«Про Город» сӑнӗ

Шупашкара гастрольпе килнӗ циркра пӑтӑрмах пулнӑ — крокодил сцена ҫинчен анса куракансем патне каҫнӑ, чылайӑшӗн сехрине хӑптарнӑ.

«Про Город» (чӑв. «Хула пирки») кӑларӑм пӗлтернӗ тӑрӑх, ку ӗҫ-пуҫ чӗрчунсене алла хӑнӑхтараканпа крокодил цирк кӑтартнӑ хушӑра пулнӑ. Чӗрчунсене алла хӑнӑхтаракан ҫав ҫын сценӑн тепӗр енне кайсан крокодил хӑвӑрттӑн шуса куракансем патне каҫнӑ.

Паллах, нумайӑшӗ хӑраса ӳкнӗ. Юрать, цирк ӗҫченӗ крокодил ҫухалнине тӳрех асӑрханӑ, чӗрчуна алла илсе сцена ҫине хӑпарнӑ, унтан ӑна чаршав хыҫне илсе кӗнӗ. Шупашкар хӗрарӑмӗ Наталия ҫулерех асӑннӑ кӑларӑм журналистне каланӑ тӑрӑх, крокодил ун аллинче самаях ҫапкалашнӑ.

Цирк ӗҫченӗсем крокодил куракансемшӗн нимӗнле хӑрушлӑх та кӑларса тӑратманнине, мӗншӗн тесен ӑна сӑмсалӑх тӑхӑнтартнине палӑртнӑ.

Краснормейски районӗнчи Карай ялӗнче пурӑнакан 30 ҫулти арҫын тата унӑн 23-ри пӗлӗшӗ пӳрт-вакун вӑрланӑшӑн суд сакки ҫине ларассине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, ют пурлӑха куҫ хывнисенчен пӗри, 30 ҫулти арҫын, Карай ял тӑрӑхӗн депутатсен пухӑвӗн депутачӗччӗ.

Ырӑ мар ӗҫе туссем кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 7-мӗшӗнче тунӑччӗ. Муркаш районӗнче ларнӑ куҫса ҫӳрекен пӳрт-вакуна вӗсем Элӗк районне илсе кайнӑ.

Пурлӑх хуҫине, ял хуҫалӑх кооперативне, 210 пин тенкӗлӗх, сиен кӳнӗ.

Пӳрт-вакуна вӑрланисен тӗлӗшпе суд пулнӑ. Арҫынсем унччен айӑпланманнине, пурлӑха хуҫине тавӑрса панине, хуҫи те вӗсене каҫарнине кура пуҫиле ӗҫе чарса лартнӑ. Арҫынсене суд иккӗшне 30-шер пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Мускавӑн ҫурҫӗр пайӗнче Чӑваш Енри ҫынна пӑшалтан пенӗ. Рен-ТВ телеканал пӗлтернӗ тӑх, арҫын килсӗр-ҫуртсӑрскер пулнӑ. Ӑна автоматран пенӗ. Пӑтӑрмах ҫӗршывӑн тӗп хулинчи нумай хваттерлӗ ҫуртсенчен пӗринчи подъездра пулса иртнӗ.

Мускав ҫынни Чӑваш Ен арҫыннине автоматран пенӗ. Вӑл пирӗн ентешӗмӗрӗн пуҫне суранлатнӑ. Турра шӗкӗр, хайхи кипкепе ҫуралнӑ курӑнать — шар курни вилмелле аманман.

Чӑваш Ен этемӗ арҫынни Мускав арҫыннине мӗншӗн тарӑхтарнине пӗлтермен те сӑлтавне тӗшмӗртмелли ҫеҫ юлать. Подъездра вӑл ани, тен, килӗшмен-тӗр... Апла-и, капла-и, килсӗр ҫын та ҫынах, саккун ӑна та хӳтӗлет. Автомат ярса илнӗ арҫын тӗлӗшпе йӗрке хуралҫисем ҫийӗнчех пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ, халӗ тӗпчев пырать.

Кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Шупашкарти Энгельс урамӗнчи ҫӳп-ҫап контейнерӗнче тин ҫеҫ ҫуралнӑ ачана асӑрханине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ-ха. Тӑван тӗпренчӗкне вилме шартлама сивӗре тухса пенӗ чунсӑр хӗрарӑма йӗрке хуралҫисем ҫав кунах тупса палӑртнӑччӗ. Шелсӗр этем — 33 ҫулти хӗрарӑм. Унӑн тепӗр ача та пулнӑ. Контейнерти ачана пульницӑна ӑсатнӑччӗ, тухтӑрсем унӑн пурнӑҫне ҫӑлса хӑварнӑччӗ.

