Ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн ялти пенсионерсен пенсине ӳстерсе парассине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, пенсин страховани пайӗ ҫумне 25 процент хушса тӳлӗҫ. Ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн ҫав виҫе 5334 пин те 19 пуспа танлашӗ. Апла пулсан 1333 тенкӗ те 55 пус хушӑнӗ.

Хуласем: Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Улатӑр, Канаш, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Ҫӗрпӳ — ял шутланманни каламасӑрах паллӑ ӗнтӗ. Хула йышши поселоксем те ял шутланмаҫҫӗ. Чӑваш Енре ун пеккисем ҫаксем: Вӑрнар, Йӗпреҫ, Вӑрмар, Кӳкеҫ, Буинск, Ҫӗнӗ Лапсар, Сосновка. Вӗсенче ялта 25 ҫул ытла ӗҫленӗ 72 пенсионер пурӑнать.

Ялта пропискӑра тӑракан, анчах хулара пурӑнакан пенсионерсен пенсийӗ вара ӳсӗ. Ҫавна вӗсен хутпа ҫирӗплетмелле.

Ҫӗрпӳ районӗнчи Килейкасси ҫыннисем Халӑх фрончӗн хастарӗсенчен пулӑшу ыйтнӑ: кӳршӗ поселокри нефть уҫлакан станцӑран килекен бензовозсем ял ҫулӗпе ҫӳреҫҫӗ-мӗн. Кунашкал машинӑсене ҫӳремелли ятарлӑ ҫул пур. Ҫынсен шухӑшӗпе, хӑвӑрт ҫунакан шӗвек турттаракан машинӑсем хӑрушлӑх кӑларса тӑратаҫҫӗ. Ҫитменнине, ял урамӗ япӑхланса кайнӑ.

Халӑх фрончӗн хастарӗсенчен пулӑшу ыйтсан пӑр тапраннӑ. Районти Патшалӑх автоинспекцийӗн предписанийӗпе килӗшӳллӗн, Килейкассине кӗнӗ ҫӗрте йывӑр тиевлӗ машинӑсене ҫӳреме чаракан паллӑ лартнӑ. Ҫул-йӗрпе патруль службин ӗҫченӗсем те рейдсем ирттереҫҫӗ.

Анчах ял халӑхӗ каланӑ тӑрӑх, лару-тӑру питех улшӑнман, бензовозсем ҫаплах ял урамӗпе ҫӳреҫҫӗ.

Канаш районӗнче пурӑнакан 65 ҫулти арҫынна влаҫ ҫыннине халӑх умӗнче киревсӗр сӑмахсемпе хӑртнӑшӑн айӑпланӑ. Суд приговорӗпе килӗшӳллӗн, ӑна 10 пин тенкӗ штраф тӳлеттернӗ.

Следстви тата суд акӑ мӗн палӑртнӑ: авӑн уйӑхӗнче ҫак арҫын ял тӑрӑхӗн администрацине килнӗ, хӑй ӳсӗр пулнӑ. Чӑваш Ен прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫакскер ытти ӗҫчен умӗнчех пуҫлӑха киревсӗр сӑмахсемпе хӑртса тӑкнӑ.

Айӑпланнӑ арҫын судра айӑпне йышӑннӑ, хӑйӗн киревсӗр ӗҫӗшӗн ӳкӗннӗ.

Етӗрнере пурӑнакан арҫын хӑйӗн машини валли двигатель саккас пама шутланӑ. Анчах посылкӑра кирлӗ япала килмен, ултавҫӑсем кирпӗч тултарнӑ михӗсем ярса янӑ.

Раштав уйӑхӗн 11-мӗшӗнче ҫак 46 ҫулти арҫын полицие ҫитнӗ, ултавҫӑсен аллине ҫакланни пирки каласа кӑтартнӑ. Тӗнче тетелӗ урлӑ двигатель саккас парса ӑна Ярославль хулинчен транспорт компанийӗ урлӑ ҫитерме палӑртнӑ-мӗн.

Етӗрне арҫынни таваршӑн кӑштах укҫа та тӳлесе хунӑ: 3 пин тенкӗ. Кун хыҫҫӑн ултавҫӑ посылка накладнойӗн копине кӑтартнӑ. Вара 46-ри арҫын ытти укҫана – 24 пин тенке – куҫарнӑ. Анчах двигатель вырӑнне кирпӗч ҫитнӗ.

