Шупашкарти трактор историйӗн музейӗнчи экспонатсем — тӗрлӗ ҫулти техника. Ют ҫӗршывра кӑларнӑ тракторсем те пур.

Музей директорӗ Альберт Сергеев халӗ тепӗр пуҫару тунӑ: ӗлӗк тӗрлӗ ӗҫре усӑ курнӑ техника пирки вӑл халӑха ытларах пӗлтересшӗн. Ҫак тӗллевпе районсенче куравсем йӗркелеме палӑртнӑ.

Ӗлӗкхи техникӑна ӳкерчӗксенче те пулин кӑтартма май тупнӑ. Ку таранччен хӑш-пӗр районта куравсем иртнӗ.

Хальхинче вӑл Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче пурӑнакансем патне ҫитнӗ. Райцентрти В. Толстов-Атнарский ячӗллӗ «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» таврапӗлӳ музейне хӑйсен пурнӑҫне техникӑпа ҫыхӑнтарнӑ ӗҫ ветеранӗсем, ачасем пуҫтарӑннӑ. Малтанах вӗсем кураври ӳкерчӗксемпе тата пӗчӗк трактор-машинӑпа паллашнӑ. Ӗнерхи трактористсем хӑйсен ҫамрӑклӑхне, хӗрӳ тапхӑрта уй-хиртен татӑлмасӑр тар тӑкнӑ вӑхӑтсене аса илнӗ.

Канашри агрегат савутӗнче лару-тӑру лайӑхах мар. Предприяти 58 процент ҫеҫ ӗҫлет. Пысӑк саккассем те ҫук унта.

Хуҫалӑх савучӗн шӑпине нумаях пулмасть Правительство ҫуртӗнче сӳтсе явнӑ. Компани хуҫи «ГАЗ» савутра хӑш-пӗр производствӑна хупасшӑн. Тӗплӗнрех каласан, кӗпер пуҫтаракан тата «ПАЗ» маркӑллӑ автобус осьне пухакан пайсене Чулхулана куҫарӗҫ. Ҫавна май Канашри предприятире уйӑхне 400 урапа тӑвас ӗҫ пӗчӗкленет.

Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, тупӑш 10 процент чакать. Анчах ӗҫ вырӑнӗсене сахаллатасшӑн мар.

Савут ҫӗнӗ инвестици проектне кӗтет. Ҫавна май ҫулталӑкне 500 урапа тума тытӑнӗҫ. Ҫӗнӗ станоксем туянӗҫ. Анчах савут тӗппипех лайӑх енне ӗҫлесе каяссине ҫирӗппӗн калама ҫук.

Ӗнер, авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Хусанта ӗҫлӗ тӗлпулура пулнӑ. Унта вӑл Венгрин тӗп консулӗпе Ференц Контрӑпа тӗл пулнӑ.

Хусанта Михаил Игнатьевпа Ференц Контра ял хуҫалӑх, туризм, культура тата хуҫалӑх тытӑмӗсенче килӗштерсе ӗҫлес ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Венгри — суту-илӳпе экономика тӗлӗшӗнчен Чӑваш Енӗн партнерӗсенчен пӗри. Пӗлтӗр ҫак ҫӗршывпа пирӗн республикӑн тулашри суту-илӳ ҫаврӑнӑшӗ 1 миллион яхӑн тенкӗпе танлашнӑ.

Михаил Игнатьев тӗлпулура ку ҫыхӑну тата ҫирӗпленессине палӑртнӑ. Венгри консулӗ вара Михаил Васильевича ЧР Элтеперӗн пуканне тепӗр хут йышӑннӑ ятпа саламланӑ, Хусанти тӗп консульство экономика, культура тӗлӗшӗнчен пирӗн регионпа малашне те хастар ҫыхӑнса ӗҫлессине каланӑ.

Паянпа ыран Чӑваш Енӗн Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев Мускавра ҫӗлӗ визитпа пулӗ. Паян Михаил Игнатьев Чӑваш Республикин Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчелӗхӗнче усламҫӑсемпе тӗлпулнӑ. Ҫав шутра «Ӗҫлӗ Раҫҫей» (Деловая Россия) Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх организацийӗн тӗп канашӗн президиумӗн пайташӗ, «Фабрикант.ру», «SuperJob», «НАИЗ» предприятийӗсен пуҫлӑхӗпе Сергей Габестропа тата «ТехноНИКОЛЬ» корпорацин президенчӗпе, Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗн пулӑшуҫипе Сергей Колесниковпа курнӑҫнӑ.

