Иркутск облаҫӗнчи Зима районӗнчи Новолетники ялӗнчи вулавӑшра «Чӑваш чӗлхин» чӗрӗ урокӗ иртнӗ. Ӑна Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн пайташӗ, «Юхтӑр юрӑ» ҫемье ансамблӗн ертӳҫи Валентина Ягшимурадова тата Зинаида Ковалева вулавӑш ӗҫченӗ йӗркеленӗ. «Юлташ» автономин ертӳҫи Вероника Тимофеева пӗлтернӗ тӑрӑх, ачасене чӑваш алфавичӗпе паллаштарнӑ. Пӗчӗкскерсем чӑваш сӑмахӗсене калама хӑнӑхнӑ. Йӑлара тӗл пулакан япала ячӗсемпе паллашнӑ. Чӑваш тумтирӗн тӗрри-эрешӗ ҫинчен те каласа кӑтартнӑ вӗсене.
Вероника Тимофеева шухӑшланӑ тӑрӑх, ачасене мӗн пӗчӗкрен чӑвашла вӗрентмесен чӗлхе ҫухалӗ. Чӗлхене ҫемьере ҫеҫ мар, шкулта та вӗрентмелле. Унта ачасем ҫырулӑха, грамматикӑна, професси тата ӗҫ калаҫӑвне хӑнӑхаҫҫӗ тесе шухӑшлать вӑл.
Новолетники ялӗнче чӑвашла калаҫаҫҫӗ. Тӑван халӑхӑмӑр йӑли-йӗркине те унтисем манса ӗлкӗрмен иккен-ха. Анчах вырӑнти шкулта чӑваш чӗлхине вӗрентмеҫӗ. Ашшӗ-амӑшӗ тата тӳре-шара кӑмӑл тусан чӑвашла вӗрентес ӗҫе йӗркелеме автономи пулӑшма хатӗррине пӗлтернӗ Вероника Тимофеева. Масляногорск ялӗнче чӑваш чӗлхине пилӗк ҫул ӗнтӗ факультатив йӗркипе вӗрентеҫҫӗ.
2020 ҫулта Чӑваш Енри шкулсенчи пӗрремӗш класссене 17 пин ытла ача кайӗ, ҫав шутран 7700-шӗ — Шупашкарта. Пӗрремӗш класа каймаллисен заявленийӗсене мӗнпур муниципалитетра йышӑнаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки паян Чӑваш Ен Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Сергей Кудряшов каласа кӑтартнӑ.
Ашшӗ-амӑшӗн заявленине е тӗнче тетелӗ урлӑ, е шкулсенчи операторсем урлӑ йышӑнаҫҫӗ. Заявление кирек епле ҫырсан та пӗр черетех пулӗ. Хальхи вӑхӑтра заявленисене территорие кура йышӑнаҫҫӗ. Утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн заявленисене вӑл е ку пушӑ вырӑн пуррине кура илӗҫ.
Шупашкарти шкулсене вӗренме кӗрекенсен йышӗ яланхиллех пысӑк. Ҫакӑ хӑшӗсем суя прописка тунипе те ҫыхӑннӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ун пек схемӑсене асӑрхаса пӗтерессипе яваплисен ҫине тӑмаллине палӑртса хӑварнӑ.
Шупашкарти Э.М.Юрьев ячӗллӗ 4-мӗш ача-пӑча ӳнер шкулӗнче вӗренекен Александра Пунда Пӗтӗм тӗнчери «Красота Божьего мира: «Великая победа: наследие и наследники» ача-пӑча конкурсне хутшӑнса пӗрремӗш вырӑна тухнӑ.
Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 75 ҫул ҫитнине халалланӑ конкурс икӗ тапхӑрпа иртнӗ. 6 ҫулти Александра регион шайӗнче иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ, иккӗмӗш шайра вара пӗрремӗш пулнӑ. Ҫапла вӑл Чӑваш Ен чысне Раҫҫей шайӗнче хӳтӗленӗ.
Раҫҫей шайӗнчи конкурса 3115 ӗҫ ҫитнӗ: Раҫҫейрен, Молдовӑран, Украинӑран, Беларуҫран, Кипртан, Аргентинӑран.
