Кӗҫнерникун, чӳкӗн 18-мӗшӗнче, Шупашкар хулин депутачӗсен черетлӗ Пухӑвӗн ларӑвӗ иртнӗ. Депутатсем сӳтсе явнӑ тӗп ыйтусенчен пӗри — хула администрацийӗн пуҫлӑхне ҫирӗплетесси пулнӑ. Маларах, конкурс комиссийӗ ҫак вырӑна йышӑнма тӑратнӑ виҫӗ ҫын программине пӑхса тухнӑ. Николай Емельяновӑн программи чи лайӑххи тесе палӑртнӑ.
Депутатсем комисси ӗҫӗпе килӗшнӗ, хула ертӳҫи Леонид Черкессов Николай Емельяновпа контракт ҫырса ҫирӗплетнӗ. Шупашкар хула администрацийӗн ҫӗнӗ ертӳҫи хӑйне шанса панӑ ӗҫе тивӗҫлӗ туса пырасси пирки пӗлтерчӗ.
Иртнӗ кӗҫнерникун, чӳкӗн 18-мӗшӗнче, шкул ачисем шахматпа выляса ӑмӑртнӑ. Ахаль выляман, ку ӑмӑрту Чӑваш Ен Президенчӗн Кубокӗшӗн иртекен XIII Спартакиада шутне кӗрет.
Финалта районсенчи 6 ушкӑн тата хула ачасем тупӑшрӗҫ — вӗсем маларах хӑйсен районӗсемпе хулисенче мала тухнӑ пулнӑ.
Ӑмӑртӑва пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн чи маттур шахматҫӑсем Ҫӗнӗ Шупашкарсем пулни палӑрнӑ, вӗсем ыттисенче лайӑхрах выляни сисӗннӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене вара пӗр-пӗринчен пӗр очко ҫеҫ уйӑрса тӑнӑ. Ҫапла май Шупашкар хулин ушкӑнӗ иккӗмӗш вырӑна лекнӗ, Элӗк районӗн ачисем — виҫҫӗмӗшне. Унсӑр пуҫне Ҫӗмерле хулипе Елчӗк районӗн ачисем лайӑх вылянине палӑртма пулать.
Мала тухнӑ пур ушкӑна та медальсемпе, дипломсемпе тата асра юлмалли парнесемпе чысланӑ. Мала тухнӑ ятпа эпир пурне те саламлатпӑр!
Ӗнер, чӳкӗн 16-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Надежда Кирилловӑн пултарулӑх каҫӗ пулчӗ — унта Чӑваш Енӗн хисеплӗ артисткӑн, Митта Ваҫлей ячӗллӗ премийӗн лауриачӗн тӑванӗсем, юлташӗсем, тата ун пултарулӑхне кӑмӑллакансем пуҫтарӑнчӗҫ.
Уява хӑйех уҫрӗ — куракансем умне вӑл Константин Ивановӑн «Хальхи самана» сӑвӑллӑ композиципе тухрӗ.
Тӗрлӗ ҫынсем тав сӑмахӗсем тухса каларӗҫ, артиста саламларӗҫ.
Уявра ҫавӑн пекех Геннадий Айхин, Ҫеҫпӗл Мишшин, Любовь Мартьяновӑн, Петер Хусанкайӑн сӑввисемпе лартнӑ театрзациленӗ композицисем пулчӗҫ.
Нумай пулмасть, юпан 30-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче Куславккасен уявӗ иртни пирки эпир пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Ҫак тӑрӑхпа ҫыхӑннӑ Шупашкарти тепӗр мероприяти ҫинчен «Хыпар» хаҫат пӗлтерет — Чӑваш Енӗн Халӑх пултарулӑх ҫуртӗнчи «6x7» ӳнер галерейинче Куславкка районӗнчи халӑх ӑстисен куравӗ уҫӑлнӑ.
Ӑна савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ ҫӗре асӑннӑ район администрацийӗн социаллӑ аталанупа архив ӗҫӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Марина Солдатихина, ҫавӑн пекех курава тӑратнӑ хӑш-пӗр ӗҫ авторӗсем Любовь Скворцова тата Юрий Орлов хутшӑннӑ. Алӗҫ ӑстисене Халӑх пултарулӑх ҫурчӗн Тав хучӗпе чысланӑ.
Галерейӑри ҫӗнӗ курав чӳкӗн 15-мӗшӗччен ӗҫлӗ. Унта тӑм теттесемсӗр пуҫне картинӑсемпе тата хӑваран авса тунӑ карҫинккасемпе, ҫемҫе пукансемпе, чечек савӑчӗсемпе, ытти япалапа паллашма май пулӗ. Вӗсен авторӗсем — Юрий Орлов, Валентина Юсова, Елена Смирнова, Любовь Смирнова.
