Чӑваш наци радиовӗпе темиҫе хут та илтрӗм: чӑваш кинона хупма хатӗрленеҫҫӗ иккен. Паян вацапра ҫапла хыпар илтӗм: «Министр культуры Чувашской Республики (Каликова Светлана Анатольевна) запрещает снимать фильмы на чувашском языке, не смотря на то, что сама является коренной чувашкой. С ее указки, за производство фильмов на чувашском языке, закрывают “Чувашкино”» Ҫак хыпара Станислав Сатура ярса патӑм та, вӑл, тарӑхнипе ӗнтӗ, вырӑсла хуравларӗ: «Что за идиотизм?»
Пуҫа вырнаҫма пултарайман идиотлӑх! Выҫлӑх ҫулӗсенче йӗркелеме пултарнӑ «Чӑвашкинона» иккӗмӗш хут хупма хатӗрленеҫҫӗ иккен! Малтанхинче, репрессисем пуҫланас умӗн, «Востоккинопа» пӗрлештеретпӗр тесе хупнӑ пулсассӑн, хальхи тапхӑрта мӗнпе сӑлтавлаҫҫӗ-ши тӳрере ларакан этемккесем? Ӳнерпе ӑслӑлӑх академине аркатрӗҫ, тӗрӗк тӗнчине кӗме чарчӗҫ, наци лицейне ишрӗҫ, халӗ Чӑвашкиноне кӑнтасшӑн халӑхӑмӑра кӑшкалан «шӗкӗсем»!
Пусмӑртан хӑтӑлнӑ чӑвашсем кино ӳкерсе пилӗк ҫул хушшинче тӗнчипе паллӑ пулса тӑнӑ: «Сарпике», «Атӑл пӑлхавҫисем», «Хура юпа», «Аппайкка» фильмсене пӗтӗм Союзӗпе кӑтартнӑ, вӗсем чӑвашӑн харкам ӑнне Андриян Николаев космоса вӗҫсе кайнӑ чухнехи пекех ҫӗклеме пултарнӑ.
Нумай пулмасть Хусанта «Чӑвашкино» ӳкернӗ «Сюда не вступит нога врага» (чӑв. «Тӑшман ури кунта ан пустӑр») документлӑ фильм хӑтлавӗ иртнӗ. Фильм валли сценари ҫырнӑ тата ун режиссёрӗ пулнӑ Алексей Енейкин каласа панӑ тӑрӑх «Чӑвашкинопа» ҫыхӑннӑ хальхи пӑтӑрмах йӑлт министрпа ҫыхӑннӑ.
Вӑл, сӑмахран министр патне «Чӑвашкино» пуҫлӑхӗпе Абдюшев Андрей Николаевичпа пӗрле сценарине кӑтартма кайса килнӗ чухне мӗнле пӑтӑрмах сиксе тухни ҫинчен каласа панӑ. Министр хӑй чӑваш пулин те чӑвашла калаҫма килӗшмен, сценари те чӑвашла ҫырни ун кӑмӑлне кайман.
Хальхи вӑхӑтра «Чӑвашкино»-на асӑнма юраманни пирки сӑмах тухнӑ тет. Аса илтеретпӗр, вӑл учрежденине тӳре-шара хупас шутлӑ, ҫыннисемпе пурлӑха Наци телерадиокомпанипе икӗ архива куҫарасшӑн.
Ҫак эрне вӗҫӗнче Етӗрнери Культура ҫуртӗнче «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗн «Юрӑ – чун уҫҫи» ҫутӗҫпе тематика фильмне кӑтартнӑ. Ӑна Етӗрне районӗнчи «Сӑр Ен» халӑх фольклор ансамблӗн 35 ҫулхине халалланӑ.
Документлӑ фильма Етӗрне районӗнчи илемлӗ вырӑнсенче кӑҫалхи ҫулла ӳкерсе илнӗ. Унта коллектива ҫӳрекенсен аса илӗвӗсене, гастрольсене ҫӳренин кӑсӑклӑ саманчӗсене, архиври сӑнӳкерчӗксене, видеоматериалсене кӗртнӗ.
