Ҫурт-йӗр условине лайӑхлатмалли черетре тӑракансем Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнче кӗтес тупаҫҫӗ. Фонда Чӑваш Енре 2008 ҫулта йӗркеленӗччӗ.
Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнчи хваттерсем хысна тытӑмӗнче ӗҫлекенсене, хваттер илме черетре тӑракансене, ҫурт-йӗр илме ҫӑмӑллӑх пуррисене, ҫамрӑк ҫемьесене, ҫамрӑк специалистсене лекеҫҫӗ, инкеклӗ лару-тӑрӑва пула шар курнисене те фонд кӗтеспе тивӗҫтерет.
2013 ҫулхи раштавра хваттерте пурӑнакансене хӑйсем патшалӑхран тара илсе пурӑнакан ҫав кӗтесе туянма ирӗк паракан саккун йышӑннӑ. Анчах малтан унта ҫулталӑк пурӑнмалла. Саккунта пӑхса хӑварнӑ тӑрӑх, татӑлса пӗтме 10 ҫул параҫҫӗ. 2008 ҫулхи раштавран пуҫласа 2014 ҫулхи раштавччен республикӑра 1986 хваттер (106,2 пин тӑваткал метр) тунӑ. Кӑҫалхи раштавӑн 2-мӗшӗ тӗлне 30 пине яхӑн тӑваткал метрне туяннӑ. Ишӗлекен ҫурт-йӗрте пурӑнакансене те ҫак фондри хваттере валеҫеҫҫӗ.
Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнчи хваттерте найм мелӗпе пурӑннӑшӑн 1 тӑваткал метр лаптӑкшӑн кӑҫал шупашкарсем 55,20 тенкӗ тӳлесе тӑнӑ, Ҫӗнӗ Шупашкарта – 54,24 тенкӗ, Ҫӗмӗрлере – 41,59 тенкӗ, Ҫӗрпӳ рйаонӗнчи Опытный поселокра – 38,84 тенкӗ.
Республикӑн ял хуҫалӑх отраслӗнче витӗмлӗ вырӑн йышӑннӑ предприятисенчен пӗри, Шупашкар районӗнчи «Чувашский бройлер» (чӑв. Чӑваш бройлерӗ) ҫаплипех ҫул юппинче тӑрать.
Иртнӗ уйӑхӑн 23-мӗшӗнче хапрӑкӑн патшалӑх аллинчи 49 процент акцине сутмалли черетлӗ аукцион иртмеллеччӗ, анчах ун чухне та ӑна туянакан тупӑнман.
Пушанса юлнӑ инкубаторсене чӑх-чӗпе малтан чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ҫӑмарта хурасси пирки хыпарларӗҫ, каярах раштав уйӑхӗн ҫурринче тесе каларӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах сӑнавҫӑсем ку сӑмах чӑна тухассӑн туйӑнмасть теҫҫӗ. Раштавӑн 6-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Арбитраж судӗнче хапрӑка панкрута кӑларма ыйтса ҫырнӑ РФ Перекет банкӗн тата Чулхулари «Корма и концентраты» обществӑн тавӑҫӗсене пӑхса тухнӑ тав ку ыйту патне таврӑнассине ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 17 тата 17-мӗшӗсене куҫарнӑ. Авӑн уйӑхӗнчи ларура Арбитраж сучӗн ларӑвӗнче унчченхи тавӑҫҫӑсемшӗн кӗтменлӗх сиксе тухнӑччӗ. Хапрӑк хӑй умӗнче те апатшӑн татӑлса пӗтменнине пӑхмасӑрах Чулхулари «Корма и концентраты» предприяти «Чӑваш бройлерӗн» парӑмне тӳлесе татма, предприятие панкрута кӑларма кирлӗ мар тесе сӗннӗччӗ.
Пилӗк-ултӑ ҫул каялла Шупашкарти пӗрремӗш типографин тимӗр хапхи кашни кунах чӗриклетсе уҫӑлса каятчӗ, унтан йывӑр тиенӗ КАМАЗсем мӗкӗрсе тухатчӗҫ, тин ҫапнӑ паха кӗнекесене Мускава, Чулхулана, Хусана тата ытти хуласене леҫсе паратчӗҫ. Чӑваш кӗнекеҫисене те полиграфистсем лайӑх продукципе савӑнтаратчӗҫ.