Александра Пундӑна конкурса ҫӗнтернӗшӗн Кирилл Патриарх тата Федераци Канашӗн председателӗ Валентина Матиенко чысланӑ. Ӑна вӗренӳре тата ӳкерӳре кирлӗ парне парса та хавхалантарнӑ.
Шупашкарти «Ҫӗнӗ хула» микрорайонта ҫӗкленекен шкул строительствипе паян Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев паллашнӑ.
Ҫӗнӗ шкула пӗлтӗр тума пуҫланӑ. Ҫӗнӗ шкул федерацин Атӑлҫи округӗнче чи пысӑккисенчен пӗри пулса тӑрӗ. Унта микрорайонта пурӑнакан 1600 ача вӗренӗ. Проекта ҫӗнӗлӗхсене кӗртсе хӑварнине шута илсен, смета хакӗ 950 миллион ытла тенкӗпе танлашнӑ.
«Старатель» организацин строительство енӗпе ӗҫлекен директорӗ Сергей Суворов ӗнентернӗ тӑрӑх, паян объектра 300 ҫын ӗҫлет. Хальхи вӑхӑтра хутса ӑшӑтмалли тытӑма ӗҫлеттерсе янӑ. Специалистсем шкулта пӳлӗмсене хатӗрлессипе тӑрӑшаҫҫӗ.
«Ҫак шкула ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ тӗлне хута ямалла. Вӗсен ҫак шкулӑн ырлӑхне туймалла», — тенӗ Олег Николаев.
«Ҫӗнӗ хула» микрорайонти ҫӗнӗ шкул хута кайсан хулари 33-мӗш, 53-мӗш, 2-мӗш шкулсенче ачасене иккӗмӗш сменӑна вӗрентессине пӑрахӑҫлама май парӗ.
Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ, Чӑваш халӑх сайчӗ, Чӑваш наци конгресӗ, Чӑваш наци телерадиокомпанийӗ, Чӑваш Республикин наци библиотеки, Чӑваш Республикин театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвӗ тата Чӑваш Республикин кинематографисчӗсен пӗрлешӗвӗ «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш: видеоинсценировка» чӑваш ҫыравҫисен прозипе хатӗрленӗ видеоинсценировкӑсен Регионсем хушшинчи ачасемпе ҫамрӑксен V-мӗш видеоконкурс пуҫланни пирки пӗлтереҫҫӗ.
Пресс-релизра кӑтартнӑ тӑрӑх кӑмӑл тӑвакансем пурте хутшӑнма пултараҫҫӗ, ҫул ӳсӗмӗпе чарусем ҫук. Конкурса хутшӑнакансене шкул тата шкулчченхи вӗренӳ учрежденийӗсен программине кӗрекен проза произведенийӗсен инсценировкине е фрагмента хатӗрлесе ӑна видео ҫине ҫырма сӗнеҫҫӗ. Видео 3 минутран кая мар пулмалла.
Конкурс ӗҫӗсене 2020 ҫулхи пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче чыслама шутланӑ.
Иртнӗ эрнере васкавлӑ медпулӑшу бригадисем эмелпе наркӑмӑшланнӑ тӑватӑ ачана пулӑшнӑ. Пӗр тӗслӗхӗ республикӑн тӗп хулинче пулнӑ.
Шупашкарта пӗр ача пӗр пачка эмел ҫисе янӑ. Пӗчӗкскере тухтӑрсем пульницӑна илсе ҫитернӗ. Ача пӳлӗмре никам та ҫук чухне (ашшӗ-амӑшӗ урӑх пӳлӗмре пулнӑ) пӗр пачка мультивитаминсем ӗҫсе янӑ. Аслисем ҫакна курсан тӳрех васкавлӑ медпулӑшу чӗннӗ. Тухтӑрсем ачан хырӑмне тасатнӑ та тӳрех пульницӑна илсе кайнӑ. Халӗ пӗчӗкскер хӑйне чиперех туять.
Астӑвӑр: ача эмел нумай ӗҫсен тӳрех тухтӑрсене чӗнмелле. Вӗсем киличчен шыв нумай ӗҫтермелле, хӑстармалла.
Шупашкарта пурӑнакан ҫулталӑк ҫурӑри ача валли ҫемье шыраҫҫӗ. Кун пирки Мускав районӗн администрацийӗ пӗлтерет.