Халӗ полици ултавҫа тупса палӑртас тӗллевпе ӗҫлет.

Чӑваш Енри ӗҫлев центрӗсене пӗрлештерме йышӑннӑ. Ку ыйтӑва ӗнер, раштавӑн 12-мӗшӗнче, иртнӗ Министрсен Кабинечӗ ӗнерхи ларӑвӗнче тишкерсе ырланӑ. Пӗрлештересси ҫинчен калакан ӗҫлӗ хута Иван Моторин премьер-министр ӗнерех алӑ пуснӑ.

«Шупашкар хулин халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрӗ» хысна учрежденине малашне «Чӑваш Енӗн халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрӗ» теме йышӑннӑ. Ята ылмаштарнипех ҫырлахман. Ҫав центр тытӑмне республикӑн районӗсемпе хулисенчи мӗнпур центра кӗртнӗ.

Чӑваш Енӗн Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, штата 57,8 единица таран чакарӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах 22 ҫӗнӗ единица кӗртӗҫ. Ӗҫлекенсен пӗтӗмӗшле йышӗ 318,5 штат единицинчен иртмелле мар. Ҫакна Правительствӑн йышӑнӑвӗнче пӑхса хӑварнӑ.

Етӗрне районӗнчи старостӑсен слечӗ. 2013 ҫулхи юпа уйӑхӗ

Чӑваш Енри старостӑсене тӗрлӗ ҫӑмӑллӑх парӗҫ. Анчах, тӳрех палӑртар, ҫавӑ укҫа-тенкӗпе ҫыхӑнман.

Ӗнер Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта старостӑсене парас ҫӑмӑллӑхсемпе ҫыхӑннӑ саккун проектне тишкернӗ. Унпа Чӑваш Енӗн юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Наталья Юрьевна паллаштарнӑ. Старостӑсене хӑйсен ял тӑрӑхӗн администрацине черетсӗр кӗме, ӗҫре кирлӗ информацие ыйтса илме, вырӑнти хай тытӑмлӑх органӗсем ирттерекен ларусемпе мероприятисене хутшӑнма, тӗрлӗ ҫӗре ыйтса ҫырма ирӗк парасшӑн.

Ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсене удостоверени памалла тӑвасшӑн.

Сӑмах май каласан, Куславкка районӗнче старостӑсене ҫӗр налукӗ тӳлеттермеҫҫӗ. Ун пек е ытти ҫавӑн йышши ҫӑмӑллӑха кӳрессине ытти районпа хулара та пӑхса хӑварма ирӗк пур.

2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Енри темиҫе хулапа районта (хальхинче вӑл 7 муниципалитетра иртӗ) Ҫӗнӗ ҫул ҫул ҫӳревӗ пуҫланӗ. Чӑваш Енӗн информаципе турист тата культура центрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул ҫӳрев 2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнчен пуҫласа 7-мӗшӗччен пырӗ.

«Чӑваш Енри ҫӗнӗ ҫул ҫул ҫӳрев» 2019 ҫулта Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Шупашкар районӗнче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Муркаш районӗнче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Сӗнтӗрвӑрри хулинче (кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче), Улатӑр хулинче (кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче), Етӗрне районӗнче (кӑрлачӑн 6 тата 7-мӗшӗсенче), Ҫӗрпӳ районӗнче (кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче) пулӗ.

Туристӑн ҫӗнӗ ҫул карттине кӑҫал хут ҫинче мар, Чӑваш Енӗн информаципе турист тата культура центрӗн volgatourizm.ru сайтӗнче онлайн мелпе регистрацилӗҫ.

Ятарлӑ маршрутпа ҫӳренине ӗнентерме ятарлӑ фотозонӑра сӑн ӳкерӗнмелле. Сӑн ӳкерчӗксене vkontakte тата instagram халӑх ушкӑнӗсене #НовогоднееПутешествиеПоЧувашии (чӑв. #ЧӑвашЕнриҪӗнӗҪулҪулҫӳревӗ) хэштег ҫырса лартмалла. Ҫӗнтерӳҫӗне кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Ӑна парнепе хавхалантарӗҫ.

