Тӑвай районӗн ҫынни мамонтӑн виҫӗ шӑлне тупнӑ. Вӑл ӑна Тӑвайри палеонтологи музейне йӑтса килнӗ. Ҫапла музей экспонатпа пуянланнӑ.

Тӑвай районӗн территорийӗнче темиҫе 10 пин ҫул каялла мамонтсем пурӑннӑ. Ҫакна Иван Владимирович Петров тупнӑ шӑлсем те ҫирӗплетеҫҫӗ.

Арҫын мамонт шӑлӗсене ҫырмара тупнӑ. Вӑл вӗсене тӳрех музее йӑтса кайнӑ. Сӑмах май, Тӑвайри палеонтологи музейӗнче мамонтӑн пӗҫӗ шӑмми тата темиҫе шӑл унччен те пулнӑ ӗнтӗ.

Утӑ уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Ҫӗрпӳре йӑлана кӗнӗ Тихвин ярмӑркки уҫӑлать. Вӑл вырсарникунчченех пулӗ.

Ярмӑрккара чылай интереслӗ мероприяти иртӗ. Кӑвакарчӑнсен фестивалӗ, сывлӑш ҫӗленӗсен конкурсӗ, купӑсҫӑсем юрлани тата ытти те кӗтӗҫ хӑнасене.

Сӑмах май, Тихвин ярмӑрккине ҫулсерен ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче ирттереҫҫӗ. Вӑл пилӗк куна тӑсӑлать. Ӗлӗк ярмӑркка пирки пӗлсен Хусантан, Чулхуларан, Сӗверен, Чӗмпӗртен, Шупашкартан купсасем килнӗ. Ҫӗрпӳ купсисем сутмалли тавара маларах хатӗрлеме тытӑннӑ.

Ярмӑркка суту-илӳ вырӑнӗ кӑна мар, халӑх хутшӑнмалли центр та пулнӑ. Унта аякри тӑвансем курса калаҫнӑ.

Кӑҫал ярмӑрккӑра эрнекун тата шӑматкун массӑллӑ мероприятисем нумай иртӗҫ.

Чӑваш Енре наркӑмӑшлӑ ҫӗлен сӑхнинчен шар курнӑ ҫынсен хисепӗ ӳснӗ. Кӑҫал пирвайхи тӗслӗхе ҫу уйӑхӗнче шута илнӗ. Унтанпа Васкавлӑ медпулӑшу пульницин токсикологи уйрӑмне 14 ҫын пулӑшу ыйтма килнӗ.

Юрать, ҫӗлен сӑхнӑран никам та вилмен. Чылай чухне ҫӗлен ҫынсене дачӑра, ҫутҫанталӑкра каннӑ чухне сӑхать. Кунашкал тӗслӗх ытларах Сӗнтӗрвӑрри, Етӗрне районӗсенче, Шупашкар ҫывӑхӗнче пулнӑ.

Ҫӗртмен 26-мӗшӗнче Етӗрне районӗнче хӗрарӑм ҫӗлен сӑхнинчен шар курнӑ. Вӑрманта ҫырла пуҫтарнӑ чухне пулнӑ ку. Ӑна пульница илсе ҫитернӗ. Ури шыҫнӑ пулнӑ унӑн. Халӗ хӗрарӑм хӑйне йӗркеллех туять, анчах чылай сипленме тивет.

Чӑваш Енре наркӑмӑшлӑ пӗр ҫӗлен ҫеҫ пур. Вӑл — хура ҫӗлен. Вӗсене тӗкӗнмесен ҫынна тапӑнмаҫҫӗ, ҫавӑнпа асӑрхануллӑрах пулмалла.

Чӑваш Енри пӗр ҫын хӑйӗн ферминче кашкӑрсем усрать. Ку туристсене республикӑна илӗртме май парать.

Елчӗк районӗнче пурӑнакан Леонид Князев сунара кайсан персе вӗлермелли кашкӑра шелленӗ те хӑйӗн килне илсе килнӗ. Кашкӑр вара ӗрчеме тытӑннӑ.

Халӗ Леонид Князевӑн питомникӗнче кашкӑр амипе ҫурисем те пур. Ҫурисем валли халӗ ятарлӑ вольер тӑваҫҫӗ.

