Владимир Михайлов

Чӑваш халӑх инструменчӗсене ӑсталакан, Вӑрнарта пурӑнакан Владимир Михайлов пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ 65 ҫулта ҫеҫ пулнӑ.

Хӑйӗн чун киленӗҫне таса кӑмӑлпа парӑннӑ ҫак ҫын 2014 ҫулта «Культура» телеканал «Моя любовь – Россия!» (чӑв. Манӑн юратӑвӑм — Раҫҫей!) кӑларӑмра калаҫнӑччӗ. Передачӑна ертсе пыракан Пьер Кристиан Броше (вӑл — Раҫҫейре тӗпленнӗ Франци ҫынни, хальхи вӑхӑтри ӳнер произведенийӗсене пухаканскер, кӗнекесем кӑлараканскер) «чӑннипех те фантастикӑллӑ сӑнар» тесе паллаштарнӑччӗ.

Чӑваш халӑх инструменчӗсене ӑсталани Владимир Михайлова тупра та кӳмен. Пӗрне сутса тунӑ укҫапа теприне ӑсталанӑ вӑл. Федор Павлов ячӗллӗ музыка училищине вӗренсе пӗтернӗскер ялсенчи культура ҫурчӗсенче илемлӗх ертӳҫинче, шкулсенче музыка урокӗсене вӗрентнӗ.

Лапсар (Шупашкар районӗ) ялӗнчи контейнерсем

«Килти ҫӳп-ҫапа та пӗлсе пуҫтарма пулать. Елчӗксем вара ку ӗҫе йӗркелесе ҫитереймен-ха. Пуҫтаракан организаципе килӗшӳ тунӑ ҫынсем тул ҫутӑлсанах ҫӳп-ҫап витрисене, хутаҫӗсене, миххисене урама кӑларса хураҫҫӗ, мӗншӗн тесен ятарлӑ урнӑсем, контейнерсем ҫук. Вӗсем вара ҫынсем пурӑнакан ҫуртсем, лавккасем умӗнче темиҫе сехет выртаҫҫӗ. Ҫак вӑхӑтра унта йытӑсем, чӑхсем чакаланаҫҫӗ, хутаҫсене тустараҫҫӗ, сапалаҫҫӗ, ҫӳп-ҫап урам тӑрӑх вӗҫет. Хӑш чух машина килменни те пулать. Ун чухне урамра хутаҫсемпе михӗсем 1-2 кун та выртаҫҫӗ», — пӗлтерчӗҫ паян Чӑваш халӑх сайтне вӑл тӑрӑхрисем.

«Ҫӳп-ҫап пуҫтаракан организаципе килӗшӳ туманнисенчен те укҫа сӑптӑрас тесе шутланӑ. Ҫак сӑлтавпа ял тӑрӑхӗнче список тунӑ: ҫуртра миҫе ҫын пропискӑра тӑрать, ҫавсенчен кашнинчен укҫа пуҫтармалла», — тенӗ ҫырура. Юлашкинчен калани пирки Чӑваш халӑх сайчӗ ҫакна уҫӑмлатмаллах тесе шухӑшлать. Ҫӳп-ҫапшӑн ҫын шутне кура укҫа пухасси ҫӗршывӗпех йӑлана кӗчӗ. Ку вӑл Елчӗкри йышӑну мар.

Ҫӳп-ҫап контейнерӗсем пулсан аванни каламасӑрах паллӑ. Шупашкар районӗнчи Янӑш ял тӑрӑхӗнче те контейнерсем ҫук.

Малалла...

Чӗмпӗр хулинче Нацисен хутшӑнӑвӗн канашӗн президиумӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта область кӗпӗрнаттӑрӗ Сергей Морозов хутшӑннӑ.

Ларура пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗпӗрнаттӑр администрацийӗнче национальноҫсен ӗҫӗпе тимлекен управлени пулӗ, «Губернаторский» (чӑв. Кӗпӗрнаттӑрӑн) культура ҫуртӗнче Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртне уҫӗҫ. Юлашкинчен каланипе наципе культура автономийӗсем усӑ курайӗҫ.

