Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра сӗт ярмӑрккисем уҫас шухӑшлине пӗлтернӗ. Сӗт хакӗ чакса кайнине ӗнер Чӑваш Енӗн правительствин тунтикунсерен иртекен канашлӑвӗнче хускатнӑ чух министр сӗт рынокӗнчи конкуренцие вӑйлатма сӗт ярмӑрккисем йӗркелес шухӑша палӑртнӑ.
Ун пек тӗслӗх пур иккен. Канаш районӗнчи Шӑхасанта сӗт ярмӑркки ирттернӗ. Министр каланӑ тӑрӑх, сутма илсе тухнӑ сӗт кун каҫипе сутӑнса пӗтнӗ. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче ҫырнине ӗненсен, 1,5 литр сӗте халӑх 60 тенкӗ парса туяннӑ.
Сӗт ярмӑрккине кашни муниципалитетрах йӗркелесшӗн. Ҫак меслет сӗт хакне пӗтӗмӗшле витӗм кӳрейресси пирки ҫапах та татса калама йывӑртарах пулӗ.
Юлашки вӑхӑтра сӗт хакӗ палӑрмаллах чакса кайнине ял ҫыннсием аван пӗлеҫҫӗ, уншӑн кӑмӑлсӑрланаҫҫӗ. Услам илеймесен ӗне-выльӑх шутне чакармалла тесе калаҫакансем те пур. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе Михаил Игнатьев Элтепер тунтикунсерен ирттерекен канашлура инфляци ыйтӑвне тишкернӗ май сӗт хакне те хускатнӑ.
Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов сӗт куллен 150 тонна республика тулашне ӑсатмалӑхах туса илнине пӗлтернӗ. Анчах ютран килекенни те питӗ нумай. Ҫавӑнпа сӗте сутӑн илмелли хаксем чакса кайнӑ. Кӑҫал кӑна 30% йӳнелнӗ. Тирпейлекен предприятисем лавккасене йӳнӗрехпе ӑсатаҫҫӗ имӗш, анчах потребитель патне вӑл унччехиллех ҫитет.
Ыйту ҫивӗчлӗхӗ пирки калаҫнӑ май Михаил Игнатьев Элтепер лавккаҫӑсене витӗм кӳмеллине палӑртса хӑварнӑ. Унсӑрӑн ӗне шучӗ чакас хӑрушлӑх пысӑк.
Республикӑра юлашки вӑхӑтра сӗт йӳнелсе кайнишӗн хытах пӑшӑрханаҫҫӗ. Пӗррехинче эпир те Шупашкар районӗнчи Янӑш ял тӑрӑхӗнче халӑхран сӗт пухакансем хака пӗр кунта тӑватӑ тенкӗ чакарнине пӗлтернӗччӗ.
Шӑматкун Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артаманов Шӑмӑршӑ районӗнче ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсемпе тата сӗт пуҫтаракансемпе тӗл пулнӑ.
Шӑмӑршӑ тӑрӑхӗнчи уйрӑм хуҫалӑхсенче 2143 пуҫ ӗне тытаҫҫӗ. Сӗте ҫынсенчен пӗр литрне вӑтамран 15–16 рублей тенкӗпе пухаҫҫӗ. Сӑмах май, маларах эпир асӑннӑ Янӑш тӑрӑхӗнче ӑна халӗ 13 тенкӗпе туянаҫҫӗ.
Сӗт пухакансем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, сӗт тирпейлекен организацисем ӑна йӳнӗпе илеҫҫӗ. Анчах министр та лӑпланмаллиех калайман. Лару-тӑру ҫӗршывӗпех ҫапла иккен. Хак чакнин сӑлтавӗсенчен пӗри — чикӗ леш енчен шӗвек мар сӗт килни.
Шупашкар хулин «Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх тата хӑтлӑх кӗртекен управлени» хысна учрежденийӗ тытса тӑракан туалетсен ырлӑхӗпе усӑ курма кӑҫалтан пӗр тенкӗ хакланнӑ. Унта пӗрре кӗрсе тухма 11 тенкӗ те 44 пус тӳлемелле.