«Технониколь» корпораци пирки Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче Чӑваш Енпе икӗ ҫула яхӑн ҫирӗп ҫыхӑну тытса ӗҫлени пирки пӗлтернӗ. Шупашкарта «ТехноНИКОЛЬ» корпорацийӗн вӗрентӳ центрӗсем пӗлтӗр хута кайнӑ. Михаил Игнатьевпа Сергей Габестро Чӑваш Енре ял хуҫалӑх пайне аталантарассипе ҫыхӑннӑ ыйтусене те сӳтсе явнӑ. Сергей Габестро укҫа хывнипе Пӑрачкав районӗнче «Кипиай Агро» предприяти соя туса илессипе ӗҫлет.

Сергей Габестропа Сергей Колесникова Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби Раҫҫейӗн чылай регионӗнче ӗҫлесе сахал мар ӗҫ опыт пухнӑскерсем тесе хакалнӑ май вӗсем Чӑваш Енре бизнеса аталанса пыма меллӗ иккенне палӑртнӑ-мӗн.

Малалла...

Паян, финансистсен професси кунӗнче, банксен канашӗн ларӑвӗ иртнӗ. Мероприятие республикӑри банксенчен 15-е яхӑнӗ хутшӑннӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев республикӑри кредит портфелӗнче ҫав банксем 70,1 процент таран тӳпе йышӑннине палӑртнӑ. Унсӑр пуҫне халӑхӑн 86,5 проценчӗ тупрана ҫав банксен депозит счечӗ ҫинче упранине асӑнса хӑварнӑ. Банксем республикӑра малашлӑхлӑ тӗллевсене татса панӑ чух тивӗҫлӗ вырӑн йышӑнма пултарнине шута илмеллине те палӑртнӑ.

Укҫа тенӗрен, Михаил Игнатьев ҫакна палӑртса хӑварнӑ: «Эпӗ тӗрлӗ аудиторипе, тӗрлӗ усламҫӑпа тӗл пулнӑ чух халӑхӑн укҫа пурри пирки калатӑп. Анчах ӑна епле туртса кӑларасси сирӗнпе пирӗн пӗрлехи ӗҫ тетӗп. Ку енӗпе пирӗн, паллах, пӑхмалла, пӗтӗмлетӳ тумалла тата малашне ӗҫлемелле».

Сӑнсем (8)

Налукҫӑсем хыснана «тупра» пухас тесе налукпа парӑмлӑ уйрӑм усламҫӑсем тата предприяти-организацисем патне тухса ҫӳреҫҫӗ. Федераци налук службин Тӑвайӗнчи районсем хушшинчи пайӗ парӑмсене шыраса илме нумаях пулмасть ҫула тухнӑ. Налукҫӑсемпе пӗрле федерацин тепӗр служби те — суд приставӗсем — ҫӳренӗ.

Рейда тухнӑ ушкӑнсем Канаш хула ярмӑрккине, «Мега-Центр» тата «Лидер» суту-илӳ центрӗсене тата предприяти-организацисене ҫитнӗ. Тӗрӗслев вӑхӑтӗнче виҫӗ парӑмҫӑн пурлӑхне арестленӗ. Шӑл юсакан «Мега-Дент» фирмӑнне, сӑмахран, — 49 пин тенкӗ тӑракан оборудованине, «Стройсервис» обществӑнне — компьютерӗсене, принтерӗсене, факсне тата сканерне, Е.П. Ефремова уйрӑм усламҫӑнне вара — столовӑй хатӗрӗсене. И.В. Плотников уйрӑм усламҫӑ тавара арестлеттерсе тӑман, 29 пин тенкӗ парӑмпа вырӑнтах татӑлнӑ. «Услада» тулли мар яваплӑ обществӑнне ҫумӗнче пур 6 пин тенкине илсе кайнӑ.

Паян, ҫурлан 27-мӗшӗнче, Етӗрне хулинче вырнаҫнӑ «Бизнес валли бизнес» коммерци банкӗ лицензисӗр тӑрса юлнӑ. Кредит организацийӗн ӗҫ тӑвакан органӗсен прависене чарса лартнӑ.

Раҫҫейӗн Банкӗ кун пек татӑклӑ утӑм патне ахальтен пырса тухман. Етӗрнери коммерци банкӗ банк ӗҫ-хӗлӗ ҫинчен калакан федераци саккунӗсене тата Раҫҫейӗн Банкӗ ыйтнине пӑхӑнса пыман. Тупӑша айккине ярассипе кӗрешекен федераци саккунӗ ыйтнине те вӑл ӑша хывсах кайман-мӗн. Унсӑр пуҫне тата «кредиторсемпе вкладчиксемшӗн хӑрушлӑх пуррине кура» лицензие илни пирки Bankir.ru информаци агентстви пӗлтерет.

