Сӗнтӗрвӑрри районӗнче тата хулинче пурӑнакансем Ҫӗнӗ Шупашкара тӳрӗ ҫулпа каясшӑн.

Вӗсен унта ҫитес тесен Шупашкар районӗнчи Тутаркасси поселокӗ ҫумӗпе хальлӗхе иртсе каймалла. Ҫав ҫула сӗнтӗрвӑррисем монохулана аталантарма уйӑракан укҫа шучӗпе тӑвасшӑннине район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Анатолий Мясников муниципалитетра социаллӑ пурнӑҫпа экономика аталанӑвне пӗтӗмлетме иртнӗ эрнере пуҫтарӑннӑ пухура каланӑ.

Икӗ хулана тӳрремӗн ҫыхӑнтарас тесен ҫичӗ километр тӑршшӗ ҫул сармалла-мӗн. Ҫывӑх автотрасса питӗ кирлине Анатолий Мясников Сӗнтӗрвӑрринче пурӑнакансенчен 2 пин ҫын Ҫӗнӗ Шупашкара кунсерен ӗҫе ҫӳренипе сӑлтавланӑ.

Анчах республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев ку шухӑша ырламан, мӗншӗн тесе ҫул тума хакла ларать.

Чӑваш Енре ҫывӑх вӑхӑтра тӳлевсӗр ҫул ҫӳреме хакла ларӗ. Республикӑн Транспорт тата ҫул-йӗр министерстви нумаях пулмасть саккун проекчӗ хатӗрленӗ. Унта республикӑн Административлӑ йӗрке пӑсни ҫинчен калакан саккуна улшӑну кӗртесшӗн. Сӑмах май, юлашки икӗ ҫул ҫурӑра транспортра билетсӑр ҫӳренине республикӑра пачах та тӗрӗслемен, никама та штрафламан. Ку хыпара транспорт министрӗ Владимир Иванов саккун проектне ӑнлантарса ҫырнинче пӗлтернӗ.

Административлӑ йӗркене пӑсни ҫинчен калакан саккуна улшӑну кӗртсен штраф виҫи хальхи 100 тенкӗ вырӑнне 1000 тенкӗпе танлашӗ. Багажшӑн укҫа тӳлеменнисен штрафӗ 500 тенке ҫитсе ларӗ. Штраф виҫи хӑпарнине кура тӗрӗслев ирттерме пуҫласса шанма пулать.

«Граждан пуҫарӑвӗ» общество организацийӗн хастарӗсем ыйтӑм ирттернӗ. Ҫынсенчен чылайӑшӗ Чӑваш Енри ҫулсене виҫӗ балпа ҫеҫ хакланӑ. Респондентсен 6,24 проценчӗ ҫеҫ ҫулсене лайӑх хак панӑ.

Ыйтӑма республикӑри 26 муниципалитетра ирттернӗ. Кашни тӑрӑхрах 40 ҫынран кая мар ыйтнӑ. Пӗтӗмпе 1082 водителӗн шухӑшне ыйтса пӗлнӗ.

Пур муниципалитетра та респондентсем япӑх ҫулсем пирки ҫеҫ аса илнӗ. Лайӑххи темшӗн пуҫа килмен. Элӗк, Вӑрнар, Улатӑр районӗсенче ҫулсем питӗ япӑххи ҫиеле тухнӑ. Патӑрьел, Ҫӗрпӳ районӗсенче ҫулсем лайӑх еннелле улшӑннӑ. Вӑрнар поселокӗнче вара арканнӑ ҫул нумай. Улатӑрта ҫулсем ҫинчи шӑтӑк-путӑка хӑйӑр тултарнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче вара кирпӗчпе сапланӑ.

Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре нумаях пулмасть ҫӗнӗ чарӑну вырнаҫтарнине унта пурӑнакансем асӑрхарӗҫ-тӗр. Чарӑнӑвӗ пулнӑ-ха. Анчах павильон унта ҫукчӗ. Маларах ҫав вырӑна: «Почта», — тетчӗҫ. Кӳкеҫре физкультурӑпа сывлӑх комплексӗ хута янӑ хыҫҫӑн: «ФОК», — текенсем йышланчӗҫ. Перекет банкӗ тенипе те вӑл тӑрӑха пӗлеҫҫӗ.