Ачан амӑшӗ пур-ха, анчах ӑна амӑшӗн прависӗр хӑварнӑ. Хӗрарӑм килтен час-часах тухса кайнӑ, арҫын ачана тивӗҫлӗ воспитани паман. Ашшӗ вара ҫук. Тӑванӗсенчен нихӑшӗ те пӗчӗкскере хӳтте илме килӗшмен, мӗншӗн тесен ача йывӑр чирпе нушаланать.
Администраци ӗҫченӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ача хастар, ҫынпа хутшӑнма юратать. Ӑна ҫемье ӑшши кирлӗ. Арҫын ачана телей парнелес килет-и? (8352) 23-52-33, 23-52-18 номерпе шӑнкӑравлӑр.
Ача ҫурлани ашшӗ-амӑшӗшӗн – пысӑк савӑнӑҫ. Вӗсем пепке валли ят суйланӑ чухне тӗплӗн шухӑшлаҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри ачине хӑйне евӗр ят пама кӑмӑллать. Шупашкарта Добрыня, Космос ятлӑ ачасем ҫуралнине пӗлтернӗччӗ.
Хальхинче вара тӗп хуламӑрта Мадонна ҫуралнӑ. Ҫапла, ашшӗ-амӑшӗ тин ҫуралнӑ хӗр пӗрчине шӑпах ҫавӑн пек ятпа ҫыртарнӑ.
Шупашкарти Мускав районӗн администрацийӗн пресс-сулжби пӗлтернӗ тӑрӑх, Мадонна кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче ҫут тӗнчене килнӗ.
Кӑрлач уйӑхӗн 21-мӗшӗнче 18 сехетре Шупашкарти ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнче гараж комплексӗнче арҫын ҫӗҫӗпе ачана хӑратнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ачасем 62-мӗш шкултан киле иккӗмӗш смена хыҫҫӑн таврӑннӑ, юрпа перкелешнӗ. Пӗр чӑмакка гаража лекнӗ, унтан арҫын сиксе тухнӑ, аллинче – ҫӗҫӗ. Хайхискер 11 ҫулти арҫын ачана ярса тытнӑ та кӑшкӑрашма пуҫланӑ. Унтан ачасем тарса ӳкнӗ, вӗсен ашшӗ-амӑшӗ вара полицие кун пирки пӗлтернӗ.
Йӗрке хуралҫисем ҫав арҫынна хӑвӑртах тупнӑ. Вӑл – 67 ҫулта. Хӑй каланӑ тӑрӑх, ҫав кун вӑл гаражра ҫӗҫӗ хӑйранӑ, такам гараж тӑрринче чупнине илтнӗ те чупса тухнӑ. Ҫакна шӑпах ҫав ачасем тунӑ тесе шутланӑ, хӑратасшӑн пулнӑ. Ара, унччен тӑрӑна юсама та тивнӗ вӗт.
Ҫынна вӗлерессипе хӑратнӑшӑн арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Чӑваш Енре пурӑнакансен ача ҫуратма тӑрать. Вӗсем ҫӗршывра паракан амӑш укҫине ҫеҫ мар, республикӑра уйӑраканнине те илейреҫҫӗ. Вӑл укҫана ҫемьере виҫҫӗмӗш е ун хыҫҫӑнхи ача ҫуралсан параҫҫӗ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн Патшалӑх Канашне Ҫырупа тухрӗ. Унта вӑл хускатнӑ самантсенчен пӗри ачаллӑ ҫемьесемпе ҫыхӑннӑччӗ. Михаил Васильевич ачаллӑ ҫемьесене малашне республикӑн амӑш (ҫемье) капиталне хальхи пек 100 пин тенкӗ мар, 150 пин тенкӗ пама йышӑннине пӗлтерчӗ.
Аса илтерер: амӑшӗн капиталне Раҫҫейре 2007 ҫултанпа параҫҫӗ. 2015 ҫултанпа вӑл 453 026 тенкӗпе танлашать, мӗншӗн тесен унӑн виҫи тӑватӑ ҫул ӳсмен. Амӑшӗн капиталӗпе ҫурт-йӗре лайӑхлатма, ача вӗреннӗшӗн тӳлеме е амӑшӗн пенсине пысӑклатма пулать.
+6.3 °C