчах яланах унтан тухма пӗлеҫҫӗ. Ӗҫри тӗрлӗ лару-тӑруран та тӑрӑхланӑ полицейскисем. Сцена ҫинче шӳтсем каласа Чулхула, Мускав, Рязань, Иркутск, Омск, Орел хулисенчи полицейскисем тупӑшнӑ. Пакунлисем хӑйсенчен тӑрӑхлама пӗлнине те кӑтартнӑ.

Жюрие чи маттуррисене суйлама ҫӑмал килмен. Ҫавӑнпа ҫуллахи кубока тӳрех икӗ командӑна панӑ. Ӑна Мускав тата Омск полицейскийӗсем тивӗҫнӗ. Орелти хӑнасем те парнесӗр кайман.

Шел те, кӑҫал Чӑвашри полицейскисем КВНа хутшӑнман. Унччен вӗсен «По барабану», «Динамо» командӑсем пулнӑ. Хальлӗхе вара ҫук. Анчах малашне вӗсем ӑна йӗркелесшӗн.

Патӑрьел районӗн кунне паллӑ тунӑ чухне Патӑрьел ялӗнче пурӑнакан Такмаковсен ҫемйине «Юратупа шанчӑклӑхшӑн» орденпа чысланӑ. Сӑмах май, ку наградӑна каҫал республикӑри 10 ҫемье тивӗҫнӗ.

Ҫемье пуҫӗ Владимир Георгиевич Патӑрьел ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл трактористсен курсӗнче вӗреннӗ. Кайран вӑл тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшнӑ. 1996 ҫулта тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ.

Елизавета Антоновна Ҫӗнӗ Ахпӳрт ялӗнче кун ҫути курнӑ. Пединститутран вӗренсе тухсан вӑл Тутарстана кайнӑ. Унтан шӑпа ӑна тӑван ялне илсе ҫитернӗ. Унта вӑл химипе биологи вӗрентнӗ.

Владимир Гергиевичпа Елизавета Антоновна пилӗк ачана воспитани панӑ. Халӗ ывӑлӗпе Сергепа пурӑнаҫҫӗ, мӑнукӗсемпе савӑнаҫҫӗ.

Такмаковсене Патӑрьел ялӗнче хисеплеҫҫӗ.

Утӑ уйӑхӗн 6-мӗшӗнче 14 сехетре Чӑваш Ене пӗтӗм тӗнчери «Мускав-Владивосток» велочупӑва хутшӑнакан спортсменсем ҫитнӗ.

Етӗрне районӗпе Чулхула облаҫӗн чиккинче велочупуҫӑсене ЧР ҪҪХПИн ятарлӑ батальонӗ кӗтсе илнӗ. Спортсменсем Чӑваш Енре 161 ҫухрӑм кайнӑ. Маршрута 19 сехет тӗлне вӗҫленӗ.

Унтан велочупуҫӑсен ҫулӗ Тутар Республики урлӑ выртнӑ. Палӑртса хӑварар: пӗтӗм тӗнчери «Мускав-Владивосток» велочупу утӑ уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Мускавра старт илнӗ. Маршрут тӑршшӗ — 93 пин ҫухрӑм. Финиша спортсменсен утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Владивостокра вӗҫлемелле.

Тӑлӑх ачасене патшалӑх май килнӗ таран пулӑшма тӑрӑшать. Кӑҫалхи пӗрремӗш ҫур ҫулта тӑлӑхсене пурӑнмалли кӗтеспе тивӗҫтермешкӗн хыснаран 61,2 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.

ЧР Строительство министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, федераци тата республика хыснинчен уйӑрнӑ укҫа-тенкӗпе ятарлӑ ҫурт фондӗнчен пурӑнмалли 30 кӗтес туяннӑ. Ҫавӑн пекех 48 ҫурт тумашкӑн укҫа уйӑрнӑ.

Кӑҫал пӗтӗмпе ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ 127 ачана ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерме палӑртнӑ. Ҫак тӗлӗшпе 105,2 миллион тенкӗ тӑкаклама палӑртнӑ. Вӗсенчен 44,2 миллион тенки — федераци хыснинчен, тепӗр 61 миллион тенки — республика хыснинчен.

