Кӗнекен тулли ячӗ — «Телей ҫӑлтӑрӗ — гимнази директорӗ». Автор унта Трак чӑваш-нимӗҫ гимнази директорӗн Г.И.Юлмасовӑн ӗҫӗ-хӗлне, 55 ҫулхи кун-ҫулне, ҫемйин аталанӑвне тата унӑн пурнӑҫри ҫитӗнӗвӗсене ҫутатса панӑ. Кӗнеке 50 экземплярпа «Ҫӗнӗ вӑхӑт» типографире пичетленсе тухнӑ. Калӑпӑшӗ — 24 страница.
Кӗнеке ум сӑмахне автор хӑех ҫырнӑ. Унта ҫапла каланӑ:
«Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та, ниепле майпа та хама икӗ «пиллӗклӗ» хӗрарӑм тесе калама пултараймастӑп. Йӑлтӑртатакан кӑвак куҫ, ӗҫ шухӑшлӑ сӑн-пит, пурнӑҫ йӗрӗсем вуҫех те ҫук. Таҫти никам пурӑнман утравра пурӑнатӑп тейӗн.
Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та, хама телейсӗр теес килмест. Юратнӑ мӑшӑр тaтa икӗ улӑп ывӑл пур. Вӗсене эпӗ юрататӑп. Вӗсем те мана алӑра йӑтса ҫӳреҫҫӗ.
Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та миме витӗр шкул ҫуртне куратӑп. Таса тa ҫутӑ классем, тӗлӗнмелле пултаруллӑ ӗҫтешсем, нумай-нумай ҫунатлӑ ачасем...»
Красноармейски район энциклопеди кӗнекинчен (автор ӑнлантарӑвӗпе): «Юлмасова Галина Илларионовна ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 2010 ҫулта 55 ҫул тултарать. Янкас шкулне 1970 ҫулта вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн 1972 ҫулта вӑтам пӗлӳ пӗтерни ҫинчен Красноармейски шкулӗнче аттестат илет.
Нумай пулмасть чӑваш кӗнеке издательствинче Ангелина Павловскаян «Саланнӑ кӗлте» кӗнеки пичетленсе тухрӗ. Вӑл — повеҫсемпе калавсен пуххи.
А.Павловская чылайранпа ҫыракан автор, унӑн хайлавӗсене вулакан яланах хапӑлласа йышӑнать. Мӗншӗн тесен вӑл ҫырса кӑтартакан харкамҫӑсем пурнӑҫран илнӗ пире ҫывӑх сӑнарсем, еӗсен шӑпи, кун-ҫулӗ, чун ыратӑвӗ юнашар ҫынӑнни евӗрех чуна хускатаҫҫӗ, шухӑша яраҫҫӗ. Вӗсемпе пӗрле пӑшӑрханатӑн, телейшӗн хӗпӗртетӗн.
Кӗнекене виҫӗ повеҫпе икӗ калав кӗнӗ.
«Раштав саламӗ» повеҫри Улькка валли пурнӑҫӗ хӑй ятарласа темӗнле тӗрӗслев хатӗрленӗ тейӗн: ачаллах тӑлӑха юлать, савнӑ мӑшӑрне Матвие ҫухатать. Ывӑлӗн те кун-ҫулӗ вӑхӑтсӑрах татӑлмалла пулса тухать. «Саланнӑ кӗлте» повесть те инкек-синкеклӗ вӗҫленет: тӗп сӑнарӗн Яков Васильевичӑн кил-йышӗ пӗтӗмпех арканать, пӗтет.
Кӗнекене эсир лавккасенче туянма пултаратӑр — хакӗ 99 тенкӗ кӑнаҫ.
Ҫыравҫӑ 1939 ҫулта кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче Вӑрмар тӑрӑхӗнчи Пӗчӗк Енккасси ялӗнче ҫуралнӑ.
Нумай пулмасть И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ «Слакпуҫ ҫӑлкуҫӗсем» ятлӑ тепӗр кӗнеке ҫутта кӑларнӑ. Ӑна А. Алексеева‚ Г. Ильина‚ Е. Сидорова‚ Г. Тимофеева‚ К. Иванов‚ Я. Ухсай‚ П. Петров-Туринке‚ Ф. Вуколов-Эрлик‚ П. Федоров-Минюк‚ учительсемпе студентсен материалӗсем тӑрӑх калӑпланӑ.