Ҫичӗ ҫулти ача амӑшӗ тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе Шупашкарти Ленин район сучӗ пӑхса тухнӑ. Кипкери ачана вӗлерме хӑтланнӑ храрӑма 1 ҫул та 6 уйӑхлӑха колони-поселение ӑсатмалла тунӑ. Анчах халех мар. Ҫиччӗри хӗрӗ 14-а ҫитсен.

Опекӑпа попечительство органӗсем пуҫарнипе хӗрарӑма ҫиччӗри ачи тӗлӗшпе те амӑш правинчен хӑтарасшӑн.

Чӑваш следователӗсем 32 ҫулти хӗрарӑм тӗлӗшпе пуҫарнӑ уголовлӑ ӗҫе тишкереҫҫӗ. Чӑваш Ен ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна питӗ пысӑк укҫана кӗсйине чикнӗшӗн явап тыттарасшӑн.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, министерствӑн экономика хӑрушсӑрлӑхӗн тата коррупципе кӗрешекен управленийӗн ӗҫченӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, хайхи хӗрарӑм пулӑшу кассин ертӳҫинче вӑй хунӑ май кассӑран 9 миллион тенке яхӑн йӑкӑртнӑ та унпа хӑйне кирлӗ пек усӑ курнӑ. Ҫак укҫаран ҫамрӑк хӗрарӑм ют ҫӗршывра туса кӑларнӑ хаклӑ йышши ҫӑмӑл машина тата пурӑнмалли кӗтес туяннӑ.

Унсӑр пуҫне палӑртса хӑварни вырӑнлӑ пулӗ: айӑпланакан хӗрарӑмӑн халӗ аякка ниҫта та тухса ҫӳреме юрамасть, следовательсем вара уголовлӑ ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.

Ҫӗмӗрле районӗнче пурӑнакан, ниҫта та ӗҫлемен 40 ҫулти арҫынна судра тавлашнӑшӑн суд тунӑ. Тата тӗрӗсрех каласан, теприсене кӳрентернӗшӗн.

Пӑтӑрмахӗ иртнӗ ҫулхи кӗркунне, авӑн уйӑхӗнче, пулса иртнӗ. Ют киле пырса кӗнӗшӗн судлашнӑ вӑхӑтра арҫын хӑйне тытса чарайман. Вӑл хӑй пуҫтахланса ҫӳренипе шар курнӑ хӗрарӑма та, прокурора та кӳрентермелле сӑмахсемпе перкелешнӗ. Чӗлхене ирӗке яраканскере лешсем ачашласа та шеллесе тӑрас темен, явап тыттарма йышӑннӑ.

Суда хисеп туман тесе арҫына РФ Пуҫиле кодексӗн 297-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе айӑпласа 260 сехет ӗҫлеттерме тунӑ. Суд йышӑнӑвӗ хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗмен-ха. Пӗрремӗш инстанцири суд йышӑнӑвӗпе килӗшмесен арҫыннӑн апелляци ҫӑхавӗ ҫырма ирӗк пур.

Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ «Чӑваш бройлерӗ» хӑй вӑхӑтӗнче ура ҫинче ҫирӗп таракан предприятиехчӗ. Ҫынсем те вӑхӑтра шалу илетчӗҫ, производство калапӑшӗ те ӳссе пыратчӗ. Пуҫтарма ҫулталӑк, салатма пӗр талӑк теҫҫӗ те, чӑх-чӗп хапрӑкӗ пӗчӗккӗн-пӗчӗккӗн шурлӑха путса пычӗ.

Паян РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн ӗҫченӗсем тӗлӗнмелле хыпар пӗлтернӗ. Вӗсем хӑйсен сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, пуҫлӑх пулнӑ этем 2016 ҫулхи авӑн уйӑхӗнчен пуҫласа ҫав ҫулхи раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнчи тапхӑрта предприятин илме май пур 94 миллион тенкӗ парӑмне те илмен имӗш. Ҫапла вӑл хӑтланни хапрӑка панкурат кӑларасси патне ҫитернӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

«Чӑваш бройлерӗн» пуҫлӑхӗ укҫа пур ҫинчех рабочисене шалу тӳлемен, суд йышӑнӑвӗсене пурнӑҫламан тесе те экс-пуҫлӑх тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Тӗпчев пынӑ вӑхӑтра ӑна вӑхӑтлӑха хупса хума, пурлӑхне арестлеме йышӑннӑ.

