Чӑваш Ен тӗп суйлав комиссийӗ Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗсене суйланакан кондидачӗсен списокне пӗрремӗш регистрацилерӗ. Хӑйсен списокӗсене «Правое дело» партисӗр пуҫне ыттисем те тӑратнӑ. Хальлӗхе тӗп суйлав комиссийӗ кондидатсем ҫинчен пӗлтернӗ информаци чӑнлӑхне тӗрӗслет.
Тӗп суйлав комиссийӗ хальхинче каллех йӗкӗреш кандидатсем пуласса пӗлтерет. Ҫапла вара, Шупашкарти Хӗвелтухӑҫ округӗпе илсен, Патшалӑх Канашне икӗ Дельман суйланать. Пӗри ― Олег Александрович «Единая Россия» партирен, тӗпри ― Олег Абрамович ЛДПРтан. Сӑмах май, юлашки нумаях пулмасть ятне, хушаматне, ашшӗ ятне улӑштарнӑ. Ҫакна ЗАГСран илнӗ ҫирӗплетекен хут пур унӑн. Пӗтӗмпех саккунпа килӗшӳллӗ. Раҫҫейӗн кашни гражданинӗ ятне те улӑштарма пултарать, суйлава та хутшӑнаять. Документсем чиперех пулсан тӗп суйлав комиссийӗ регистрацилессине хирӗҫлеймӗ. Суйлава ҫакӑн пек хутшӑнса йӗкӗреш оппонентран 5 процента яхӑн сасӑ туртса илме май пур. Ҫакнашкал мелпе хӑшпӗр партисем иртнӗ муниципаллӑ суйлавра анлӑ усӑ курнӑ.
Нумаях пулмасть республикӑра «Кӗр мӑнтӑрӗ» ярмӑрккасем ӗҫлеме пуҫларӗҫ. Малтанхи кунсенчех унта 200 тонна яхӑн ҫӗрулмипе пахча-ҫимӗҫ сутнӑ.
Авӑнӑн 10-мӗшӗнчен пуҫласа 25-мӗшӗччен Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкарта, Улатӑр, Канаш тата Ҫӗмӗрле хулисенче йӗркеленӗ суту-илӳ лаптӑкӗсенче 9 миллион та 747 пин тенкӗлӗх пахча-ҫимӗҫ сутнӑ. Ҫынсем хӗл каҫмалӑх ҫӗрулми, сухан, купӑста, ытти пахча-ҫимӗҫ туянаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне ярмӑрккасенче консервланӑ ҫимӗҫ, пыл, ҫӑмарта, йывӑҫ тӗмӗсем, ҫырла, тырӑ сутаҫҫӗ. «Кӗр мӑнтӑрӗ» ярмӑрккасене уйрӑм хуҫалӑхсемсӗр пуҫне Муркашри чӑх-чӗп фабрики, Чӑвашпотребсоюз организацийӗсем хастар хутшӑнаҫҫӗ.
Кӑҫал тухӑҫ пӗлтӗрхипе танлаштарсан аванраххине кура пахча-ҫимӗҫ те йӳнӗрех. Тӗслӗхрен, 1 кило
• ҫӗр улми — 6-9 тенкӗ;
• сухан — 10-18 тенкӗ;
• кишӗр — 8-12 тенкӗ;
• купӑста — 5-8 тенкӗ тӑрать.
Авӑнӑн 25-мӗшӗнче спорт сывлӑх ҫӑлкуҫӗ пулнине ӗненмелле кӑтартса пачӗҫ. Палӑртнӑ вӑхӑтра Шупашкарти кӳлмек хӗрринчи Юрӑ уйӗнче спорт тумлӑ халӑхпа тулчӗ.
