2021 ҫул тӗлне ҫӗршыври шкулсенче ачасем валли вырӑн ҫитми пулӗ. Ҫапла. Шкулсенче те. Халӗ ача-пӑча пахчисене черет лекейменнипе аптӑраҫҫӗ пулсан, кӑштахран кӗтӳҫ пушши тӑршшӗ черет шкула лекессишӗн пулса кайма пултарать. Ҫапла шухӑшланине Раҫҫейӗн Правительствин ертӳҫин ҫумӗ Ольга Голодец палӑртнӑ. Ӑна вӑл «правительство сехетӗнче» каланӑ.

Шкулсенче ачасем валли вырӑн хӗсӗнсе ҫитессин сӑлтавне тупма йывӑр мар-тӑр-ха. Укҫа-тенке перекетлес, ачисем сахал тесе шкулсене хупкаларӗҫ те. Тата халӗ амӑш укҫи, тӳлевсӗр ҫӗр панине кура та пулӗ ача ҫуратакансем йышланса кайрӗҫ. Голодец шучӗпе 2021 ҫулта 2,5 миллион ача вырӑн ҫитмӗ. Ҫӗршывӑн Правительствин ертӳҫин ҫумӗн шучӗпе ку ыйту пирки халех шухӑшлама пуҫламалла.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа тавар хакӗ 6,3% ӳснӗ. Какай, пулӑ, кӑлпасси, пахча ҫимӗҫ хакланнӑ. Танлаштармашкӑн: пӗлтӗр ҫак тапхӑрта тавар 4,7% хакланнӑ.

Росстат пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ эрнере чӑх какайӗ 0,6% ӳснӗ, шӑнтнӑ пулӑ, сысна, ӗне ашӗ, кӑлпасси, сосиска, сарделька — 0,3-0,4%.

Пахча ҫимӗҫ те хакланнӑ. Халӗ кӗркунне мар, ҫуркунне тейӗн. Ара, кӗрхи кун пахча ҫимӗҫ йӳнӗрех пулаканччӗ те. Помидорпа хӑяр 4,5 тата 3,5% хакланнӑ, ҫӗрулми — 1,7%. Ҫӳлерех асӑннӑ ҫимӗҫсем вара Раҫҫей ҫыннин сӗтелӗ ҫинчен татӑлмаҫҫӗ.

Бензин хакӗ 0,2 процент ӳснӗ. Тавар хакӗ ҫуталӑк тӑршшӗпех майӗпен ӳснӗ-ха. Анчах хаксем уйрӑмах эмбарго йышӑнсан ҫыртма пуҫланӑ. Тӗп банк палӑртнӑ тӑрӑх, ҫулталӑк пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн инфляци 8% пулӗ. Экспертсем апат-ҫимӗҫ хакӗ 10% ӳсме пултарассире те палӑртаҫҫӗ.

Палӑртмалла: Раҫҫей тӳре-шари санкцисем йышӑнсан апат-ҫимӗҫ хакӗ ӳсмессе шантарнӑччӗ. Унтан хаксем ытлах хӑпармасса пӗлтерчӗҫ… Ку лару-тӑрура РФ монополипе кӗрешекен служби сахал тупӑшлӑ ҫемьесем валли «апат-ҫимӗҫ картти» тума сӗнеҫҫӗ. Анчах РФ Суту-илӳ министерстви ҫакна йышӑнмалли сӑлтав курмасть-мӗн.

ЧР Ял хуҫалӑх министерстви «санкцисен вӑрҫи» пынӑ май лавккаран апат-ҫимӗҫ туянакан ҫынсемпе мини-ыйтӑм ирттернӗ. Унӑн пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, респондентсен 81 проценчӗ вырӑнти тавара туянать.

Ытти регионта туса кӑларнӑ апат-ҫимӗҫе Чӑваш Енри ҫынсен 6 проценчӗ ҫеҫ туянасшӑн. 2 проценчӗ импорт тавара кӑмӑллать. Ыйтӑма хутшӑннисен 11 проценчӗшӗн тавара кам кӑларни пӗлтерӗшлӗ мар-мӗн.