Паян Шупашкар хули стационарлӑ виҫӗ туалет тытса тӑрать: Президент бульварӗнчи 1/15 адреспа, Карл Маркс урамӗнчи 24-мӗш ҫуртра, Константин Иванов урамӗнчи 11-мӗш ҫуртра. Вӗсем пурте тӳлевлӗ ӗҫлеҫҫӗ. Ирпе 10 сехетре уҫӑлаҫҫӗ те 20 сехетре хупӑнаҫҫӗ. К. Иванов урамӗнчи ҫулла ҫеҫ ҫу уйӑхӗнчен пуҫласа авӑн уйӑхӗччен — ӗҫлет. Тӳлевлӗ модульлӗ туалетсем Ҫӗнтерӳ паркӗнче, В.И. Чапаев ячӗллӗ скверта, Хӗрлӗ тӳремре, И. Яковлев проспектӗнче (электроаппаратура савучӗ чарӑну тӗлӗнче) пур. Вӗсен ӗҫ графикӗ — ирхи 10 сехетрен каҫхи 8-ччен.
Туалета Совет Союзӗн Паттӑрӗсене, Раҫҫей Федерацийӗн Паттӑрӗсене, Социализмла Ӗҫ Геройӗсене, Ӗҫлӗх тата Ҫар мухтавӗн тулли кавалерӗсене, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене, вӗсен тӑлӑх арӑмӗсене, сусӑр ачасене, пӗрремӗш ушкӑнри сусӑрсене тӳлевсӗр кӗртеҫҫӗ.
Шупашкар районӗнчи Янӑш тӑрӑхӗнче сӗт пӗр кунта 4 тенкӗ чакнӑ. Вӑл тӑрӑхрисем пӗлтернӗ тӑрӑх, унта ӗнер сӗтӗн литрне 20 тенкӗпе пуҫтарнӑ пулсан паян валли сӗт 16 тенке чакса ларнӑ. «Унтан хаклӑпа йышӑнмаҫҫӗ», — ӗнентернӗ вырӑнти халӑха сӗт пуҫтаракан ҫын.
Чӑн та, сӗт пуҫтаракансен хӑйсен йывӑрлӑхӗ иккен. Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, сӗт хакӗ республикипех чакса кайнӑ. Кун пекки раштав уйӑхӗнче унчченхи ҫулсенче пулман иккен. Ара, чӑн та, сӗт ҫуркунне енне чакнине ӑнланма пулать-ха, анчах хӗл варринче йӳнесе лартни ытла та тӗлӗнмелле пек.
Йывӑрлӑхӗ вара сӗт савучӗсене Беларуҫ Республикинчен типӗтнӗ сӗт илсе килме пуҫланипе ҫыхӑннӑ иккен. Вӑл йӳнӗреххине кура ӑна тирпейлекен савутсем йӳнӗрех продукцие суйлаҫҫӗ.
Хамӑр енчен ҫакна та пӗлтерер: иртнӗ шӑматкун республикӑн Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ — ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн ертӳҫи Юрий Васильев тата ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов уйрӑм хуҫалӑхӗсенче туса илекен сӗт хакне чакармалли марри пирки канашлу ирттернӗ. Анчах, куратпӑр ӗнтӗ, савутсен хайсен пасар саккунӗ.
Ҫӗнӗ ҫул парни темелле-ши ҫакна — Шупашкарта пурӑнакансен тата хӑнасен автобуспа тата троллейбуспа ҫӳремешкӗн малашне, ахӑртнех, укҫа ытларах кӑларса хума тивӗ. Хула влаҫӗ халӑх транспорчӗпе усӑ курнӑшӑн хака ӳстересшӗн. Документа ҫирӗплетме кирлӗ ҫӗре тӑратнӑ та иккен.
«Троллейбуспа ҫӳренӗшӗн укҫан тата пӗрлехи транспорт карттипе тӳленӗ май хаксене пӗрер тенкӗ хӑпартасшӑн эпир. Уйӑхлӑх ҫӳрев билечӗн хакне вара 50 тенкӗ ӳстересшӗн», — хайхи канашлура ӑнлантарса панӑ Шупашкарти троллейбус управленийӗн директорӗ Александр Каныгин. Палӑртса хӑварар, хака ӳстерме Шупашкарти машруткӑсен хуҫисемпе автобуссем тытса тӑракан предприяти ертӳҫисем те каланӑ. Анчах канашлу вӑхӑтӗнче ку тарифсем хӑҫан вӑя кӗрессине каламан.
Чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗ тӗлне илсен пирӗн республикӑра сӗтӗн пӗр литрне 19 тенкӗ те 40 пуспа туяннӑ. Эрне каяллахипе танлаштарсан хак 20 пус йӳнелнӗ.
