Юлашки ҫулсенче республикӑра ҫӗнӗ шкулсем хута ячӗҫ. Ӗҫ кунпа чарӑнса лармасть-ха. Шкулсемпе ача пахчисене кӑҫал та тӑвӗҫ.
Кӑҫал республикӑра ачасен пилӗк вӗренӳ учрежденийӗ хута каймалла. Иртнӗ ҫулта Радужнӑй, Садовӑй, Ҫӗнӗ хула, Алькеш микрорайонсенче тӑватӑ ача пахчи тума тытӑннӑ. Вӗсене 2017 ҫулӑн пӗрремӗш ҫурринче уҫма палӑртнӑ.
Шупашкарти Гладков урамӗнчи шкула та туса пӗтерӗҫ. Ӑна ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче уҫма палӑртнӑ. Унта 1100 ача вӗренӗ.
2020 ҫулччен республикӑра 11 ача пахчине ҫӗнетме тата тума палӑртнӑ. Вӗсенче пӗтӗмпе 2000 шӑпӑрлан валли вырӑн пулӗ. 2015 ҫулччен хуласемпе районсенчи 33 шкул хута яма тата ҫӗнетме палӑртнӑ.
Паян — чӑваш халӑх сӑвӑҫин Петӗр Хусанкайӑн ҫуралнӑ кунӗ. Ҫут тӗнчене вӑл шӑп та лӑп 110 ҫул каялла килнӗ. Ҫак куна асра тытса чӑваш хастарӗсен пӗр пайӗ кашни ҫулах унӑн вилтӑприйӗ ҫине ҫитсе паллӑ поэта асӑнать, сӑвӑ вулать.
Ку йӑлана кӑҫал та пӑрахас темерӗҫ, Питӗр Хусанкайӑн вил тӑприйӗ патне ҫитсе ӑна асӑнчӗҫ, паллӑ сӑвӑҫӑн пурнӑҫӗнчи тата унпа ҫыхӑннӑ тӗрлӗ самантсене аса илчӗҫ.
Ытти ҫулсемпе танлаштарсан паян ачасем йышлӑн килчӗҫ. Шупашкарти 12-мӗш вӑтам шкул ачисем малтанах Чернышевский ячӗллӗ вулавӑша ҫитсе поэтӑн кун-ҫулӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашрӗҫ, кайран вара Богдан Хмельницкий урамӗнче вырнаҫнӑ ҫӑва ҫине ыттисем патне килчӗҫ. Шӑп та лӑп ҫавӑнта Петӗр Хусанкай хӑйӗн канлӗхне тупнӑ та.
Кӑҫал та ытти ҫулсенчи пекех мероприятие Владимир Степанов, Геннадий Дегтярёв, Алексей Аксар, Владимир Милютин, Аҫтахар Плотников тата ыттисем хутшӑнчӗҫ.
Тӗнче литературинче сумлӑ ят хӑварнӑ чӑваш халӑх поэчӗ Петр Хусанкай ҫуралнӑранпа паян 110 ҫул ҫитрӗ.
«Чӑваш Республикин учителӗсен ассоциацийӗ» общество организацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗ «Тантӑш» хаҫатпа пӗрле вилӗмсӗр поэта чысласа ирттернӗ «Чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай — 110 ҫул!» пултарулӑх ӑмӑртӑвне Патӑрьел районӗнчи Ыхра Ҫырми шкулӗнче вӗренекенсем те хутшӑннӑ. Поэтӑн пурнӑҫӗпе, ӗҫӗ-хӗлӗпе ҫыхӑннӑ 10 ыйту ҫине хуравланӑ, тӗпчевлӗ те шыравлӑ ӗҫленӗ. Ӗҫсене «Тантӑш» хаҫата ярса панӑ. Пурте Тав ҫырӑвне тивӗҫнӗ.
Шкулти «Хунав» кружок членӗсем шкул коридорӗнче «Петӗр Хусанкай — чӑваш поэзийӗн Улӑпӗ» стенд ӑсталанӑ. Вулавӑшра сумлӑ юбилярӑн кӗнекесен куравне йӗркеленӗ. Унта сӑвӑсен конкурсне те ирттерме палӑртнӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев урокра ҫемье этикине вӗрентме сӗннӗ. Михаил Васильевич шухӑшланӑ тӑрӑх, шкулсем ача-пӑчашӑн тата ҫамрӑксемшӗн культура, ӑс-хакӑл центрӗ пулнӑ, халӗ те ҫаплах. Апла тӑк республика Вӗренӳ министерствин урокра ҫемье этикине ачасене ӑша хывтармалла.
