ШӖМ тунӑ сӑн

Чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче ҫул-йӗрпе патруль службин ӗҫченӗсем Шӑмӑршӑ районӗнче «ВАЗ-2114» автомашинӑна чарнӑ. Хайхискерӗн хыҫалти ларкӑчӗ ҫинче сунар пӑшалӗ выртнӑ.

Йӗркепе килӗшӳллӗн, пӑшала йӗнӗ ӑшне чиксе илсе ҫӳремелле. Хайхи водителӗн вара пӑшалӗ нимсӗр-мӗнсӗр выртнӑ. Вӑл мӗншӗн йӗнӗсӗр выртнине водитель ниепле те ӑнлантарайман.

Ҫитменнине, руль умӗнчи арҫын ӳсӗр пулнӑ. Ҫакна медицина освидетельствованийӗ те ҫирӗплетнӗ. Водительтен пӑшала туртса илнӗ.

Руль умне ӳсӗрле ларнӑшӑн протокол ҫырнӑ. Халӗ ӑна административлӑ майпа явап тыттарас, пӑшал тытма чарас ыйтӑва пӑхса тухаҫҫӗ.

Чӑваш Енре «Патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвне кӳрекен нумай ӗҫ тӑвакан республикӑри чи лайӑх центр» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Вӗсен ҫӗнтерӳҫисене «Пахалӑх менеджменчӗн ҫӗнӗ ҫул-йӗрӗ» семинар вӑхӑтӗнче Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн дипломӗсемпе чысланӑ.

Республикӑн Экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн тата суту-илӗвӗн министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Нумай ӗҫ тӑвакан центрӑн чи лайӑх универсаллӑ специалисчӗ» ята Шупашкарти Анна Петрова тивӗҫнӗ. Вӑл Шупашкарта «Патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвне кӳрекен нумай ӗҫ тӑвакан центр» автономилле учрежденире тӑрӑшать.

Нумай ӗҫ тӑвакан центрсенчен Елчӗкри чи лайӑх ӗҫлет тесе пӗтӗмлетнӗ. Конкурсра шӑпах унти пӗрремӗш вырӑна тухнӑ. Патӑрьелти нумай ӗҫ тӑвакан центр иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ, Ҫӗмӗрле хулинчи — виҫҫӗмӗш вырӑнта.

Чӑваш Ен Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнине хатӗрленет. Ҫав тӗле туса ирттермелли ӗҫсен планне республикӑн Министрсен Кабинечӗн йышӑнӑвӗпе ҫирӗплетнӗ.

Унта палӑртнӑ тӗп тӗллевсене асӑннӑ. Ҫав шутра — вӑрҫа хутшӑннӑ салтаксем патне ҫитсе вӗсен ҫурт-йӗр условийӗпе паллашасси, вӗсене тата тӑлӑх салтак арӑмӗсене социаллӑ пулӑшу кӳресси. Ҫурт-йӗр япӑххисене укҫа-тенкӗ уйӑрса пулӑшасшӑн. Ватӑсене тухтӑрсем диспансеризаци витӗр кӑларассине те программӑна кӗртнӗ.

Совет Союзӗн Геройӗсен тата Мухтав орденӗн тулли кавалерӗсен ячӗсене асра тытас тӗллевпе тӗрлӗ ӗҫ туса ирттересшӗн. Ҫав шутра — палӑксене йӗркелесе ҫӗнетесси те.

Тӑван ҫершывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнине халалласа культурӑпа массӑллӑ мероприяти те нумай иртӗ.

Чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче каҫхи 7 сехет тӗлнелле Йӗпреҫ поселокӗнчи Совет урамӗнчи йывӑҫ пӳртре пушар тухнӑ. Ҫурт хуҫи – 35 ҫулти арҫын.

Пушар вӑхӑтӗнче пӳртре 14, 11 тата 8 ҫулсенчи арҫын ачасем пулнӑ. Асли каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, вӗсем темӗн шаплатнине илтнӗ, унтан тӗтӗм йӑсӑрланма пуҫланӑ. 14-ри арҫын ача ҫухалса кайман – кӗҫӗннисене урама ертсе тухнӑ.