«Слакпуҫ ҫӑлкуҫӗсем» кӗнеке мӗнпе тӗлӗнтерет? Жанрсен пуянлӑхӗпе тата кашни жанрпа нумай тӗслӗх пухма пултарнипе. Урӑхла каласан‚ ҫӗр ҫул хушшинче пӗр пысӑках мар чӑваш ялӗнчех тӗпчевҫӗсем фольклорпа энциклопеди материалӗсене нумай пухма пултарнӑ. Эпӗ ӑна алла тытрӑм та — вуласа пӗтериччен чарӑнаймарӑм. Вӑйӑ‚ салтак‚ ӗҫкӗ-ҫикӗ‚ ҫамрӑксен юррисем‚ халӑх прози (халапсемпе легендӑсем)‚ юптарусем‚ йӑла-йӗрке поэзийӗ…
Халӑх пурнӑҫӗнче юрӑ-ташӑ‚ вӑйӑ‚ калаҫу чӗлхи‚ йӑла-йӗрке ӗмӗр-ӗмӗр шутсӑр пысӑк вырӑн йышӑннӑ. Кашни йӑла‚ уяв — хӑйне евӗр театр‚ илемлӗ фильм валли хатӗрленӗ сценари‚ ытарайми спектакль.
Чӑваш кӗнеке издательстви нумай пулмасть ҫӗнӗ кӗнеке кӑларчӗ, унта пушкӑрт халӑхӗн паллӑ ҫыравҫин, Мар. Салимӗн, шӳтлӗ хайлавӗсем кӗнӗ.
Кӗнеке куҫаруҫӑн сӑмахӗпе пуҫланать. «Пирӗн Марсель‚ пирӗн Шубашкорт» статьяра ентешӗн пултарулӑхне тарӑн уҫса панисӗр пуҫне ун ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ тӑванла республикӑсенче — Пушкӑртстанпа Чӑваш Енре — пурӑнакан халӑхсем хушшинчи туслӑха ҫирӗплетме пулӑшнине палӑртнӑ. «Ҫапах та юлашки ҫулсенче пирӗн хушӑри ҫыхӑнусем вӑйсӑрланчӗҫ»‚ — пӗлтерет Чӑваш кӗнеке издательствин директорӗ Валерий Комиссаров. — Ҫак лару-тӑруран тухас тата ырӑ тӗслӗх кӑтартас тӗллевпе эпир Марсель Салимов пушкӑрт ҫыравҫин‚ пӗтӗм тӗнчери премисен лауреачӗн шӳтлӗ хайлавӗсен пуххине кӑларма йышӑнтӑмӑр. Чӑваш Республикин наци библиотекин сайтӗнче: «Марсель Шайнурович Салимов (литературӑри хушма ячӗ Мар. Салим) — паллӑ пушкӑрт ҫыравҫи-сатирикӗ‚ Пушкӑртстан Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ‚ Туслӑх орден кавалерӗ‚ 26 кӗнеке авторӗ.
| ҪУР | 04 |
Чӑваш кӗнеке издательсвин «Ҫӗнӗ кӗнекесем» («Книжные новинки») лавккисене Юрий Сементерӗн «Хушка» кӗнеки ҫитрӗ. 32 страницӑллӑ кӗнекен хакӗ 44 тенкӗ.
Юрий Семенович Сементер Красноармейски районӗнчи Танӑш ялӗнче 1941 ҫулхи кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӑл тӑван литературӑра аллӑ ҫул ӗҫлесе вӑтӑра яхӑн кӗнеке пичетлесе кӑларнӑ. Паллӑрах кӗнекисем: «Йӗс шӑнкӑрав», «Чӗнтӗрлӗ кӗпер», «Хурапа шурӑ», «Хуркайӑк ҫулӗ», «Ҫиҫӗм сапаки».
«Хушка» ятлӑ сӑвӑлла калава Чӑваш енри Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр хуҫалӑхри ҫӗнтерӳҫӗ ӗне пурнӑҫӗнче вӑрҫӑн малтанхи уйӑхӗсенче пулса иртнӗ ӗҫ-пуҫа тӗпе хурса ҫырнӑ.