Фильмпа «Чӑвашкинон» ӗҫченӗсем: Артур Галкин тата Евгений Данилов видеооператорсем тата Наталия Егорова тӗп архивист — паллаштарнӑ. Мероприятин ятарлӑ хӑнисем йышӗнче Чӑваш халӑх поэчӗ Светлана Асамат тата Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗн ӗҫченӗ Светлана Печникова пулнӑ.
⠀
⠀⠀
«ЭКРА» ӑслӑлӑхпа производство предприятийӗ «Реальные пацаны» евӗрлӗ фильм ӳкернӗ. Предприятин Инстаграмри страницинче фильмӑн премьерине авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче вырнаҫтарнӑ, унччен вара видеоанонспа паллаштарнӑччӗ.
Мини-сериала «ЭКРА» компанин 30 ҫулхине халалланӑ. Фильмри тӗп сӑнара «Реальные пацаны» сериалта ӳкерӗннӗ Николай Наумов калӑпланӑ. Вӑл Николай Токова сӑнарлать. Канашри Николай Токов предприятие аслӑ шкул пӗтерсенех, 8 ҫул каялла, вырнаҫнӑ. Николай маркетинг пайӗнче ӗҫлет.
Сериалта ӳкерӗннисенчен 90 проценчӗ — компани ӗҫченӗсем. 7 сери вӑхӑтӗнче Мускаври event-агентствӑпа «ЭКРА» предприятин ӗҫченӗсем компанин юбилейне хатӗрлесе ирттерессине хӑйсем ҫине илессипе тупӑшаҫҫӗ.
Авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗнче «Культурӑллӑ шӑматкун» пӗтӗм Раҫҫейри акци иртӗ.
Ҫав кун 11 сехетре театр артисчӗсем Василий Павлов, Светлана Савельева, Александр Пӑртта Инстаграмра тӳрӗ тӳрӗ эфира тухӗҫ, вӗсем чӑвашла сӑвӑсем вулӗҫ.
ҫав кунах 17 сехетре театрта «Небесная команда» фильма тӳлевсӗр кӑтартӗҫ.
Чӑваш Енре ҫӗнӗ фильм ӳкерме тытӑннӑ. Кун пирки «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗнче кӗске метрлӑ «Вупӑр» фильм ӳкерӗҫ. Ӗҫе ҫак эрнере пуҫӑннӑ.
Фильмӑн сценарине «Чӑвашкино» киностудин режиссер-сценарисчӗ, истори наукисен кандидачӗ Сергей Щербаков тата Ефим Оков ҫырнӑ. Сценари никӗсӗнче — чӑваш мифологийӗ.
Сюжетра пӑхса хӑварнӑ тӑрӑх, 5 студент-нимеҫӗ пӗчӗк яла культура ҫуртне юсама пыраҫҫӗ. Унта вӗсем икӗ вӑй хирӗҫтӑрӑвӗпе тӗл пулаҫҫӗ. Пӗр — вупӑр, тепри — пирӗшти.
Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи вӑтам шкулта (директорӗ — Ирина Гаврилова) Виктор Чугаров режиссёрӑн «Чӑваш чӗлхи» фильмне кӑтартнӑ.
Аса илтерер: Виктор Чугаровӑн ӗҫне кӑҫалхи ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче хӑтланӑччӗ.
Режиссёр Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, фильма ӳкерме Чӑрӑшкассинчи шкулта пуҫланӑ. Унта ачасене чӑваш чӗлхипе литературӑна юратма Алина Николаева чунтан тӑрӑшса чылай ҫул вӗрентет.
Ачасем фильмпа кӑсӑкланса паллашнӑ, Виктор Чугаров ыйтӑвӗсене тупӑшса тенӗ пек хуравланӑ.
Режиссёра шкул дирекцийӗ Тав хучӗпе хавхалантарнӑ.
Виктор Чугаров режиссёр «Чӑваш чӗлхи» фильм ӳкернине, ӑна Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче хӑтлассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха. Асӑннӑ пулӑм пирки Чӑваш Ен патшалӑх телекуравӗнче кун пирки Алексей Енейкин тележурналист ҫакӑн пек каласа кӑтартнӑ:
«Тӗнчен тӗрлӗ кӗтесӗнче пурӑнакан чӑвашсем, вӗсемпе пӗрле ытти халӑх ҫыннисем те пирӗн тӑван чӗлхепе пуплеме тӑрӑшаҫҫӗ.
