Раҫҫейре 200 тата 2000 тенкӗлӗх укҫа кӑларма тытӑнасшӑн. Ку ӗҫе ҫитес ҫул пурнӑҫа кӗртме палӑртнӑ. Кун пирки журналистсене Тӗп банкӑн пуҫлӑхӗ Эльвира Набиуллина пӗлтернӗ.

Хальлӗхе кунашкал укҫасем мӗнле пуласси паллӑ мар. Ӑна халӑх шухӑшне шута илсе хатӗрлӗҫ. Ҫапах ун ҫине Раҫҫейри регионсен символӗсене кӑтартӗҫ. Ку — йӑла ӗнтӗ.

Халӑх шухӑшне палӑртас ӗҫе темиҫе уйӑхран пуҫласшӑн. Кунашкал купюрӑсем ҫынсене тавар туяннӑ чухне ҫӑмӑллӑх парӗ. Ытларахӑшӗ 100, 500, 1000 тата 5000 тенкӗллӗххисемпе усӑ курать-ҫке-ха.

Раҫҫейре 100 пин ытла ҫын пурӑнакан хуласен уҫӑ даннӑйӗсен аудитне ирттернӗ. Пӗтӗмлетӳпе килӗшӳллӗн танлаштарӑм хатӗрленӗ.

Танлаштарӑма Шупашкар тата Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗсем те лекнӗ. Пӗтӗмпе администрацисен 166 сайтне тишкернӗ. Вӗсенчен 73-шӗ ҫеҫ уҫӑ даннӑйсене пичетлет-мӗн.

Шупашкар тата Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗсем танлаштарӑмра 72-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Ӑна хатӗрленӗ чухне специалистсем темиҫе саманта шута илнӗ: муниципалитет технологи лапамӗсене йӗркеленӗ чухне требованисене пӑхӑннипе пӑхӑнманнине, уҫӑ даннӑйсен тытӑмӗнче право акчӗпе усӑ курнипе курманнине, сообществӑпа сарӑм хатӗрлекенсем ӗҫленипе ӗҫлеменнине.

Пӗтӗмлетӳпе килӗшӳллӗн, чылай администраци уҫӑ даннӑйсене пичетлемест.

«Раҫҫей хаҫачӗ» пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫей чукун ҫулӗ билетсене 50 процент йӳнӗрехпе туянма май туса панӑ. Ку 10–17 ҫулсенчи шкул ачисене пыса тивет.

Ку ҫӑмӑллӑхпа ҫӗртмен 1-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурлан 31-мӗшӗччен усӑ курма май пур. Чӑваш Енри кассӑсенче кунашкал билетсене ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнчен сутма пуҫланӑ. Акан 18-мӗшӗнчен вара вӗсене тӗнче тетелӗ урлӑ туянма пулать.

Ку таранччен шкул ачисем билетсене ҫур хакпа вӗренӳ вӑхӑтӗнче ҫеҫ илме пултарнӑ. Кӗҫӗн класра ӑс пухакансем ҫеҫ билета каникулта 65 процент хакпа туяннӑ. Ку ҫӑмӑллӑхсем юлӗҫ. 5 ҫул тултарманнисем те тӳлевсӗрех ҫӳрӗҫ.

Ҫулла билет туяннӑ чухне шкултан панӑ справкӑна ыйтмӗҫ. Ҫуралнине ӗнентерекен свидетельство е паспорт та ҫителӗклӗ.

Ҫак кунсенче Сургут хулинче ҫамрӑксем хушшинче, 1994–1997 ҫулсенче ҫуралнисен йышӗнче, кире пуканне йӑтас енӗпе Раҫҫей ӑмӑртӑвӗ иртнӗ.

Тӳрех палӑртар: пирӗн спортсменсем унта виҫӗ ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ. Ӑмӑртӑва Раҫҫейри 26 регионти 180 яхӑн спортсмен ҫитнӗ. Чӑваш Ен чысне ЧР тава тивӗҫлӗ тренерӗ Борис Глинкин патӗнче ӑсталӑхне туптакан тӑватӑ спортсмен хӳтӗленӗ.

68 килограмм тайман виҫе категорийӗнче Александрова Анастасия 123 хут ҫӗклесе ылтӑн медале тивӗҫнӗ. Павлов Александрпа Иванов Алексей та кире пуканне пуринчен ытларах йӑтса малти вырӑна йышӑннӑ.