Леонид чӗрчунсене ачаранпах юратать. Кунсӑр пуҫне вӑл йытӑсене, ӑратлӑ лашасене ӗрчетет. Кунта час-часах ачасем ашшӗ-амӑшӗпе экскурсие килеҫҫӗ. Ют ҫӗршыв ҫыннисене те хапӑл тусах йышӑнаҫҫӗ кунта.

Вӑт ку телей! Шупашкарта пурӑнакан Александр Андреев «Гослото 5 из 36» лотерейӑра самаях пысӑк сумма выляса илнӗ. Александр выляса илнӗ укҫа виҫи — 1 мллион те 66 пин тенкӗ.

Нумаях пулмасть телейлӗ Александр Мускава парнене илме кайнӑ. Ку укҫапа мӗн тӑвассине те каланӑ вӑл. Ҫамрӑк арҫын хваттер илме ӗмӗтленет. Укҫа шӑпах ҫавӑнта кайӗ те.

Паллах, Александр выляса илнӗ укҫана йӑлтах кӗсьене чикеймест. Унӑн налук тӳлеме тивӗ. Конкурс реклама тӗлӗшпе иртнӗ пулсан унӑн тупӑшӑн 35 процентне налук тӳлеме тивӗ. Ҫук-тӑк — 13 процент.

Шупашкарта пурӑнакан пӗр хӗрарӑм суя экстрасенс аллине ҫакланнӑ. Ӑна пула чутах ачи вилмен унӑн.

Ҫак хӗрарӑм 2014 ҫулта халӑх тетелӗнче Ростов облаҫӗнче пурӑнакан 24 ҫулти хӗрарӑмпа паллашнӑ. Лешӗ экстрасенс пулнине ӗнентернӗ. Вӑл ачана, йывӑр чирпе нушаланакан 1 ҫулти хӗрачана, аякран та пулӑшма пултарать имӗш.

Малтанах «экстрасенс» 30 пин тенкӗ ыйтнӑ. Вӑл амӑшне ачине тухтӑр ҫырса панӑ эмеле ӗҫтермешкӗн те чарнӑ. Пепке вара хӑйне тата япӑхрах туйнӑ. Хайхи «экстрасенс» йӑла ирттерме шантарнӑ та 290 пин тенкӗ ыйтнӑ. Хӗрарӑм укҫа-тенкӗн пӗр пайне тӑванӗсенчен кивҫен илнӗ, тепӗр пайне банкра кредит ҫыртарнӑ.

Ачана тата йывӑртарах пулсан амӑшӗ «экстрасенсран» укҫана тавӑрса пама ыйтнӑ. Лешӗ хирӗҫленӗ, ку полицие пӗлтернӗ. Халӗ пуҫиле ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ, суда ярса панӑ.

Пӑхаттир пуҫлӑх Яков Мульдияров

Муниципалитетсене ертсе пыракансен тата муниципалитет служащийӗсен Республика кунӗ тӗлӗнче канма вӑхӑт пулман. Ҫӗртмен 25-мӗшӗнче, сӑмахран, вӗсем асӑннӑ ӗҫре тӑрмашакансен IX кунне хутшӑннӑ. Кӑҫал ӑна Куславкка районӗнчи Ҫӗньял ялӗнче ирттернӗ.

Мероприятине хутшӑннӑ республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш Ен пуянсене укҫа-тенкӗ хывма илӗртӳллӗ регион пулнине, влаҫра ларакансем халӑх пурнӑҫне лайӑхлатассишӗн ҫине тӑрса ӗҫленине палӑртса хӑварнӑ.

Тӗрлӗ тупӑшӑва тухнисен утӑ ҫулма та, мечӗк хӑвалама та тивнӗ. «Пӑхаттир пуҫлӑх» номинацире ку ята Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш ял тӑрӑхне ертсе пыракан Сергей Мульдияров ҫӗнсе илнӗ, иккӗмӗш вырӑнта — Тӑвай районӗнчи Йӑнтӑрччӑ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Анатолий Семенов, виҫҫӗмӗшӗнче — Вӑрнар районӗнчи Мӑн Явӑш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Андрей Васильев.

Хутӑш эстафетӑра Шупашкар районӗ мала тухнӑ, иккӗмӗшӗнче — куславккасем, виҫҫӗмӗшӗнче — сӗнтӗрвӑррисем.

Малалла...