Ҫакна палӑртмалла: Куславкка районӗ ӑстасемпе пуян.
Чӳкӗн 7-мӗшӗнче Шупашкарти Ленин проспекчӗпе К.Маркс урамне коммунистсем хупласа хурӗҫ — вӗсем демонстраци ирттерӗҫ. Троллейбуссене ҫеҫ ҫӳреме ирӗк пулӗ — ыттисен Энгельспа Ярославль урамӗсем урлӑ кайма тивӗ. Урамсене демонстрантсем 10-11 сехет хушшинче хупласа хурӗҫ. Сирӗн вӑл вӑхӑтра ҫула тухмалла пулсан мартшутӑра улӑштарма тивӗ.
Демонстрацие ирттерме хула пуҫлӑхӗн ӗҫӗсене туса пыракан Юрий Шилов ирӗк панӑ.
Халӑх пухӑвне Аслӑ Октябрь Пӑлхавӑрӗ кунне халалласа ирттереҫҫӗ. Асилтеретпӗр — малтан, 1991 ҫулччен, чӳкӗн 7-мӗшӗ уяв кунӗ шутланнӑччӗ. Хальхи вӑхӑтра чӳкӗн 4-мӗшӗнче Халӑх пӗрлӗхӗн кунне уявлатпӑр.
Юпа уйӑхӗ вӗҫленес умӗн, 30-мӗш кунне, Шупашкарти Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче чӑваш халӑх академикӗсемпе таврапӗлӳҫӗсем пухӑнчӗҫ — ҫулсенренхи пуху иртрӗ. Ҫак шӑматкунхи ир Мускав проспектӗнче ЧПУн экономика факультечӗ ҫурчӗ хыҫӗнче пытанса ларакан институтра халӑх чылай пулчӗ — Чӑваш Енрен кӑна мар, ун тулашӗнчен те хӑнасем ҫитрӗҫ — Пушкӑртстан, Тутарстан, Чӗмпӗр тата ытти тӑрӑхсенчен. Вӗсенчен чылайӑшӗ парнесемпе — кӗнекесемпе — килнӗччӗ. Пӗрисем хур какайӗпе те сӑйлама пултарчӗҫ.
Пухун тӗп ыйтӑвӗсем шутӗнче чӑваш халӑх ӑсчахӗсен президентне, таврапӗлӳҫӗсен председательне суйласси пулчӗ. Ҫавӑн пекех укҫа-тенкӗпе ӗҫлекенсене (Димитриева Алевтинӑна), ваттисен хуралӗн ертӳҫине (Денис Гордеев ҫыравҫа) палӑртрӗҫ. Пухӑннисем килӗшнипе таврапӗлӳҫӗсен ертӳҫине паллӑ музейҫӑна Эдуард Бахмисова суйларӗҫ. Халӑх ӑҫчахӗсем хӑйсен пуҫӗ пума Евгений (Ешентей) Ерагина шантарчӗҫ.
Паян, юпан 30-мӗшӗнче, Шупашкарти патшалӑх филармонире Куславккасем пухӑнчӗҫ — ентешлӗх уявӗ иртрӗ. Вӗсен уявне чаплӑ хӑнасем чылай пынӑччӗ — ЧР сывлӑха упрассипе социаллӑ аталану министрӗ Муллина В.П., ЧР Патшалӑх Канашӗн Разумов А.В., тата ыттисем. Малтанах «Куславккасем» ентешлӗхӗн президенчӗ Ю.А. Зорин зала пухӑннӑ хӑнасене уява килнӗшӗн тав сӑмахӗ каларӗ. Шупашкарта тӗпленнӗ ытти ентешлӗх представителӗсем те салам сӑмахӗ каларӗҫ: Канаш, Элӗк, Елчӗк, Патӑрьел, Шупашкар, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчи пӗрлешӳсен ертӳҫисем Куславкка тӑрӑхӗнчи чӑвашсене чунтан-чӗререн уяв ячӗпе саламларӗҫ.