Сӑвӑлла калава вырӑсла А.И. Дмитриев тӑлмач куҫарнӑ.
Кӗнекене кӗҫӗн ҫулхи ачасене кӑмӑла каясса шанатпӑр.
Чӑваш кӗнеке издательствинче нумай пулмасть Зоя Нестеровӑн калавӗсемпе повеҫӗсем «Ӑҫта-ши эсӗ халӗ» кӗнекере пичетленсе тухрӗҫ.
Зоя Алексеевна Нестерова 1925 ҫулта Красноармейски районӗнчи Кушарта ҫуралнӑ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн чылай ҫул Чӑваш Енре тата Магадан облаҫӗнчи шкулсенче вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентнӗ.
Унӑн паллӑрах кӗнекисем: «Чее мулкач» (1984), «Ют арӑма ан чупту» (1998), «Арҫынсем те макӑраҫҫӗ» (2003), «Тӑватӑ асамҫӑ» (2006), «Пурҫӑн пӗлӗт айӗнче» (2009).
Ҫыравҫӑн «Ӑҫта-ши эсӗ халӗ?» кӗнекинче калавсем тата «Ан ман, савни, ан ман», «Шырлан хӗррипе» ятлӑ повеҫсем пичетленнӗ. Кунтах унӑн «Ӑҫта-ши эсӗ халӗ», «Кунта пулман хӑна», «Шурӑ кайӑк» фантастикӑллӑ калавӗсемпе те паллашма пулать.
Хайлавсенчи сӑнарсем тӗрлӗ йывӑрлӑха лекеҫҫӗ. Апла пулин те вӗсене ҫӑлаканӗ, йывӑр вӑхӑтра пулӑшма алӑ тӑсса параканӗ те юнашарах тӑрать.
| УТӐ | 26 |
Чӑваш кӗнеке издательствинче Улькка Эльменӗн «Ҫирӗп чунлисем телейлӗ» ятлӑ ҫӗнӗ кӗнеке пичетленсе тухрӗ.
Унта кӗнӗ повеҫсемпе калаври ӗҫ-пуҫ паянхи улшӑнса тӑракан саманари пӑтӑрмахлӑ ҫаврӑмсенче пулса иртет. Этем чунӗ тата сипечӗ темле йывӑрлӑха та ҫӗнтернине, ҫирӗп кӑмӑллӑ ҫынсем хӑйсен телейне яланах тупнине автор пурнӑҫри кӑткӑс самантсем, геройсен характерӗ витӗр ӗнентерӳллӗн те туйӑмлӑн кӑтартать. Шӑпа тени ют ҫынсенчен е кӗтменлӗхсенчен мар, этемрен хӑйӗнчен кӑна килнине кӑсӑклӑ сюжет йӗрӗсем уҫҫӑн та курӑмлӑн палӑртаҫҫӗ. Кӗнекери тӗп харкамҫӑ — паянхи хӗрарӑм, вӑл элекпе суяна, тӗрлӗ пӑтӑрмаха ҫӗнтерсе чунӗпе ҫирӗпленсе тухма вӑй ҫитерет. Ҫыравҫӑ чӑваш ялӗ сывлӑш ҫавӑрса илсе ҫӗнӗрен мӑнаҫлӑн чӗрӗлсе тӑрассине, халӑх кун-ҫулӗнче тивӗҫлӗ вырӑн йышӑнассине чунтан ӗненет.
«Ҫирӗп чунлисем телейлӗ» повесть пуҫласа пичетленет, ытти хайлавсене вулакансем ыйтнипе кӗнекене тепӗр хут кӗртнӗ.
Кӗнекене Шупшкарти «Книжные новинки» лавккасенче туянма пултаратӑр.
Нумай пулмасть Тутарстанӑн Теччӗ районӗнчи чӑваш центрӗн ертӳҫи Владимир Григорьевич Вериялов ҫӗнӗ кӗнеке кӑларчӗ — кун пирки «Сувар» хаҫат пӗлтерет. 100 экземплярлӑ «Чувашские населенные пункты. Тетюшский муниципальный район Республики Татарстан» кӗнекене Теччӗ районӗ 80 ҫул тултарнине халалласа кӑларнӑ.