Малинников Евгений икӗ енлӗ кӗрешӳре 100 очко пухнӑ, РФ спорт мастерӗн нормативне пурнӑҫланӑ.

Татьяна Акимова

Ханты-Мансире биатлон енӗпе Раҫҫей чемпионачӗ иртет. Унта Чӑваш Енри виҫӗ спортсмен хутшӑнать.

Атӑлҫи федераци округӗн пӗрлештернӗ командине Татьяна Акимова, Светлана Бочкарева, Валентина Телицина тата Ульяна Кайшева кӗме пултарнӑ. Чӑваш спортсменки Татьяна Акимова эстафета чупӑвне хутшӑнса ылтӑн медале тивӗҫнӗ.

Эстафетӑна 15 команда хутшӑннӑ. Атӑлҫи федераци округӗн пӗрлештернӗ команди чи маттурри пулнӑ, финиша пӗрремӗш ҫитнӗ. Кӗмӗл медале Новосибирск облаҫӗнчи спортсменсем йышӑннӑ. Тӗмен облаҫӗн команди вара виҫҫӗмӗш пулнӑ.

Ӑмӑртӑва Чӑваш Енри биатлон шкулӗнче вӗренекен Павел Магазеев, Вячеслав Акимов тата Евгений Петров та хутшӑнаҫҫӗ.

Парашютпа сикнӗ чухне икӗ салтак аманнӑ. Вӗсем — Чӑваш Енрен. Ҫӗрпӳ хулинче пурӑнакан Максим Алексеевпа Иван Ермолаев салтака пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче кайнӑ.

Каччӑсем Мускав ҫывӑхӗнчи Кубинка хулинче сывлӑш десанчӗн ҫарӗнче тивӗҫӗсене пурнӑҫлаҫҫӗ. Пушӑн 28-мӗшӗнче вӗсем тренировка ирттернӗ: Смоленск облаҫӗнчи Вязьма хулинче парашютпа сикнӗ. Ку вӗсемшӗн пӗрремӗш хут пулнӑ.

70 метр ҫӳллӗшӗнче Ермолаев Алексеев парашючӗн куполӗ ҫине ларнӑ, 20 метр ҫӳллӗшӗнче иккӗшӗн те парашючӗсем хупӑннӑ. Каччӑсем ҫӗре ӳкнӗ.

Максим та, Иван та кӗлеткин тӗрлӗ пайне хуҫнӑ. Вӗсене Вязьма хулинчи тӗп пульницӑна ӑсатнӑ. Тухтӑрсем вӗсен сывлӑхӗшӗн хӑрамалли ҫуккине пӗлтереҫҫӗ.

Ку ӗҫ тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттерӗҫ. Хальлӗхе Максима киле ярасси паллӑ.

Ямалти ҫулҫӳревҫӗ Алексей Коротков «Ермак ҫулӗ» ҫӗнӗ маршрут хатӗрленӗ. Вӑл Ҫӗпӗр тата ытти юханшыв урлӑ выртӗ.

Алексей ҫулла Чӑвашри Сӑр юханшывпа резина кимӗпе ишме палӑртнӑ. Ҫамрӑкскер ҫулҫӳревре тӑватӑ ҫул пулӗ.

Алексей Коротков палӑртнӑ тӑрӑх, ҫул ҫине вӑл 100 пин тенке яхӑн тӑкаклама палӑртнӑ. Ытларах пайӗ кимӗ туянма кайӗ. Хӑйӗнпе пӗрле апат-ҫимӗҫ илесшӗн. Капла укҫа-тенкӗ сахалрах тӑкакланӗ.

Ҫулҫӳревҫӗ шӑрӑхран та, йывӑрлӑхран та хӑрамасть. Уншӑн ку манӑҫми экспедици пулӗ. Алексей — ҫар историкӗ. Тӑватӑ ҫул каялла вӑл велосипедпа Салхардран Белгород облаҫне ҫитнӗ. 2013 ҫулта Салехардран Мускава ҫити утнӑ.

Сӑмах май, авӑнӑн 1-мӗшӗнче Ҫӗпӗре парӑнтарнӑ Ермак ҫуралнӑранпа 435 ҫул ҫитет.

Ҫӗрпӳ районӗн хӗрӗ Мая Егорова «Голос. Дети» проекта хутшӑнассине пӗлтернӗччӗ. Анчах вӑл эфира хӑҫан тухни ун чухне паллӑ марччӗ.