Комсомольски районӗнче пурӑнакансем «Халӑх ревизорне» Григорий Данилова ҫӑхав янӑ. Ҫынсене экологи ыйтӑвӗ пӑшӑрхантарать. Вӗсем ҫуртсен ҫывӑхӗнче купаланнӑ свалкӑна пуҫтарма ыйтаҫҫӗ. Унта ҫӳп-ҫап кӑна мар, чӗрчун виллисем те выртаҫҫӗ-мӗн.

Свалка ҫывӑхӗнче шӑршӑ тӑрать. Ҫитменнине, ӑпӑр-тапӑр ҫывӑхри юханшыва кӗрет.

Шупашкарта пурӑнакан Виталий Жернаков каланӑ тӑрӑх, Комсомольски ялне кӗнӗ ҫӗрте ирӗк ыйтмасӑр йӗркеленӗ ҫуп-ҫап купи тӳрех куҫа тӑрӑнать. Унта темӗн те пӗр тӑкаҫҫӗ. «2014 ҫулта республика ку свалкӑна пӗтермешкӗн укҫа-тенкӗ уйӑрмаллаччӗ. Анчах икӗ ҫул иртрӗ — нимӗн те улшӑнмарӗ», — тенӗ Виталий.

«Халӑх фрончӗ» Григорий Данилов вырӑна тухнӑ. Вӑл ҫынсемпе курнӑҫнӑ, район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе калаҫма хӑтланнӑ. Анчах Алексей Самаркин калаҫас темен, ыйтусене хуравламан. Пуҫлӑх видеокамерӑна илме каланӑ, полицие чӗннӗ те ӗҫ пӳлӗмӗнчен тухса тарнӑ.

Республикӑри хастарсем чӗрчунсене хӳтӗлесе петици ҫырнӑ, унпа килӗшсе ыттисене те алӑ пусма ыйтаҫҫӗ. Ҫавсем Шупашкарти «Спецавтохозяйство» общество тата Ҫӗнӗ Шупашкарти «Ельниковская роща» (чӑв. Тӗкӗрҫ рашчи) учреждени, унсӑр пуҫне ҫак хуласенчи коммуналлӑ хуҫалӑх службисене ӳпкелени сисӗнет.

Петицире килсӗр-ҫуртсӑр йытӑсене персе пӑрахнине ырламанни палӑрать. Чӗлхесӗр янаварсемшӗн пӑшӑрханакансем чӗрчунсене леш тӗнчене ӑсатиччен вӑхӑтлӑх усрамалли вырӑн уҫмалла тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ачасем тата аслисем умӗнчех йытӑсене персе вӗлернине те ҫавсем хурлаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем килсӗр-ҫуртсӑр йытӑсене вӑрах вӑхӑт тата нушаланса вӗлерекен эмел панине хирӗҫ.

Петицие ҫӗршыв Президенчӗ, Чӑваш Ен Элтеперӗ тата Чӑваш Енӗн прокурорӗ патне ҫитересшӗн.

Амӑш палӑкӗ умӗнчи пурнӑҫ йывӑҫҫи

Республика кунне халалласа Шупашкарта тата Элӗк районӗнче тӗрлӗ мероприяти ирттернӗ. Ҫавсенчен пӗри — Шупашкарти Амӑш палӑкӗ умӗнче Пурнӑҫ йывӑҫҫи флешмоб йӗркелени. Унта кӑмӑл пуррисене пурне те хутшӑнма чӗннӗ. Ҫапла вара 1000 ҫын ытла наци ҫеммипе Чӑваш Енӗн патшалӑх элемӗ — Пурнӑҫ йывӑҫҫи — евӗр тӑрса тухнӑ. Йышра шкул ачисем, культура, вӗренӳ, учрежденийӗсенче ӗҫлекенсем тата уява пухӑннӑ ҫынсем пулнӑ.

Авалхи чӑвашсен руна ҫырӑвне тӗпе хурса йӗркеленӗ элем ҫирӗпрен те ҫирӗп, хӑватлӑран та хӑватлӑ юмана аса илтерет. Вӑл республикӑра пурӑнакан халӑхсен пӗрлӗхне пӗлтерет. пилӗк парйан тӑраканскерӗн тӗп пайӗ ҫӳлте 90 градуспа айккинелле каякан икӗ туратпа вӗҫленет. Ку вӑл — республикӑра пурӑнакан тӗп халӑх. Айккинчи иккӗшӗ тулай чӑвашсене палӑртать. Варринчи чалӑш икӗ элеменчӗ — кунта пурӑнакан ытти наци ҫыннисене.