Зоя Филиппова тӑлмач

Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн тӗрлӗ отраслӗнче ӗҫлекен уйрӑмах пултаруллӑ ҫынсене патшалӑх премийӗпе чысланӑ. «Сирӗн кун-ҫулӑр хисепе тивӗҫ. Суйланӑ ҫула чунтан парӑнни сӗре пӗрлештерет», — тенӗ республика ертӳҫи унта пуҫтарӑннисене. Ҫавсен шутӗнче Хӗветӗр Уярӑн «Шурча таврашӗнче» кӗнекине вырӑсла куҫарнӑ Зоя Филиппова (Романова) та пулнӑ. Ӑна чылай литератор пысӑка хурса хаклать. «Ун пек вӑйлӑ куҫаруҫӑсем хальхи вӑхӑтра ҫук та», — теҫҫӗ ӑна-кӑна чухлакансем.

«Чӑваш чӗлхи — чӗкеҫ чӗлхи», — тенӗ юратса пирӗн халӑх. Вырӑс ҫыннисем пирӗн чӗлхен ҫепӗҫҫине илтчӗр тесе тӑрӑшса ӗҫлет Зоя Васильевна», — ырланӑ 75 пин тенкӗ премие тивӗҫнӗ тӑлмача Михаил Игнатьев.

Аса илтерер, Зоя Романова кандидатурине преми илме Чӑваш Республикинчи профессилле писательсен пӗрлешӗвӗ тӑратнӑ.

Паян Шупашкарти «Садовый» микрорайонта «Йӑрӑ ача» (вырӑсла Непоседы) ача пахчи уҫӑлнӑ. Ача пахчин официаллӑ ятне вырӑслах ҫырнӑ пулӗ те, анчах паян уҫнӑ вӑхӑтра пурне те курӑнмалла хитре те пысӑк саспаллисемпе «Йӑрӑ ача» тени тӳрех куҫ тӑрӑнать.

203-мӗш номерлӗ ҫав учреждение уҫма Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хӑй хутшӑннӑ. Унсӑр пуҫне республикӑн вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пырса ҫитнӗ.

Аса илтерер, Шупашкарта кӑҫал тӑватӑ ача пахчи тума пуҫланӑ. Вӗсем «Радужнӑй», «Ҫӗнӗ хула» микрорайонсенче, Алькеш поселокӗнче пулӗҫ. Республика кунӗ тӗлне «Ҫӗнӗ хулари» 160 вырӑнлӑ ача пахчине те уҫма палӑртнӑ. Паян ӗҫлеме пуҫлани — 240 вырӑнлӑх.

Етӗрне районӗнчи Карикасси ялӗ 250 ҫул тултарнӑ. Сахал та мар, нумай та мар. 2017 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче унта пуҫласа ял уявне иртнӗ.

Пӗрремӗш хут Карикасси ҫыннисем паян хӑйсен ялӗн кунне ирттереҫҫӗ.

Унта Етӗрне район администраци пуҫлӑхӗ Андрей Софронов, Кӑкшӑм ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Владимир Иванов, ҫак ялта ҫуралса ӳснӗ, каярахпа пысӑк хуласене вӗренме, ӗҫлеме кайнӑ ҫынсем, юнашар ялсем пуҫтарӑннӑ.

Уяв пӗрлештернӗ вӑйӑ картипе пуҫланнӑ. Пӗрлештернӗ хора А.В.Шаров ертсе пынӑ. Унтан ял историйӗпе сумлӑ ҫынсенчен пӗри, Карикасси ялӗнче колхоз председателӗ пулса ӗҫленӗ Юрий Исаев паллаштарнӑ.

А.Л. Софронов вырӑнти маттурсене Хисеп грамотисемпе чысланӑ.