«Пӗтӗм Раҫҫейри чупу кунӗ — Нацисен кросӗ» Раҫҫейри пур субъектпа регионра та пӗр вӑхӑтра пуҫланчӗ, вӑл шутра Шупашкарта та. Вырӑнти ӑмӑртӑва Чӑваш Республикин Элтеперӗ М.Игнатьев уҫрӗ. Республика ертӳҫисем сывӑ пурнӑҫ йӗркине тытса пынишӗн хавхалантарас, ҫак ӗҫе халӑха ытларах хутшӑнтарас, спорт ҫурчӗсене ҫӗклес, ансат спорт лаптӑкӗсене тӑвас, тӗнче шайӗнчи ӑмӑртусене хутшӑнма пултаракан спортсменсене хатӗрлес тӗлӗшӗнчен пӗтӗм вӑй парса ӗҫлеме шантарчӗҫ. «Ку — республикӑра пурнӑҫа кӗрекен патшалӑх политикин тӗп тӗллевӗсенчен пӗри», — тенӗ Элтепер. Нацисен кросӗ халӑх хушшинче сывӑ пурнӑҫ йӗркине анлӑрах сарать, ҫын хастарлӑхне ӳстерет. Кунсӑр пуҫне кашни ҫынна ҫирӗплетет. Спортпа туслӑ ҫын кирек мӗнле ӗҫре те ӳсӗм тӑвайрать. «Спортӑн пысӑк уявне лайӑх кӑмӑл-туйӑмпа хутшӑнатпӑр. Урӑхла пулма та пултараймасть. Ҫирӗп кӑмӑлпа хамӑрӑн вӑя шанни пире яланах пулӑшать: ӗҫре те, пурнӑҫра та, халӑх хушшинче те.
Паян, авӑнӑн 22-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗн ҫӗнӗ ҫуртне савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ ҫӗре тата ҫак ятпа йӗркеленӗ Раҫҫейри ҫамрӑк вулавӑшҫӑсен IV форумӗн ӗҫне хутшӑннӑ. Канашлӑва Раҫҫейӗн мӗнпур кӗтесӗнчен — Питӗртен пуҫласа Сахалин таран — 200 ытла вулавӑш ӗҫченӗ килнӗ. Савӑнӑҫлӑ мероприятие Чӑваш Ен, Мускав тата Раҫҫей Тӗп регионӗн муфтийӗ, Раҫҫейӗн тата Чӑваш Республикин Обществӑлла палатин членӗ Альберт Крганов, Шупашкар тата Чӑваш Ен епархийӗн Шупашкарти Епархи Православи Тӗн училищин ректорӗ, проториерей, Шупашкарти Христос Чӗрӗлӗвӗ ячӗпе лартнӑ чиркӳ настоятелӗ Михаил Иванов хутшӑннӑ.
«Чӑваш Ен — социаллӑ пуҫарусене, инноваци проекчӗсене, ҫав шутра вулавӑш сферинче те, пурнӑҫа кӗртес ӗҫе хастар хутшӑнакан тӗслӗхлӗ регион. Вулавӑшсем вара — пултарулӑха, Чӑваш Ен тата ҫӗршыв кун-ҫулне, культурине юратма вӗрентекен центрсем. Паян эпир сирӗнпе ҫӗнӗ, хальхи пурнӑҫ ыйтӑвне тивӗҫтерекен, инновациллӗ, нумай фукциллӗ культура центрне уҫатпӑр.
Нумаях пулмасть Шупашкарти электроаппарат заводӗнче вӑрттӑн майпа туса хатӗрленӗ реле хатӗрӗсене тӗп турӗҫ. Виҫӗ пысӑках мар компани пуҫлӑхӗсем суя продукцие ҫӗршывӑн 19 тӑрӑхне ӑсатса тӑнӑ, суту-илӳ питӗ ӑнӑҫлӑ пынӑ. Ҫавах та ултавҫӑсене тупса киревсӗр производствӑна чарса лартнӑ.
Суя продукцие 2007 ҫулта кӑларма тытӑннӑ. Ултавҫӑсем кивӗ, юрӑхсӑра тухнӑ хатӗрсене ҫӗнӗрен пуҫтарнӑ та ҫӗнӗ тесе сутнӑ. Тавара вара пысӑк заводӑн маркировкипе паллӑ тунӑ. Айӑплисен пурин те электроаппарт енӗпе пӗлӳ пулнӑ, пӗри хӑй вӑхӑтӗнче электроаппарат заводӗнче ӗҫленӗ. Ҫавӑнпа та суя релесем пуҫтарасси вӗсемшӗн йывӑрлӑх пулман. Ҫапах та ҫак хатӗрсем юрӑхлӑ теме ҫук, вӗсем час-часах вана-вана кайнӑ. Пӗрех тавара йӳнӗрех хакпа сӗннине кура ӑна туянас текенсем тупӑнсах тӑнӑ. Релеҫӗсем завода темиҫе миллион тенкӗлӗх сӑтӑр туни паллӑ.