«Чӑн-чӑн вӗрентӳ — ӑс-тӑна кӑна мар, чӗрене те пулса тӑртараканни пулнине эпир пурте пӗлетпӗр. Кӑҫал республикӑра йышӑннӑ Ашшӗпе Амӑшӗн ҫулталӑкӗнче вӗренӳ учрежденийӗсенче ҫемьери тата ӑс-тӑн тата нравственность хутшӑнӑвӗсене уйрӑмах тимлӗх кӳрессе шанатӑп. Вӗренӳ министерствине экспертсемпе пӗрле пулса ҫемье этикин чи лайӑх программине хатӗрлеме хушатӑп», — тенӗ Элтепер ЧР Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура.
«Радуга» (чӑв. Асамат кӗперӗ) культурӑпа кану центрӗнче Шупашкарти 4-мӗш лицейра вӗренекенсем Праски Витти ӳнерҫӗпе тӗл пулнӑ.
Сакӑр теҫеткери ӑста ачасемпе чунне уҫса калаҫнӑ. Вӑл вӑрҫӑ ҫулӗсене лекнӗ йывӑр ачалӑхне аса илнӗ. Кирек епле кӑткӑслӑха пӑхмасӑрах вӑл художник пулма ӗмӗтленнӗ. Пултарулӑх ҫулӗпе 40 ҫул утнӑ вӑхӑт пирки те каласа кӑтартнӑ. Ленинградри В.И. Мухина ячӗллӗ ӳнерпе промышленноҫӗн аслӑ училищинче вӗреннӗ самант унӑн асӗнче уйрӑмах ҫырӑнса юлнӑ.
Художник-монументалист сӑнлӑхлав (роспись), сграффито, мозаика, витраж, керамика енӗпе те пӗр пек пултаруллӑ. Унӑн ӗҫӗсем ҫӗршывӑн тӗрлӗ хулинче пуррине мӑнаҫланса палӑртмалла. Праски Витти вӗри эмальпе ӗҫленӗ. Ӑна тӗнчери чи пултаруллӑ 100 эмальер шутне кӗртнӗ.
ЧР Юстици министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑри виҫӗ ачана Италири ҫынсем усрава илнӗ.
Республикӑри 168 ачан ашшӗ е амӑшӗ — ют ҫӗршыв ҫынни. Вӗсенчен 30-шӗ — аякри ют ҫӗршывран. Ведомство статистикине ӗненес-тӗк, ют ҫӗршыври 69 граждан ҫемьере мар ҫуралнӑ ачасен ашшӗ пулнине йышӑннӑ.
Пӗлтӗр ют ҫӗршыври 120 ҫын Чӑваш Енри ЗАГСра ҫемйине регистрациленӗ. 36-шӗ — Украина, 17-шӗ — Узбекистан, 13-шӗ — Таджикистан, 10-шӗ — Азербайджан, 10-шӗ Беларуҫ ҫыннисем. Арменири, Молдовӑри, Грузири, Казахстанри, Туркменистанри хӗрсемпе каччӑсем те пирӗн патра ҫемье ҫавӑрнӑ.
2016 ҫулта ют тӑрӑхри 20 гражданин уйрӑлнӑ. Пӗр ҫын ятне улӑштарнӑ.
Шупашкарти Калинин районӗнчи ачалӑха сыхлакан пай ку эрнинче виҫӗ тӑлӑха тупса палӑртнӑ. Кун пирки вӗсен пресс-служби пӗлтерет.
Ачасем валли халӗ ҫемье шыраҫҫӗ. Ачасем 3-ре, 12-ре тата 6 ҫулта. Иккӗшӗ — хӗрача, тепри арҫын ача.
Ачасен амӑшӗ пулнӑ. Анчах вӑл нумаях пулмасть вилнӗ. Ашшӗ вара ҫук. Шӑпӑрлансем тӑлӑха юлни пирки опека органне тӑванӗсем пӗлтернӗ. Халӗ тӳре-шара вӗсен прависене тата интересӗсене хӳтӗлӗ.
Опекӑпа попечительлӗх органӗ ачасене вырнаҫтармалли ҫемье шырать. Сӑмах май, кӑҫал ачалӑха сыхлакан пай ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ 6 ачана тупса палӑртнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑча пульницинче икӗ ҫулти ача выртать. Ӑна амӑшӗ пӑрахса хӑварнӑ. Пульницӑра хӑй выртакан хутри хӗрарӑмсене вӑл «анне» тет.