Концерт вара ку таран пулман артистсемпе тӗлӗнтернӗ. Хӑнана иллюзионист та килнӗ. Святослав Шоронов — Чӑваш филармони артисчӗ. Унӑн ачалӑхӗ ҫак ялта иртнӗ. Вӑл акробатла тӗрлӗ номерсем, фокуссем кӑтартнӑ.

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков нумай ачаллӑ ҫемьесене сертификат парасшӑн. Кун пирки вӑл Аталҫири хуласен Ассоциацийӗн пайташӗсен ларӑвӗнче пӗлтернӗ.

Алексей Ладыков нумай ачаллӑ ҫемьесене 300-400 пин тенкӗлӗх сертификат пама сӗннӗ. Ӑна амӑшӗн капиталӗпе тыттармалла. Ҫапла майпа ҫемьен 700-800 пин тенкӗ пулӗ. Ку вара пурӑнмалли ҫурт-йӗре лайӑхлатма пулӑшӗ.

Сертификата пама тытӑнсан строительство та аталаннине палӑртнӑ вӑл. Ҫапла налук пухса хыснана пуянлатма пулать. Хусанӑн сити-менеджерӗ Ильсур Метшин Алексей Ладыковӑн шухӑшне ырланӑ. Анчах хальлӗхе ку ыйтӑва татса пама май ҫуккине палӑртнӑ.

ЧР прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта ачасен хӑйӗн ҫине алӑ хума хистекен сайт тупса палӑртнӑ. Суд ӑна хупас ыйтӑва пӑхса тухнӑ.

Ку сайта Ленин район прокуратури тупса палӑртнӑ. Унта хавӑн ҫине мӗнле алӑ хумалли пирки тӗплӗн ҫырса кӑтартнӑ иккен. Ҫапла майпа ку сайт сиенлӗ пулнине палӑртнӑ. Саккунпа килӗшӳллӗн, ку информацие сарма юрамасть.

Суд сайта хупма йышӑннӑ. Документ копине Роскомнадзора янӑ, вӑл ӑна кирлӗ реестра кӗртӗ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Шупашкар районӗнче «Хравути поххи — 2017» Пӗтӗм Раҫҫейри Ҫимӗк иртмелле. Ӑна Чӑваш Республикин Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерстви, «Трактор тӑвакансен культура центрӗ» республикӑри халӑх пултарулӑх центрӗ, Чӑваш Енри таврапӗлӳҫӗсен пӗрлешӗвӗ, Шупашкар районӗнчи Вӑрман Ҫӗктер ял тӑрӑхӗ, К.В. Иванов ячӗллӗ историпе культурологи тӗпчевӗсен фончӗ йӗркелеҫҫӗ.

Хравутин пуххине Шупашкар районӗнче тата вӑл тӑрӑхалли ялсенче пурӑнакан аслӑрах ҫулхи ҫынсем аван астӑваҫҫӗ. Кӑҫалхи уява пыракансене ирхи вунӑ сехетре регистрацилеме тытӑнаҫҫӗ, Ҫимӗк 11 сехетре пуҫланать. Уява Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчен килсе ҫитмелле. Уявра юрӑ-ташӑ, спорт ӑмӑртӑвӗсем пулмалла.

Вырсарникун Канаш хулинче шкул ачи сарӑмсӑр вилнӗ. Ку инкек чукун ҫул ҫывӑхӗнче пулнӑ.

Шӑп ҫав вӑхӑтра, ҫӗрле, пӗр ҫынсем машинӑпа иртсе пынӑ. Вӗсем тӑрук ҫулӑм ялкӑшнине курнӑ. Арҫын ача ҫеккунтра ҫунса кайнӑ. 2002 ҫулта ҫуралнӑ арҫын ача чукун ҫул кӗперӗн перили ҫине тӑнӑ, тимӗр виткӗч ҫине хӑпарма хӑтланнӑ. Ӑна электропралук, 27 пин вольтлӑскер, ҫапнӑ. Вӑл ҫавӑнтах вилнӗ.