Нумаях пулмасть унта тимӗртен хитре, сарӑ павильон лартса хунӑ. Ҫумӑр е ҫил-тӑман вӑхӑтӗнче аван ӗнтӗ. Чарӑну ятне: «Кугеси» (чӑв. Кӳкеҫ) — тесе ҫырса хунӑ. Чӑвашла ҫырма темшӗн ӳркеннӗ, пӗр чӗлхепе кукӑртса хунипех ҫырлахнӑ. Анчах Кӳкеҫри ҫӗр айӗн тухса ҫӳремелли вырӑнта та чарӑну ҫавӑн пек ятлине шута илсен пӗр пек янӑракан икӗ чарӑну район центрӗнче пурӑнакансене тӗлӗнтернӗ, ҫакна вӗсем халӑх тетелӗсенчен пӗринче сӳтсе яваҫҫӗ.

Йӗпреҫри Энгельс урамӗнчи Черноречка юханшывӗ урлӑ хывнӑ кӗпер ыйтӑвӗпе ӗнер Чӑваш Енри тӳре-шара канашлу ирттернӗ. Аса илтерер, кӗпер айӗнчи шыв юхса каймалли пӑрӑха тытса тӑракан бетон вӑйлӑ ҫумӑр вӑхӑтӗнче катӑлса ӳкнӗ. Кӗпер ишӗлесрен хӑранипе вырӑнтисем «Чӑвашупрдор» предприятине пӗлтернӗ хыҫҫӑн унта специалистсем тухса кайнӑччӗ. Ӗнер ку ыйтупа ирттернӗ канашлӑва республикӑн Инкеклӗ лару-тӑру енӗпе ӗҫлекен патшалӑх комитечӗн ӗҫченӗсем, ҫул-йӗр тата пӗве-плотина тӑвас енӗпе тӑрӑшакан экспертсем, «Чӑвашупрдор» предприяти специалисчӗсем хутшӑннӑ. Унта хальлӗхе йышӑннӑ мерӑсенчен юханшыв шайне шлюзсем уҫса чакарассине тата юсав ӗҫне пуҫӑнма подряд организацине палӑртассине, асӑрхаттару паллисем вырнаҫтарассине асӑнмалла.

Йӗпреҫри Энгельс урамӗнчи Черноречка юханшывӗ урлӑ хывнӑ кӗпер айӗнчи шыв юхса каймалли пӑрӑха тытса тӑракан бетон катӑлса ӳкнӗ. Кӗпер ишӗлесрен хӑранипе вырӑнтисем «Чӑвашупрдор» предприятине пӗлтернӗ.

Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерствин хысна предприятине хыпар ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, 15 сехетре, ҫитнӗ.

Йӗпреҫри ҫав кӗпер урлӑ «Нурӑс—Патӑрьел—Елчӗк» автоҫул иртет.

Шыв пӑрӑхӗн бетон «хӳри» вӑйлӑ ҫумӑра тӳсеймен.

Йӗпреҫре пулнӑ специалистсем шыв пӑрӑхӗ чиперех тытӑнса тӑнине палӑртнӑ, катӑлнӑ вырӑн кӗпер ишӗлес тата машинӑсене каҫса ҫӳрес хӑрушлӑх кӑларса тӑратмасть. Ҫапах та ишӗлнӗ вырӑна пӳлме тата ӑна ҫирӗплетме йышӑннӑ. Юлашкинчен асӑннине ҫывӑх вӑхӑтра татса парӗҫ.

Канаш хулинче Коллекторсен урамӗнче пурӑнакансем 16 ҫул нушаланаҫҫӗ. Вӗсен ҫул ҫук, ӑмӑр ҫанталӑкра лачака ҫӑрма тивет.

Ҫынсем ҫул пирки ӑҫта кӑна ҫитмен-ши? Ара, ҫул ҫукки чӑннипех те чӑрмав кӑларса тӑратать. Темиҫе ҫул каялла урамра пушар пулнӑ, пушарнӑйсен машини вара лачакара путса ларнӑ. Ҫурт куҫ умӗнчех ҫунса кайнӑ. Лачакаллӑ чухне васкавлӑ медпулӑшу машини те кӗреймест.