Паян, пушӑн 25-мӗшӗнче, Чӑваш Ен ҫыннисене экран умне ларма чӗнеҫҫӗ. Шӑпах паян Мая Егорова конкурсра мӗнле юрланине итлеме пулать.

Ӳкерӳ вӑхӑтӗнче Майӑна чи ҫывӑх ҫыннисем пулӑшнӑ. Мая Мускавра вӗренет, «Айвенго» музыка театрӗнче ӗҫлет. Унта вӗсем ашшӗпе пурӑнаҫҫӗ. Амӑшӗ икӗ ачипе Ҫӗрпӳрех-ха.

Мая Егорова 2002 ҫулта ҫуралнӑ. Акӑлчан чӗлхине питӗ юратать. Вӑл Пӗтӗм тӗнчери тата Раҫҫейри конкурссенче, фестивальсенче ҫӗнтернӗ.

Мая патне наставниксенчен пӗри те пулсан ҫаврӑннӑ-и? Хальлӗхе паллӑ мар. Сенкер экран умне ларсан хӑвӑрах куратӑр.

Граждан обществине аталантаракан фонд хӑйӗн ҫӗнӗ танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Унта пирӗн Элтерепӗн вырӑнӗ 2 йӗрке ҫӳлерех ӳссе Самар облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗнчен Николай Меркушкинран иртнӗ.

Кремле ҫывӑх фонд хӑйӗн танлаштарӑмӗнче пӗрремӗш хут регионсен социаллӑ экономикӑллӑ вырӑнне шута илнӗ. Унта регионти мӗнпур продукци калӑпӑшӗ (ВРП), пӗр ҫынна пырса тивекен ВРП калӑпӑшӗ, промышленность шайӗн улшӑнӑвӗ, вӑтам ӗҫ укҫи шайӗ, вӑтам ӗҫ укҫипе «потребитель карҫинккин» шайлашӑвӗ кӗнӗ. Унсӑр пуҫне тӗпчевре «Общественное мнение» (чӑв. Халӑх шухӑшӗ) фондӑн тата экспертсен шухӑшӗпе, Раҫҫей Федерацийӗн патшалӑх статистикин федераллӑ службин кӑтартӑвӗсемпе усӑ курнӑ. Ку танлаштарӑмра тӗрлӗ тӑрӑхсен ертӳҫисен ӗҫне хаҫат-журнал таврашӗ мӗнле ҫутатнине те шута илнӗ.

Танлаштарӑм пурӗ 3 ушкӑнран тӑрать: питӗ ҫӳллӗ вырӑнтисем, ҫӳллӗ вырӑнтисем тата вӑтам вырӑнтисем. Унччен пӗчӗк вырӑнтисене те уйӑркаланӑ пулнӑччӗ те, хальхисенче вӑл ушкӑн ҫук. Ҫавах та танлаштарӑмра юлашки йӗркесене йышӑнакан кӗпернерӑр-пуҫлӑхсем хӑйсен вырӑнӗсене ҫухатасси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Сӑмахран, нумай пулмасть Тверь облаҫӗн кӗпернаттӑрне хӑйӗн ӑшӑ вырӑнне пушатма ыйтнӑччӗ.

Малалла...

Шупашкар Раҫҫейри хӑрушсӑр хуласен йышне кӗнӗ. Ҫакна халӑхран ыйтӑм туса пӗтӗмлетнӗ.

Раҫҫейри хуласен хӑрушсӑрлӑх шайне Domofond.ru тата Avito.ru сайтсем хакланӑ. Тӗпчев хатӗрлемешкӗн ыйтӑм ирттернӗ. «Эпӗ хӑрушсӑр районта пурӑнатӑп тата тӗттӗмре киле таврӑнма хӑрамастӑп» ыйтӑва 1–10 балпа хаклама ыйтнӑ.

Ыйтӑма Раҫҫейри 100 хулари 310 пин ҫын хутшӑннӑ. Пӗтӗмлетӳпе килӗшӳллӗн, Грозный хули — чи хӑрушсӑрри. Малти 10 хула йышне Шупашкар та кӗнӗ. Вӑл списокра 7-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Списокра Нижневартовск, Саранск, Сочи, Мурманск, Армавир хулисем те малти вырӑнсене йышӑннӑ.

Владивосток вара, халӑх шухӑшӗпе, чи хӑрушши.