Муркаш районӗнчи Йӳҫкассинче пурӑнакан Тимофеевсене ҫын прависене хӳтӗлекен уполномоченнӑй Надежда Прокопьева ҫӗнӗ хваттере куҫма пулӑшнӑ. Ҫемье пуҫӗ Александр Тимофеев нумаях пулмасть ӑна ҫӗнӗ пӳрт ӗҫкине чӗннӗ.

Арҫын тӑватӑ ачана пӗчченех ӳстерет. Арӑмӗ пӑрахса кайнӑ, ачисемпе те хутшӑнмасть, алимент та тӳлемест. Тимофеевсем амӑшӗн капиталне те илнӗ, анчах унпа усӑ курма май килмен, мӗншӗн тесен документа унчченхи арӑмӗ ҫине ҫыртарнӑ тата хваттер туянма 300 пин тенкӗ ҫитмен.

Ҫурла уйӑхӗнче Александр Тимофеев Надежда Прокопьевӑпа тӗл пулнӑ. Вӑл Чӑваш Енри социаллӑ тата культура программисене пулӑшакан фонд тата Раҫҫей ача-пӑча фончӗ пулӑшнипе 300 пин тенкӗ тупма пултарнӑ. Кунсӑр пуҫне омбудсмен вырӑнти администрацие ҫемьене хваттер шырас ӗҫре пулӑшма ыйтнӑ. Акӑ халӗ ашшӗ ачисемпе ҫӗнӗ хваттере куҫнӑ. Унччен вӗсем йывӑҫ пӗчӗк пӳртре хӗсӗнкелесе пурӑннӑ.

Раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫӗрле Шупашкар районӗнчи Ҫӑкалӑхьялӗ ҫывӑхӗнче полицейскисем дачӑсенчен япаласем йӑкӑртма пултарнӑ ҫынсене асӑрханӑ. Лешсем михӗсем йӑтнӑ. Йӗрке хуралҫисем вӗсене тытса чарма тӑнӑ, анчах пӗр арҫын Александр Степанов участковӑя уринчен ҫӗҫӗпе темиҫе хут чикнӗ. Тепӗр арҫын тӑватӑ йыттине Алексей Трифонов оперуполномоченнӑя тапӑнтарнӑ. Кун хыҫҫӑн вӑрӑсем тарса ҫухалнӑ.

Пӗрне кӑштахран Ҫӗнӗ Шупашкарти уголовлӑ шырав пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Сергей Кириллов тытса чарнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 56 ҫулти арҫын унччен те судпа айӑпланнӑ-мӗн. Ун чухне вӑл полицейские ҫӗҫӗпе чикнӗшӗн ҫакланнӑ. Каярахпа тепӗр вӑрра та тытса чарнӑ.

Шалти ӗҫсе министрӗ Сергей Неяскин хушӑвӗпе килӗшӳллӗн, Александр Степановпа Алексей Трифонова хӑрушӑ преступниксене тытса чарас ӗҫе хутшӑннӑшӑн премипе хавхалантарӗҫ. Аманнӑ участковӑй халӗ те пульницӑра выртать, оперуполномоченнӑя тухтӑрсем киле янӑ.

Раштавӑн 9-мӗшӗнче Мускаври полицие хыпар ҫитнӗ: Шупашкарта пурӑнакан хӗрача пульницӑна пулӑшу ыйтма пынӑ, ӑна мӑшкӑллама хӑтланнӑ-мӗн. 13-ри хӗрача каланӑ тӑрӑх, ӑна палламан арҫын хӗненӗ, мӑшкӑлласшӑн пулнӑ.

13-рискер Мускава Шупашкартан килнӗ-мӗн, вӑл амӑшӗпе вӑрҫӑннӑ хыҫҫӑн тухса тарнӑ. Мускавра ӑна Турци арҫынни тапӑннӑ.

Шар курнӑ хӗрачана полицие Мускавра пурӑнакан хӗрарӑм илсе пынӑ. Кун хыҫҫӑн ҫакнашкал хыпар та сарӑлнӑ: шалти ӗҫсен органӗсенче вӑй хуракансем хӗрачана сӑмахпа хӑртнӑ, хӑйсене тивӗҫлипе тытман, ҫавӑнпа служба тӗрӗслевӗ ирттерме палӑртнӑ.

Каласа хӑвармалла: хӗрача психоневрологи диспансерӗнче шутра тӑрать.