Пурнан пурнӑҫра ҫыннӑн хӑйӗн ыйтӑвӗпе тухса ҫӳремелли те тупӑнсах тӑрать. Патшалӑх организацийӗ-учрежденийӗ пур ҫӗрте те, тӗпрен илсен, ирхи 8 сехетрен пуҫласа 17 сехетчен ӗҫлет. Апат вӑхӑтне те вӗсем чылайӑшӗ 12-рен пуҫласа 13-ччен йӗркеленӗ. Ҫавӑн пек графикпа ӗҫлекенсен хайхисем патне вӑхӑт тупса каясси чӗр нуша. Ӑнланакан пуҫлӑхсем нумай калаҫса тӑмаҫҫӗ-ха, кирлӗ ҫӗре ҫитсе килме чармаҫҫӗ. Анчах ирӗк памасан вара мӗн тумалла тет?..

Патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвӗ кӳрекен нумай ӗҫ тӑвакан Вӑрмар районӗнчи центр ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен тытӑнса хӑйӗн ӗҫ графикне ҫынна меллӗ йышӑннӑ. Автономилле ҫав учреждени ӳлӗмрен ирхи 8 сехетрен пуҫласа 18 сехетчен палӑртнӑ. Эрнипех. Канма та вӑл вырсарникун кӑна йышӑннӑ. Шӑматкун ирхи 8-тан тытӑнса 12-ччен ӗҫлӗ.

Туристсене килӗшекен Атӑл

ЧР суту-илӳпе промышленноҫ палатинче иртнӗ ҫавра сӗтелре ҫак ыйтӑва хускатнӑ. «Чӑваш Ен» ПТРК пӗлтернӗ тӑрӑх, унта ял туризмне аталантарассине сӳтсе явнӑ.

Ҫавра сӗтелре ҫивӗч ыйтусене хускатнӑ. Чӑваш Ен хальлӗхе хӑйне туристсем умӗнче кӑтартма пӗлмест-мӗн. Ҫавна май экспертсем ҫӗнӗ имидж йӗркелеме пулӑшакан паллӑсене ҫӳтсе явнӑ.

— Тӗлӗнмелле те, туристсене чи илӗртекенни — Атӑл, — тенӗ ЧР Экспорт пулашӑвӗн центрӗн пуҫлӑхӗ Александр Рыбаков. — Атӑл леш енче хыр вӑрманӗ пур, Мари Республики хыҫҫӑн Киров облаҫӗ пуҫланать теҫҫӗ пулсан кунта Ҫӗпӗр пуҫламӑшӗ теме пулать. Манӑн кӑмӑла «Вӑтам Раҫҫей тайги» тени каять. Ку туристсене те килӗшет.

Ав Сочире иртнӗ Олимпе вӑййисенче регионсен куравне Чӑваш Ен те хутшӑннӑ. Ҫавра сӗтелре туристсене Чӑваш Ене экологи тӗлӗшӗнчен таса апат-ҫимӗҫпе, чӑваш тӗррипе илӗртмес ыйтӑва та хускатнӑ.

Пухура Чӑваш Республикине килекен туристсем валли акӑлчан чӗлхиллӗ сайт та тума сӗннӗ. Ҫавра сӗтеле хутшӑнакансем кӗркунне енне Беларуҫри ял туризмӗн аталанӑвӗпе паллашма палӑртнӑ.

Олег Князькин

Ҫапла ҫав вӑл пуҫлӑх пуканӗ — ытла та шанчӑксӑр. Паян сана лартаҫҫӗ, ыран шанчӑкран тухатӑн. «Чӑвашавтотранс» патшалӑхӑн унитарлӑ предприятийӗн пуҫлӑхне Олег Князькина лартни ҫулталӑк та ҫитменччӗ, халӗ ӑна ӗҫрен хӑтарнӑ та.

Ку предприяти республикӑн Транспорт тата ҫул-йӗр министерствине пӑхӑнать. Князькина директор тивӗҫӗнчен хӑтарасси ҫинчен калакан хушӑва Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн Пуҫлӑхӗ Иван Моторин ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Мӗншӗн хӑтарни пирки документра пӗр сӑмах та каламан.

Аса илтеретпӗр, Олег Князькин — Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ.

Хӗрлӗ Чутайри кӗнеке куравӗ

Ыран паллӑ прозаик, публицист, тӑлмач, чӑваш халӑх ҫыравҫи Хветӗр Уяр (Федор Ермилович Уяр) ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитет. Вӑл 1914 ҫулхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Самар облаҫӗнчи Схури-Матак ялӗнче ҫуралнӑ.

Хветӗр Уяр Самарти чӑваш шкулӗнче, Хабаровскри педагогика техникумӗнче, Благовещенскри тата Чаваш Республикинчи педагогика институчӗсенче вӗреннӗ. Унтан вӑл Инҫет Хӗвелтухӑҫӗнчи пуҫламӑш шкулта ачасене вӗрентнӗ. Каярахпа Чӑваш Республикинчи Красноармейски, Ҫӗрпӳ районӗсенчи шкулсенче вӑй хунӑ, Чӑваш радиокомитетӗнче литература ӗҫченӗ пулнӑ. Хветер Уяр ЧАССР Кӗнеке палатинче, «Капкӑн» журнал редакцинче те ӗҫленӗ.