Уйрӑм ҫын аллине куҫсан та ҫак типографи пӗр хушӑ чиперех ӗҫлерӗ. Анчах хушӑран-хушӑ начар хыпарсем те илтӗнкелетчӗҫ, ун хуҫисем улшӑнсах тӑраҫҫӗ иккен. Вӗсенчен пӗри йывӑрлӑха кӗрсе ӳксен малалла тапӑлтатас темен, предприятине панкрута кӑларса ӑна хупма шутланӑ.
Тӑватӑ хутлӑ капмар ҫурт халь ишӗлес пек сулланса ларать. Тӗттӗмленсен ун чӳречисенчен сварка ялкӑшни курӑнать, Тимӗр касакан урапасем аҫтаха пек ҫулӑм сапаҫҫӗ. Кунти оборудование вакласа тимӗр-тӑмӑра ӑсатаҫҫӗ пулас...
Ҫӗршывра «прихватизаци» текен ҫил-тӑвӑл ҫӗкленсенех ҫак типографине куҫ хывакансем тупӑннӑччӗ. «Руҫ» фирма ертӳҫи В. Глебов Мускава ҫитнӗ те М. Полторанин министр унпа пит ӑшшӑн калаҫнӑ, кирлӗ хутсене ним мар алӑ пусса панӑ, типографине вӑл йӗркеленӗ фирмӑна пама хушнӑ.
Чӑвашстат Чӑваш Енри ҫынсем мӗн чухлӗ ӗҫ укҫи илнине пӗлтернӗ. Кӑҫалхи кӑрлач-юпа уйӑхӗсенче ҫынсем вӑтамран мӗн чухлӗ укҫа илнине чухлатӑр-и? 22 пин тенкӗ.
Ку, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 6 процент нумайрах. Тӗплӗнрех каласан, кӑҫал ҫынсем уйӑхне вӑтамран 22971 тенкӗ илнӗ.
Пирӗн республикӑра тӗрлӗ предприятире 331200 ҫын тӑрӑшать. Чылайӑшӗ Шупашкарта вӑй хурать – 126671 ҫын. Ҫӗнӗ Шупашкар ку енӗпе иккӗмӗш вырӑнта – 22266 ҫын. Канаш – виҫҫӗмӗш: 10628 ҫын.
Ку ултавҫӑсен ҫӗнӗ мелӗ. 34 ҫулти арҫын вӗсен серепине ҫакланнӑ. Хайхискер раштавӑн 4-мӗшӗнче полицирен пулӑшу ыйтнӑ.
Вӑл тӗнче тетелӗнче ыйтӑма хутшӑннӑ. «Тавах Сбербанка» ыйтӑма хутшӑнсан 1 пин тенкӗ пама шантарнӑ-мӗн. Респондентсен тӑватӑ ыйтӑва хуравласа карточка реквизичӗсене ҫырмалла пулнӑ. Арҫын ҫаксене пурнӑҫланӑ. Ун патне телефон ҫине пароль килнӗ. Ӑна та кӑтартмалла пулнӑ-мӗн, вара тин укҫана куҫарса параҫҫӗ. Кода ҫырнӑ хыҫҫӑн арҫыннӑн счечӗ ҫинчен 6 пин тенкӗ ҫухалнӑ.
ШӖМ тепӗр хутчен асӑрхаттарать: карточка реквизичӗсене никама та пӗлтермелле мар! Тӗнче тетелӗнчи ыйтӑмсене хутшӑнса та укҫасӑр тӑрса юлма пулать.
Чӑваш Енре кивӗ ҫурт-йӗрте пурӑнакансене хатӗр хваттерсене куҫарас шухӑшлӑ. Кун пирки Михаил Игнатьев Элтепер раштавӑн 3-мӗшӗнче правительство ларӑвӗнче асӑнса хӑварнӑ.
Михаил Игнатьев пӗлтернӗ тӑрӑх, кивӗ тата ишӗлекен ҫуртсенче пурӑнакансене 2017 ҫулхи кӗркунне тӗлне куҫарса пӗтермелле. Программӑна вӗҫлеме Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑха реформӑлакан фондран Чӑваш Ене 323 миллион тенкӗ куҫармалла. «Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне Хушӑва пирӗн пурнӑҫламалла тата ӑна пурнӑҫлани ҫинчен пӗлтермелле», — палӑртнӑ Михаил Игнатьев.
Элтепер Мускав облаҫӗнчи опытпа усӑ курас шухӑшлине пӗлтернӗ. Унта ҫӗнӗ ҫурт-йӗр хӑпартнипе пӗрлех иккӗмӗшле фонд шутланаканнинче те хваттер туянаҫҫӗ иккен. Капла туни укҫа-тенке те перекетлеме май парать-мӗн.
Раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫамрӑк усламҫӑсене грантпа хавхалантарасси пирки хушу алӑ пуснӑ. Ӑна 20 ҫамрӑк тивӗҫме пултарӗ.
Грант 50 пин тенкӗпе танлашӗ. Ку укҫа ҫамрӑксене услампа ӗҫлеме хавхалантарасса, пӗчӗк тата вӑтам предпринимательлӗх субъекчӗсем нумайланасса шанаҫҫӗ.
Гранта пӗр хутчен парӗҫ. Сӑмах май, 2012 ҫултанпа республикӑра «Эсӗ – усламҫӑ» программа ӗҫлет. Проектпа килӗшӳллӗн, Чӑваш Енре пурӑнакан 14-30 ҫулсенчи 5000 ытла ҫамрӑк вӗреннӗ. Пирӗн республикӑра 100 бизнес-проект хатӗрленӗ.
Чӑваш Енре коммуналлӑ такаксемшӗн тӳлев ӳсесси пирки каллех пӗлтерчӗҫ. Ку сивӗ шыв хакӗ ӳснипе ҫыхӑннӑ.
Чӑваш Ен ЖКХ тӳлевӗ хӑпарас енӗпе Раҫҫейре ТОП-10 регионсен йышне кӗнӗ. Кун пирки ИА Регнум пӗлтерет.
Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗпе танлаштарсан, кӑҫалхи юпа уйӑхӗнче ЖКХн потребитель тарифӗн индексӗ 6,9 процентпа танлашнӑ. Севастопольте, Крымра, Питӗрте, Якутире, Чулхула, Омск, Мурманск облаҫӗсенче, Мускав хулинче ку индекс тата пысӑкрах.
Чӑваш Енре шыв хакӗ 22,2 процент хӑпарӗ. ЖКХ хакӗсем хӑпарас енӗпе пирӗн республика 4-мӗш вырӑнта. Чи малта – Севастополь, Крым тата Чулхула облаҫӗ.
Республикӑра виҫҫӗмӗш тата ун хыҫҫӑнхи ача ҫуралсан 100 пин тенкӗ параҫҫӗ. Ку программӑна тепӗр икӗ ҫуллӑха тӑсма шухӑшланӑ. Кун пирки Михаил Игнатьев алӑ пуснӑ.
Республикӑри амӑшӗн капиталне сусӑр ачасене аталанма пулӑшакан хатӗр-хӗтӗр туянма ирӗк панӑ. Ку укҫапа кирек хӑш вӑхӑтра ку тӗллевпе усӑ курма юрать. Сӑмах май, ку тӗлӗшпе федераци амӑшӗн капиталне те тӑкаклама юрать.
Кӑҫал Чӑваш Енре нумай ачаллӑ ҫемьесене пулӑшмашкӑн 165 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Чӳкӗн 1-мӗшӗ тӗлне илнӗ кӑтартӑвне ӗненес тӗк, кӑҫал 100 пин тенкӗпе 1091 ҫемье усӑ курнӑ. Чылайӑшӗ ҫурт-йӗре лайӑхлатас тӗллевпе тӑкакланӑ ӑна. Хӑшӗ-пӗри ачине вӗрентме укҫа янӑ.
Ҫулталӑк вӗҫлениччен ЧР Элтеперӗн автопаркне ҫӗнетесшӗн. Унччен 1 миллион ҫурӑ тенкӗ тӑракан виҫӗ иномарка туянасшӑн. Тендерсене патшалӑх туянӑвӗн сайтӗнче вырнаҫтарнӑ.
Михаил Игнатьевӑн администрацийӗ виҫӗ хура машина илесшӗн. Кашнин хакӗ — 1 миллион та 516 пин тенкӗ. Пӗтӗмпе ку тӗллевпе 4,5 миллион тенкӗ тӑкакласшӑн. «Кӗмӗле» республика хыснинчен уйӑрӗҫ.
Машина седан, автомат курупкаллӑ пулмалла. 1 сехетре 100 ҫухрӑм таран хӑваламалла. Кунсӑр пуҫне машинӑра климат-контроль пулмалла, ларкӑчсен ӑшӑнмалла. Ытти вак-тӗвеке те шута илмелле. Ахӑртнех, Тайота Камри ку енӗпе йӑлтах тивӗҫтерет.
Поставщика раштавӑн 9-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Килӗшӗве раштав варринче алӑ пусӗҫ. Кун хыҫҫӑн машинӑсене Энгельс урамӗнчи автопарка лартмалла (2 кунра).
-1.7 °C