Паян ирхине вара Ҫӗнӗ Шупашкарта Терешкова урамӗнчи 21-мӗш ҫуртра ҫулӑм алхаснӑ. Пушара 7 минутран сӳнтернӗ. Халӗ ҫулӑм мӗнле майпа тухнине уҫӑмлатаҫҫӗ.

Чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ирхи 8 сехетре «Сурские зори» турбазӑран инҫех мар, Сӑр юханшывӗ ҫинче, пулӑҫӑ пӑр айне кайнӑ. Юрать, ку инкекпе вӗҫленмен, ӑна ҫавӑнтах пулӑ тытакан арҫынсем ҫӑлнӑ.

Инкеклӗ лару-тӑру министерстви тепӗр хутчен асӑрхаттарать: пӑр хулӑнӑшӗ 7 сантиметр пулсан ҫеҫ ҫыннӑн ун тӑрӑх утма юрать. Хальлӗхе пӑр ҫирӗпех мар-ха, хӑш-пӗр вырӑнта ҫӳхерех. Пӑр мӗн хулӑнӑш пулнине ҫак каҫӑпа кайсан пӗлме пулать: http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=203&id=1164999.

Тата ҫакна астумалла: пулӑҫӑсен пӗр вырӑнта ушкӑнпа пухӑнма, вак нумай касма юрамасть.

Ултавҫӑсем телефонпа шӑнкӑравласа хӑйсемпе банк ӗҫченӗ тесе паллаштараҫҫӗ те ҫынна шӑнман пӑр ҫине лартса яраҫҫӗ. Кун пирки хаҫат-журналта пӗрмай ҫыраҫҫӗ, ҫапах ҫӑмӑл меслетпе пуякансен аллине пӗрех лекекенсем пур.

Чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Шупашкарти полици уйрӑмне 56 ҫулти хӗрарӑм пынӑ. Ун патне «банкӑн хӑрушсӑрлӑх службин ӗҫченӗ» шӑнкӑравланӑ-мӗн. Хайхискер хӗрарӑмӑн паспорт даннӑйӗсене те каланӑ. Ара, кун хыҫҫӑн ӑна мӗнле ӗненмӗн? Хӗрарӑм чӑнах та кредит организацийӗн ҫыннипе калаҫатӑп тесе шутланӑ. Ултавҫӑ СМС-ҫырупа килнӗ кода, картта реквизичӗсене калама ыйтнӑ. Тивӗҫлӗ канурискер пӗр шикленмесӗр пурнӑҫланӑ та… 9 пин ытла тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ.

Шупашкарта пурӑнакан 39 ҫулти тепӗр хӗрарӑм та серепене ҫакланнӑ. Ун патне те «банк ӗҫченӗ» шӑнкӑравланӑ. Ку тӗслӗхре те ултавҫӑ унӑн паспорт даннӑйӗсене каланӑ. Хайхискер пластик карттӑна блокировкӑран илме май ҫуккине, ӑна ҫӗннипе улӑштармаллине пӗлтернӗ. Ҫакна тумашкӑн вара банк карттин реквизичӗсем тата СМС-ҫырупа килнӗ код кирлӗ-мӗн. Ырӑ ҫыннӑмӑрсем, миҫӗ хутчен каламалла сире: кода тата банк карттин реквизичӗсене никама та пӗлтерме юрамасть!

Малалла...

Чӑваш Енре Беларуҫ лифчӗсем нумайланӗҫ. Ӗнер республикӑн Строительство, архитектура, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министерствинче «Могилевский завод лифтового оборудования» (чӑв. Могилеври лифт оборудованийӗн савучӗ) акционерсен уҫа обществин генеральнӑй директорӗпе Андрей Швецовпа министрӑн ҫумӗ Александр Шевлягин тӗл пулнӑ. Ӗҫлӗ калаҫӑва Чӑваш Енри ҫурт-йӗрти лифта ылмаштарассипе тимлекен предприятисен тата нумай хвтатерлӗ ҫурт-йӗр тӑвакан организацисен ертӳҫисем те хутшӑннӑ. Могилеври лифт пахалӑхӗ аваннине палӑртнӑ май Чӑваш Енре вӗсене анлӑрах усӑ курасси пирки килӗшсе татӑлнӑ.