Кӗнекере чӑваш халӑх академикӗ Теччӗ тӑрӑхӗнчи мӗнпур чӑваш ялӗ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ: Пухтел, Аслӑ Ӑнӑ, Ивански, Кӑнна Кушки, Ҫӗньял, Победа, Таяпа, Чакӑлтӑм, Хупкӗпер, Таркан Пуҫ, Юккел, Кушкуй, Шанчӑ, Кивьял, Ҫармӑс, Чӑваш Чураппанӗ. Кашни яла сӑнланӑ чух автор малтан ялӑн географилле вырӑнне илсе кӑтартать. Хусантан миҫе ҫухрӑмра вӑл, Пӑваран.
Н.И. Ашмарин пухса хатӗрленӗ Чӑваш сӑмахӗсен кӗнеки пичетленсе тухнӑранпа кӑҫал 100 ҫул ҫитет.
Тӗнчипе паллӑ 17 кӗнекеллӗ словарӗн пӗрремӗш томӗ 1910 ҫулта тухнӑ. Ӑна Хусанти император университечӗн типо-литографийӗнче ҫапса кӑларнӑ пулнӑ. Кӗнекене Хусанти вӗренӳ округ управленийӗ ҫумӗнчи Куҫару комиссийӗ хатӗрленӗ пулнӑ. Хусан университечӗн паллӑ тюркологӗ Н.Ф. Катанов та ӑна хатӗрлеме ун чухне самай пулӑшнӑ. Умсӑмахӗнче ҫавӑн пекех латинла Ф.Е. Корш академике тата ҫӗнӗ чӑваш ҫырулӑхне хатӗрлекен И.Я. Яковлева ырӑ сӑмахпа асӑннӑ. 160 старницӑра вара чӑваш пурнӑҫне пур енчен те ҫутатса паракан «А» саспаллирен пуҫланакан сӑмахӗсем вырнаҫнӑ пулнӑ. Иккӗмӗш томӗ 1912 ҫулта ҫеҫ тухнӑ. Чӑваш культурине тӗрлӗ енчен ҫутатса паракан словарӗн 17-мӗш томне 1950 ҫулта кӑларнӑ. 1994-2000 ҫулсенче Ашмарин хатӗрленӗ словаре ҫӗнӗрен репринт мелӗпе пичетлесе кӑларнӑ.
Пурӗ 3000 экземплярпа пичетленӗ 17 томлӑ словаре кӗнеке лавккисенче халӗ те тупма пулать. Хакӗ те ҫыртмасть — пур томне те туянма 500 тенкӗ те ҫитет.
Патӑрьел районӗн тӗп вулавӑшӗнче нумай пулмасть Евгений Турхан ҫыравҫӑн «Ӑҫта эсӗ, юратӑвӑм?» кӗнекин хӑтлавӗ иртрӗ. Ҫӗнӗ кӗнекепе паллашса ӑна хак парас, авторпа тӗл пулса калаҫас тӗллевпе вулавӑша районти «Мехел» литпӗрлешӳ членӗсем, прозӑпа поэзие юратакансем йышлӑн пухӑнчӗҫ. Асӑннӑ мероприятие йӗркелесе ертсе пыраканӗ библиотека ӗҫченӗ Нина Васильевна Мазякова пулчӗ.
Е.Турхан пултарулӑхӗпе «Хыпар» хаҫат корреспонденчӗ Николай Ларионов паллаштарчӗ. «Аса илтерчӗ» тени, тен, тӗрӗсрех пулӗ, мӗншӗн тесен Евгений Андреевича Юхмапа Пӑла тӑрӑхӗнче литературӑна кӑмӑллакансем ҫеҫ мар, район хаҫачӗн аслӑрах вулаканӗсем те лайӑх пӗлеҫҫӗ. Вӑл 1950 ҫулта Елчӗк районӗнче ҫуралнӑ. 10 ҫулта чухне ҫемье Патӑрьелне куҫса килнӗ. 1976 ҫулта Е.Турхан районӑн «Авангард» хаҫат редакцийӗнче ӗҫлеме пуҫлать — корреспондент, пай пуҫлӑхӗ, редактор ҫумӗ пулса вӑй хурать.
-1.7 °C