Суя релесене чӑннисенчен уйӑрма ансат мар. Следовательсен ултавҫӑсене тӑрӑ шыв ҫине кӑларас тесе нумай ӗҫлеме тивнӗ. Сӑтӑрҫӑсене тупса айӑпланӑ, суя продукцие вара йывӑр тракторпа таптаса тӗп тума йышӑннӑ. Ултавлӑ хатӗрсене 5 грузовик таран тупнӑ.
Кашни ҫулах авӑнӑн 22-мӗшӗнче тӗнчере «Пӗр кун — автомашинӑсӑр» акци ирттереҫҫӗ. Ҫавна май Раҫҫейре «Пӗр эрне хушши альтернативлӑ транспорт» ятлӑ ҫӗнӗ ӗҫ-пуҫ ирттерме йышӑннӑ. Унта 7 хула хутшӑнӗ, вӗсен йышӗнче — Шупашкар та.
19-мӗш числаран пуҫласа 25-мӗшӗччен экологсемпе вырӑнти влаҫри машинӑллӑ ҫынсене обществолла транспортпа, е велосипедпа, самокатпа, роликсемпе усӑ курма чӗнеҫҫӗ. Ҫавах та пирӗн водительсем ку ӗҫе пуҫӑнма хатӗр марри сисӗнет. Акцие хутшӑнакан сахал. Экспертсем палӑртнӑ тӑрӑх ку эрне ыттисем пекех пулӗ. Ҫапах та вӑл вӗҫлениччен вӑхӑт пур-ха — ҫакӑ шанӑҫ кӳрет.
Иртнӗ кану кунӗнче Елчӗкри ипподромра ҫуллахи сезон хупӑннӑ ятпа лаша спорчӗн уявӗ иртнӗ. Унта Елчӗк, Патӑрьел, Шӑмӑршӑ, Вӑрмар, Комсомольски, Пӑва (Тутарстан) районӗсенчи, Чӗмпӗр облаҫӗнчи лаша спортне юратакансем хӑйсен урхамахӗсемпе ӑмӑртнӑ.
Лашасене чуптарни — куракансем чӑннипех юратакан, кӗтекен ӑмӑртусенчен пӗри. Кӗрхи ӗҫсен хӗрӳ тапхӑрӗ пырать пулин те ипподрома хальхинче те халӑх йышлӑ пуҫтарӑннӑ. Пӗчӗк урапа кӳлнӗ рысаксен чупӑвне 12 экипаж хутшӑннӑ. Вӗсем икӗ ҫаврӑмлӑ, 1600 метрлӑ дистанцире мӑшӑрӑн чупса тупӑшнӑ. Унта чи лайӑх вӑхӑт кӑтартнӑ 5 экипаж ҫӗнтерӳҫӗ ята ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. И.Галимзянов (Пӑва) тытса пыракан «Пульман» рысак финиша чи малтан ҫитнӗ. Анчах Чӗмпӗртен килнӗ тӗп судья, Раҫҫей категориллӗ судья В.Марков «Пульман» юрттӑн чупмалли дистанцире сиккипе чупнине асӑрханӑ.
Вырсарникун шупашкарсем валли чылай мероприяти хатӗрленӗ. Эпир сире вӗсенчен хӑш-пӗрипе паллаштарасшӑн (тулли вариант кунта):
◊ 10 сехетре Шупашкар хулин музейӗнче Александр Насекин куравӗ уҫӑлать.
◊ Атӑл хӗрринче 11 сехетре парӑс регаттине курма май пур.
◊ 12 сехетре Калинин районӗн «Кӗрешӳ» уҫӑ ӑмӑрту пуҫланать.
◊ 13 сехетре Шупашкарӑн 500 ҫуллӑх паркӗнче «Атӑл мерченӗ — 2011» уяв программинче савӑнма пулать — спорт мероприятийӗсем, вӑйӑсем, ӑмӑртусем, концерт.
◊ Лакрей вӑрманӗнче «Пысӑк кулӑш урапи» ятлӑ кану программи хатӗрленӗ — вӑл 13 сехетре пуҫланмалла.
◊ 14 сехетре Шупашкарӑн 500 ҫуллӑх паркӗнче «Элара» АУО хатӗрленӗ «Ҫӳле вӗҫме вӑхӑт» уяв программи пуҫланать.
◊ Чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсен концертне курма кӑмӑллакансене «Шупашкар» суту-илӳ центрӗ патне чӗнетпӗр — 14 сехетре унта «Уяв ячӗпе, Шупашкар!» концерт уҫӑлӗ.