Ҫак уйӑхӑн 26-30-мӗшӗсенче пирӗн республикӑна Беларуҫ Республикин официаллӑ делегацийӗ килнӗ. Вӑл тӗрлӗ предприяти-организацире пулӗ.

Ӗнер Чулхула хулинче Раҫҫей Президенчӗн федерацин Атӑлҫи округӗнчи тулли пайталлӑ элчи Игорь Комаров Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи регионсенче пурӑнакансене тӗрлӗ патшалӑх наградипе чысланӑ. Сумлӑ йыша Чӑваш Енри виҫӗ ҫын лекнӗ.

Красноармейски районӗнчи Пайсупин ялӗнчи Елизавета Сергеева «Вилӗмрен ҫӑлса хӑварнӑшӑн» медале тивӗҫнӗ. Вӑл кӑвакалсене пӗвене хӑвалакан пӗр ял хӗрарӑмӗ шыв путма пуҫланине асӑрхаса пӳртрен чупса тухнӑ. Ишме пӗлмен хӗрарӑма шывран туртса кӑларнӑ.

«Тӑван ҫӗршыв умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» II степеньлӗ орден медалӗпе Федерацин травматологи, ортопеди тата энодпротезировани центрӗн тӗп врачне Николай Николаева чысланӑ.

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн тӗп дирижерне Ольга Нестеровӑна «Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗ» хисеплӗ ят панӑ.

«Чӑвашавтотранс» панкрута тухсан 636 ҫын ӗҫсӗр юлнӑ. Вӗсенчен 303-шӗ – Шупашкарта, 111-шӗ – Канашра, 92-шӗ – Ҫӗнӗ Шупашкарта, 51-шӗ – Улатӑрта, 50-шӗ – Ҫӗмӗрлере, 29-шӗ – Куславккара. Предприятире тӑрӑшнӑскерсене ҫулталӑк вӗҫлениччен ӗҫрен кӑларӗҫ.

Ӗҫсӗр юлнисем валли справкӑпа консультаци пункчӗ тата «хӗрӳ лини» йӗркеленӗ. Кунсӑр пуҫне ЧР Ӗҫлев министерстви кашнин патне вакансисем сӗнсе ҫыру янӑ.

Ӗҫлев центрӗнче «Чӑвашавтотрасра» тӑрӑшнӑ ҫынсене ытти профессие вӗренме сӗнӗҫ, психологи пулӑшӑвӗ парӗҫ. Патшалӑх программипе килӗшӳллӗн, ӗҫсӗррисем вӗсем валли пособи тата вӗренекенсем валли стипенди пур.

Палӑртмалла: предприятире тӑрӑшнӑ 45 ҫын Ӗҫлев центрне ҫитнӗ, вӗсенчен 36-шӗ ӗҫе вырнаҫнӑ ӗнтӗ, тепӗр 9-шӗ ӗҫсӗррисем пек шутра тӑраҫҫӗ.

Чӑваш Республикинче ҫитес вӑхӑтрах патшалӑхӑн тепӗр наградине вӑя кӗртесшӗн. Унӑн ячӗ: «Анне» мухтав палли (ун ҫине чӑвашла «Анне» тесе ҫырӗҫ). Ӑна пиллӗк е унран ытларах ача ҫуратса ӳстернӗ е ҫитӗнтерекен хӗрарӑмсене пама палӑртнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ.

Ӗнер Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта ЧР Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ — Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗн Ертӳҫи Юрий Васильев ҫӗнӗ паллӑн эскизӗпе паллаштарнӑ.

Ӗҫӗн авторӗ — Чӑваш Енри художниксен союзӗн пайташӗ Игорь Андреев, идейи – Раҫҫейӗн халӑх хуҫалӑхӗн тата патшалӑх службин академийӗн Шупашкарти филиалӗн патшалӑх тата муниципалитет управленийӗн кафедрин доценчӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Владимир Ткаченко.