Ку – хулана илсе тухакан пӗртен-пӗр ҫул. Ҫумӑрлӑ ҫанталӑкра шыв кӳлӗ пек сарӑлса выртать. Хулана атӑсӑр тухма пулмасть. Ҫынсем хӑйсен шучӗпе киле газ, шыв кӗртнӗ. Канализаци пӑрӑхӗсем кивелнӗрен вӗсене ялан чакалаҫҫӗ, ҫавна май ҫул шӑтӑк-путӑклӑ. Ҫӗре чакаланӑран картасем тӳнсе кяҫҫӗ.

Халӑх кун пирки Владимир Путина та ҫырса пӗлтернӗ. Тӳре-шара ҫула вак чул сарса пама шантарнӑ-ха. Ӗҫе утӑ уйӑхӗн вӗҫӗччен вӗҫлемелле.

Тутарстанра автобус ҫунса кайнӑ хыҫҫӑн Чӑваш Енре ҫул-йӗр ҫинче тӗрӗслеве вӑйлатма йышӑннӑ. Аса илтерер: утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче пулнӑ хӑрушӑ аварире 14 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ, 12 ҫынна тӗрлӗ суранпа пульницӑна илсе ҫитернӗ. Следовательсен шухӑшӗпе, хирӗҫ килекен машинӑн фари автобус водителӗн куҫне шартарнӑ.

Тӗрӗслеве вӑйлатмалли пирки ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев каланӑ. Ку ыйтӑва Правительство ҫуртӗнче эрнесерен иртекен планеркӑра сӳтсе явнӑ. Кунашкалли сиксе ан тухтӑр тесен ятарлӑ комиссин ларӑвне ирттерме, водительсене рейса тухас умӗн тӗплӗн тӗрӗслеме хушнӑ.

Ҫавӑн пекех Михаил Игнатьев видеофиксаци камерисен йӗркеллӗ ӗҫлемелли пирки аса илтернӗ.

Канаш районӗнчи Карӑклӑ ялӗ патӗнче паян пысӑк инкек пулнӑ. Ун вӑхӑтӗнче виҫӗ ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ.

Ҫул-йӗр ҫинчи хӑрушла инкек пушарпа вӗҫленнӗ. Пушартан та ытларах ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Пӗтӗмпе виҫӗ чун ҫут тӗнчерен уйрӑлни паллӑ.

Инкек паян кӑнтӑрла, 10 сехет те 8 минутра, пулнӑ. Инкеке асӑрханисем каланӑ тӑрӑх, Мари Эл номерӗллӗ Ford Focus хирӗҫ ҫул ҫине тухса кайнӑ. Унта вӑл «ВАЗ» автосавут кӑларакан 7-мӗш модельлӗ Жигулипе пырса ҫапӑннӑ. Автомобильсем хыпса илнӗ.

Ҫул-йӗр ҫинчи инкеке курнисем шухӑшланӑ тӑрӑх, айӑплӑ водитель ӳсӗр пулма пултарнӑ. Ҫапах та капла пӗтӗмлетме иртерех: инкеке халӗ ҫул-йӗр инспекторӗсем тата яваплӑ ытти специалист тӗрӗслет. Вӗсем авари сӑлтавне тӗплӗн палӑртӗҫ.

Мускав кӗперӗ

Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Шупашкарти Мускав кӗперне шыв юхтарса кайнине Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнер пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, вӑйлӑ ҫумӑр хыҫҫӑн ҫӗнӗ кӗпер ҫинчи асфальт пӗр ҫӗрте вырӑнтан хускалнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн вӑл вырӑна хулари тӳре-шара васкаса ҫитнӗ. Пӗр 50 метр тӑршшӗ лаптӑка шывпа мӗншӗн юхтарса кайнине ӑнланас тесе вӗсем оперативлӑ канашлу ирттернӗ.

Кӗперпе ҫыхӑннӑ хыпара халӑх сечӗсенче те сӳтсе явма пуҫланӑ. Ку лару-тӑрура Чӑваш Енӗн транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министрӗ Владимир Иванов айккинче юлман: Фейсбукра ыйтӑва ӗнерех уҫӑмлатнӑ. Вӑл ӑнлантарнӑ тӑрӑх, асфальта малтанхи кун ҫеҫ хурса пӗтернӗ. Министр каланӑ тӑрӑх, асфальт киввипе ҫӗннине сыпӑнтарнӑ ҫӗрте хускалнӑ, ҫӗнӗскер хытса ӗлкӗреймен. Ӑна ҫийӗнчех юсанӑ.