«Улпресса» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, регион ертӳҫи вӗренӳ министрне хӑй малтан асӑрхаттарнине аса илтернӗ. Унта сӑмах Чӗмпӗр облаҫӗнчи тымар халӑхсен чӗлхисене пӗр-пӗринпе калаҫмалӑх вӗренме май туса памалли программа хатӗрлесси пирки пырать. Сергей Морозов кӗпӗрнаттӑр вырӑс чӗлхисӗр пуҫне тутар, чӑваш тата ирҫе ҫыннисем пурӑннине аса илтернӗ.

Урама кӑларнӑ студентсем

Паян 13 сехет те 45 минутсенелле Чӑваш патшалӑх университечӗн медицина факультетӗнчи (вӑл Мускав проспектӗнчи 45 ҫуртра вырнаҫнӑ) ҫынсене урама хӑваласа кӑларнӑ. Сӑлтавӗ вара тахӑшӗ хӑйӗн рюкзакне манса хӑварнинче пулнӑ. Кутамккапа юнашар выртнӑ телефона пула унта сирпӗнме пултаракан япала пулма пултарасси пирки ятарлӑ службӑсене пӗлтернӗ, ҫынсене ҫиелти тумсӑрах сивӗ урама хӑваласа кӑларнӑ. Часах пушар машинисемпе васкавлӑ пулӑшу тата полици машинисем пырса ҫитнӗ.

Юрать-ха, пӑлхану сӑлтавсӑрах пулни палӑрнӑ. ШӖМ-ӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх кутамккара нимӗнле сирпӗнӳ хатӗрӗ те пулман, часах хуҫи те тупӑннӑ.

Пӗлме: паян Шупашкарта сивӗ ҫанталӑк тӑрать. Сывлӑш температури — 4 градус сивӗ.

Чӑваш Енри ҫулсем ҫинче пулкан аварисем пирки ятарлӑ сайтра пӗлме май пур. Хастарсем проект хута янӑ, ҪҪХПИ порталӗнчи материалсене пухнӑ, систематизациленӗ.

«Карта ДТП» сайт чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ. Унта 2015 ҫултанпа ҫулсем ҫинче пулнӑ аварисем пирки тӗплӗн пӗлме пулать. Проект авторӗсем ӗнентернӗ тӑрӑх, ку ҫулсене хӑрушсӑртарах тума май парать

Чӑваш Ен картти ҫине лекес тесен «Карта ДТП» сайтра хамӑр региона тупса «шӑшипе» пусмалла. Информацие пӗлме ансат: авари пулнӑ вырӑна «шӑшие» тӗллемелле е даннӑйсене кӗртмелле. Ҫапла майпа ҫак хыпарсене пӗлме пулать: авари мӗнле йӗркене пӑснӑшӑн сиксе тухнӑ, унта кам лекнӗ, водитель стажӗ, автомобиль марки, авари пулнӑ чухне мӗнле ҫанталӑк тӑнӑ. Инкекре ҫын вилнӗ тӗк ӑна хура ҫавракапа паллӑ тунӑ.

Сайта ҫӑмӑллӑнах кӗме май пур. Хальлӗхе вӑл компьютер е ноутбук урлӑ кӑна ӗҫлет.

Сасӑлавра мала тухнӑ макет

«Уҫӑ хула» порталта ҫитес ҫулӑн паллине – сысна ҫурине – сасӑлав мелӗпе суйлани пирки хыпарланӑччӗ. Мала тухнӑ кӳлепене Шупашкарта Ростелекома хирӗҫ вырнаҫтарӗҫ.

Сасӑлав вӗҫленнӗ. Унта 475 ҫын хутшӑннӑ, вӗсем виҫӗ эскизран пӗрне суйланӑ. Чылайӑшӗ, сасӑлава хутшӑннисен 42,11 проценчӗ, Пятачока килӗштернӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Пятачок макетне Александр Жигарев шухӑшласа кӑларнӑ. Вӑлах скульптурӑна хатӗрлӗ. Палӑртмалла: Александр Жигарев Ростелеком умӗнче ларнӑ чылай кӳлепе авторӗ пулнӑ: Аҫтаха, Качака, Простоквашинӑри Шарик, Автан тата ыттисем те. Кӑҫал Пятачока раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗ хыҫҫӑн вырнаҫтарӗҫ.