Ыйтӑма ЧР Ял хуҫалӑх министерствин сайтӗнче авӑнӑн 2-28-мӗшӗсенче ирттернӗ. Унта 1238 респондент хутшӑннӑ.

Ҫурла уйӑхӗнче Атӑлҫи федераци округӗнче бензин хакӗ 32,35 тенкӗпе танлашнӑ, дизель топливи — 32,95 тенкӗ. Кун пирки Росстат пӗлтернӗ.

Ҫурла уйӑхӗнче Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи регионсенче чи хаклӑ бензин Чӑваш Енре тата Мӑкшӑ Республикинче пулнӑ, ун хыҫҫӑн — Самар облаҫӗ. Списока Киров, Чулхула, Сарӑту облаҫӗсем тӑснӑ. Чи йӳнӗ бензин Пушкӑрт Республикинче тата Чӗмпӗр облаҫӗнче пулнӑ.

Дизель топливи Ӗренпур, Самар облаҫӗсенче, Пушкӑртстанра, Удмурт Республикинче, Киров облаҫӗнче чи хаклӑ пулнине шута илнӗ. Чи йӳнни — Тутарстанра, Сарӑту облаҫӗнче.

Кӑҫалхи ҫурҫулта Чӑваш Енри туризм организацийӗсем 5 миллиарда яхӑн укҫа ӗҫлесе илнӗ. Республикӑна килсе куракан туристсен йышӗ ӳссе пынине палӑртаҫҫӗ. Республикӑн культура министрӗн наци тата архив енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Иван Иванов пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавсен шучӗ 5 пин нумайланса 80 пинпе танлашнӑ.

Туристсенчен ытларахӑшӗ, 35 пин ытларахӑшӗ, экскурсипе килнисем. Экускурсие килекенсен хушшинче ют ҫӗршыв ҫыннисме те пур иккен.

Росстат патшалӑх граждан тата муниципалитет служащийӗсем вӑтамран мӗн чухлӗ укҫа илнин федераци сӑнавӗн пӗтӗмлетӗвне тунӑ.

Экспертсем пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри чиновнисем уйӑхне вӑтамран 22251 тенкӗ илеҫҫӗ. Атӑлҫи федераци округӗнче Мӑкшӑ тата Мари республикисенче ҫеҫ ку кӑтарту Чӑваш Енрен пӗчӗкрех.

Пермь крайӗнче чиновниксем чи пысӑк шалу илеҫҫӗ — 29936 тенкӗ. Чулхула облаҫӗнче — 28638 тенкӗ, Самар тӑрӑхӗнче — 28055 тенкӗ.

Чӑваш Енре тата Атӑлҫи федераци округӗнче вырӑнти хӑйтытӑмлӑх ӗҫченӗсем сахал укҫа илеҫҫӗ. Вӗсен шалӑвӗ — 23567 тенкӗ. Самар тата Чулхула облаҫӗсенче вара нумайрах укҫа илеҫҫӗ — 31908 тата 31602 тенкӗ.

Чӑваш Енри ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен ӗҫченӗсем те, уйӑхне 31207 тенкӗ илекенскерсем, аутсайдерсен йышӗнче. Ӗҫ тӑвакан влаҫӑн федераци органӗсен служащийӗсен ӗҫ укҫи — 25027 тенкӗ. Мӑкшӑ тата Мари республикисенче тата сахалрах илеҫҫӗ.

Чӑваш Енре сывлӑха ҫирӗплетмелли ҫуллахи кампание пӗтӗмлетнӗ. Кӑҫал уйлӑхсенче (лагерьсенче) 85 385 ача каннӑ.

Ку телӗшпе хыснаран 441 154,87 пин тенкӗ уйӑрнӑ. 12 336 ҫамрӑка ӗҫ вырӑнӗпе тивӗҫтернӗ. Йывӑрлӑха лекнӗ 85 ача Крымри, Севастопольти лагерьсенче каннӑ. Ҫавӑн пекех Чӑваш Ене Украинӑран килнӗ 12 ачана канмалли майсем туса панӑ.