Уяв савӑнӑҫлӑ иртрӗ, сцена ҫинче юрӑпа ташӑ улшӑнсах тӑчӗҫ. Хӑйӗн пултарулӑхне кӑтартма Хурамалти (Куславкка районӗ) пултарулӑх ушкӑнӗ (сӑмах май, савӑнӑҫлӑ уява вӑл уҫрӗ), Алена Тереньтева хӗр-упраҫ (вӑл Елчӗкрен, 9-мӗш класра вӗренет), «Хӗвелҫаврӑнӑш» ташӑ ушкӑнӗ (Куславкка хулинчен), чӑваш халӑх артистки Людмила Семёнова, Александр Белов тата ыттисем килнӗччӗ. Куракансем вӗсен юрри-ташшине тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗҫ.
Вырсарникун, юпан 24-мӗшӗнче, Шупашкарти кӳлмек хӗрринче ларакан «Кивӗ тӳрем» («Старая площадь») кафере Чӑваш Республики патшалӑх суверенитечӗ пирки калакан декларацине йышӑннӑранпа 20 ҫул ҫитнине палӑртса савӑнӑҫлӑ каҫ ирттерчӗҫ.
Пухӑва Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен ассамблейин председателӗ Н. Лукианов, ҫамрӑксен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗш элтепӗрӗ О. Цыпленков, ЧНК представителӗ В.Абрамов, ЧНК ваттисен канашӗн ертӳҫи А. Кипеч, тӗнчере паллӑ ӳнерҫӗ Праски Витти, ҫамрӑксен «Хастар» пӗрлешӗвӗн представителӗсем тата ыттисем хутшӑнчӗҫ. Раҫҫейӗн ытти регионӗсенчи тата чикӗ леш енчи хӑнасем те пухӑва пынӑччӗ.
Мероприятие пухӑннисем иртнине аса илчӗҫ — республика суверинитечӗн пӗрремӗш утӑмӗсене, малтанхи ҫулӗсенчи лару-тӑрӑва. Хальхи вӑхӑтра пулса иртекен пулӑмсене те асӑнмасӑр хӑвармарӗҫ. Калаҫусем хыҫҫӑн «Шуҫӑм» ансамбль пуҫтарӑннисене хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗ — юрӑсем юрларӗҫ, ташларӗҫ те.
Чӑваш Республики патшалӑх суверенитечӗ пирки калакан декларацине 20 ҫул каялла, 1990 ҫулхи юпан 24-мӗшӗнче, Чӑваш АССРӗн Аслӑ Канашӗ йышӑннӑ.
К. Ивановӑн «Нарспи» поэмине пӑхмасӑр калатпӑр» конкурс хӑй ӗҫне пӗтерчӗ. Конкурса республикӑн тӗрлӗ йышши шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсем хутшӑнчӗҫ. Вӗсем ҫаксем:
● Александрова Наталия Викторовна, Шупашкар хулин 60-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Васильева Зоя Витальевна, Шупашкар хулин 4-мӗш професси училищинче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Васильева Татьяна Анатольевна, Сӗнтӗрвӑрри районӗн Октябрски шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Васильева Татьяна Ильинична, Канаш районӗн Катек шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Игнатьева Людмила Семеновна, Муркаш шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Ласточкина Анфиса Ильинична, Комсомольски районӗн Ӗнел шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
Тӗрӗк чӗлхисен аслӑ ӑсти Николай Ашмарин академик 17 томлӑ «Чӑваш сӑмахӗсен кӗнекин» («Thesaurus linguae tschuvaschorum») пӗрремӗш кӗнекине Хусанта пичетленӗренпе юпа уйӑхӗнче 100 ҫул ҫитрӗ.
Ҫак уява Хусанта чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем, таврапӗлӳҫӗсем, журналистсем, шкул ачисем анлӑн паллӑ турӗҫ. Тӗпчевҫӗ ентешӗсем Етӗрне районӗнчи Ачакри вӑтам шкулта вӗренекенсемпе учительсем Н.И. Ашмарин ячӗпе ҫыхӑннӑ вырӑнсем тӑрӑх экспедицине тухрӗҫ. Вӗсем «Сувар» хаҫат редакцийӗнчи ҫаврасӗтелте пулчӗҫ, унта таврапӗлӳҫӗсен пӗрлешӗвӗн Председателӗ Виталий Станьял ертсе пынӑ ларура хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен каласа пачӗҫ. Унтан чӑваш халӑх ӑсчахӗ, паллӑ таврапӗлӳҫӗ Василий Дедушкин кӑтартса ҫӳренипе Ар масарӗнче Н.И. Ашмарин, Н.В. Никольский, К.Ф. Фукспа П.И. Талиев вилтӑприсем ҫине чечек кӑшӑлӗсем хучӗҫ, «Чебоксарская» урамӗнче тата Н.И. Ашмарин пурӑннӑ ҫуртра (М.
-3.7 °C