Шупашкар районӗнчи Карачура ҫывӑхӗнче хӑрушӑ авари пулнӑранпа вӑхӑт иртрӗ. Йывӑр суранланса пульницӑна лекнӗ ҫынсен шӑпи еплерех-ши? Аса илтерер: авари юпа уйӑхӗн 11-мӗшӗнче пулнӑ. Канашран Мускава кайма тухнӑ микравтобус ҫине самосвал кӗрсе кайнӑ. Водителе следстви вӑхӑтӗнче арестлеме йышӑннӑ.

Авари вырӑнӗнче 11 ҫын тӳрех вилнӗ. Тепӗр 6 ҫынна, суранланнӑскерсене, пульницӑна ӑсатнӑ. 5 ҫынна сиплесе киле янӑ ӗнтӗ. Шел те, тепӗр 1 ҫын пульницӑра куҫ хупнӑ. Ҫапла майпа авари 12 ҫыннӑн пурнӑҫне татнӑ.

Аварире вилнисен тӑванӗсене 250 пин тенкӗ тӳленӗ, суранланнисене вара – 50 пин тенкӗ.

Шупашкарти аэропорта мухтавлӑ ентешӗмӗрӗн Андриян Николаевӑн ятне пама пултарасси пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, аэропортсене хисеплӗ ят парасси ҫӗршывӗпех сарӑлнӑ. Ҫакӑ Пӗтӗм Раҫҫейри «Великие имена России» (чӑв. Раҫҫейӗн аслӑ ячӗсем) проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май пулса пырать. Чӑваш Енре, сӑмах май, виҫӗ ята суйласа илнӗ.

Пӗтӗм тутарсен общество центрӗн хастарӗсем Хусанти Тутарстана никам ятне те парасшӑн мар иккен. Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче вӗсем пикет ирттерме палӑртнӑ. Кун пирки центр президиумӗн ертӳҫи Фарит Закиев пӗлтерни тӑрӑх «Idel.Реалии» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырнӑ.

Хусанти аэропорта Муса Джалиль, Габдулла Тукай е Андрей Туполев ятне пама суйласа илнӗ. Пӗтӗм тутарсен общество центрӗн хастарӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, аэропорта «Хусан» тени питех те килӗшуллӗ, ку вӑл тутар тӗнчин центрне пӗлтерет.

Спорт кӗрешӗвӗн ӑстисем: Чӑваш Енри Евгения Захарченкӑпа Мария Кузнецова — тӗнче шайӗнчи ӑмӑртӑва тухса кайнӑ. Вӗсем 23 ҫулчченхи ҫамрӑксем хушшинче иртекен юниорсен чемпионатне хутшӑнӗҫ. Унта ҫул тытиччен хӗрсем тренировкӑсене Мускав облаҫӗнчи «Озеро круглое» (чӑв. Ҫавра кӳлӗ) базӑра ирттернӗ. Паян хӗрсем Румынин тӗп хулине, Бухареста, самолетпа вӗҫсе кайнӑ.

Чӑваш Енӗн Физкультурӑпа спорт министертсивн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, тӗнче шайӗнчи ӑмӑрту Румынин тӗп хулинче чӳк уйӑхӗн 12-18-мӗшӗсенче иртӗ. Раҫҫейрен унта 10 хӗр хутшӑнать. Ҫав сумлӑ йыша Чӑваш Енри икӗ пике кӗнӗ: Евгения Захарченко тата Мария Кузнецова. Евгения 72 килограмчченхи виҫере кӗрешӗ, Мария – 65 килограмчченхинче.

Чӳк уйӑхӗн 8-мӗшӗнче полицие Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗнчи лавккана ҫаратни пирки пӗлтернӗ. Такам чӳречене ҫӗмӗрсе шала кӗнӗ. Ун хыҫҫӑн 0,1, 0,250 тата 0,350 литрлӑ эрех кӗленчисем, пушшисем, тӑрса юлнӑ.

Вӑрӑ лавккара эрех ӗҫнӗ, вӑл пушӑ алӑпа тухса кайман – пӗрле тепӗр икӗ кӗленче эрех тата кӑлпасси илнӗ. Каярахпа ҫак ӗҫе кам тума пултарнине палӑртнӑ: унччен суд тенкелӗ ҫине пӗрре мар ларнӑ, ҫак ялтах пурӑнакан 51 ҫулти арҫын.

Полицейскисем ун патне киле пынӑ чухне вӑл ҫывӑрнӑ. Лавккаран вӑрласа тухнӑ япаласене килӗнче тупнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.