Информаци коммуникацийӗсен «Танлаштарӑм» (Рейтинг) центрӗ ҫӗршыври регионсене ертсе пыракансен утӑ-ҫурла уйӑхӗсенчи ӗҫне хакланӑ. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев унчченхи 25-мӗш йӗркерен 21-мӗшне йышӑннӑ.
Михаил Игнатьев ҫӳлерех картлашка йышӑннине хаклакансем республикӑра усламҫӑсем валли лайӑх условисем туса панине, демографи тӑрӑмне, ҫӗнӗ шкулсемпе ача пахчисем уҫӑлнине, сывлӑх сыхлавӗ енӗпе лару-тӑру аваннине палӑртаҫҫӗ.
Танлаштарӑма йӗркеленӗ чух, чӑн та, уҫӑ ҫӑлкуҫри материалсемпе тата регионсенчи тата ҫӗршыв шайӗнчи экспертсен шухӑшне те усӑ курнӑ-мӗн.
Маларах Чӑваш Ен инвестици климачӗ енӗпе ҫӗршывра тӑххӑрмӗш вырӑн йышӑннӑччӗ. Кун пирки Раҫҫей Президенчӗ Питӗрти экономика форумӗнче палӑртнӑччӗ.
Шупашкар районӗнчи Иккасси шкулне пӗр хӗрарӑм ачасене лашапа турттарать. Урапапа каякансем те пур-мӗн-ха, анчах асӑннӑ районти Платкари Галина Соколова ирсерен лаша пырса чарӑнать. Галина Соколова мӑнукӗсене Настьӑпа Никитӑна тата ытти ачана 4-мӗш ҫул кашни кунах шкула, ача пахчине лашапа леҫет. Лакӑм-тӗкӗмлӗ ҫулсем ҫинче хытах ан сиктертӗр тесе вӑл урапа ҫине «Жигули» кустӑрмисене вырнаҫтарнӑ. Хӗлле, юр ҫусан, ҫуна кӳлет. Лашине, «Савӑнӑҫ» ятлӑскере, 2005 ҫулта «1 Май» колхоз аркансан Ҫӗрпӳ ярмӑрккинче туяннӑ. Тӑватӑ ураллӑ «ҫӑмӑл машина» кӗркуннери пылчӑкра та, хӗллехи ҫил-тӑманра та ачасене шкула та, ача пахчине те илсе ҫитерет.
Кӑҫал Иккасси шкулне 1-мӗш класа 4 ача вӗренме пынӑ. «Эпир вӗреннӗ чухне вара вӗренекенсем йышлӑччӗ. «А» тата «Б» классем пурччӗ — кашнинче 25 ачаран кая пулман», — аса илет ачалӑх ҫулӗсене Платкари Николай Платонов.
Канаш районӗнчи хӗрача Раҫҫейре чи нумай кӗнеке вулакансен йышне кӗме пултарнӑ. Евгения Михайлова «Чи нумай вулакан шкул ачи» Пӗтӗм Раҫҫей конкурсӗн танлаштарӑмӗнче (рейтингӗнче) 5-мӗш вырӑн йышӑннӑ.
Евгения Канаш районӗнчи Аслӑ Мами ялӗнче пурӑнать. 8 ҫулти хӗрача Канашри 9-мӗш шкулта вӗренет. Вӑл вӗренӳ ҫулӗнче 472 кӗнеке вуласа тухнӑ.
Конкурс ҫӗнтерӳҫисене Мускавра кӗнекесен пӗтӗм тӗнчери ярмӑрккӑ куравӗ уҫӑлнӑ ҫӗрте чысланӑ. Шкул ачисене парнесене Олимп чемпионки Татьяна Навка тата Раҫҫей Почтин генеральнӑй директорӗн ҫумӗ Инесса Галактионова панӑ.
Ачасем валли ятарласа Мускавра экскурси йӗркеленӗ. Вӗсем Раҫҫей патшалӑх вулавӑшне ҫитсе курнӑ.
Тутар Республикин Вӗренӳпе ӑслӑлӑх министерстви Ҫӳлту районӗнче «Кӑвайт» (Костер) ача-пӑчан сывлӑхпа вӗренӳ центрӗнче тӗрлӗ халӑх ачисем валли кану сменисем йӗркеленӗ. Чӑваш шкулӗсенче вӗренекенсем те пӗр эрне хырлӑх вӑрманӗнче каннӑ. «Канса савӑннисӗр пуҫне вӗсем кунта тӑван культурӑпа чӗлхине те тарӑнрах вӗренчӗҫ», — тесе пӗлтерет кун пирки Светлана Салдыкова.