Ытти ҫул сӗт хакӗ хӗлле хӑпарнӑ пулсан, кӑҫал урӑхларах лару-тӑру пулнине Чӑваш енӗ Ял хуҫалӑх министерствинче типӗтнӗ сӗтӗн тата услам ҫавӑн интервенцийӗ пирки кӑҫал ҫӗршыв шайӗнче йышӑнманнипе сӑлтавлаҫҫӗ.
Сӗт хакӗпе ҫыхӑннӑ лару-тӑрӑва паян республикӑн Ял хуҫалӑх министерствинче иртнӗ канашлура сӳтсе явнӑ.
Халӑхран туянакан сӗт хакӗ Вӑрнар, Ҫӗмӗрле, Тӑвай, Пӑракав районӗсенче 1 тенкӗ чакнӑ.
Сергей Артамонов вице-премьер — министр шухӑшланӑ тӑрӑх, сӗт хакӗ хӗлле чакни йӗркеллӗ япала мар, ку вӑл район администрацийӗсем ӗҫлесе ҫитерейменнине пӗлтерет.
Шупашкарти сӗт савучӗ уҫӑлсан сӗт юр-вар йӳнелессе пӗлтереҫҫӗ. Кун пирки РФ ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов инвестици климатне лайӑхлатас енӗпе иртнӗ канашлура каланӑ.
Министр каланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре сӗт савутне сӗтпе тивӗҫтерме майсем ҫителӗклӗ. Паянхи кун тӗлне республикӑран 150 пин тонна сӗт илсе каяҫҫӗ. Сӗт савутне хута ярсан ку кӑтартӑва 30 процент чакарасшӑн.
Ҫӗнӗ савутра 100 ытла ҫын валли ӗҫ вырӑнӗ пулӗ. Унта сӗт юр-варне ҫӗнӗ технологисемпе усӑ курса хатӗрлӗҫ. Предприяти «Добрая буренка» (чӑв. Ырӑ мукки) маркӑллӑ сӗт юр-варӗ кӑларӗ. Вӑл йӳнӗрех пуласса шантараҫҫӗ.
Сӑмах май, Шупашкарти сӗт савучӗн пурлӑх комплексне Сарӑту сӗт савучӗ туяннӑ.
Шупашкарта коммуналлӑ тӑкаксемшӗн сахал тӳлетпӗр. Ҫапла шухӑшлать ЖКХ управленийӗн пуҫлӑхӗ Павел Порфирьев. Унӑн шухӑшӗпе, ку тӑкак тарифне 20 тенкӗ таран ӳстермелле.
Юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче 38-мӗш шкулта Павел Порфирьев халӑхпа тӗл пулнӑ. Ҫынсем ӑна тӗрлӗ ыйту панӑ. ЖКХ тарифӗ ҫинче вара тӗплӗнрех чарӑнса тӑнӑ.
Павел Порфирьев палӑртнӑ тӑрӑх, ку тариф Шупашкарта Атӑлҫи тӑрӑхӗнче чи пӗчӗккисенчен пӗри. Пӗр тӑваткалшӑн 8-10 тенкӗ тӳлени ҫурта кирлӗ пек тытса тӑма май памасть иккен, ҫавӑнпа хака ӳстермелле.
«Эксперт комиссийӗ ҫапла пӗтӗмлетнӗ: нумай хваттерлӗ ҫуртсене йӗркеллӗ тытса тӑрас тесен пӗр тӑваткал метршӑн 18-20 тенкӗ тӳлемелле», — тенӗ Павел Порфирьев.
Чӑваш Ен Элтеперӗ ӗҫ тӑвакан влаҫра ӗҫлекенсемпе тунтикунсерен канашлу ирттерет. Михаил Игнатьев Сочире пулнӑран паянхи планеркӑна Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫи Иван Моторин ертсе пынӑ. Унта хускатнӑ ыйтусем шутӗнче тыр-пул хакӗ те пулнӑ.
Республика ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра тӗш тырра, ҫӗрулмине пӗтӗмпех пухса кӗртнине пӗлтернӗ. Хальхи вӑхӑтра хирте пахча-ҫимӗҫ тата куккурус юлнӑ. Хӗвелҫаврӑнӑш та хиртех-ха: ӑна пухса илмелли — 7 пине яхӑн гектар.
Иван Моторин тыр-пул хакӗсемпе кӑсӑкланнӑ. Тасатнӑ-типӗтнӗ тырӑ хакӗ аптӑрамасть пулсан, типӗтмен тырра килограммне 3–3,5 тенкӗпех сутаҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн, типӗтме услови ҫук хуҫалӑхсен кӑвакартса яриччен ҫак хакпах ярӑнтарма тивет.
+8.3 °C