Вӑл Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пулнӑ, ӑна Тӑван ҫӗршыв вӑрҫин I степень орденӗпе, III степень Мухтав орденӗпе, медальсемпе чысланӑ. Федор Ермилович чӑваш литературине пӗчӗк жанрпа кӗнӗ (калавсем, очерксем, фельетонсем…). Пӗрремӗш хайлавӗ 1930 ҫулта пичетленнӗ.

Пӗлтерӗшлӗ кӗнекисенчен пӗри — «Таната» историллӗ романӗ. Ӑна Чӑваш Ен литературовечӗсем кӑна мар, Мускаврисем те, ют ҫӗршыврисем те пысӑк хак панӑ.

Хветӗр Уяр вырӑссен илемлӗ литературине чӑвашла куҫарнӑ.

Малалла...

Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ҫырнӑ Пӗтӗм вырӑс диктантне кӑҫал 508 ҫын хутшӑннине маларах пӗлтернӗччӗ. Ӑна Чӑваш Енре йӗркелекенсем — И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ тата «Советская Чувашия» хаҫат — пӗтӗмлетӳ тунӑ.

Пӗлтӗр диктантра тӑватӑ ҫын «5» паллӑ илнӗ пулсан кӑҫал ҫак палла иккӗн ҫеҫ тивӗҫнӗ. Вӗсем — Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш шкулӗнче 11-мӗш класра ӑс пухакан Кристина Филиппова тата Шупашкар районӗнчи Мӑн Мамӑш шкулне пӗтернӗ, халӗ И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн медицина факультетӗнче 2-мӗш курсра вӗренекен Марина Осипова. Ҫакна та палӑртмалла: диктанта 11 ҫулти хӗрача та «5» палла ҫывӑх ҫырнӑ. Акцие Шупашкара Израильтен, Мароккоран, Туркменирен, Сирирен вӗренме килнӗ студентсем те хутшӑннӑ.

Диктант ҫырнӑ чи ҫамрӑк ҫын 8 ҫулта пулнӑ. Хӑшӗ-пӗри хӑйӗн ӳсӗмне 70–79 ҫулсенче тесе палӑртнӑ. Кӑҫал Пӗтӗм вырӑс диктантне пӗтӗмпе 6 ҫӗршыври 352 хула хутшӑннӑ. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, диктант ҫырнисен йышӗ икӗ хут — 64 пине яхӑн ҫын — ӳснӗ. 2000 яхӑн ҫын «5» паллӑ илнӗ.

Чӑваш Енӗн Пенси фончӗн уйрӑмӗнче специалистсем ӗҫ вырӑнне юрӑхлипе юрӑхсӑррине тӗрӗслеме тытӑннӑ. Аттестаци теҫҫӗ-ха ӑна. Ҫапла хаклава тӑватӑ ҫулта пӗрре ирттереҫҫӗ иккен.

Хальхинче ҫывӑх вӑхӑтра 180 ытла специалиста «ала» витӗр кӑлармалла. «Экзаменӑн» пӗрремӗш тапхӑрне, компьютера епле пӗлнине, пахаланӑ та иккен. Компьютерпа ӗҫлеме пӗлмен е аран-аран кнопка пусса ларакан ҫын ҫук иккен. Специалистсен халӗ теори ыйтӑвӗсене хуравламалла. Сӑмах май, Пенси фончӗн районти уйрӑмӗсенче тӑрӑшакансен пултарулӑхне те хаклӗҫ.

Аттестацие тӑватӑ ҫулта пӗрре ирттереҫҫӗ иккен. Ун тӑрӑх кадр резервне хатӗрлеҫҫӗ, пӗр ӗҫ вырӑнӗнчен тепӗр вырӑна куҫарнӑ тата специалистсене вӗрентнӗ чух шута илеҫҫӗ-мӗн.

moygorod-online.ru сайтри сӑн

Шупашкар 550 ҫул тултарнине уявламашкан тӗплӗн хатӗрленет. Ҫак юбилей тӗлне тӗп хулара планетари пулмалла. Хальлӗхе кун пирки информаци кӑна пухаҫҫӗ-ха.

Андриян Николаев ячӗллӗ ача-пӑча паркӗн представителӗ Чулхулари планетарие кайса курнӑ. Унти планетарие эксплуатацилес мелсене тӗпченӗ. Ку кӑна мар. Раҫҫейри чи ватӑ, тӗнчери чи пысӑк планетарисенчен пӗри Мускавра вырнаҫнӑ. Унӑн ӗҫченӗсем Шупашкарсене опычӗсемпе паллаштарнӑ.

Шупашкарти космоса тухакан «чӳрече» Чӑваш Ен ҫыннисене тата хӑнисене космос историйӗпе лайӑхрах паллаштарӗ. Планетари конференцисем, ӑслӑлӑхпа космос фествиалӗсем, конкурссем йӗркелемелли лапам та пулӗ.