19 районтан килнӗ 68 чӑваш ачипе уйхлӑхра Анат Камӑри 34-мӗш гимнази вӗрентекенӗсем ӗҫленӗ. Татьяна Леонтьевӑпа Людмила Ильгузина аслӑ категориллӗ педагогсем тата ӳнер искусствине вӗрентекен Марина Чугайнова эрне тӑршшӗпе ачасемпе чӑваш чӗлхипе литературин урокӗсене, маҫтӑр-классем, тӗрлӗ тестпа тренинг ирттернӗ. Вӗсем ачасем хӑйсен пултарулӑхӗпе, тавракурӑмӗпе савӑнтарнине, тӑван чӗлхене, юрра-ташша, наци культурине лайӑх пӗлнипе палӑрнӑ. Чӑн та, уйлӑхра чӑваш чӗлхипе литература олимпиадисенче палӑрнӑ ачасем каннӑ.
Пултаруллӑ ачасем валли пӗлтӗр Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушки ялӗнче кану йӗркеленӗ. Чӑваш ачисем валли ятарласа уйхлӑх уҫнӑ ун чух.
Шупашкарта авӑн уйӑхӗн 22-24-мӗшӗнсече театр педагогики енӗпе семинар иртмелле. Маҫтӑр-класа Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗнче пухӑнӗҫ.
Ҫамрӑксен театрӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, семинарта «театр педагогики» дисциплинӑна хӑнӑхтарӗҫ: шкул ачисене культурӑпа, вӗсене Ҫамрӑксене театрӗн репертуарӗнчи спектакльсемпе кӑсӑклантарас меслетсемпе майсем пирки каласа кӑтартӗҫ. Театр урокӗсем йӗркелеме вӗрентӗҫ. Семинара шкулсенчи учительсене тата тетартпа кӑсӑкланакан ытти мӗнпур ҫынна йыхравлаҫҫӗ.
«Ачасем театра ҫӳреме кӑмӑлламаҫҫӗ. Ку ыйтупа ӗҫлемелле. Унпа теартсен тимлемелле. Ачасем театра юратчӑр, ӑнланччӑр, туйччӑр», – тесе шухӑшлать семинарта маҫтӑр-класс ирттерекен Ольга Андрейкина.
Тренинга унччен ҫӗршыври 10 ытла хулара ирттернӗ. Ольга Андрейкина пирки каласан, вӑл искусствоведени кандидачӗ, Театр ӳнерӗн патшалӑх инстиуттне вӗренсе пӗтернӗ. Театр педагогин ӑсталӑхне вӑл Германире те туптанӑ. Семинара ҫавӑн пекех Ольга Шевнина ача-пӑча психологӗ хутшӑнмалла.
Чӑваш Енре шкул ачисене суйлав умӗнхи агитацие хутшӑнтарнӑ. Куншӑн вара, саккуна пӑснӑшӑн, явап тыттараҫҫӗ.
ЧР ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, куншӑн штраф тӳлеттереҫҫҫӗ. Ҫӗнӗ Шупашкарти ведомство акӑ мӗн хыпарлать: 38 ҫулти ҫын хӑйӗн ҫуртӗнче пурӑнакан шкул ачисене вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен укҫа ӗҫлесе илме сӗннӗ. Ачасен депутат пулма тӑратнӑ кандидата ырлакан листовкӑсене ҫыпӑҫтармалла пулнӑ.
Халӗ ҫав арҫын тӗлӗшпе административлӑ йӗркене пӑснӑшӑн протокол ҫырнӑ. Пресс-служба материалсене суда ярса пани пирки пӗлтерет.
Палӑртса хӑварар: ачасене ытларах чухне йывӑр мар ӗҫе илӗртеҫҫӗ. Тӗслӗхрен, агитаци материалӗсене салаттараҫҫӗ, алӑ пуснисене пухтараҫҫӗ, ыйтӑмсем ирттерме хушаҫҫӗ, плакатсем ҫыпӑҫтарттараҫҫӗ…
Анчах йӗрке пур. Суйлав кунӗччен 18 ҫул тултарман ачасене суйлав умӗнхи агитацие хутшӑнтарнӑшӑн административлӑ штраф тӳлеттереҫҫӗ. Ҫынсен 1–1,5 пин тенкӗ тӳлемелле, должноҫри ҫынсен — 2–3 пин тенкӗ. Юридици сӑпачӗсен вара 20-30 пин тенкӗ таранах кӑларса хумалла.
Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн «Театрӑн васкавлӑ пулӑшӑвӗ» проекчӗ «Лукойл» компани ирттерекен социаллӑ тата культура программисен конкурсне хутшӑнса ҫӗнтернине маларах пӗлтернӗччӗ.
Театр социаллӑ пӗлтерӗшлӗ проекта унччен те пурнӑҫланине палӑртмалла. Аса илтерер, ӑна пурнӑҫа кӗртме сцена ӑстисем Раҫҫейӗн Культура министерстви йӗркеленӗ «Театр+Халӑх» проекта хутшӑннӑ. Проект сусӑр ачасене, тӑлӑхсене, ашшӗ-амӑшӗсӗр хӳттисӗр юлнисене, сусӑр ҫынсене, ватӑсене сцена ӳнерӗ урлӑ пулӑшас тӗллевлӗ.