Шупашкарти строительство материалӗсен савутӗнче ӗнер ирхине арҫын виллине асӑрханӑ. Пӑтӑрмах ирхи ҫичӗ сехет хыҫҫӑн пулнӑ. Погрузчикпа кирпӗч хушшине хӗсӗнсе ларнӑ арҫынна асӑрхасан ӗҫтешӗ погрузчика айккинелле куҫарнӑ. Ун хыҫҫӑн вӑл 56-ри арҫын инкеке лекнине пӗлтерсе васкавлӑ пулӑшу тухтӑрӗсене чӗннӗ. Анчах шурӑ халатлисем погрузчик водителӗ вилнине ҫеҫ ҫирӗплетейнӗ...

Савутра ӗҫ вӑхӑтӗнче ҫын вилсе выртнин тӗп-тӗрӗс сӑлтавне тӗпчевҫӗсем тӗрлӗ экспертиза ирттерсе палӑртӗҫ. Вӗсем малтанласа шухӑшланӑ тарӑх, водитель погрузчика чарнӑ, анчах транспорта хускалса каймалла мар режим ҫине лартман-тӑр тесе шухӑшлаҫҫӗ. Хуҫи руль умӗнчен тӑрсан погрузчик хускалса кайса арҫынна хӗссе хума пултарнӑ.

Раҫҫейӗн Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн тӗпчевҫисем Шупашкарта пурӑнакан 45 ҫулти хӗрарӑм тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫ тӗпчесе пӗтернӗ. Ӑна РФ Пуҫиле кодексӗн темиҫе статйипе айӑпласшӑн.

Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, 2017 ҫулхи юпа уйӑхӗн пӗр каҫхине ҫав хӗрарӑм ӳсӗр пулнӑ. Тем вӑрҫи тухнӑ-ҫке, харкашаканскере лӑплантарма пуҫланӑ хӗрне кӳренсе хӗрӗнкӗ амӑшӗ ҫӗҫӗ ярса илнӗ. Хӑратмалла сулкалашман вӑл — мӑйран яшлаттарнӑ. Тепре те сулса янӑ-ха, анчах хӗрарӑмӑн упӑшки хӳтте кӗнӗ. Унтан хӗрарӑм арҫынна вӗлерессипе хӑратма пуҫланӑ. Анчах арҫын арҫынах, ҫӗҫҫе вӑл туртса илейнӗ.

Тӗпчевҫӗсем ку пуҫиле ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ. Хӗрне йывӑр суранлатнӑ, упӑшкине вӗлерессипе хӑратнӑ хӗрарӑм шӑпине суд татса парӗ.

Кемерово хулинче пулса иртнӗ трагедии хыҫҫӑн чылай та вӑхӑт иртмерӗ пулин те, каллех массӑлла информаци хыпарӗсенче унта та кунта пушарсем пулса тухни пирки пӗлтереҫҫӗ. Тӗрӗслевсем пур ҫӗрте те нарушенисем палӑртаҫҫӗ. Мӗншӗн тетӗр-и?Кунта пӗртте тӗлӗнмелли ҫук, манӑн шухӑшпа. Темӗнле ӑслӑ пулма та кирлӗ мар, ҫакӑ пулӑмсен чӑн сӑлтавне уҫма: кашни тӗрӗслев вали ятарлӑ комисси хатӗрлеҫҫӗ, укҫа уйӑраҫҫӗ. Ҫавӑ укҫа ӑҫта каять? Паллӑ ӗнтӗ кӗсъесене.

Кемеровори суту-илӳ цетрне илер тӗслӗхрен: унта вырнаҫтарнӑ йышши вылямалли конструкцисем тата вунӑ хулара, хӑшӗнче сӳтнӗ тӗслӗхсем пур? Пулмаҫҫӗ те, вӗсем патӗнче пушар пулман вӗт. Мӗншӗн-ха вӗсен пӑшӑрханмалла ҫукшӑнах. Мӗншӗн ют патшалӑхри автоконцернсем енчен те пӗр-икӗ машинӑра пӗрпекле неисправность пулсан, пур выпуска та кутӑн пухаҫҫӗ? Вӗсемшӗн компании ячӗ тупӑшран хаклӑрах.

Пирӗн тӑван патшалӑхра вара вӑрӑ-хурахсене чӑн-чӑн телей: енчен те ӑҫта-тӑр томограф списать турӗҫ-тӗк, пирӗннисем ҫавна ҫӗнӗ тесе илсе те ҫитереҫҫӗ тӑван ҫӗршыва. Укҫана вара ҫӗнӗ томограф чухлех уйӑраҫҫӗ кӗсъесене тултарса.

Малалла...