Ҫакӑ ҫӗнӗ фильмӑн пурне те тыткӑнлакан хӑйне евӗрлӗхӗ. Виктор Чугаров режиссер хӑйӗн умне калама ҫук пысӑк тӗллев лартнӑ — кино ӑсталӑхӗ урлӑ майӗпен манӑҫа тухса пыракан тӑван сӑмахлӑха тӗнче шайӗнче ҫӗклес тенӗ.
Ҫак ӗҫе вӑл хӑйӗнчен пуҫланӑ. Хулара ҫуралса ӳснӗскер иртнӗ ҫулсенче тӑрӑшсах чӑвашла калаҫма вӗреннӗ.
Унтан республикӑра вырӑс чӗлхине тӗпе хурса ҫитӗнекен ӑрӑва тӑван пуплеве явӑҫтарма шут тытнӑ. Ырӑ пуҫарӑва аслисем те хаваспах хутшӑннӑ».
«Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗ тата электрон докуменчӗсен архивӗ Чӑваш автономийӗн 100 ҫулхи юбилейӗ тӗлне «Чӑвашкино» патшалӑх киностуди саккасӗпе хатӗрленӗ Юрий Юман режжисёрӗн «Тайна Дрейней Волги» (чӑв. «Авалхи Атӑл вӑрттӑнлӑхӗ») илемлӗ фильмӑн премьерине курма йыхравлаҫҫӗ. Сценарине ҫыракансем: Юрий Щербаковпа Евгений Соколовский.
Авалхи Атӑл ыр-усала сахал мар курнӑ…
Фильмра XV ӗмӗр варринчи тапхӑра сӑнланӑ, юхӑнса та ҫаралса юлнӑ атӑлҫи пӑлхарсен ҫӗрӗ мирлӗ те ырӑ пурнӑҫ пирки ӗмӗтленет. Пӑлхарсен ертӳҫисем, Шӑптакпа Хусанпай, ӗлӗкхи мӑнаҫлӑ Аслӑ Пӑлхар Патшалӑхне ҫӗклентерес шухӑшпа Ылтӑн Уртан шанчӑкран тухнӑ Улу-Мухамед хан ҫарӗнчен пулӑшу тупать. Анчах, ҫамрӑк Махмутек чингизидӑн, хан ывӑлӗн, амбицийӗсем ытла та пысӑк иккен, хӑй тӗллӗн ҫеҫ хуҫаланма май шыраса вӑл ултавлӑ ӗҫе пуҫӑнать.
Сценарипе ӗҫленӗ май фильм ӳкерекенсем чӑваш халӑхӗн историне нумай ҫул тӗпчекен опытлӑ экспертсене явӑҫтарнӑ. Курӑмлӑ сценӑсене, ҫав шутра ҫапӑҫу саманчӗсене те, ӳкернӗ чухне профессиллӗ актерсене явӑҫтарнӑ, компьютер графикипе усӑ курнӑ.
Фильма 12 ҫултан аслӑраххисем валли хатӗрленӗ.
Паян, пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче Владимир Галошев режиссерӑн мультфильмӗсене хӑтлӗҫ. Мероприяти 10 сехетре пуҫланӗ. Унта «Радуга», «Аслати», «Пихампар», «Огонь и вода» мультипликациллӗ фильмсене кӑтартӗҫ. Вӗсене «Чӑваш халапӗсем, юмахӗсем тата легендисем» ярӑмпа хатӗрленӗ.
Автор каланӑ тӑрӑх, юмахсемпе вӑл И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн студенчӗ чухне, иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче, кӑсӑкланма пуҫланӑ. Килӗшнӗ текстсем валли малтан ӳкернӗ, кайран комиксем хатӗрлеме тытӑннӑ. Ҫапла майпа «Вутӑш», «Кукша», «Ҫӗлен», «Иван паттӑр» тата ыттисем ҫуралнӑ. Компьютер технологийӗпе усӑ курса мультфильм хатӗрлеме май килнине ӑнлансан Владимир Петрович анимаципе ӗҫлеме тытӑннӑ.
+22.3 °C