«Театрин» проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май ҫурлан 25-мӗшӗнче Ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем Чӑваш Енӗн Ачасемпе ҫул ҫитменнисен реабилитаци центрӗнче пулнӑ, 29-мӗшӗнче — Шупашкарти ача ҫуртӗнче. Унти пӗр арҫын ачана театр ӗҫченӗсем Ачасен театр студине ҫӳреме йыхравланӑ. Ара, вӑл сцена ҫинче пулма питӗ юратать-мӗн.
Ыран, Пӗлӳ кунӗнче, республикӑри йӗрке хуралҫисем пур ачана та пиллӗклӗ тӑвӗҫ. Анчах кунта дневника лартакан паллӑ пирки сӑмах пымасть. Пӗлӳ кунӗнче йӗрке хуралҫисем шкул ачисене «Твоя пятерка безопасности» (чӑв. «Санӑн хӑрушсӑрлӑх пиллӗкӗ») буклет валеҫсе пама палӑртнӑ.
Ку акци ҫӗршывӗпех иртмелле. Буклета ачасене кӑна мар, вӗсен ашшӗ-амӑшне те тыттарма палӑртнӑ. Кун пирки РФ Шалти ӗҫсен министерствин официаллӑ пайташӗ Елена Алексеева пӗлтерни тӑрӑх республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче хыпарланӑ.
Хӑрушсӑрлӑх правилисене аса илтерекен кӑларӑм ҫул ҫинче епле тытмаллине, хӑрушлӑха кӗрсе ӳкес мар тесен мӗн тумаллине, ытах лекес патен ҫитсен унран епле пӑрӑнмаллине тата ытти ҫавӑн пек саманта ҫутатнӑ.
Иртнӗ эрнере Чӑваш Енре урамра тупна ача пирки нумай калаҫрӗҫ-ҫырчӗҫ. Ачан амӑшӗ тупӑннӑ-ха, анчах ӑна вӑл халӗ те пульницӑран илсе кайман.
Пӗр ҫулти арҫын ачана иртнӗ эрнере Шупашкарӑн Ҫӗнӗ Лапсар поселокӗнче ҫӗрле тупнӑ. Ҫӗрлехи 1 сехетре вӑл иккӗмӗш сыпӑкри 7 ҫулти аппӑшӗпе пулнӑ.
Ӗнер Артем пульницӑрах пулнӑ-ха. Амӑшӗ Анастасия Назарова ачине илсе кайма шантарнӑ, анчах килсе курӑнман. Пульницӑран пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак кунсенче Артем патне тӑванӗ килсе кайнӑ. Унӑн хальлӗхе памперссем тата ҫимелли пур. Хальлӗхе ӑна хӑҫан кӑларасси паллӑ мар.
«Про Город» журналисчӗ Артемӑн амӑшӗпе ҫыхӑнма тӑнӑ. Анчах телефонне сӳнтернӗ вӑл. Халӑх тетелӗнчи статусра «Йошкӑра» тесе ҫырнӑ.
Урамра тупӑннӑ ача пирки республика тулашӗнче те пӗлеҫҫӗ. Халӗ ав унӑн шӑпипе федераци телеканалӗ кӑсӑкланма тытӑннӑ.
Ҫуллахи каникул вӗҫленсе пырать. Ачасем шкула кайма хатӗрленеҫҫӗ, сумкӑсене кӗнеке-тетрадь, ручка чикеҫҫӗ. Кӑҫал ачасене шкулта мӗнле улшӑнусем кӗтеҫҫӗ?
Ҫак кунсенче РФ Вӗренӳпе ӑслӑлӑх министерствин Хушӑвӗ вӑя кӗнӗ. Вӑл шкул ачисене, киле панӑ ӗҫсене пырса тивет. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, ачасене килти ӗҫ калӑпӑшне хӑш класра вӗреннине кура памалла.
Хушу акӑ мӗн пирки пӗлтерет: кӗҫӗн класра вӗренекен ачасене килте кунне 1,5 сехетрен ытла мар вӗренме сӗннӗ. Выпускниксен вара киле панӑ ӗҫе 3,5 сехет тумалла. Пӗрремӗш класра ӑс пухакансен тӗлӗшпе уйрӑммӑн палӑртнӑ. Вӗсене пачах киле ӗҫ памӗҫ. Уроксенче вара паллӑсем лартмӗҫ.
Тӗплӗнрен имлсе кӑтартсан, 2–3-мӗш классен килте 1,5 сехет вӗренмелле. 4–5-мӗш классен вара — 2 сехет. 6–8-мӗш класра ӑс пухакансен киле панӑ ӗҫе 2,5 сехет тумалла. 9–11-мӗш классен вара — 3,5 сехет таран.
+14.3 °C