Муркаш районӗнче пурӑнакан хӗрарӑм амӑшӗпе пӗрле хӑйсен ӗҫӗпе аппланнӑ чухне пӗчӗк ача килтен тухса кайнӑ. Полицейскисем 3-ри ачана икӗ сехет шыранӑ.

Ку ӗнер, утӑн 8-мӗшӗнче, 18 сехетре пулнӑ. Амӑшӗ ачи ҫухалнине пӗлтерсен вырӑна 10 полицейски ҫитнӗ. Ача унччен аслашшӗпе асламӑшӗ патӗнче пулнӑ-мӗн. Ашшӗ-амӑшӗ кӗтӳ пӑхнӑ. Пӑтӑрмах сиксе тухиччен амӑшӗ киле таврӑннӑ. Ача вара картише выляма тухнӑ. Урам алӑкне питӗрнӗ пулнӑ. Темиҫе минутран картише кинемей тухнӑ. Анчах ача унта пулман, урам алӑкӗ вара уҫӑ.

Малтанах ачана ашшӗ-амӑшӗ шыранӑ. Унтан ял ҫыннисем пулӑшма тухнӑ. Ҫумӑр ҫума, тӗттӗмленме тытӑнсан полицейскисене чӗннӗ. Йӗрке хуралҫисем ачана 22 сехет те 35 минутра 1 ҫухрӑм аяккарах тупнӑ. Пӗчӗкскер ҫырмара йывӑҫ айӗнче пулнӑ. Ҫумӑр айӗнче йӗпеннӗ вӑл, макӑрнӑ.

Ача хӑй каланӑ тӑрӑх, вӑл ашшӗне шыранӑ. Анчах ҫухалса кайнӑ.

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Г.С.Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци лицейӗ пулнӑ ҫурта хӑвартрах юсаса пӗтерме хушу панӑ.

Аса илтерер: лицей ҫуртне 4-мӗш лицее панӑ. Унта пуҫламӑш классене вӗрентме тытӑнасшӑн. Юсав ӗҫӗсене нумаях пулмасть тытӑннӑ. Ун валли 50 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Ӗҫ графикпа килӗшӳллӗн пырать. Ҫапах Алексей Ладыков подрядчике васкатнӑ. Корпуса ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен туса пӗтерме хушнӑ вӑл.

Алексей Ладыков ытти шкула та ҫитсе курнӑ. 39-мӗш шкулта акт залне ҫӗнетеҫҫӗ. Унта 4,5 миллион тенкӗ тӑкаклаҫҫӗ.

163-мӗш ача пахчине юсамашкӑн 800 пин тенкӗ уйӑрнӑ.

Мускавра пурӑнакан 81 ҫулти кинемей полицирен пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл ултавҫӑсене аллине ҫакланнӑ-мӗн.

Хӗрарӑм каланӑ тӑрӑх, ӑна килти телефон ҫине палламан арҫын шӑнкӑравланӑ. Хайхискер хӑйӗнпе тухтӑр тесе паллаштарнӑ. Арҫын ватӑскерӗн анализӗсем япӑх пулнине, унӑн чир аталанма пултарнине пӗлтернӗ. Унӑн сӑмахӗпе, кинемей кӗҫех вилет-мӗн.

«Тухтӑр» сиплев валли 210 пин тенкӗ тӑракан эмел илмеллине каланӑ. Укҫана счет ҫине куҫарсан курьер илсе килессине пӗлтернӗ.

Ватӑскер вилесрен хӑраса ӳкнӗ, арҫын каланӑ пек йӑлтах тунӑ. Анчах нимӗнле курьер та килмен. Вара тин вӑл хӑйне улталанине ӑнланнӑ.

Полицейскисем ултавҫа тупнӑ. Вӑл – Чӑваш Енрен. 35 ҫулти арҫын суд сакки ҫине унччен те ларнӑ-мӗн. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.