Кӳкеҫри пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ паракан 1-мӗш шкулта 8-мӗш «а» тата 11-мӗш классенче вӗренекенсем Чӑваш Енри паллӑ ӳнер ӑстипе Геннадий Иванов-Орковпа тӗл пулнӑ.
Ачасене асӑннӑ район центрӗнчи «Бичурин тата хальхи самана» музее йыхравланӑ. Кун пирки ӳнер учрежденийӗн пуҫлӑхӗ Ирина Удалова Фейсбукра пӗлтернӗ.
Хӑйӗн ӗҫне юратса, чунтан тата пысӑк пахалӑхпа пурнӑҫлакан Геннадий Иванов-Орков искусствовед ӳнере халалланӑ сахал мар кӗнеке пичетленӗ. Вӗсенчен пӗри — «Чувашский мир Терентия Дверенина» кӗнеке-альбом. 100 ҫултан каҫнӑ ҫав паллӑ ӑста нумаях пулмасть пирӗнтен уйрӑлса кайрӗ. Геннадий Иванов-Орков ӑна халалласа икӗ хут та кӗнеке пичетленӗ. Маларах — 2009 ҫулта. Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче ҫав ӗҫе ҫӗнетсе пичетленӗ.
Сӑмах май, Геннадий Иванов-Орков Шупашкар районӗнчи Ҫатракасси ялӗнче ҫуралнӑ.
«Чӑвашла тумлантарса янипе кӑна ача чӑвашла калаҫма тытӑнмасть», — ҫапла ҫырнӑ Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» чӑваш хаҫатӗнче Константин Малышев.
«Тӑван чӗлхе кунӗ тӗлне икӗ халӑха танлаштарни» ят панӑ материал хӑйӗн содержанине ятӗнченех уҫса парать.
«Эпир ачасен пуласлӑхне чӑвашсемпе мар, урӑх халӑхпа ҫыхӑнтаратпӑр. Урӑхла каласан курмастпӑр вӗсен чӑвашла пуласлӑхне», — тесе шухӑшлать кӳршӗллӗ регионта ӗҫлесе пурӑнакан журналист. «Эпир ачасене вырӑс пулма хатӗрлетпӗр, тутарсем урӑхла. Каласа хӑвармалла, вӗсене те хула пурнӑҫӗ тӑван чӗлхинчен уйӑрма хӑтланать, анчах та кирлӗ механизмсене шыраса тупнӑ кӳршӗсем», — тенӗ май Тутарстанра наци чӗлхине сарассипе патшалӑх шайӗнче епле ӗҫлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Чӑваш Енри паллӑ сӑвӑҫ Альбина Юрату вӗҫӗмех шкулсене, вулавӑшсене, ача пахчисене тухса ҫӳрет. Паян вӑл Шупашкарти 178-мӗш ача пахчинчи шӑпӑрлансемпе курнӑҫнӑ.
Сӑвӑҫ Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, ачасемпе тӗл пулни ӑна яланах хаваслантарать. Альбина Юрату хӑйӗн сӑввисене вуланӑ.
Ачасемпе тӗл пулма ача пахчин воспитательници Татьяна Тихонова чӗннӗ. Асра юлмалли тӗл пулушӑн сӑвӑҫ ӑна тав тунӑ, пур енлӗн ӑнӑҫу суннӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти 31-мӗш шкулта Айӑплава пурнӑҫлакан федераци службин Чӑваш Енри управленийӗ ертсе пыракан пӗрремӗш кадет класӗ уҫӑлнӑ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗ пӗлтерет.
Ҫак кадет класӗнче вӗренекенсем, 5-мӗш классем, присяга тытнӑ. Тивӗҫӗсене тӳрӗ кӑмӑлпа пурнӑҫлама, педагогсемпе наставниксем ыйтнине яланах тӳрре кӑларма тупа тунӑ ачасене «Юнармия» юхӑман пайташӗсен удостоверенине панӑ.
Ҫак класра вӗренекенсем 11-мӗш класчен истори, обществознани, правоведени предмечӗсене тарӑннӑн вӗренӗҫ.
2018 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑм ывӑлне ача ҫуртӗнче хӑварнӑ. Ҫак ҫӑмӑлах мар утӑма тума унӑн сӑлтавӗ пулнӑ: хӑй чирленӗ. Ҫавна пула вӑл ывӑлне пӑхайман. Ҫитменнине, ачан та сывлӑх енчен кӑлтӑксем пулнӑ.
Анчах амӑшӗ ывӑлӗ пирки манман, ун патне килсех тӑнӑ, сывлӑхӗпе интересленнӗ. Хӗрарӑм кӗҫех сывлӑхне ҫирӗплетнӗ, сипленнӗ.
Унтанпа ҫулалӑк иртнӗ. Халӗ амӑшӗпе ывӑлӗ пӗрле ӗнтӗ. Хӗрарӑм ӑна ача ҫуртӗнчен пӗр ҫултан илсе кайнӑ.
Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Республикӑри онкологи диспансерӗнче пӗчӗк ачан пӳрине радиоизотоп меслечӗпе тӗрӗсленӗ. Пирӗн тӑрӑхра ун пекки халиччен пулман.
Тин ҫеҫ ҫуралнӑскере Республикӑри ача-пӑча клиника больницинчен илсе пынӑ. Онкологи диспансерӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ пульницӑри ачасен сывлӑхне урӑхла меслетпе те тӗрӗслеҫҫӗ. Анчах радиоизотоп мелӗпе усӑ курса пӑхман. Ун валли ачасене урӑх кӳршӗллӗ регионсене ӑсатма, унта тӗрӗслеме тивнӗ.
Онкологи дисансерӗнче пӗчӗк ачана тӗрӗсленӗ чухне ачапа юнашар анестезиологсем пулнӑ.