Лагерьсенче ачасене патриотлӑх туйӑмне аталантарма пулӑшакан сменӑсем ӗҫленӗ. Республикӑри 14 район-хулари ачасем сывлӑха ҫирӗплетмели «Гвардеец» лагере хутшӑннӑ.

Телее, кӑҫал уйлахсенче пӑтӑрмахсем пулман.

Раҫҫей Федерацийӗнчи миграци службин Комсомольски районӗнчи уйрӑмӗ кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче ют ҫӗршывӑн 115 гражданинне шута илнӗ, пӗлтӗр вӗсем 183-ӗн пулнӑ. Вӗсенчен 9-шӗ пурӑнакан вырӑнта регистрациленнӗ, 106-шӗ — ҫитнӗ вырӑнта. Ҫынсем Украинран, Азербайджанран, Латвирен, Эрменрен, Грузирен, Кӑркӑсстанран, Молдавирен, Туркменирен, Узбекистанран, Афганистанран килсе ҫитнӗ.

Районта вӑхӑтлӑх пурӑнма 19 гражданин ирӗк илнӗ, ют ҫӗршывран килсе ҫитнӗ 20 ҫын ялан пурӑнакан вырӑнта тӗпленнӗ. Вӗсенчен 6-шӗ тӗрлӗ ҫӗрте ӗҫлет те. 2014 ҫулта 21 гражданин уйрӑм ҫынсем патӗнче тӑрӑшма патент илнӗ.

Респуликӑра шыва кӗмелли сезон вӗҫленнӗ. Пляжсенче асӑрхаттарса ҫырнӑ ялавсене антарнӑ, пляжсем ӗҫлеме чарӑннӑ.

Шел те, пӗтӗмлетӳ савӑнтармасть. Кӑҫал шывра 43 пӑтӑрмах пулнӑ, вӗсенче 37 ҫын вилнӗ. Пӗтӗмпе 8 ача путса вилнӗ, 8 ҫынна ҫӑлнӑ.

Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, сахалрах. Пӗлтӗр 49 пӑтӑрмах пулнӑ, 44 ҫын вилнӗ.

ИӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, япӑх кӑтарту ҫынсем канма пӗлменнипе, яваплӑха туйманнипе ҫыхӑннӑ. Чылай пӑтӑрмах эрех-сӑра ӗҫнӗ ҫынпа пулать. Нумайӑшӗ юраман ҫӗрте шыва кӗрет. Шыва кӗмешкӗн ятарласа уйӑрнӑ вырӑнсенче, ача-пӑча лагерӗсенче кунашкал пӑтӑрмахсем пулман.

Кӑҫал Шупашкар районӗнчи пилӗк ҫемьене ашшӗ-амӑшӗн прависӗр хӑварнӑ. Район администрацийӗн опекӑпа попечительство пайӗнче шутра 137 ача тӑрать, вӗсенчен 93-шӗ — социаллӑ тӑлӑх, 44-шӗ — тӑлӑх.

Тӑлӑха юлакансене районта опекӑна (попечительствӑна) тата усрав ҫемьесене илеҫҫӗ иккен. Паянхи кун усрав ҫемьере 15 тӑлӑх хӳтлӗх тупнӑ, опекунсемпе попечительсеннинче — 122. Ку цифрӑсене вӗретекенсен ҫурла уйӑхӗнчи конференцийӗнче райадминистрацин вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Юорис Романов пӗлтернӗ.

Ҫурлан пуҫламӑшӗ тӗлне тата тепӗр 9 тӑлӑхпа ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ ачана тупса палӑртнӑ. Вӗсене пурне те ҫемьене вырнаҫтарнӑ.

2013 ҫулта районта 61 ӑнӑҫсӑр ҫемье шутра тӑнӑ-тӑк, кӑҫал ун пеккисем — 56-ӑн. Вӗсенче 108 ача ӳсет.

2012 ҫулта 12 ашшӗ-амӑшне хӑйсен правинчен хӑтарнӑ, пӗлтӗр — 17-не, кӑҫал — 5-не.