Ку хыпара «Про Город» хаҫата Людмила Никифорова пӗлтернӗ. Ача пульницӑра пӗр уйӑх ытла выртать. Амӑшӗ ку таранччен пӗрре те килсе курман.
Ача пӗчченех выртать. Тӑванӗсем те килсе курӑнмаҫҫӗ. Ача типтерлӗ курӑнать. Медсестра каланӑ тӑрӑх, ача пӗрремӗш хут выртмасть унта. Ашшӗ-амӑшӗнчен ӑна тӑватӑ хутчен туртса илнӗ.
Раштав уйӑхӗнче ачана амӑшӗ кӳршисем патӗнче хӑварнӑ-мӗн. Хӑй темиҫе кунлӑха ҫухалнӑ, таврӑнма шантарнӑ. Анчах хӗрарӑма халӗ те никам та курман.
Халӗ ачана кукамӑшне пама документсем хатӗрлеҫҫӗ. Лешӗ Красноармейски районӗнче пурӑнать.
Нумаях пулмасть Муркаш районӗнчи Москакассинчи Дмитрий Гаврилов, 14 ҫулти шкул ачи, ҫухални пирки пӗлтернӗччӗ. Телее, вӑл тупӑннӑ.
Халӗ республикӑра 13 ҫулти Виктория Березкинӑна шыраҫҫӗ. Вӑл, Шупашкарта пурӑнаканскер, шкула кайма тухнӑ та киле таврӑнман. Ӑна полицейскисем, тӑванӗсем шыраҫҫӗ.
Викторийӑна юлашки хутчен кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче кӑнтӑрла курнӑ. Вӑл шкулалла утнӑ.
Вика 13-ре кӑна пулсан та 15–16 ҫулсенчи пек курӑнать. Унӑн ҫӳҫӗ — хӗрлӗ сарӑ тӗслӗ. Вӑл кӑвак куртка тӑхӑннӑ пулнӑ. Йӗрке хуралҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрача класри тепӗр тусӗн ушкӑнӗнче пулнӑ. Вика кӳршӗ республикӑра пулма пултарни пирки верси пур.
Вика Березкинӑна куракансене -- -- -- е 02 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.
Кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче Упири пӗтӗмӗшле пелӳ паракан вӑтам шкулта паллӑ ентеш ҫыравҫӑпа, Георгий Леонидович Ефимовпа, тӗлпулу каҫӗ иртрӗ. Чи малтанах Георгий Тусли ачасене хӑйӗн пултарулӑхӗпе паллаштарчӗ. «Ҫавал хумӗ» кружок членӗсем ентеш ҫыравҫӑн пӗрремӗш сӑввине каҫса кайсах итлерӗҫ, мӗншӗн тесен вӗсем те поэзи лаҫҫинче пӗрремӗш утӑмсем тӑваҫҫӗ-ҫке. Ку сӑвва «Ял пурнӑҫӗ» хаҫат вулаканӗсене те паллаштарас килет. Сӑвӑ ашшӗ ӗҫне хакланӑ май ҫуралать:
Атте турӗ тимӗрч лаҫҫинче
Тимӗртен ҫип-ҫивӗч лум.
Касатӑп шӑн ҫӗре –
Чӑнк-чанк! Тӑвать атте тунӑ лум.
Георгий Леонидович шкулта вӗреннӗ чухнех «Ҫавал хумӗсем» литература кружокне ҫӳрени ҫинчен, мӗнле ӗҫлени ҫинчен каларӗ. 5-мӗш класра вӗреннӗ чухне вара «Марине», «Карап», «Лум» сӑвӑсем ҫуралнине пӗлтерчӗ. Ҫыравҫӑн «Октябрь ҫулӗ» хаҫатра пичетленсе тухнӑ «Марине» сӑввине те вӗренекенсем кӑмӑлларӗҫ. 5-6 класра вӗренекенсен хӑйсен те сӑвӑ ҫырас кӑмӑлӗ ҫуралнине палӑртрӗҫ.
Георгий Ефимович паллӑ сӑвӑҫ, ҫыравҫӑ, публицист кӑна мар, ӑста купӑсҫӑ та. Пултаруллӑ ентеш ачасене купӑс каласа, юрласа, ташласа савӑнтарчӗ.
+17.3 °C