◊ 16 сехетре «Салют» КК умӗнче те концерт пулӗ — тӗрлӗ ушкӑнсем хӑйсен пултарулӑхӗппе паллаштарӗҫ.
Чӑваш Енӗн тӗп хули ыран, ҫурла уйӑхӗн виҫҫӗмӗш вырсарникунӗнче, Хула кунне паллӑ тӑвать.
Яланхи пекех уяв хаваслӑ мероприятисемсӗр иртмӗ. Хула ертӳҫисемпе республика пуҫлӑхӗсем тӗп хулан кунне кашни ҫул интереслӗ те савӑнӑҫлӑ ирттерме тӑрӑшаҫҫӗ — Шупашкарта пурӑнакансем валли вун-вун мероприяти хатӗрлеҫҫӗ. Уйрӑм усламҫӑсем те вӗсенчен юлмасть — ҫакӑн пек уявра суту-илӳ питӗ лайӑх пырать-ҫке.
Шупашкар хулин кунне уявлама ӗнерех пуҫланӑ тесен те йӑнӑш пулмӗ. Тӗрӗссипе хӑш-пӗр уяв саманчӗсем тӗп хулан 17-мӗшӗнчех иртнӗ — Ярославль урамӗнче «Атӑл» хӑна ҫуртне уҫнӑ, Калинин районӗнче кил-йыш тухтӑрӗн практикин центрӗпе ача-пӑча площадкине уҫнӑ. Кӗҫнерникун вара Шупашкар хулин хисеплӗ ҫыннисене чысланӑ, Ленин районенче ача-пӑча вылямалли икӗ тӳремлӗхе (9-мӗш пилӗкҫулӑх тата Мир проспекчӗсенче) уҫнӑ. «Салют» КК ҫитме кӑмӑл тунисем вара ятарлӑ концерт курса савӑннӑ. Эрнекун, ҫурлан 19-мӗшӗнче, «Юманлӑх» хӑна ҫуртне (Николаев урамӗнче вырнаҫнӑ) тата ача-пӑча канмалли тепӗр икӗ тӳремлӗхе хута янӑ. Ҫӗнӗ Лапсар посёлокӗнче пурӑнакансем валли «Под крышей дома своего!
Шупашкарӑн хаклӑ ҫыннисем!
Сире Хула кунӗ ячӗпе чӗререн саламлатӑп!
Чӑвашсен тӗп хулин ҫуралнӑ кунӗ — республикӑшӑн паллӑ пулӑм, тӗлӗнмелле илемлӗ те асра юлакан уяв; вӑл пирӗн тӑрӑхра пурӑнакан пур халӑх ҫыннине пӗрлештерет.
Пирӗн паян мухтанмалӑх сӑлтав ҫук мар. Чӑваш Ен тӗп хулин сӑн-сӑпачӗ ҫулсерен ҫӗнелсе пырать. Нумай хутлӑ ҫуртсем тӳпенелле ҫӗкленеҫҫӗ, автомобиль ҫулӗсене ытларах та ытларах сараҫҫӗ, парксемпе скверсем илемленсе пыраҫҫӗ, урамсемпе кил картисенче тирпей-илем кӗртеҫҫӗ. Ҫӗнӗ производство объекчӗсем хута каяҫҫӗ, Шупашкара хӑвӑртрах аталанма май паракан пысӑк капашлӑ инвестици проекчӗсем пурнӑҫа кӗреҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Ен тӗп хули хӑйӗн авалхи сӑн-сӑпатне, нацин хӑй евӗрлӗхне палӑртакан енсене упраса пурӑнать. Кунта Шупашкарсен — ӗҫчен, тараватлӑ тата тӑван тӑрӑх шӑпишӗн чунтан тӑрӑшакан ҫынсен — тӳпи питӗ пысӑк.
Ҫакна шанатӑп: республика тӗп хулин пуласлӑхӗ пысӑк, пӗрлехи вӑйпа эпир пур ҫӗрте те ӑнӑҫу тӑвӑпӑр. Ҫакна пурнӑҫа кӗртмешкӗн пирӗн пурте пур: ӑс-хакӑлпа пуҫаруллӑх, культурӑпа ӑслӑлӑх вӑй-хӑвачӗ, чи кирли вара — Шупашкара пӗтӗм чӗререн юратни.
-3.7 °C