Полици ӗҫченӗсем каникул вӑхӑтӗнче ачасем тӗлӗшпе самантлӑха та тимлӗхе ҫухатмалла марри пирки асӑрхаттараҫҫӗ. Вӗсене чукун ҫул ҫинче вылямалла маррине асӑрхаттармалла.

Паян каҫхине Шупашкарти Гагарин палӑкӗ патӗнче пысӑк инкек пулнӑ. Кун пирки Маргарита Красотина журналист Фейсбукра икӗ сехет каялла пӗлтернӗ. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, автомобиль Гагарин палӑкӗ ҫине, тата тӗрӗсрех каласан, постамент картлашки ҫине, пырса кӗнӗ. Инкекре ача аманнӑ. Ӑна пульницӑна васкавлӑ пулӑшу машинипе илсе кайнӑ.

Маргарита Красотина ҫырнӑ тӑрӑх, инкек сӑлтавӗ паллӑ мар. «Те ҫынсем ҫине пырса кӗрес темен, те тротуар ҫине кӗрсе кайнӑ», — тесе хыпарланӑ журналистка.

Халӑх сетӗнче хӑшӗсем ҫырнӑ тӑрӑх, ҫемье коляскӑпа иртсе пынӑ. Инкекре пӗчӗк ача шар курнӑ. Телее, вӑл вилмен. Хыпар-хӑнара ӗненсен, водителӗн права пулман. Тата тепӗр верси — хӑвӑрт пыракан машина хирӗҫ килекен машинӑран пӑрӑнма тӑрӑшнӑ.

Республику кунне хӗрсех хатӗрленеҫҫӗ. Кӑҫал, ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, ача-пӑча хорӗ юрлӗ.

Мероприяти Анне палӑкӗ умӗнче пулӗ. Унта 1000 ача юрлӗ. Пирӗн республикӑран 614-ӑн хутшӑнӗҫ. Вӗсенчен 350-шӗ – Шупашкар ачисем. 384 ача Раҫҫейри 32 регионтан килӗ.

Хор 17 сехетре юрлама тытӑнӗ. Вӑл симфони оркестрӗпе пӗрле вырӑссен тата чӑвашсен паллӑ композиторӗсен 12 хайлавне шӑрантарӗҫ. Дирижер кам пулассине ӑнкарма йывӑр мар: Раҫҫей тата Чӑваш Ен халӑх артисчӗ, Чӑваш патшалӑх академи симфони капеллин дирижер-хормейстерӗ Морис Яклашкин.

Чӑваш Енри музейсенче туристсем валли сувенир продукцийӗ сутма пуҫлӗҫ. Ку сӗнӗве республикӑн Культура министерствинче иртнӗ эрне вӗҫӗнче пулнӑ канашлура министр ҫумӗ Иван Архипов каланӑ. Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре вырнаҫнӑ «Бичурин тата хальхи самана» музея, тӗслӗхрен, туристсем Китайран та, ытти ҫӗртен те йышлӑн килеҫҫӗ. «Музейӑн хитре сувенир продукцийӗ тутарса мӗншӗн сутас мар?» — шухӑшне палӑртнӑ министерство ӗҫченӗ.

Тӗрӗслевпе касса машинисемпе усӑ курасси ҫинчен калакан федераци саккунне пӗлтӗрхи утӑ уйӑхӗнче улшӑну кӗртнӗ. Музейсемпе сувенир продукцине музейсенче ним мар сутма пулать. Сутма тата укҫа тума.

Маларах Чӑваш халӑх сайтӗнче Альбина Юрату сӑвӑҫ «Кӑларса ҫапап сана кӗнекӳсемпе пӗрле урама» статйи пичетленнӗччӗ. Унта вӑл кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнчи фольклор уявӗнче Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче кӗнекесемпе дисксем сутнишӗн аренда укҫи ыйтнишӗн кӑмӑлсӑрланса ҫырнӑччӗ.