Хальлӗхе Шупашкарти планетарие тумалли проект ӗҫесем тӗлӗшпе контракт ҫырнӑ. Планетарие 2019 ҫулта туса пӗтермелле. Вӑл Раҫҫейре чи ҫамрӑкки пулӗ.

Шырасан ӗҫ тупӑнать

Республикӑри ӗҫлев службин ваканси банкӗнче паянхи кун тӗлне 2,5 пин ӗҫпе тивӗҫтерекен тӑратнӑ 16 пине яхӑн ваканси пур. Урӑхла каласан вырнаҫас текен кашни ҫын пуҫне 3 ытла ваканси тивет. Вӗсем 8 пинрен пуҫласа 30 пин тенкӗ таран сӗнеҫҫӗ пулать.

Республикӑри ӗҫпе тивӗҫтерекенсем ҫӗвӗҫсене, водительсене, поварсене, сутуҫӑсене, кирпӗч купалакансене, кондукторсене, слесарь-юсавҫӑсене, тӗрлӗ ӗҫ пурнӑҫлакансене кӗтеҫҫӗ иккен. Медицина аппасен, кӗҫӗн воспитательсен, менеджерсен тата тӗрлӗ специализаци инженерӗсен вакансийӗсем те нумай-мӗн.

Юрӑхлӑ ӗҫ тупса пама ыйтса ӗҫлӗх службисене пынисен 82,5 процентне пӗлтӗр вырнаҫтарма май килнӗ (Раҫҫей Федерацийӗнче — 64,2).

Диктант ҫырнӑ самант

Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Пӗтӗм вырӑс диктантне ҫырнӑ. Пӗлтӗр Чӑваш Енре вӑл пӗрремӗш хут йӗркеленнӗ. Унта 1000 ытла ҫын хутшӑнни йӗркелӳҫӗсемшӗн те кӗтменлӗх пулнӑ. Кӑҫалхи диктант епле иртнӗ-ши?

Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑҫал диктанта ҫын сахалрах хутшӑннӑ. Шупашкарта — 468 ҫын, Ҫӗнӗ Шупашкарта 40 ҫын ҫырнӑ. Пӗтӗмпе унта 508-ӑн хутшӑннӑ.

Шупашкарти Мускав район администрацийӗн пресс-релизӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн филологӗсем ӗҫсене тӗрӗслеҫҫӗ. Паян е ыран кӑтартусем паллӑ пулӗҫ. Ӑна totaldict.ru сайтра пӗлме май пур. Е преподавательсемпе консультаци иртнӗ вӑхӑтра кашниех хӑйӗн ӗҫне акан 21–23-мӗшӗсенче 18 сехетрен пуҫласа 19 сехетчен асӑнмалӑх илсе кайма пултарать. Адрес: ЧПУн ҫӗнӗ корпусӗ (Университет урамӗ, 38-мӗш ҫурт), 5-мӗш хут, 523-мӗш пӳлӗм.

Пӗтӗмлетӳ пресс-конференцийӗ тата ҫӗнтерӳҫӗсен чыславӗ ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче пулӗ.

Аса илтерер: ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ иртӗ.

Митинга ҫитнӗ сумлӑ хӑнасем

Ӗнер республикӑра Космонавтика кунне халалланӑ мероприятисем иртнӗ. Андриян Николаев ҫуралнӑ тӑрӑхра, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялӗнче, савӑнӑҫлӑ митинг пулнӑ. Унта сумлӑ хӑнасем ҫитнӗ: ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев, Сӗнтӗрвӑрри район пуҫлахӗ В.И.Морозов, район админитсрацийӗн пуҫлахӗ В.И.Григорьев, ЧР Патшалах Канашӗн депутачӗсем Е.Н.Николаева тата А.Н.Никоноров, «Байконур» тата «Плесецк» космодромсен ветеранӗсем Е.Н.Южалин, Е.В.Шашкин тата ыттисем те.

Михаил Игнатьев Чӑваш ҫӗрӗн мухтавлӑ ывӑлӗ космоса парӑнтарса чӑваш халӑх ятне ҫӳле ҫӗкленине палӑртнӑ, шуршӑлсене Андриян Николаевӑн ятне манманшӑн, ҫамрӑксем хушшинче патриотлӑха сарнӑшӑн тав тунӑ. «Байконур» космодром ветеранӗ Е.Н.Южалин пӗрремӗш ракетӑсене янине, Юрий Гагаринпа тата Андриян Никоаевпа ӗҫленӗ вӑхӑта аса илнӗ. Чӑваш Республикинче ҫамрӑк космонавтсен юхӑмне йӗркеленӗ Р.Н.Ракова та сӑмах илнӗ. Кӑҫал ҫамрӑк космонавтсен слечӗ 10 ҫул тултарнӑ. 10 ҫул каялла унта 145 ҫын кӑна пулнӑ тӑк халӗ — 2,5 пин ытла ҫын.

Хусанти А.Н.Туполев ячӗллӗ наци тӗпчев техника университечӗн аслӑ шкул умӗнхи хатӗрлев управленийӗн пуҫлӑхӗ Д.

Малалла...