Республикӑн онкологи диспансерӗнче ӗнентернӗ тӑрӑх, радиоизотоп тӗпчевӗ пысӑк тухӑҫлӑ шутланать. Унран та ытларах — пӳре ӗҫ-хӗлне тӗп-тӗрӗс хаклама май парать.
Шупашкарти 10-мш вӑтам шкулӑн 11-мӗш класӗнче вӗренекен Вадим Анисимов Раҫҫей Президенчӗн Владимир Путинӑн портречӗллӗ пулнӑ. Сӑнӳкерчӗке ҫӗршыв ертӳҫи алӑ пусса панӑ.
Шкул ачи 2020 ҫул пуҫламӑшӗнче ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин патне ҫыру шӑрҫаланӑ. Унта вӑл Путина тата тӑван ҫӗршыва питӗ хисеплесе хакланине палӑртнӑ. Президентӑн автографӗллӗ портрета илесшӗн тесе пӗлтернӗ.
Нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Чӑваш Республикин тӗп федераци инспекторӗ Геннадий Федоров шкул ачине Владимир Путин портретне тыттарнӑ. Тӗп инспекторӑн аппаратне Вадима амӑшӗпе чӗннӗ. Вадим амӑшӗ Путин портрертне курӑнмалла вырӑна ҫакма шантарнӑ.
Вадим Анисимов патшалӑх тата муниципалитет управленийӗ енӗпе аслӑ пӗлӳ илме палӑртать.
Нарӑсӑн 3-мӗшӗнче Шупашкарти Пирогов урамӗнчи 28-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче йытӑ арҫынпа икӗ ачана тапӑннӑ. Ку каҫхи 8 сехетре пулса иртнӗ.
Ҫемье пуҫӗ каланӑ тӑрӑх, вӗсене кӳршӗсен йытти тапӑннӑ. Хуҫи те ҫавӑнтах пулнӑ-ха, анчах йытта намордник тӑхӑнтартман. Унпа пӗрле тепӗр йытӑ та пулнӑ. Чӗрчунен пӗри ачан питне каштах суранлатнӑ, ашшӗ ӑна тӳрех травмпункта илсе кайнӑ.
Йытта прививка туни паллӑ. Ҫапах хуҫи шар курнӑ арҫынпа ачасенчен каҫару та ыйтман, нимпе те пулӑшман. Ҫав ҫынна административлӑ майпа явап тыттарасшӑн.
Иркутск облаҫӗнчи Зима районӗнчи Новолетники ялӗнчи вулавӑшра «Чӑваш чӗлхин» чӗрӗ урокӗ иртнӗ. Ӑна Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн пайташӗ, «Юхтӑр юрӑ» ҫемье ансамблӗн ертӳҫи Валентина Ягшимурадова тата Зинаида Ковалева вулавӑш ӗҫченӗ йӗркеленӗ. «Юлташ» автономин ертӳҫи Вероника Тимофеева пӗлтернӗ тӑрӑх, ачасене чӑваш алфавичӗпе паллаштарнӑ. Пӗчӗкскерсем чӑваш сӑмахӗсене калама хӑнӑхнӑ. Йӑлара тӗл пулакан япала ячӗсемпе паллашнӑ. Чӑваш тумтирӗн тӗрри-эрешӗ ҫинчен те каласа кӑтартнӑ вӗсене.
Вероника Тимофеева шухӑшланӑ тӑрӑх, ачасене мӗн пӗчӗкрен чӑвашла вӗрентмесен чӗлхе ҫухалӗ. Чӗлхене ҫемьере ҫеҫ мар, шкулта та вӗрентмелле. Унта ачасем ҫырулӑха, грамматикӑна, професси тата ӗҫ калаҫӑвне хӑнӑхаҫҫӗ тесе шухӑшлать вӑл.
Новолетники ялӗнче чӑвашла калаҫаҫҫӗ. Тӑван халӑхӑмӑр йӑли-йӗркине те унтисем манса ӗлкӗрмен иккен-ха. Анчах вырӑнти шкулта чӑваш чӗлхине вӗрентмеҫӗ. Ашшӗ-амӑшӗ тата тӳре-шара кӑмӑл тусан чӑвашла вӗрентес ӗҫе йӗркелеме автономи пулӑшма хатӗррине пӗлтернӗ Вероника Тимофеева. Масляногорск ялӗнче чӑваш чӗлхине пилӗк ҫул ӗнтӗ факультатив йӗркипе вӗрентеҫҫӗ.
2020 ҫулта Чӑваш Енри шкулсенчи пӗрремӗш класссене 17 пин ытла ача кайӗ, ҫав шутран 7700-шӗ — Шупашкарта. Пӗрремӗш класа каймаллисен заявленийӗсене мӗнпур муниципалитетра йышӑнаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки паян Чӑваш Ен Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Сергей Кудряшов каласа кӑтартнӑ.
Ашшӗ-амӑшӗн заявленине е тӗнче тетелӗ урлӑ, е шкулсенчи операторсем урлӑ йышӑнаҫҫӗ. Заявление кирек епле ҫырсан та пӗр черетех пулӗ. Хальхи вӑхӑтра заявленисене территорие кура йышӑнаҫҫӗ. Утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн заявленисене вӑл е ку пушӑ вырӑн пуррине кура илӗҫ.
Шупашкарти шкулсене вӗренме кӗрекенсен йышӗ яланхиллех пысӑк. Ҫакӑ хӑшӗсем суя прописка тунипе те ҫыхӑннӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ун пек схемӑсене асӑрхаса пӗтерессипе яваплисен ҫине тӑмаллине палӑртса хӑварнӑ.
+7.9 °C