Активсен виҫине «Бизнес валли бизнес» коммерци банкӗ ҫурлан 1-мӗшӗ тӗлне ҫӗршывра 630-мӗш йӗркере пулнӑ. Банк вкладсене страхлакан тытӑмра пулнӑ май унта укҫа упракансен пӑшӑрханма кирлӗ мар: «кӗмӗле» тавӑрса парӗҫ.

Кӑҫалхи ҫурлан 1-мӗшӗ тӗлне илсен, хуласемпе районсен пӗтӗмӗшле хыснине пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен тупӑш сахалтарах кӗнине Чӑваш Енӗн Финанс министерстви пӗлтерет. Пӗтӗмпе 10,8 миллиард тенкӗ кӗнӗ, ку вӑл 600 миллион тенкӗ сахалрах е 5,3 процент.

Тупӑш шайне ӳстернисем те пур. Ҫӗнӗ Шупашкарта унӑн хисепӗ 38 процент нумайланнӑ, Шупашкар районӗнче — 8,5 процент, Канаш хулипе Йӗпреҫ районӗнче — 5,1 процент, Пӑрачкав районӗнче — 5 процент, Улатӑр районӗнче — 1,7 процент, Комсомольски районӗнче — 1,4 процент.

Хӑйсен тупӑшӗ 18 муниципалитетра чакнӑ. Чи нумай чакни — Ҫӗмӗрле районӗнче (пӗлтӗрхипе танлаштарсан унта тупӑш 80,6 процент кӑна кӗнӗ), Тӑвай районӗ (83,7 процент), Шупашкарта (82,5 процент).

Чӑваш Енӗн премьер-министрӗ Иван Моторин республикӑн социаллӑ-экономика аталанӑвӗн прогнозлӑ кӑтартӑвӗ пирки йышӑну алӑ пусса хатӗрленӗ.

Республикӑн Экономика министерстви шутласа кӑларнӑ тӑрӑх, тӗп капитала укҫа хывасси кӑҫал 9 процент чакмалла. Иртнӗ ҫулсемпе танлаштарсан ку цифра пӗчӗкрех: пӗлтӗр укҫа-тенкӗ хывасси 11 процент чакнӑ, 2013 ҫулта — 17 процент. Тӗп капитала укҫа хывасси килес ҫул та сахалланӗ. Анчах кӑҫалхи пекех мар, 3 процент кӑна. Ку вӑл — планпа.

Продукци пӗтӗмӗшле туса илесси пӗлтӗрхипе танлаштарса пӑхсан кӑҫал 94,5 процент пуласса шанаҫҫӗ. Ваккӑн тавар сутаслӑх 4,6 процент чакӗ. Ҫурт-йӗр хута ярасси 0,3 процент хушӑнмалла.

Укҫа хӑй хакне ҫухатнине (инфляцие) 13,9 процент тесе планланӑ.

Чӑваш Енри предприятисен тулаш таварҫаврӑнӑшӗ кӑҫалхи ҫур ҫулта 21 процент чакнӑ. Укҫа ҫине куҫарсан ку вӑл 34,2 миллион долларпа танлашать. Тавар республикӑран каясси 35,7 процент пӗчӗкленнӗ, ют ҫӗртен илсе килесси — 13,5 процент.

Экспортпа импорт ҫаврӑнӑшӗпе 117 предприяти-организаци, уйрӑм ҫын аппаланнӑ. Пӗлтӗрхи кӑрлач–ҫӗртме уйӑхӗсенчипе танлаштарсан ҫак кӑтарту та сахалтарах. Нумаях мар та, 3,3 процент. Юридици сӑпачӗллисен шучӗ 1,7 процент чакнӑ, уйрӑм ҫынсен — 33 процент. Никама пӑхӑнман ҫӗршывсенчен тавар илсе килесси 2,4 хут чакнӑ, унта ӑсатасси — 2,2 хут.

Ют ҫӗршывран килекен тавара илсен, Чӑваш Ене ытларах Китайран (мӗнпур калӑпӑшран 40 процентне), Германирен (13 процент), Швецирен (7,3 процент), Италирен (5,1 процент), Швейцарирен (3,4 процент) кӳрсе килнӗ. Пирӗн тӑрӑхри тавара ют ҫӗре илсе кайни пирки каласан, 24,6 проценчӗ Украинӑна, 7 проценчӗ Монголие, 6,6 проценчӗ Узбекистана, 5,8 проценчӗ Молдовӑна, 5,1 проценчӗ Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене ӑсаннӑ.